Zugdidi - Turkipedia

Zugdidi ზუგდიდი
Kent

Bayrak Arma
Zugdidi Zugdidi'nin Gürcistan'daki konumu
Ülke	Gürcistan
Bölge	Samegrelo-Zemo Svaneti Bölgesi
Nüfus (2014)
• Yoğunluk	oto/km²
• Kent	42.998
Zaman dilimi	UTC+04.00 (Standart Zaman)

Zugdidi (Gürcüce: ზუგდიდი, Megrelce: ზუგიდ), Gürcistan’ın batısında, tarihsel Megrelya bölgesinde bulunan bir kenttir. Odişi ovasında, Çhouşi ırmağının kıyısında yer alır. Nüfusu 42.998 'dir (2014). Samegrelo-Zemo Svaneti bölgesinin yönetsel merkezidir.

Kaynaklarda adından ilk kez 17. yüzyılda söz edilmiştir. Odişi Prensliği'nin yönetsel ve kültürel merkeziydi. 1855-1857 arasında Osmanlıların egemenliği altında kaldı. Daha sonra Çarlık Rusya’sının yönetimi altına girdi. Demiryolu ve devlet yolu kentten geçmektedir.

Görülecek yerler arasında Zugdidi tarih ve etnografya müzesi, tiyatro, Samegrelo prensleri Dadianilerin sarayı ve nadir bitkilerin bulunduğu botanik bahçesi sayılabilir.

Etimoloji

Zugdidi adının ilk kullanımına 17. yüzyıl kaynaklarında rastlanmaktadır. Zugdidi Megrelcede "büyük tepe" anlamına gelmektedir ("Zugu/ზუგუ" - tepe, "didi/დიდი" - büyük). Eski kaynaklarda aynı anlama gelen "Zubdidi" (ზუბდიდი) kullanımına da rastlanmaktadır. Megrelya ve Abhazya'daki Megrel köylerinde ise bu ismin kısa formu olan "Zugidi" (ზუგიდი) de görülmektedir. Şehrin doğusundaki tepe şehre bu adı vermiştir. Bu tepede antik dönemden kaleler yer almaktadır.

İklimi

Köppen iklim sınıflandırmasına göre Zugdidi'de Ilıman dönencealtı iklimi (Cfa) görülmektedir.

{{{Yerleşim adı}}} iklimi
Aylar	Oca	Şub	Mar	Nis	May	Haz	Tem	Ağu	Eyl	Eki	Kas	Ara	Yıl
En yüksek sıcaklık (°C)	10,3	11,5	14,7	19,8	24,3	27,1	28,6	29,2	26,3	21,9	16,4	12,1	20,2
Ortalama sıcaklık (°C)	5,2	6,1	9,2	13,6	17,9	21,5	23,8	24,3	20,2	15,1	10,4	6,7	14,5
En düşük sıcaklık (°C)	2,1	2,7	5,5	9,2	13,1	17,0	19,8	20,4	16,2	11,3	6,3	2,9	10,5
Ortalama yağış (mm)	145	126	124	130	93	184	153	171	162	156	165	173	1.782

Nüfus

Zugdidi, tarih boyunca tek etnikli bir şehir olarak bilinmekteydi. 2002 eyalet sayımına göre, toplam nüfusunu %98.97'sini (166.039) Gürcüler oluşturmaktadır.^[1] 1850'lerin ikinci yarısındaki kısa Osmanlı işgali nedeniyle şehrin nüfusu 2000'den 800'e düşmüştür. 1950'ler ve 1970'lerde Zugdidi gelişmiş ve nüfus artış hızı artmıştır. Son 20 yıldaki nüfus artışı ise diğer şehirlerden gelenlerden Zugdidi'ye olan göçün sonucudur. Abhazya'daki Rus-Gürcü Savaşı sırasında birçok etnik Megrel Zugdidi'ye göç etmek zorunda bırakılmıştır. Bu göçle beraber 2002 nüfus sayımlarında Zugdidi Gürcistan'ın en kalabalık 5. şehri olmuştur. 2014 nüfus sayımlarına göre ise ülkenin en kalabalık 6. şehridir.

Zugdidi'nin yıllara göre nüfusu:^[2]^[3]^[4]

Yıl	Toplam	Erkek	Kadın
1851	2,000	---	---
1863	800	---	---
1886	1,078	---	---
1897	3,407	2,129	1,278
1917	4,000	---	---
1922	4,525	---	---
1926	5,577	2,843	2,734
1939	15,062	7,394	7,668
1959	31,081	14,119	16,962
1970	39,896	18,610	21,286
1979	45,170	20,988	24,182
1989	50,022	23,551	26,471
2002	68,535	31,312	37,223
2014	42,998	19,746	23,252

Kaynakça

^ "Georgian Census for 2002" (PDF). 7 Ocak 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Ocak 2021.
^ Russian Empire and Soviet Census for 1897, 1926, 1939, 1959, 1970, 1979, 1989 4 Mart 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (Rusça)
^ "2002 General Population Census Major Findings" (PDF). National Statistics Office of Georgia. 14 Eylül 2016 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Mayıs 2016. ^[]
^ "2014 General Population Census Main Results General Information" (PDF). National Statistics Office of Georgia. 8 Ağustos 2016 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Mayıs 2016.

Gürcistan'ın belediyeleri
Abaşa Adigeni Ahalgori² Ahılkelek Ahıska Ahmeta Ambrolauri Aspindza Bağdati Batum Bolnisi Borcomi Cava² Çhorotsku Çiatura Çohatauri Dedoplistskaro Dmanisi Duşeti Gagra¹ Gali¹ Gardabani Gori Gudauta¹ Gulripş¹ Gurcaani Haragauli Haşuri Helvaçavur Hobi Honi Hulo Kareli² Kaspi Kazbek Keda Kobuleti Kutaisi Kvareli Lagodehi Lançhuti Lentehi Marneuli Martvili Mestia Mtsheta Ninotsminda Oçamçıra¹ Oni Ozurgeti Poti Rustavi Saçhere Sagareco Samtredia Senaki Siğnaği Sohum¹ Şuahevi Telavi Tercola Tetritskaro Tianeti Tiflis Tkibuli Tsageri Tsalenciha Tsalka Tskaltubo Vani Zestafoni Zugdidi

İlgili Araştırma Makaleleri

Batum, Gürcistan'ın Özerk Cumhuriyeti Acara'nın başkenti olan Karadeniz kıyısındaki liman kenti. Nüfusu 169.100 olan Batum, önemli bir liman ve ticaret merkezi olarak hizmet vermektedir. Subtropikal bir bölgede yer almaktadır. Narenciye ve çay gibi tarımsal ürünler bakımından zengindir.

Abhazya, Gürcistan'ın kuzeybatısında, Karadeniz'in doğusunda yer alan tarihsel bölgedir. Abhazya adı, tarihsel bölge dışında, de facto Abhazya Cumhuriyeti ile Gürcistan'a bağlı Abhazya Özerk Cumhuriyeti'ni de ifade etmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Abhazlar</span> Güney Kafkas halkı

Abhazlar Abhazya’da yaşayan Kuzeybatı Kafkasya halkı. Abhazya dışında en büyük Abhaz nüfusu Türkiye’dedir. Türkiye’deki Abhazların ataları 19. yüzyılda diğer Kafkas halklarıyla birlikte Ruslar tarafından sürgün edilmiştir. Ayrıca Rusya, Kazakistan ve Ukrayna’da da Abhaz nüfusu vardır. Kuzey Kafkasya’da yaşayan Abazalar ile Abhazların aynı kökenli olduğu kabul edilir.

Megrelya, Gürcistan'ın batısında, tarihsel bölgelerden biridir. Eskiden Odişi olarak adlandırılıyordu. Bölgenin yerli halkı Megreller, Güney Kafkasya halklarından biridir ve Megrelce konuşurlar; ama yazı dili Gürcüce'dir. Yönetim bölgesi olarak Megrelya, kuzeyindeki Svaneti bölgesiyle birlikte Samegrelo-Zemo Svaneti bölgesini oluşturur ve bu bölgenin yönetsel merkezi Zugdidi kentidir.

<span class="mw-page-title-main">Megreller</span> etnik grup

Megreller, Gürcistan'da Karadeniz'e kıyısı olan Megrelya'nın yerli halkı. Önemli bir Megrel nüfusu da başkent Tiflis’te ve Abhazya’da yerleşiktir. 1990’ların başında, Gürcü-Abhaz savaşı sırasında, ayrılıkçı yönetim tarafından Abhazya’dan göç ettirilen halkın yaklaşık 180.000-200.000 kadarı Megrel'di. Göç edenlerden önemli bir kısmı geri dönebilmiştir. En yakın akrabaları Lazlar olup birlikte Zanlar adıyla ele alınır ve Zan dilinin birbirine yakın iki kolunu konuşurlar.

Megrelce, Güney Kafkas dillerinden biridir. Gürcistan'ın güneybatısındaki antik Kolhis halkıyla ilişkili olduğu sanılan yaklaşık 500.000 Megrel tarafından konuşulur.

Güney Kafkas dilleri, Kafkas dillerine bağlı ve Kafkas Dağları'nın güneyinde konuşulan Gürcüce, Megrelce, Lazca ve Svancadan oluşan dil ailesidir. Dünya çapında yaklaşık 5.2 milyon konuşanı vardır. Diğer hiçbir dil ailesi ile ilişkisi tespit edilemeyen Güney Kafkas dilleri, dünyanın birincil dil ailelerinden biridir. Güney Kafkas dillerinde yazılmış en eski edebi kaynak, Asomtavruli harfleriyle yazılmış Eski Gürcüce Bir el Qutt yazıtlarıdır. MS 430 yılına tarihlenen yazıt, Beytüllahim yakınlarındaki bir Gürcü manastırında bulunmuştur. Gürcücenin yanı sıra, yazı dili gelişmemiş olan diğer Güney Kafkas dilleri de Gürcü alfabesiyle yazılır. Bunun yanında Türkiye ve Avrupa'daki Lazlar için Latin alfabesinden geliştirilmiş Laz alfabesi kullanılır.

Abhazya Yahudilerinin nüfusu, Aşkenaz, Gurjim ve diğer Yahudilerden oluşmaktaydı. Abhazya'nın 19.yy'ın ortasında Rus İmparatorluğu'na katılmasıyla bölgedeki Yahudi nüfusu arttı. 1992-1993 Gürcistan-Abhazya çatışması sebebiyle çoğu Yahudi bölgeyi terk etti veya çıkarıldı.

Bu sayfa nüfus yoğunluğu, etnik köken, eğitim düzeyi, sağlık, sosyoekonomik statü, dini aidiyetleri ve nüfusun diğer yönleri dahil olmak üzere, Abhazya nüfusunun demografik özellikleri ile ilgilidir.

Megrelya Prensliği ya da Samegrelo Prensliği, Dadiani hanedanı tarafından Gürcistan'ın Megrelya bölgesinde kurulmuş eski bir devlettir. Bazı kaynaklarda adı Odişi Prensliği olarak da geçer.

Abhazya Prensliği, Gürcistan Krallığı içerisinde devam eden iç karışıklıklar içerisinde ortaya çıkmış feodal karakterli eski bir devlettir. Bağımsızlığını kaybetmesinden sonra önce Osmanlı İmparatorluğu tarafından sonra da Çarlık Rusyası tarafından belli ölçüde otonomi elde edip varlığını sürdürse de, 1864 yılında Rusya tarafından tamamen ele geçirilmiştir.

Zugdidi, Gürcistan'ın Samegrelo-Zemo Svaneti bölgesinde bulunan bir belediyedir. Belediye, Zugdidi kentinin çevresini kapsamaktadır. Yüzölçümü 692 km² olan belediyenin nüfusu 2014 yılı itibarı ile 62,511'dir. Belediyenin merkezi Zugdidi olup Zugdidi belediyeye dahil değildir.

Senaki, Gürcistan'ın Samegrelo-Zemo Svaneti bölgesinde bulunan bir şehir ve belediyedir. Şehir, Tehura ve Tsivi nehirlerinin kıyısında yer almaktadır. Yüzölçümü 520.7 km² olan belediyenin nüfusu 2014 yılı itibarı ile 39,652'dir.

Tsalenciha, Gürcistan'ın Samegrelo-Zemo Svaneti bölgesinde bulunan bir şehir ve belediyedir. Şehir, Çanitskali Nehri'nin kıyısında yer almaktadır. Yüzölçümü 646.7 km² olan belediyenin nüfusu 2014 yılı itibarı ile 26,158'dir.

Dadiani hanedanı Batı Gürcistan'daki Megrelya Prensliğini yöneten, soylu, dük ve prenslerden oluşan Gürcü hanedanıdır.

Davit Dadiani, 1846'dan 1853'teki ölümüne Megrelya'nın prensliğini yapmıştır. Dadiani hanedanından gelen Davit, V. Levan Dadiani'nin oğludur. 1840'ta babasının emekli olmasıyla Megrelya'nın fiilen hükümdarı olmuştur. Babası gibi Davit de Rus İmparatorluğu'na bağlı olarak hüküm sürmüş, Rus ordusunda tümgeneral olarak görev yapmıştır. Davit, Megrelya'nın hükûmetini, ekonomisini ve eğitimini modernleştirmek için yoğun çaba sarf etmiştir. Megrelya halkının Dadiani'nin sert yeniliklerine olan hoşnutsuzluğundan bahseden Rus yetkililer, Dadiani'nin istifa etmesi için rüşvet teklif etmiş ama Dadiani istifa etmemiştir. Davit 40 yaşında sıtmadan ölmüştür.

V. Levan Dadiani, 1804'ten 1846'daki ölümüne Megrelya'nın prensliğini yapmıştır. Dadiani hanedanından gelen Levan, Grigol Dadiani'nin oğludur. Babası Grigol Dadiani'nin ölümünden sonra tahta geçmiştir. 1804-1811 yılları arasında yaşı küçük olduğu için annesi Nino Megrelya'yı yönetmiştir. Levan Dadiani hükûmet işlerine pek ilgi göstermemiş ve 1840 yılında oğlu David Dadiani'nin tahta geçmesi için istifa etmiştir. Bununla beraber ölümüne kadar Megrelya Prensi unvanına sahip olmuştur.

Ekateriné Dadiani, Gürcü aristokrat ve Megrelya Prensliği'ne fiili olarak hükmetmiş son prenses. Megrelya'nın Osmanlı etkisine direnmesinde önemli rol oynamış, hem yurt içi hem de yurt dışında Gürcü sosyetesinin merkezinde olmuştur.

Gürcistan nüfusunun demografik özellikleri arasında nüfus artışı, nüfus yoğunluğu, etnik köken, eğitim seviyesi, sağlık, ekonomik durum, dini bağlantılar ve nüfusun diğer yönleri bulunmaktadır.

Samurzakanolular, Samurzakano'da yaşamış insanları tanımlamak için 19. ve 20. yüzyılın başlarındaki Rus İmparatorluğu resmi belgelerinde yaygın olarak kullanılmış bir etnik terimdir. Samurzakano, Enguri ve Ğalidzga nehirleri arasında konumlanmış bir etnik temas bölgesiydi. 18. yüzyılda bölge halkını Abhazlar ve Megreller oluşturuyordu. 1670'lere kadar bölge, daha sonraları Abhazya Prensliği tarafından işgal edilecek Megrelya Prensliği'nin parçasıydı. Abhazya bölgeyi işgal edince kayda değer bir Abhaz nüfus bölgeye göç etti. Yoğun Abhaz göçüne rağmen 17. yüzyılda bölge nüfusunun çoğunluğunu hala Megreller oluştuyordu. 19. yüzyılda Samurzakano nüfusunun etnik bileşimi daha karmaşık hale geldi. Bölgede Abhaz ve Megrel yönetici hanedanları arasında çekişmeler yaşandı. Bölge halkının çoğu Gürcü Ortodoks Kilisesi'ne bağlıydı ve hem Abhazca hem de Megrelce biliyordu. Doğu Samurzakanolular arasında Megrelce, batı kesimde ise Abhazca hakimdi.

Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.