İçeriğe atla

Zoya Voskresenskaya

Zoya Voskresenskaya
Voskresenskaya on a 2019 stamp of Russia
DoğumZoya Ivanovna Voskresenskaya
28 Nisan 1907(1907-04-28)
Uzlovaya, Tula Oblastı, Rus İmparatorluğu
Ölüm12 Nisan 1992 (84 yaşında)
Moskova, Rusya
Meslekdiplomat
NKVD ajanı
yazar
Etkin yıllar1930lar – 1992
EvlilikBoris Rybkin
ÖdüllerLenin Nişanı
Kızıl Bayrak İşçi Nişanı
Sovyetler Birliği Devlet Ödülü (1968)

Zoya Ivanovna Voskresenskaya (Rusça; Зоя Ивановна Воскресенская; evlilikte – Rybkina, Рыбкина soyadını aldı); (d. 28 Nisan 1907 - ö. 8 Ocak 1992) Sovyet diplomatı, NKVD dışişleri gizli ajanı ve 1960 ve 70'lerde çocuk kitapları yazan popüler bir yazardı. SSCB Devlet Ödülü sahibi (1968) Voskresenskaya, Skvoz Ledyanuyu Mglu (Buzlu Haze İçinde, 1962) ve Serdtse Materi (Bir Annenin Kalbi, 1965) adlı romanlarıyla tanınıyordu. 1962-1980'de 21 milyondan fazla kitabı SSCB'de satıldı.

1980'lerin sonlarında Perestroyka'nın gizliliğin kaldırılması dalgasınım etkisiyle Zoya Voskresenskaya'nın hikayesi kamuoyuna açıklandı. Popüler bir çocuk kitabı yazarının, 25 yıl boyunca Sovyet istihbarat servisinin dışişleri departmanının önde gelen isimlerinden biri olduğu ortaya çıktı. Voskresenskaya'nın savaş zamanı anıları Artık Gerçeği Söyleyebiliyorum 1992'de, yazarın ölümünden 11 ay sonra çıktı.[1]

Biyografi

Zoya Voskresenskaya, Tula Valiliği'nin Uzlovaya kentinde bir tren istasyonu şef yardımcısının ailesinde doğdu. İlk yıllarını Aleksin'de geçirdi. Babası o on yaşındayken öldü ve annesi üç çocuğuyla birlikte Smolensk'e taşındı. Zoya, 14 yaşında Smolensk Valiliği'nin 48. Çeka taburunda kütüphaneci olarak çalışmaya başladı. İki yıl sonra, 1923'te, genç suçlulara yönelik yerel bir önleyici çalışma topluluğunda öğretmen ve siyasi komiser olarak görevlendirildi. Ardından Smolensk'teki bölgesel bir Komünis Parti ofisine transfer edildi. 1928'de Voskresenskaya Moskova'ya taşındı ve Ağustos 1929'da OGPU (Tüm-Birlik Devlet Siyasi İdaresi) dışişleri bürosuna katıldı. İlk görevi 1930'da Mançurya'daki Harbin'deydi. İki yıllık keşif çalışmasının ardından Letonya'nın Riga şehrine ardından Almanya ve Avusturya'ya taşındı.[1]

1935'te Voskresenskaya, Helsinki'de Intourist firması yetkilisi 'Irina' kılığında Sovyet gizli ajanı olarak, kısa süre sonra evleneceği Büyükelçilik meclis üyesi (ve NKVD Albayı) Boris Rybkin ile birlikte çalışmaya başladı. Kış Savaşı patlak verdiğinde, Zoya Voskresenskaya Moskova'ya döndü. Burada sonraki birkaç yıl içinde Sovyet İstihbarat servisinin önde gelen analistlerinden biri oldu. Almanya'daki Rote Kapelle de dahil olmak üzere çeşitli yerleşim gruplarının çalışmalarını koordine etti. 1940 yılında gizli bir raporla Joseph Stalin'e yaklaşan Nazi Almanyası işgali hakkında bilgi verdi.

Büyük Vatanseverlik Savaşı patlak verdiğinde Voskresenskaya, işgal altındaki topraklara gönderilmek üzere sabotajcıları ve partizan savaş liderlerini hazırlayan Pavel Sudoplatov liderliğindeki gruba katıldı. SSCB'nin Batı sınırına gönderilen ilk keşif birimi onun tarafından eğitildi. Voskresenskaya, bir tren istasyonu muhafızı kisvesi altında işgal altındaki topraklara gönderilmeye hazırlanıyordu. 1941'in sonlarında o ve Rybkin İsveç'e gönderildiler. Burada ("hanımefendi Yartseva" olarak) Alexandra Kollontay'nin eşliğinde Sovyet büyükelçiliğine girdi. Gizli bir ajan olarak çeşitli keşif gruplarını ve bireysel ajanları koordine etmeye devam etti ve Nazi Almanyası'nın İsveç sınırı yakınındaki nakliye manevralarına ilişkin verileri topladı. Yakın işbirliği içinde çalışan her iki kadın da daha sonra İsveç'in savaş boyunca tarafsız kalması, Finlandiya'nın ise koalisyondan ayrılması ve Eylül 1944'te SSCB ile barış anlaşmasını imzalamasıyla itibar kazandı.[1]

Savaştan sonra Voskresenskaya Moskova'da çalışmaya devam etti ve 1940'ların sonlarında Sovyet İstihbaratının Alman departmanının başına geçti. 1947'de kocası Boris Rybkin, iddiaya göre Prag yakınlarında bir araba kazasında öldü. Voskresenskaya resmi versiyonu kabul etmeyi reddetti ancak davayı kişisel olarak soruşturma iznini alamadı.[2]

1953'te Stalin'in ölümünün ardından NKVD saflarında geniş çaplı tasfiyeler başladı. Pavel Sudoplatov'un tutuklanmasına öfkelenen Voskresenskaya, eski patronunu savunmak için konuştu. Hemen emeklilik işlemi başlatıldı. Ancak NKVD subayı olarak kalmak için özel ayrıcalık istedi ve teğmen rütbesinde küçük bir departmanın başkanı olarak Vorkuta çalışma kampına gönderildi.[1]

Edebiyat kariyeri

Voskresenskaya, 1955 yılında İçişleri Bakanlığı'ndan albayı rütbesiyle emekli oldu ve edebiyat kariyerine başladı. Çocuklar için yazan sanatçı, 1960'lı yıllarda Skvoz Ledyanuyu Mgly (Buzlu Pusun İçinden, 1962), Vstretcha (Karşılaşma, 1963), Serdtse Materi (Maria Ulyanova'yı konu alan Bir Annenin Kalbi, 1965) romanlarıyla adından söz ettirdi. Son roman 1965'te beyazperdeye uyarlandıDevochka v Burnom More (Fırtınalı Denizdeki Kız, 1969), Dorogoye Imya (Sevgili İsim, 1970) diğer eserleridir. Zoya Voskresenskaya, 1962-1980 yılları arasında yayınlanan 21,6 milyon kopyayla Sovyet çocuk edebiyatının önde gelen isimlerinden biri haline geldi. Kitaplarından birçoğu okulların ders dışı okuma listelerinde yer aldı.

1980'lerin sonlarında, Stalin dönemine ait istihbarat belgelerinin çoğunun gizliliği kaldırıldığında, Voskresenskaya'nın hikayesi kamuoyuna açıklandı. Zaten ölümcül hasta olduğundan anı yazmaya başladı. Teper Ya Mogu Skazat Pravdu (Artık Gerçeği Söyleyebilirim) 1992'de, yazarın 8 Ocak'taki ölümünden 11 ay sonra çıktı. Novodeviçy Mezarlığı'na gömüldü.[2]

Popüler kültürde

Dış bağlantılar

Kaynakça

  1. ^ a b c d Mikhaylov, Andrey (17 Mayıs 2012). "Zoya Voskresenshaya. Perom I shpagoy (With Pen and Sword)" (Rusça). 12 Aralık 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Kasım 2013. 
  2. ^ a b Simonova, Oxana. "Zoya Voskresenskaya: the beauty, the writer, the Intelligence agent" (Rusça). 5 Nisan 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Kasım 2013. 
  3. ^ Macintyre, Ben (2008). For Your Eyes Only. Londra: Bloomsbury Publishing. ISBN 978-0-7475-9527-4. , p. 93.
  4. ^ Halloran, Bernard F (1986). Essays on Arms Control and National Security. Washington, DC: Arms Control and Disarmament Agency. OCLC 14360080. , p. 163.

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">İgor Guzenko</span> şifre memuru, Sovyet sığınmacı

Igor Sergeyevich Gouzenko, şifre uzmanı, yazar ve GRU ajanı. SSCB'nin, Ottawa büyükelçiliğinde şifre memuru olarak çalıştı daha sonra 109 belgeyi batıya kaçırarak Kanada'ya iltica etti. Tarihçi Jack Granatstein bu olayı ''kamuoyu açısından Soğuk Savaş'ın başlangıcıydı. Soğuk Savaş Ottawa'da başladı.'' olarak kabul eder.

<span class="mw-page-title-main">Nikolay Buharin</span> Bolşevik devrimci ve entelektüel, Sovyet siyasetçi

Nikolay İvanoviç Buharin, Bolşevik devrimci ve entelektüel, Sovyet siyasetçi.

<span class="mw-page-title-main">Mihail Tuhaçevski</span> Sovyet Mareşal

Mihail Tuhaçevski görevini 1918 ila 1937 sürdürmüş, Kızıl Napolyon lakaplı Sovyet mareşal ve teorisyen

<span class="mw-page-title-main">Alman-Sovyet Saldırmazlık Paktı</span> 1939 yılında Nazi Almanyası ile Sovyetler Birliği arasında imzalanan tarafsızlık paktı

Alman-Sovyet Saldırmazlık Paktı veya Molotov - Ribbentrop Paktı, Nazi Almanyası ile Sovyetler Birliği arasında Doğu Avrupa'yı aralarında paylaşan bir saldırmazlık paktıydı. Pakt 23 Ağustos 1939'da Moskova'da Almanya Dışişleri Bakanı Joachim von Ribbentrop ve Sovyet Dışişleri Bakanı Vyaçeslav Molotov tarafından imzalandı ve resmi olarak Almanya ile Sovyet Sosyalist Cumhuriyetler Birliği Arasında Saldırmazlık Antlaşması olarak biliniyordu. Gayri resmi olarak; Hitler-Stalin Paktı, Nazi-Sovyet Paktı veya Nazi-Sovyet İttifakı olarak da anıldı.

<span class="mw-page-title-main">Büyük Temizlik</span> Sovyet siyasi baskı, hapis ve infaz kampanyası

Büyük Temizlik, Büyük Tasfiye veya Büyük Terör, Sovyetler Birliği'nde 1936-1938 yılları arasında yapılan siyasi baskı kampanyasıdır. Komünist Parti ve devlet görevlileri arasında temizliğe yol açarken, Kızıl Ordu ile toprak sahiplerinin baskı altına alınmasına ayrıca geniş çapta polis araştırması, tutuklamalara ve keyfî infazlara yol açmıştır. Rus tarihçesinde en yoğun tasfiye harekâtıdır, 1937-1938 arası Yejovşçina, Sovyet gizli polisi NKVD'nin şefi Nikolay Yejov'un adından kaynaklanır. 600.000 ila 1.2 milyon kişinin öldüğü tahmin edilmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Moskova Davaları</span> 1936-38 yılları arasında Stalinin siyasi rakiplerini yargılamak için yapılan davalar

Moskova Davaları Büyük Temizlik sırasında 1936-38 yılları arasında Josef Stalin'in siyasi rakiplerini yargılamak için yapılan davalardır. 1950'li yıllarda Nikita Kruşçev'in destalinizasyon politikalarından sonra, Moskova Davaları, pek çok yerde kararların önceden verildiği, itirafların zorlama yoluyla verildiği göstermelik duruşmalar olarak nitelendirilir. Davalılar, Madde 58'e göre Stalin ve diğer Sovyet liderlerine suikast yapmak ve batılı güçlerle komplo düzenlemek, SSCB'yi parçalayıp kapitalist düzeni getirmek istemek girişimiyle suçlandı.

<span class="mw-page-title-main">Lavrenti Beriya</span>

Lavrenti Beriya, Sovyet politikacı, Sovyet Güvenlik Sekreteri ve Sovyet Gizli Polisi şefi.

<span class="mw-page-title-main">Richard Sorge</span> japon jet

Richard Sorge, II. Dünya Savaşı'ndan önce Japonya’da görev yapan, Sovyetler Birliği'nin casusu. Casuslar içerisinde en başarılıları arasında gösterilir. Casus kod adı Ramsay’dır. Almanya’da ve Japonya’da gazeteci olarak çalışmıştır. 1941'de Tokyo'da yakalanan Sorge, 1944'teki idamına kadar SSCB ile olan bağlantısını reddetse de SSCB ancak 1964 yılında Sorge'u kahraman olarak tanımıştır.

<span class="mw-page-title-main">Aleksandr Orlov</span> Sovyet casus (1895 – 1973)

Aleksandr Mihailoviç Orlov Sovyet istihbarat yöneticisiydi. 1938 yılında ABD'ye iltica etti. Leon Troçki'yi kendisine karşı yapılacak olan suikast girişiminden haberdar etti.

<span class="mw-page-title-main">Otto Günsche</span> Hitlerin yaveri

Otto Günsche, Nazi Almanyası'nda Adolf Hitler'in yaveri olarak görev yapmış Alman SS Subayı. Hitler'in ölümüne kadar ona sadık kalmıştır. Hitler'in ölümünden sonra cesedinin yakılması işini organize eden 2 kişiden biridir. Berlin Savaşı'nın ardından Günsche, 2 Mayıs 1945'te Berlin'de Kızıl Ordu askerleri tarafından esir alındı. Sovyetler Birliği'ndeki çeşitli hapishanelerde ve çalışma kamplarında tutulduktan sonra, 2 Mayıs 1956'da Bautzen Hapishanesinde serbest bırakıldı.

<span class="mw-page-title-main">Heinz Linge</span>

Heinz Linge, Nazi Almanyası'nda Adolf Hitler'in yaveri olarak görev yapmış SS Subayıdır. Hitler'in ve Eva Braun'un intiharından sonra cesetlerinin sığınağının dışarısına çıkarılıp yakılmasını Otto Günsche ile organize etmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Kim Philby</span> İngiliz istihbarat subayı ve Sovyet çifte ajanı (1912-1988)

Harold Adrian Russell "Kim" Philby İngiliz istihbaratçı ve Sovyet ajanı. MI6 içinde üst düzey yönetici olan Philby bu dönemde KGB için çalışmıştır. 1963 yılında Cambridge Five adı verilen casus grubuna bağlı olduğu ortaya çıkartılmıştır. Kim Philby haricinde Donald Maclean, Guy Burgess, Anthony Blunt ve John Cairncross'dan oluşan grubun 2. Dünya Savaşı sırasında ve Soğuk Savaş döneminin başlarında Sovyetler Birliğine önemli bilgiler aktardığı bilinmektedir. İstihbaratçı ve gezgin John Philby'nin oğludur.

<span class="mw-page-title-main">İgor Tamm</span> Rus fizikçi

İgor Yevgenyeviç Tamm, Rus fizikçi.

<span class="mw-page-title-main">Pavel Sudoplatov</span>

Pavel Anatolyeviç Sudoplatov, Sovyet gizli servisinde üst düzey görevli idi ve Konovalets ve Trotski'nin öldürülmesinde bizzat rol aldı.

<span class="mw-page-title-main">Vyaçeslav Nikonov</span>

Vyaçeslav Alekseyevicç Nikonov, Rus siyaset bilimci ve politikacı. Jozef Stalin döneminde Sovyetler Birliği'nde dışişleri bakanlığı yapan Vyaçeslav Molotov'un torunu olan Nikonov, Rusya Devlet Duması'sında Birleşik Rusya partisinden milletvekilidir. Amerika Birleşik Devletleri tarihi ile ilgili çeşitli çalışmaları bulunmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Genrih Yagoda</span>

Genrih Grigoryeviç Yagoda, 1934-1936 yılları arasında Sovyetler Birliği'nin güvenlik ve istihbarat teşkilatı olan NKVD'nin müdürü olarak görev yapan Sovyet gizli polis memuru. Joseph Stalin tarafından atanan Yagoda, Büyük Tasfiye'nin doruk noktasında Eski Bolşevikler'den Lev Kamenev ve Grigory Zinoviev'in tutuklamalarını, Moskova Davalarını ve infazlarını denetledi. Yagoda ayrıca, 12.000-25.000 işçinin öldüğü GULAG sisteminden cezai işçi kullanarak Naftaly Frenkel ile Beyazdeniz-Baltık Kanalı'nın inşasını denetledi.

Devlet Güvenliği Halk Komiserliği, Sovyetler Birliği'nde görev yürüten gizli polisin, 3 Şubat 1941'den 20 Temmuz 1941'e kadar faaliyet yürüten, ardından 1943'te Devlet Güvenlik Bakanlığı olarak yeniden adlandırılmadan önce var olan istihbarat ve karşı istihbarat birimi.

John Cairncross, İskoç asıllı Britanyalı, II. Dünya Savaşı yıllarında ajanlık ve istihbarat memuru.

<span class="mw-page-title-main">Guy Burgess</span>

Guy Burgess, İngiliz diplomat ve Sovyet ajanıydı. 1930'ların ortalarından Soğuk Savaş döneminin ilk yıllarına kadar faaliyet gösteren Cambridge Beşlisi'nin bir üyesiydi. 1951 yılında Donald Maclean ile Sovyetler Birliği'ne iltica edene kadar bu görevini yerine getirmiştir. Özellikle Amerika Birleşik Devletleri ile olan casusluk uyumunu bozmuş ve İngiltere'nin dış bağlantıları arasındaki diplomatik sorunların artmasının en büyük sebebi olmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Oleg Gordievsky</span>

Oleg Gordievsky, eski KGB albayı ve Londra yerleşik büro şefi. Komünizme olan inancını yitirdiği için İngiliz istihbaratı MI6’e gizli bilgi sağlayarak çifte ajanlık yaptı. Moskova’da yürütülen operasyon sırasında kimliğinin ortaya çıkması adına önce Finlandiya’ya, sonra da İngiltere’ye sığındı. Çifte ajan olduğunun ortaya çıkması sonucu Sovyetler Birliği’nce idama mahkûm edildi.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.