İçeriğe atla

Zori Balayan

Zori Balayan
Doğum10 Şubat 1935 (89 yaşında)
Hankendi, SSCB
MeslekHekim, yazar, gazeteci
MilliyetErmeni

Zori Balayan (Ermenice: Զորի Բալայան, 10 Şubat 1935, Hankendi), Ermeni yazar, gazeteci, gezgin ve hekimdir.

Hayatı

10 Şubat 1935'te Azerbaycan SSC'nin Hankendi şehrinde doğdu. 1957 yılında ortaokuldan, 1963 yılında ise Ryazan Devlet Üniversitesi'nden mezun oldu. 1963-1973 yılları arasında Kamçatka'da hekimlik icra etmiştir.

1975 yılından itibaren "Literaturnaya Gazeta"nın şahsî muhabiri olarak çalıştı. 1989 yılında SSCB Meclisine milletvekili olarak girdi.[1]

Siyasî fikirleri

Zori Balayan'ın 1980'li yılların başlarında yazdığı Ocak adlı makalesi ile meşhur oldu. Bu eser 1981 yılında kitap olarak neşrolundu. Bu kitapta Karabağ'ın ve Nahçıvan'ın eski Ermeni toprağı olduğunu iddia ediyor. Ayrıca, kitapta "Türkler -Azerbaycanlılar da gruba dahil olmak üzere- Rusya ve Ermenistan'ın düşmanıdır" diyen İngiliz gazeteci Thomas de Waal'a göre Azerbaycan'da karmaşa yaratmayı amaçlamıştır.[2] Sabir Rüstemhanlı, Mirza İbrahimov ve Azerbaycan'ın diğer ileri gelen edipleri, ülke basınında Balayan'ın iddialarına karşılık makaleler neşrettiler.

Daha sonra Balayan, Karabağ ayrılıkçılarına iştirak etti ve ''Miatsum'' hareketinin liderlerinden biri oldu. Balayan, 1988'de Silva Kaputikyan ile beraber Moskova'da Mihail Gorbaçov ile bir araya geldi ve ondan "Karabağ Meselesi"ni Ermeniler lehine halletmesini istedi.[1]

Kaynakça

  1. ^ a b Mammedov, Dadaş. "Zori Balayan". www.wiki.az-az.nina.az (Azerice). 20 Eylül 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Eylül 2022. 
  2. ^ (Rusça)"Глава 9. Противоречия. Сюжет двадцатого века". BBCRussian. 10 Temmuz 2005. 8 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Kasım 2011. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Dağlık Karabağ</span> Güney Kafkasyada bölge

Dağlık Karabağ, Güney Kafkasya'da, Küçük Kafkas Sıradağları'nda Azerbaycan'a ait ancak uzun yıllar Ermeni işgali altında kalmış tarihi bölge. 2020 yılında Dağlık Karabağın bir bölümü 2. Dağlık Karabağ Savaşı sırasında Azerbaycan tarafından geri alınırken kalan kısmı Rus barış güçleri denetiminde Ermeni kontrolünde bırakan 10 Kasım 2020 tarihli ateşkes anlaşması ile Ermenistan hükûmeti yenilgiyi resmen kabul etmiştir. Günümüzde Anti Terör Operasyonu sonrası Ermeni kontrolünde kalan kısımlar da Azerbaycan kontrolüne geçmesiyle bölgenin tamamı Azerbaycan hakimiyeti altındadır. 2. Dağlık Karabağ Savaşı sonrası, 90'lı yılların başında bölgeden zorla göç ettirilen Azerbaycanlıların dönüşü peyderpey sağlanırken aynı savaş ve 2023 yılındaki Anti Terör Operasyonu sonrası bölgede yaşayan Ermenilerin neredeyse hepsi Ermenistan'a göç etmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Hocalı Katliamı</span> Ermeni güçlerinin Hocalıda yaşayan sivillere karşı işlediği soykırım

Hocalı Katliamı, Karabağ Savaşı sırasında 26 Şubat 1992 tarihinde Azerbaycan'ın Dağlık Karabağ bölgesindeki Hocalı kasabasında yaşanan ve Azeri sivillerin Ermenistan'a bağlı kuvvetler tarafından toplu şekilde öldürülmesi olayıdır.

<span class="mw-page-title-main">Hankendi</span> Azerbaycanda şehir

Hankendi veya Stepanakert Azerbaycan'ın Dağlık Karabağ bölgesinde bir hayalet şehirdir. 2023 Azerbaycan harekâtına kadar şehir, ayrılıkçı Dağlık Karabağ Cumhuriyeti'nin kontrolü altındaydı ve başkenti olarak işlev görüyordu. Şehir, Karabağ dağ sırasının doğu yamaçlarında, Karkar Nehri'nin sol kıyısında, bir vadi içinde yer almaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Ermenistan-Türkiye ilişkileri</span> ikili ilişkiler

Ermenistan-Türkiye ilişkileri, Ermenistan ile Türkiye'nin 1918 yılından bu yana sürdürdüğü uluslararası politikaları içerir.

<span class="mw-page-title-main">Birinci Dağlık Karabağ Savaşı</span> 1988-1994 yılları arasında Karabağ bölgesinde Azerbaycan ve Ermenistan arasında yaşanmış askeri bir çatışma

Birinci Dağlık Karabağ Savaşı, Azerbaycan Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti'ne bağlı Dağlık Karabağ Özerk Oblastı'nın Ermenistan Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti'ne bağlanmasını isteyen Ermeniler ile bunu kabul etmeyen Azeriler arasında başlayan ve Sovyetler Birliği'nin dağılmasından sonra Azerbaycan ile Ermenistan arasında çatışmaya dönüşen Şubat 1988-Mayıs 1994 tarihleri arasında süren savaştır. Savaş öncesinde ve etnik çatışmaların sıcak savaşa dönüşmesi sonrasında Sumqayıt Pogromu, Kirovabad Pogromu, Bakü Pogromu gibi pogromlar, Hocalı Katliamı, Malıbeyli ve Kuşçular Katliamı ve Maragha Katliamı gibi katliamlar yaşanmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Dağlık Karabağ Cumhuriyeti</span> 1991-2023 yılları arasında Karabağda varlığını sürdüren de facto bir devlet.

Dağlık Karabağ Cumhuriyeti veya 2017-2023 yılları arasındaki resmî ismiyle Artsah Cumhuriyeti, Güney Kafkasya'da, Azerbaycan'ın uluslararası tanınmış sınırları içinde de facto devletti. Azerbaycan Devleti'nin 2023 yılında egemenliğini tesis etmesinin ardından lağvedilmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Seyran Ohanyan</span> Ermeni siyasetçi

Seyran Muşegi Ohanyan, Ermeni asker ve siyasetçi. 14 Nisan 2008 tarihinden 3 Ekim 2016 tarihine kadar kadar Ermenistan Savunma Bakanı olarak görev yaptı. Birinci ve İkinci Karabağ savaşlarına katılmıştır. 2000-2007 yılları arasında sözde Dağlık Karabağ Cumhuriyeti'nin Savunma Bakanı olarak görev yaptı.

<span class="mw-page-title-main">Hocalı</span> Azerbaycanda şehir

Hocalı (Azerice: Xocalı), Azerbaycan'da bir şehir. Hocalı Rayonu'nun idarî merkezidir.

<span class="mw-page-title-main">Mübariz İbrahimov</span> Azerbaycan ulusal kahramanı

Mübariz Ağakerim oğlu İbrahimov, Azerbaycan Silahlı Kuvvetlerinin askeriydi, gedikli subay olarak görev yapmaktaydı. İbrahimov, 2010 yılında ölümünden sonra Azerbaycan'da yılın adamı ve Azerbaycan ulusal kahramanı unvanlarına layık görüldü.

<span class="mw-page-title-main">Bako Sahakyan</span>

Bako Sahakyan, tanınmayan Dağlık Karabağ Cumhuriyetinin eski güvenlik şefi ve dördüncü başkanıdır. Beş yıllık iki dönem için Arkadi Ğukasyan'ın yerini aldı ve 2007 ile 2020 yılları arasında devlet başkanlığı makamında bulundu. 3 Ekim 2023'te kendisi ve Artsakh'ın diğer iki eski cumhurbaşkanı Arkadi Gukasyan ve Arayik Harutyunyan, eski Millet Meclisi başkanı Davit İşkhanyan ile birlikte Azerbaycan Devlet Güvenlik Hizmeti tarafından gözaltına alınarak Bakü'ye getirildi.

<span class="mw-page-title-main">Arayik Harutyunyan</span> Dağlık Karabağ Cumhuriyetinin devlet başkanı, Ermeni politikacı.

Arayik Vladimiri Harutyunyan, Kafkaslar'da uluslararası bağımsızlığı tanınmayan Dağlık Karabağ Cumhuriyeti'de 2020'den 2023'e kadar dördüncü cumhurbaşkanı olarak görev yapan Ermeni bir politikacıdır. Harutyunyan, 2007 ile 2017 yılları arasında başbakan olarak da görev yapmıştır. 2017 yılında başbakanlık kaldırılmadan önce ülkenin son başbakanıydı. Azerbaycan'ın Dağlık Karabağ ablukasının ortasında 1 Eylül 2023'te istifa etti.

Andrey Hovnanyan, Ermeni şarkıcıdır.

<span class="mw-page-title-main">2016 Azerbaycan-Ermenistan çatışmaları</span>

2016 Azerbaycan-Ermenistan çatışmaları, Nisan Çatışmaları veya Dört günlük savaş, Azerbaycan Silahlı Kuvvetleri ve Ermenistan Silahlı Kuvvetleri ile Dağlık Karabağ Cumhuriyeti Savunma Ordusu arasında 1 Nisan'da başlayıp, dört gün boyunca süren çatışmalardır. Birinci Dağlık Karabağ Savaşı'nın bittiği 1994 yılından beri en şiddetli çatışmaların gerçekleştiği bildirilmiştir. 5 Nisan tarihinde karşılıklı ateşkes kararı alınarak, çatışmalara son verilmiştir. Bu savaş ayrıca Azerbaycan'ın, Ermeni işgali altındaki bölgede ilk defa ilerleme kaydettiği savaştır.

Elif Hacıyev - Azerbaycan Ulusal Kahramanı.

<span class="mw-page-title-main">Azerbaycan-Ermenistan ilişkileri</span> Azerbaycan ve Ermenistan ülkelerinin ilişkileri

Ermenistan ile Azerbaycan arasında, büyük ölçüde süregelen, fakat Azerbaycan ordusunun 27 Eylül 2020 tarihinde başlattığı Karabağ operasyonu ile alınan, Dağlık Karabağ sorunu nedeniyle diplomatik bir ilişki yoktur. Komşu halklar, 1918-1921 yılları arasında, çökmüş Rus İmparatorluğu'ndan Ermenistan Demokratik Cumhuriyeti ve Azerbaycan Demokratik Cumhuriyeti olarak kazandıkları kısa bağımsızlıkları sırasında resmi hükûmet ilişkilerine sahiptiler; bu ilişkiler Rus Devrimi'nden sonra Sovyetler Birliği tarafından işgal edilip ilhak edilene kadar vardı. Geçen yüzyılda ülkeler tarafından yürütülen bir savaş nedeniyle -biri 1918'den 1921'e, diğeri 1988'den 1994'e kadar- iki ülke gergin ilişkilere sahipti.

<span class="mw-page-title-main">İkinci Dağlık Karabağ Savaşı</span> Azerbaycan ve Ermenistan arasında yaşanan savaş

İkinci Dağlık Karabağ Savaşı, 2020 Dağlık Karabağ Savaşı veya 44 Günlük Savaş Dağlık Karabağ'da Türkiye destekli Azerbaycan ile Ermenistan ve onun desteklediği tanınmayan Dağlık Karabağ Cumhuriyeti arasında yaşanmış silahlı çatışmalardır.

2010 Çaylı çatışmaları ya da Mardakert çatışmaları, Dağlık Karabağ Savaşı ateşkesinin bir dizi ihlaliydi. Azerbaycan'ı ve tanınmayan ancak de facto bağımsız Dağlık Karabağ Cumhuriyeti'nin etnik Ermeni askerî güçlerini ayıran temas hattının ötesinde gerçekleşti. Her iki taraf da diğerini ateşkes rejimini ihlal etmekle suçladı. Bunlar, 1994'ten beri yürürlükte olan ateşkesin iki yıldaki en kötü ihlalleriydi ve Mart 2008'deki Mardakert çarpışmalarından bu yana Ermeni güçlerinin en ağır kayıpları yaşadığı süreç oldu.

İkinci Dağlık Karabağ Savaşı kronolojisi, öncelikle savaşan tarafların resmî açıklamalarına dayanmaktadır. Çatışmalar siper savaşları, ağır silahlar, çok namlulu roketatarlar, zırhlı savaşlar, roketler, balistik füze saldırıları ve başta Türk yapımı Baykar Bayraktar TB2 ve İsrail yapımı Harop dronları olmak üzere insansız hava aracı saldırıları ile karakterize edildi. Ayrıca Ermenistan veya Azerbaycan dışında uluslararası toplumun çoğu tarafından yasaklanmış olan misket bombalarının da saldırılar sırasında kullanıldığı tespit edilmiştir. Ermenistan ordusu tarafından Azerbaycan'ın Gence kentine düzenlenen bir dizi balistik füze saldırısı sivillerin kitlesel ölümüne neden olurken Azerbaycan ordusu, Dağlık Karabağ Cumhuriyeti'nin de facto başkenti Hankendi ve bölgenin başka yerlerindeki sivil altyapı tesisleri hedef alınarak büyük hasara ve can kayıplarına yol açtı. Tartışmalı toprak miktarı sınırlı olsa da çatışma seviyesi ve uluslararası sınırlara konumlanan mühimmatlar nedeniyle çatışma Dağlık Karabağ sınırlarının ötesine genişledi. İran'ın Doğu Azerbaycan Eyaleti'ne mermi ve roketler düştü, ancak herhangi bir hasar görülmedi ve İran, kendi toprakları üzerinde birkaç insansız hava aracının (İHA) düştüğünü veya düşürüldüğünü belirtti. Gürcistan ise Kaheti bölgesinde iki insansız hava aracının çarpıştığını bildirdi. Hocavend'e düzenlenen saldırılar sonrası Dağlık Karabağ yetkilileri sivilleri silah altına almaya başladı.

2010 Dağlık Karabağ çatışmaları, Azerbaycan ve Dağlık Karabağ Cumhuriyeti Savunma Ordusu'nu askerî güçlerini birbirinden ayıran temas hattında 18 Şubat'ta meydana gelen bir dizi silahlı çatışmalardır. Azerbaycan, Ermeni güçlerini Tap Qaraqoyunlu, Qızıloba, Qapanlı, Yusifcanlı ve Cavahirli köyleri yakınlarındaki Azerbaycan mevzilerine ve Ağdam Rayonu yaylalarına keskin nişancılar dahil hafif silahlarla ateş etmekle suçladı. Sonuç olarak, üç Azerbaycan askeri öldürüldü ve bir asker yaralandı.

<span class="mw-page-title-main">Eurovision Şarkı Yarışması'nda Azerbaycan-Ermenistan ilişkileri</span>

Ermenistan 2006 yılından beri, Azerbaycan ise 2008 yılından beri Eurovision Şarkı Yarışması'na katılmaktadır. Birleşmiş Milletler tarafından Azerbaycan'ın de jure bir parçası olarak tanınan fakat 1993 yılından beri Ermenistan'ın desteklediği Dağlık Karabağ Cumhuriyeti'nin de facto yönetimi altında duran Dağlık Karabağ bölgesi üzerinde iki ülke arasında henüz sona ermemiş çatışmalar, Eurovision Şarkı Yarışması'nı birçok durumda etkilemiştir.