İçeriğe atla

Zud

 
Zud dönemlerinde hayvan sürüleri karla kaplı toprakta ve soğuk havada yiyecek bulamayarak telef olur.

Zud (Moğolca: Зуд), Moğolistan'da çok soğuk ve yoğun kar yağışlı kış mevsimini anlatmak için kullanılan Moğolca bir terimdir. Zudların en önemli özelliği, bu dönemde hayvan sürülerinin karla kaplı toprakta ve soğuk havada yiyecek bulamayarak telef olmasıdır.

Zudların görüldüğü dönemlerde 1 milyon dolaylarında hayvanın telef olması sıkça rastlanan bir olaydır ve bugüne dek zud kaynaklı en büyük kayıp 1944 yılı kışında yaklaşık 7 milyon hayvanın yitirilmesiyle yaşanmıştır.[1]

Moğolistan'da 1999-2000, 2000-2001 ve 2001-2002 yıllarının soğuk dönemlerinde yaşanan üç ayrı zud olayında toplamda 11 milyon baş hayvan yitirilmiştir.[2]

Kaynakça

  1. ^ "Arşivlenmiş kopya". 16 Ağustos 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Ekim 2009. 
  2. ^ "Olivier Mahul, Jerry Skees, "Piloting Index-Based Livestock Insurance in Mongolia", in: The World Bank Group, AccessFinance, No.10 (March 2006)" (PDF). 31 Mayıs 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 19 Ekim 2009. 


İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Moğolistan</span> Doğu ve Orta Asyada yer alan karasal bir ülke, devlet

Moğolistan, Doğu ve Orta Asya'da bulunan denize kıyısı olmayan bir ülkedir. Ülke toprakları tarihî Dış Moğolistan bölgesine denk düşer. Kuzeyde Rusya; güney, doğu ve batısında Çin'e bağlı İç Moğolistan ile Sincan Uygur Özerk Bölgesi vardır. Moğolistan'ın Kazakistan'a sınırı olmamasına rağmen ülkenin en batısı Kazakistan'ın doğu ucuna 37 kilometre uzaklıktadır. Ayrıca Kazakistan'dan sonra denize kıyısı olmayan en büyük ikinci ülkedir. Yüzölçümü 1.564.116 kilometre kare, nüfusu 3,3 milyon civarı olan Moğolistan, en geniş on dokuzuncu ülke ve en seyrek nüfuslu ülkedir. Ülke çok az ekilebilir toprağa sahiptir. Topraklarının çoğu bozkırdır. Kuzey ve batıda dağlar ve güneyde Gobi Çölü bulunur. Ulan Batur, ülkenin başkentidir ve yaklaşık olarak ülke nüfusun %38'ine ev sahipliği yapar. Ayrıca dünyanın en soğuk başkentlerinden biridir. Moğolistan yarı başkanlık sistemi ile yönetilen cumhuriyettir.

<span class="mw-page-title-main">Ulukışla</span> Niğdenin ilçesi

Ulukışla, Niğde iline bağlı bir ilçedir. Ulukışla, yüzölçümü itibarıyla Niğde'nin en büyük, ilçe merkezi ve toplam nüfus açısından ise Niğde'nin Bor'dan sonra ikinci büyük ilçesidir.

<span class="mw-page-title-main">Kar leoparı</span> Büyük kedi türü

Kar leoparı, kar parsı olarak da bilinir, kedigiller (Felidae) familyasının Panthera cinsinin bir üyesi olan büyük kedi türü.

<span class="mw-page-title-main">Ulan Batur</span> Moğolistanın başkenti

Ulan Batur, Moğolistan'ın başkenti ve en büyük şehridir. Moğolcada "Kızıl Bahadır" anlamına gelen şehrin eski ismi Urga'dır. 2014 yılı itibarıyla nüfusu 1,3 milyondan fazladır.

<span class="mw-page-title-main">İklim</span> Belirli bir bölgedeki hava koşullarının uzun dönemler boyunca istatistikleri

İklim, bir yerde uzun bir süre boyunca gözlemlenen sıcaklık, nem, hava basıncı, rüzgâr, yağış, yağış şekli gibi meteorolojik olayların ortalamasına verilen addır. Hava durumundan farklı olarak iklim, bir yerin meteorolojik olaylarını uzun süreler içinde gözlemler. Bir yerin iklimi o yerin enlemine, yükseltisine, yer şekillerine, kalıcı kar durumuna ve denizlere olan uzaklığına bağlıdır. İklimi inceleyen bilim dalına klimatoloji adı verilir. İklim türleri, sıcaklık ve yağış rejimi gibi durumlara bakılarak sınıflandırılabilir. Ancak günümüzde en çok kullanılan sınıflandırma sistemi, aslen Wladimir Köppen tarafından geliştirilmiş olan Köppen iklim sınıflandırmasıdır.

<span class="mw-page-title-main">Kış</span>

Kış, Dünya'nın kutup bölgeleri ile Ilıman kuşak bölgelerinde yılın en soğuk mevsimidir. Çoğunlukla tropikal kuşakta oluşmaz. Her yıl, sonbahardan sonra ve ilkbahardan önce gelir. Kış, Dünya'nın eksen eğikliği sebebiyle her bir yarım küresinin Güneş'ten uzaklaşması sayesinde oluşur. Çeşitli kültürler, farklı tarihleri kışın başlangıcı olarak tanımlar ve bazıları hava durumuna dayalı bir tanım kullanırlar. Kuzey yarımkürede kışken, Güney yarımkürede yazdır ya da tam tersidir. Çoğu bölgede, kış dondurucu soğuklar ve karla ilişkilendirilir. Kış gündönümü anı, Güneş'in Kuzey veya Güney Kutbu'na göre yüksekliğinin en negatif değerinde olduğu andır. Bu durumun görüldüğü gün, en kısa gündüzü ve en uzun gecesi olan gündür ve kış gündönümünden sonraki günlerde, geceler kısalır ve gündüzler uzar. Kutup bölgelerinin dışındaki en erken gün batımı ve en geç gün doğumu tarihleri, kış gündönümü tarihinden farklıdır ve bunlar, yıl boyunca Dünya'nın eliptik yörüngesinin neden olduğu, güneş günündeki değişiklik nedeniyle enlemlere bağlıdır.

<span class="mw-page-title-main">Karakurum</span>

Karakurum Moğolistan İmparatorluğu'nun 13. yüzyılda başkenti. İmparatorluğa yalnızca 30 yıl başkentlik yapmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Moğol İmparatorluğu</span> 13. ve 14. yüzyılda hüküm sürmüş olan, tarihin bitişik sınırlara sahip en büyük kara imparatorluğu

Moğol İmparatorluğu, 13. ve 14. yüzyıllarda tarihin en büyük bitişik imparatorluğuydu. Doğu Asya'da bugünkü Moğolistan'da ortaya çıkan Moğol İmparatorluğu, en güçlü döneminde Japon Denizi'nden Doğu Avrupa'nın bazı bölgelerine kadar uzandı, kuzeye doğru Kuzey Kutbu'nun bazı bölgelerine kadar uzandı; doğuya ve güneye doğru Hint alt kıtasının bazı bölgelerine girdi, Güneydoğu Asya'yı istila etmeye çalıştı ve İran Platosu'nu fethetti; ve batıya doğru Levant ve Karpat Dağları'na kadar uzandı.

<span class="mw-page-title-main">Tsahiagiyn Elbegdorc</span> 4. Moğolistan devlet başkanı

Tsahiagiyn Elbegdorc, Moğol siyasetçi. Moğolistan'nın 2009-2017 yılları arası Cumhurbaşkanı. 24 Mayıs 2009'da seçimleri kazandı. Demokrat Parti adayı olarak Moğolistan Halkın Devrimci Partisi üyesi ve Batılı eğitimi alan ilk cumhurbaşkanı oldu. Tsahiagiyn Elbegdorc, Moğolistan Parlamentosu başkan yardımcısı ve sözcüsü olmak üzere, bir kez parlamento çoğunluk lideri ve dört kez parlamentonun bir üyesi ve de iki kez Moğolistan Başbakanı olmuştur. Elbegdorc demokrasi yanlısı, özgürlükçü bir politikacı olarak biliniyor. Elbegdorc Ardçilal kurucusudur.

<span class="mw-page-title-main">Moğolistan pasaportu</span> Moğolistan vatandaşları Dünyada seyahat özgürlüğü açısından 84. sırada yer almaktadır

Moğol pasaportu, Moğolistan ya da Moğollar tarafından seyahat ve diğer faaliyetleri kolaylaştıran bir belgedir.

<span class="mw-page-title-main">Baotou</span> Çinin İç Moğolistan Özerk Bölgesinde bulunan bir il düzeyi şehir

Baotou, Çin'in İç Moğolistan Özerk Bölgesi'nde bulunan bir il düzeyi şehirdir. Şehrin Moğolca adı "geyikli yer" anlamına gelmektedir. Yüzölçümü 27,768 km² olan şehrin nüfusu 2010 yılı itibarı ile 2,650.364'tür.

<span class="mw-page-title-main">Çoyr</span>

Çoyr, Moğolistan'ın Gobisümber ilinin merkezi olan şehirdir. Şehir ülkenin doğusunda yer almaktadır. Şehrin nüfusu 2010 yılı itibarı ile 9,708'dir.

<span class="mw-page-title-main">Mögen Buren (akarsu)</span>

Mögen Buren - Tıva Cumhuriyeti Möngün Tayga bölgesi ve Moğolistan'da uluslararası küçük bir akarsu. Moğolistan'ın sınır illerinden Uspa ili ve Bay Ölke ili içinden geçer.

Moğolistan Silahlı Kuvvetleri, Moğolistan'ı karadan ve havadan gelebilecek her türlü saldırıya karşı korumakla görevli olan askerî kuvvet. Moğolistan Kara Kuvvetleri ve Moğolistan Hava Kuvvetleri'nden askeri birliklerden oluşmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Moğolistan-Rusya ilişkileri</span> Moğolistan ve Rusya Arasındaki Diplomatik İlişkiler

Moğolistan-Rusya ilişkileri Sovyetler Birliği'nin Moğol Halk Cumhuriyeti'ni desteklediği komünizm döneminden beri güçlüdür. Komünizm sonrasında da kardeş ülke olarak kalmışlardır. Rusya'nın iki başkonsolos generali ve Ulan Batar'da bir büyükelçiliği bulunur. Moğolistan'ın ise Moskova'da bir başkonsolosluğu, üç başkonsolos generali ve Yekaterinburg'da elçiliği vardır. İki ülkede Avrupa Güvenlik ve İşbirliği Teşkilatı'nın tam üyesidir.

<span class="mw-page-title-main">Moğolistan Halk Cumhuriyeti</span> 1924-1992 yılları arasında Doğu Asyada hüküm sürmüş sosyalist devlet.

Moğolistan Halk Cumhuriyeti (Moğolca: Бүгд Найрамдах Монгол Ард Улс, Bügd Nairamdakh Moğol Ard Uls, 1924 ile 1992 yıllar arasında Asya kıtasında bugünkü Moğolistan sınırları içerisinde egemen olan sosyalist devlet.

<span class="mw-page-title-main">Evenkiler</span> Eski tunguz halkı

Evenkiler, Kuzey Asya'da bir Tunguz halkıdır. Rusya'da Evenkiler, 38.396 (2010) nüfusu ile Sibirya yerli halklarından biri olarak kabul edilmekte; Çin'de Evenkiler, 30.875 (2010) nüfusu ile Çin tarafından resmi olarak tanınan 56 etnik gruptan birini oluşturmaktadır. Moğolistan'da ise Moğol dilinde Khamnigan adı verilen 537 (2015) Evenki vardır.

<span class="mw-page-title-main">Moğolistan'da turizm</span>

Moğolistan'da turizm Sosyalist Hükûmet tarafından son derece sınırlıydı, ancak Sovyetler Birliği'nin dağılması ve 1989 Devrimleri'nin ve 1990'daki Moğolistan Demokratik Devrimi'nin ardından genişlemektedir. Moğolistan, doğal doğal özelliklerin, çok çeşitli el değmemiş manzaraların, göçebe yaşam tarzının ve kültürünün mükemmel bir kombinasyonunu sunan benzersiz ve nispeten keşfedilmemiş bir seyahat yeridir. Moğolistan'daki seyahat organizasyonları yarım yüzyıl öncesine dayanır, ancak özel sektör tabanlı turizm neredeyse yirmi yaşındadır. Günümüzde Moğolistan, hepsi 56'dan fazla eğitim kurumundan mezun olan 403 seyahat şirketi, 320 otel, 647 tatil köyü ve turizm kampına sahiptir. Moğolistan, üyesi olduğu Birleşmiş Milletler Dünya Turizm Örgütü'nde aktif rol almaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Soğuk hava savaşı</span> kar, buz, çözülme koşulları veya soğuktan etkilenen askerî operasyonlar

Soğuk hava savaşı, harp ortamı türüdür. Kış aylarında ve soğuk havalarda yapılan askerî harekât ve askerî operasyonları kapsar. Kar, buz ve diğer koşullardan hem karada hem de denizde etkilenir. Kış döneminde mevsimsel olarak Arktika, Antarktika, coğrafi kutup ve başka soğuk bölgelerde askerî öğretim ve eğitim gerçekleşir. Yakın tarihte Napolyon'un Rusya seferi, Kış Savaşı, Barbarossa Harekâtı gibi soğuk hava savaşları olmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Moğolistan tarihi</span>

Moğolistan coğrafyasında gerçekleşen olayların tarihidir. Cengiz Han tarafından Moğolların birleştirilmesi ile Moğollar Dünya'nın ikinci en büyük İmparatorluğunu kurdu. Rus ve Çin sömürgesinde kalan Moğol halkı 1911 yılında bağımsızlık kazandılar.