İçeriğe atla

Zorunlu karşılık

Zorunlu karşılık, zorunlu karşılık oranı ya da munzam karşılık; mevduat kabul eden bankaların bu mevduatlara karşılık olarak Merkez Bankası'nda bulundurmak zorunda oldukları mevduatların oranıdır ve bu oran Merkez Bankası tarafından kararlaştırılır. Önceleri iflas riskine karşı koruma sağlanması amacıyla çıkarılan bu kural, günümüzde daha çok bir piyasa likiditesi kontrol aracı olarak kullanılmaktadır.[1] Mevduatın vadesine göre yerli ve yabancı para cinsinden ayrı oranlar dahilinde toplanır.

Para arzına etkileri

Zorunlu karşılıklar para politikasını uygulama aracı olarak kullanılabilir. Eğer bankalar atıl rezervlere sahip değilse, zorunlu karşılık oranı artırıldığında bankalar verdikleri kredileri geri çağırırlar ve bu durum para arzının azalmasına neden olur. Zorunlu karşılık oranı düşürüldüğünde ise zorunlu karşılıkların bir kısmı kullanılabilir rezerv şekline dönüşür, bu da bankaların kredi tabanını artırır. Bankaların kredi tabanın genişlemesi de para arzının artmasına neden olur.[2] Zorunlu karşılık oranının arttırılması daralmacı para politikasına, oranın azaltılması ise genişlemeci para politikasına işaret eder.

Türkiye'de zorunlu karşılık uygulaması

Türkiye’de zorunlu karşılıklara ilişkin esaslar 1211 sayılı Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası Kanunu’nun 40’ıncı maddesinin II numaralı fıkrasına dayanılarak çıkartılan 2005/1 sayılı tebliğle belirlenmiştir. Serbest bölgelerde faaliyette bulunanlar dahil olmak üzere Türkiye’de kurulmuş veya şube açmak suretiyle faaliyet gösteren bankalar zorunlu karsılık sistemine tabidir.[3] Tüm dünyada olduğu gibi Türkiye'de de zorunlu karşılıklar bankanın yerli ya da yabancı olup olmadığına bakılmaksızın aynı oranda toplanır.

2001 yılında zorunlu karşılığın şekli kısmen değiştirilmiş ve bankalardan alınan zorunlu karşılıklara faiz ödenmeye başlanmıştır. Bankaları iflas riskine karşı koruyan ve Merkez Bankası'nın para politikasını uygulaması için önemli bir araç olan zorunlu karşılıklar, o dönemde bankalar için zorunlu bir borç verme oranına dönüşmüştür. TCMB bu uygulamadan sonraları vazgeçmiştir.

Ülkelere göre zorunlu karşılık oranları

ÜlkelerZorunlu karşılık oranı
Avustralya0
Kanada2,5
Yeni Zelanda0 [3]
İsveç0
Euro bölgesi1.00
Çekya2.00
Macaristan2.00
Güney Afrika2.50
İsviçre2.50
Letonya3.00[4]
Polonya3.50[5]
Romanya15.00[6]
Rusya4.00 [7]
Şili4.50
Hindistan4.00[8]
Bangladeş6.00
Litvanya6.00
Pakistan5.00
Tayvan7.00[9]
Türkiye10,5
Ürdün8.00
Zambiya8.00
Burundi8.50
Gana9.00
İsrail9.00[10]
Meksika10.50
Sri Lanka8.00
Bulgaristan10.00[11]
Hırvatistan14.00[12]
Kosta Rika15.00
Malavi15.00
Nepal5.00
Hong Kong18.00
Brezilya20.00[13]
Çin20.50[14]
Tacikistan20.00
Surinam25.00[15]
Lübnan30.00 [4] 24 Ocak 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.

[16]

Dış bağlantılar

Dış bağlantılar

Kaynakça

  1. ^ "Arşivlenmiş kopya". 20 Mayıs 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Şubat 2013. 
  2. ^ "Arşivlenmiş kopya". 18 Şubat 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Şubat 2013. 
  3. ^ "Arşivlenmiş kopya" (PDF). 3 Eylül 2013 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Şubat 2013. 
  4. ^ "Minimum Reserve Ratio". Bank of Latvia. Erişim tarihi: 29 Aralık 2010. []
  5. ^ "Arşivlenmiş kopya". 19 Eylül 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Haziran 2022. 
  6. ^ "Arşivlenmiş kopya". 19 Mayıs 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Şubat 2013. 
  7. ^ Central bank of Russia 7 Temmuz 2001 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Required reserve ratio on credit institutions' liabilities to non-resident has been raised to 4.0%
  8. ^ [1] 7 Ocak 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. ndtv.com
  9. ^ Liquidity ratio and liquid reserves of deposit money banks 26 Eylül 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.. Data released by Taiwan's central bank in October 2010.
  10. ^ "Minimum capital ratio" (PDF). Bank of Israel. 4 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 29 Aralık 2010. 
  11. ^ "Ordinance No. 21 of the BNB on the Minimum Required Reserves Maintained with the Bulgarian National Bank by Banks" (PDF). Bulgarian National Bank. 24 Şubat 2014 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Şubat 2013. 
  12. ^ [2] 4 Mayıs 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (in Croatian)
  13. ^ "Business week - Brazil reserve requirement raise". 7 Ocak 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Şubat 2013. 
  14. ^ China cut the required reserve ratio (RRR) for all banks by 50bp 18 Nisan 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. http://www.fxstreet.com 15 Şubat 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. on Feb 22nd 2012
  15. ^ "Reserve base en Kasreserve". Centrale Bank van Suriname. 21 Ağustos 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Aralık 2009. 
  16. ^ "Arşivlenmiş kopya" (PDF). 26 Nisan 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 15 Şubat 2013. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Banka</span> finansal etkinlikte bulunan kurum

Banka, faizle para alınıp verilebilen, kredi, iskonto, kambiyo işlemleri yapan, kasalarında para, değerli belge, eşya saklayan ve bunun dışındaki diğer ticari, finansal ve ekonomik etkinliklerde bulunan kuruluşlara denir. En yaygın üçüncül sektörlerden biridir. Banka sözcüğü İtalyanca banca sözcüğünden Türkçeye geçmiştir. Para bozma gişesi, para bozma yeri anlamına gelir. Kredilendirme faaliyetleri doğrudan banka tarafından veya sermaye piyasaları aracılığıyla dolaylı olarak da yapılabilir. Bankalar genellikle uluslararası bir dizi sermaye standardı olan Basel Anlaşmalarına dayanan asgari sermaye gereksinimine tabidir. Bankalar bir ülkenin finansal sistem ve ekonomisinde önemli bir rol oynadıklarından, yargı alanlarının çoğu bankalar üzerinde yüksek derecede düzenleme uygulamaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası</span> Türkiyenin merkez bankası

Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB), banknot ihraç eden, Türkiye Cumhuriyeti Hükûmeti'nin para ve kredi politikasını yürüten, veznedarlık görevini üstlenmiş ve devletin iktisadi ve mali danışmanlığını yapan yasal olarak bağımsız bir ekonomik kurumdur. Kâğıt para (banknot) basma tekelini elinde bulundurur ve bu yetkiye istinaden bağımsız olarak para politikasını belirler. Ayrıca Hazine ve Maliye Bakanlığına bağlı olan Darphane ve Damga Matbaası Genel Müdürlüğünce basılan madeni paraların tedavülü de Merkez Bankasınca sağlanmaktadır.

Yapı ve Kredi Bankası veya kısaca Yapı Kredi, 1944 yılında İstanbul'da Kazım Taşkent tarafından kurulan Türkiye'nin perakende bankacılık odaklı ilk ulusal çaplı özel bankası.

<span class="mw-page-title-main">Para piyasası</span> kısa vadeli fon arz ve talebinin karşılaştığı piyasa

Para piyasası, 1 yıldan kısa vadeli fon arz ve talebinin karşılandığı finansal piyasa türü. Para piyasalarındaki fonlar genellikle şirketlerin nakit, nakit benzeri veya nakde çevrilebilen dönen varlıklarını finanse etmek için kullanılır.

<span class="mw-page-title-main">Türkiye İmar Bankası</span>

Türkiye İmar Bankası Türk Anonim Şirketi, Uzan ailesi üyelerinin Türkiye'de 1988-2003 yılları arasında etkinlikte bulunmuş bankası.

<span class="mw-page-title-main">VakıfBank</span> Kamusal sermayeli Türk bankası

Türkiye Vakıflar Bankası Türk Anonim Ortaklığı ya da kısaca VakıfBank, 1954 yılında kurulmuş, Türkiye Bankalar Birliği'nin 2024 yılı Haziran ayı raporuna göre Türkiye'nin aktif büyüklük açısından en büyük 2. bankasıdır. Genel müdürü Abdi Serdar Üstünsalih'tir.

Merkez bankası, bir ülkenin ya da ülkeler grubunun para politikasından sorumlu kurumdur. Merkez bankasının temel amacı para biriminin ve para arzının istikrarının sürdürülmesidir. Fakat merkez bankalarının bunun dışında bankacılık sektörünün son kredi mercii olmak, faiz haddinin kontrolü gibi görevleri de vardır. Bunun yanında merkez bankasının, bankalar ve diğer finansal kurumları, tedbirsizlik ve dolandırıcılığa karşı denetlemek gibi yetkileri de olabilir.

DenizBank A.Ş., Türkiye'de faaliyet gösteren Dubai menşeli, özel sermayeli bir mevduat bankasıdır. Mayıs 2018'de Rus Sberbank Denizbank hisselerini Birleşik Arap Emirlikleri merkezli Emirates NBD'ye satarak devretti. Eylül 2012'den Mayıs 2018'e kadar %99,85 oranında hisse ile Rusya'nın en büyük bankası olan Sberbank'a aitti. Bankanın daha önceki sahipleri Avrupa'nın en büyük kamu bankalarından biri olan Belçika - Fransız menşeli Dexia grubuydu.

<span class="mw-page-title-main">Türkiye'deki bankalar listesi</span> Vikimedya liste maddesi

Türkiye'de faaliyet gösteren 62 banka bulunmaktadır. Bunlar; 33 mevduat bankası (3 adet devlet mevduat bankası, 30 adet yerli ve yabancı sermayeli özel mevduat bankaları, 1 adet TMSF'ye ait banka, 19 kalkınma ve yatırım bankası ve 9 katılım bankası şeklindedir.

Kaydi para ya da bir diğer ifadeyle mevduat parası, temel olarak bankalar tarafından yaratılan paraya denmektedir. Bankalar ve finansal kuruluşlar nezdinde üzerine çek yazılabilen vadesiz mevduat olarak tanımlanabilir.

<span class="mw-page-title-main">Bankpozitif</span> Yabancı sermayeli Türk kalkınma ve yatırım bankası

Bankpozitif, 2002 yılında TMSF tarafından satışa çıkarılan Toprak Yatırım Bankası A.Ş. hisselerinin yine aynı yıl kurulan C Faktoring A.Ş. tarafından satın alınmasının ardından, 2004 yılından itibaren Ankara ve İzmir'de kurumsal ve bireysel bankacılık hizmetleri veren bankadır.

Azerbaycan'da bankacılık sisteminin faaliyeti "Banklar Hakkında" yasasıyla düzenlenmiştir.

<span class="mw-page-title-main">İngiltere Bankası</span>

İngiltere Bankası, Birleşik Krallık'ın merkez bankasıdır ve çoğu modern merkez bankasının dayandığı modeldir. İngiliz Hükümeti'nin bankeri olarak 1694 yılında kurulan ve halen Birleşik Krallık Hükümeti'nin bankerlerinden biri olan banka, dünyanın en eski sekizinci bankasıdır. Kurulduğu 1694 yılından 1946 yılında Attlee bakanlığı tarafından kamulaştırılana kadar hissedarların özel mülkiyetindeydi.

1998 Rusya ekonomik krizi veya Ruble krizi, 17 Ağustos 1998'de Rusya'da baş gösteren ekonomik kriz. Rusya hükümeti ve Rusya Merkez Bankası Rus rublesinin değer kaybetmesine neden oldu. Kriz, birçok komşu ülkenin ekonomileri üzerinde ciddi etkiler yarattı. ABD Rusya Yatırım Fonu'nun başkan yardımcısı James Cook, krizin Rus bankalarına varlıklarını çeşitlendirmeyi öğretme konusunda olumlu etkisi olduğunu öne sürdü.

<span class="mw-page-title-main">Banka yığılması</span>

Banka yığılması, bir bankadan aynı anda birçok kişi para çekmeye çalışırsa oluşur. Diğer bir deyişle,kısmi rezerv bankacılık sisteminde, çok sayıda müşteri aynı anda bir finansal kuruluşla mevduat hesaplarından nakit çektiği için finans kurumu temerrüt eder veya olabilir; nakit tutar veya devlet tahvili, kıymetli maden veya değerli taş gibi diğer varlıklara aktarırlar. Başka bir kuruma para transfer ettiklerinde, bu bir sermaye uçuşu olarak nitelendirilebilir. Bir banka yığılması, kendiliğinden ivme kazanır: daha fazla insan nakit çektikçe, temerrüt olasılığı artar ve daha fazla para çekilmesini tetikler. Bu, bankayı nakit tükenene kadar istikrarsızlaştırabilir ve böylece ani iflasla karşı karşıya kalabilir. Bir banka koşusuyla mücadele etmek için, bir banka diğer önlemlerin yanı sıra her müşterinin ne kadar para çekebileceğini, para çekme işlemlerini tamamen askıya alabileceğini veya derhal diğer bankalardan veya merkez bankasından daha fazla nakit kazanabileceğini sınırlayabilir.

Azerbaycan'daki finans sistemi, borçlanma ve borç verme ve varlıkların transferine ilişkin hükûmet politikası ve düzenlemelerinden oluşmaktadır. Sistem, bankalar, sigorta şirketleri, diğer finans kuruluşları, emeklilik sistemi, finansal piyasalar ve ödeme sistemlerinden oluşmaktadır.

"Merkez bankası dijital para birimi" (MBDPB) ifadesi, merkez bankası tarafından üretilip dağıtılan dijital para birimini ve bununla ilgili çeşitli durumları tanımlar. Uluslararası Ödemeler Bankası, hazırladığı bir raporda şunu belirtir; "MBDPB" ne kadar iyi tanımlanmamış olsa da, "çoğu kişi tarafından yeni bir merkez bankası parası biçimi olarak öngörülüyor [...] bu, geleneksel ödeme ya da rezerv düzeninden daha farklıdır."

<span class="mw-page-title-main">Avustralya Rezerv Bankası</span> Avustralyanın Merkez Bankası

Avustralya Rezerv Bankası, Avustralya'nın merkez bankasıdır. Banka, 14 Ocak 1960 tarihinde 1959 Merkez Bankası yasası gereği Commonwealth Bank'ın merkez bankası işlevlerinin kaldırılması sonucu kurulmuş olup Avustralya'nın para birimi ve işletme para politikasından sorumludur. Merkezi Sidney'de yer almaktadır.

<span class="mw-page-title-main">2012-2013 Kıbrıs Finansal Krizi</span>

2012-2013 Kıbrıs mali krizi, Kıbrıs Cumhuriyeti'nde, Yunan hükümeti borç krizini, Kıbrıs bankalarının aşırı kaldıraç kullanan yerel emlak şirketlerine maruz kalmasını, Kıbrıs hükûmetinin tahvil kredi notunun uluslararası kuruluşlarca çöp statüsüne düşürülmesini, devlet harcamalarını uluslararası piyasalardan geri ödeyememeyi, hükûmetin sorunlu Kıbrıs finans sektörünü yeniden yapılandırma konusundaki isteksizliği içeren bir ekonomik krizdi.

<span class="mw-page-title-main">Yeni Zelanda Rezerv Bankası</span>

Yeni Zelanda Rezerv Bankası, Yeni Zelanda'nın merkez bankasıdır. Banka, 1 Ağustos 1934 tarihinde kurulmuş olup Yeni Zelanda'nın para birimi ve işletme para politikasından sorumludur. Merkezi Wellington'da yer almaktadır.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.