İçeriğe atla

Zorba (film)

Zorba
Alexis Zorbas
"Zorba" (Alexis Zorbas) filminin Avustralya'da basılmış bir sinema afişi.
YönetmenMihalis Kakoyannis
YapımcıMihalis Kakoyannis
Anthony Quinn
SenaristMihalis Kakoyannis
Nikos Kazancakis'in romanından
OyuncularAnthony Quinn
Alan Bates
Irene Papas
Lila Kedrova
MüzikMikis Theodorakis
Görüntü yönetmeniWalter Lassally
KurguMihalis Kakoyannis
Stüdyo20th Century Fox
DağıtıcıInternational Classics
20th Century Fox
CinsiSinema filmi
TürüDram
RenkSiyah-beyaz
Yapım yılı1964, Amerika Birleşik Devletleri ABD
Birleşik Krallık İngiltere
Yunanistan Yunanistan ortak yapımı
Çıkış tarih(ler)i17 Aralık 1964, ABD
Temmuz 1965, Türkiye (Yeni Melek Sineması)
Süre142 dakika
Dilİngilizce, Yunanca
Diğer adlarıZorba (Türkiye)
Zorba the Greek (ABD)
Zorba le Grec (Fransa)
Zorba il Greco (İtalya)
Alexis Sorbas (Almanya)

Zorba, 1964 ABD - İngiltere - Yunanistan ortak yapımı dramatik filmdir. Özgün adı Alexis Zorbas olan film İngilizce konuşulan ülkelerde Zorba the Greek (Türkçesi: Yunan Zorba) adı ile gösterilmiştir. Filmin Türkiye'de İki Arkadaş adıyla da gösterildiğine dair kayıtlar bulunmaktadır.[1]

Film, Zorba ve Basil'in, yoksul bir Girit köyünde linyit madeni inşa etmeye çalışırken yaşadıkları talihsizliklere odaklanıyor; kutupsal farklı kişilikleri onları, köyün halk tarafından boşaltılmasıyla sonuçlanan feci sonuçlara yol açan işlere ve planlara sürükler. Filmdeki etkileşimlerin çoğu baş karakterlerin görüş ve tutumlarına odaklanıyor ve yolları ayrılmadan önce neşeyle dans ettikleri son sahneyle doruğa ulaşıyor.

Filmde komedi unsurları bulunmasına rağmen Kazantzakis'in anti-kahramanı Zorba, genel olarak 'hayatı onaylayan' bir kişilik olarak anlaşıldı (Cacoyannis'in senaryosunda aslına sadık kalınarak yeniden çekildi). Korkunç bir kadın cinayetini konu alan filmde, Zorba'nın alaycı, bencil ve manipülatif kişiliğinin kararlı iyimserliğiyle birleştiğinde, yaşamın acımasızlıklarına ve değişimlerine bir tepki olduğu ve bunlara meydan okuduğu açıkça gösteriliyor.

Yunanistan'da 1 milyon doların altında bir fiyata çekilen Zorba, yalnızca ABD gişesinde üretim bütçesinin dokuz katından fazla hasılat elde ederek önemli bir kritik ve ticari başarı elde etti. Film, 37. Akademi Ödülleri'nde En İyi Yardımcı Kadın Oyuncu (Kedrova), En İyi Görüntü Yönetmeni ve En İyi Sanat Yönetmeni ödüllerini kazandı. Diğer adaylıklar arasında, performansı film tarihinin en ikonik performanslarından biri olarak anılan ve sirtaki olarak bilinen halk dansını doğuran En İyi Film, En İyi Yönetmen ve En İyi Erkek Oyuncu dalında Anthony Quinn yer aldı. Film ve kaynak romanı daha sonra Cacoyannis, Quinn ve Kedrova'nın da katıldığı Tony ödüllü bir sahne müzikaline uyarlandı.

Senaryosunu Nikos Kazancakis'in aynı adlı romanından Mihalis Kakoyannis'in uyarlayıp yazdığı filmin yönetmeni ve kurgucusu da Mihalis Kakoyannis'dir. Kakoyannis aynı zamanda Anthony Quinn'le beraber filmin yapımcılarından da biridir. Önemli rollerinde Anthony Quinn, Alan Bates, Irene Papas ve Lila Kedrova'nın oynadıkları filmin müzikleri Mikis Theodorakis'e aittir. Film 1965 yılında 7 dalda Oscar'a aday gösterilmiş, bunlardan 3'ünü almıştır.

Özet

Hayattan fazlaca bir beklentisi olmayan mutsuz İngiliz yazar, Yunan asıllı Basil'e (Alan Bates) Yunan adalarından biri olan Girit'te bir maden ocağı miras kalmıştır. Hayatına yeniden bir çekidüzen verme umudunu taşıyarak adaya gelen Basil burada aşırı davranışları olan, kaba saba ama hayata şehvetle bağlı orta yaşlı bir Yunan olan Alexis Zorba (Anthony Quinn) ile tanışır. Kendisini âdeta himayesine alan Zorba'nın kendisine kabul ettirmeye çalıştığı hayat tarzının bir parçası da yenilgileri umursamamaktır. Zorba'ya göre yenilgiler hayatın kaçınılmaz parçalarıdır ve ancak yenilginin sürekli olarak tadılması ile hayatın zaferlerinin tadına varılabilir. Zorba sayesinde Yunanların dünyevi zevklerini keşfettikçe Basil'in hayata bakış açısı gitgide değişmeye başlar.

Oyuncu kadrosu

Anthony Quinn ve Alan Bates kumsalda "sirtaki" oynuyorlar (Fotoğraf sonradan renklendirilmiş olabilir, film siyah beyaz çekilmiştir)
Aktör/Aktris Rolü
Anthony QuinnAlexis Zorba
Alan BatesBasil
Irene PapasDul kadın
Lila KedrovaMadame Hortense
Sotiris MoustakasMimithos
Anna KyriakouSoul
Eleni AnousakiLola
Yorgo VoyagisPavlo
Takis EmmanuelManolakas
Giorgos FoundasMavrandoni
George Pan Cosmatossivilceli çocuk

Film hakkında notlar

  • Filmin çekimleri Girit adasında yapılmıştır.
  • 1968 yılında "Zorba" adı ile bir müzikali yapılmıştır.
  • Roman Yunan asıllı İngiliz yazarın ağzından anlatılır ve romanda bu anlatıcının adı hiç geçmez. Oysa filmde yazara bir ad verilmiştir: Basil (Alan Bates)[2]

Yapım

Film, Yunanistan'ın Girit adasında siyah beyaz olarak çekildi. Öne çıkan belirli yerler arasında Hanya şehri, Apokoron bölgesindeki Kokkino Chorio köyü ve Akrotiri Yarımadasındaki Stavros Plajı yer alıyor. Quinn'in karakterinin Sirtaki dansı yaptığı sahne Stavros köyünün sahilinde çekildi.[3]

Simone Signoret, Madame Hortense rolü için çekimlere katıldı; Yapımın başlarında onun yerini Lila Kedrova aldı.[4]

Ödüller

Ödülleri:

Adaylıklar:

Filmin Müziği

  • Filmin tema müziği olan Zorbas'ı Yunan besteci Mikis Theodorakis bestelemiştir. Geleneksel Yunan dansı hasapiko'nun (Kasap dansı) bir türü olan Syrtaki (Sirtaki) olarak da bilinir. Müzik bu filmde duyulduktan sonra dünya çapında meşhur olmuş, tavernalar ve düğünlerin vazgeçilmez müziği hâline gelmiştir.
  • Filmin "Soundtrack Albümü"nde şu parçalar yer almaktadır;[5]
  1. Kritikos Horos / Theme From 'Zorba The Greek'
  2. Sirtos Chaniotikos (I) / The Full Catastrophe
  3. Madame Hortance (I) / Life Goes On
  4. Ballos / The One Unforgivable Sin
  5. Chasapikos / Questions Without Answers
  6. Horos Tou Zorba (I) / Zorba's Dance
  7. Sirtos Chaniotikos (II) / The Fire Inside
  8. Thanatos Tis Chiras / Clever People And Grocers
  9. Sirtos Chaniotikos (III) / Always Look For Trouble
  10. Madame Hortance (II) / Life Goes On (Reprise)
  11. Pote Tha Kani Ksasteria / Free (Cretan Folksong)
  12. Choros Tou Zorba (II) / That's Me Zorba!

Kaynakça

  1. ^ "Milliyet Gazete Arşivi". Gazetearsivi.milliyet.com.tr. 10 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Ocak 2010. 
  2. ^ "Arşivlenmiş kopya". 18 Mayıs 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Mayıs 2009. 
  3. ^ "Stavros on Crete and the famous beach where the film Alexis Zorba was shot". www.crete-guide.info. 24 Haziran 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Haziran 2021. 
  4. ^ Osborne, Robert (1994). 65 Years of the Oscar: The Official History of the Academy AwardsÜcretsiz kayıt gerekli. Londra: Abbeville Press. s. 180. ISBN 1-55859-715-8. 
  5. ^ Albümden örnekler dinlemek için

Dış bağlantılar

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Mikis Theodorakis</span> Yunan besteci ve siyasetçi (1925-2021)

Mihail "Mikis" Teodorakis, Yunan söz yazarı, besteci, aktivist ve siyasetçi. Zorba (1964), Z (1969) ve Serpico (1973) filmleri için bestelediği müzikleriyle de bilinir. "Holokost hakkında yazılan en güzel müzik eseri" olarak nitelendirilen "Mauthausen'in Ballad'ı" olarak da bilinen "Mauthausen Üçlemesi" önemli görülen eserlerinden biridir. Yunanistan'ın Beethoven'ı olarak tanımlanan Teodorakis, ülkenin en tanınmış bestecisi olarak görüldü. Teodorakis, Lenin Barış Ödülü'nün de sahibidir.

<i>Akıl Oyunları</i> (film)

Akıl Oyunları, Nobel Ekonomi Ödülü sahibi ve Abel Ödülü sahibi Amerikalı matematikçi John Nash'in hayatına dayanan 2001 yapımı bir Amerikan biyografik drama filmidir. Senaryosunu Akiva Goldsman'ın yazdığı filmin yönetmenliğini Ron Howard üstleniyor. Sylvia Nasar'ın aynı adlı 1997 yılında en çok satan Pulitzer Ödülü'ne aday gösterilen kitabından esinlenmiştir. Filmde Russell Crowe, Ed Harris, Jennifer Connelly, Paul Bettany, Adam Goldberg, Judd Hirsch, Josh Lucas, Anthony Rapp ve Christopher Plummer ile birlikte yardımcı rollerde yer alıyor.

Mihalis Kakoyannis, Kıbrıs Rumu film yönetmeni ve yapımcısı. Kokoyannis, Kıbrıs, Limasol'de doğmuştur. Ailesi tarafından avukat olması için İngiltere'ye gönderilmiştir. Orada sinemaya yönelen Kakoyannis, 1964 yılında Anthony Quinn ile birlikte yapımcılığını üstlendiği Alexis Zorbas adlı film ile dünyaca tanındı. Üç kez Akademi Ödülleri'ne aday gösterildi.

<span class="mw-page-title-main">Renée Zellweger</span> Amerikalı sinema oyuncusu

Renée Kathleen Zellweger, Amerikalı aktris, yapımcı ve şarkıcı. Zellweger iki Akademi Ödülü, dört Altın Küre Ödülü ve iki BAFTA Ödülü dâhil olmak üzere çok sayıda ödül aldı. Zellweger, 2007 yılında dünyanın en çok kazanan aktrislerinden biridir ve 2009 yılında Hasty Pudding Theatricals tarafından Yılın Kadını seçildi.

<span class="mw-page-title-main">Cate Blanchett</span> Avustralyalı sinema oyuncusu (d. 1969)

Catherine Élise Blanchett, iki kez Oscar, üç kez BAFTA ve üç kez Altın Küre kazanmış Avustralyalı oyuncu. Elizabeth ve Elizabeth: Altın Çağ filmlerinde canlandırdığı İngiltere kraliçesi I. Elizabeth ve Peter Jackson'ın Yüzüklerin Efendisi üçlemesinde canlandırdığı elf kraliçesi Galadriel rolleriyle bilinir. Ayrıca Katharine Hepburn'ü canlandırdığı Martin Scorsese'nin The Aviator filmiyle En İyi Yardımcı Kadın Oyuncu Akademi Ödülü'nü kazanmıştır. 2007 yılında Jude Quinn'i canlandırdığı I'm Not There filmi ile 64. Venedik Film Festivali'nde Volpi Kupasını almıştır. Bu filmle Yardımcı Kadın Oyuncu dalında Oscar'a aday gösterilen oyuncu karşı cinsi oynayıp Oscar'a aday olmuş 2. oyuncudur. 2013 yılında Woody Allen yapımı Blue Jasmine filminde Jasmine adlı karakteri canlandırarak En İyi Kadın Oyuncu dalında Oscar kazanmıştır. Peter Jackson yönetmenliğinde çekilen The Hobbit: An Unexpected Journey'de yine elf kraliçesi Galadriel'i canlandırmıştır. 77. Venedik Film Festivali'nin jüri başkanlığını da üstlenmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Warren Beatty</span> Amerikalı film yönetmeni ve sinema oyuncusu

Henry Warren Beaty, Oscar ve Altın Küre ödülü sahibi Amerikalı oyuncu, senarist ve film yönetmenidir.

<span class="mw-page-title-main">Anthony Quinn</span> Meksika asıllı Amerikalı oyuncu (1915–2001)

Anthony Quinn, iki kere Akademi Ödülü kazanmış Meksika asıllı Amerikalı oyuncu aynı zamanda ressam ve yazardır. En çok başrolde oynadığı Zorba the Greek ve oscar kazandığı Viva Zapata! filmleri ile tanınır. Ayrıca Quinn, 1987 Altın Küre Ödülleri'nde yaşam boyu başarı olarak bilinen Cecil B. DeMille Ödülü'nü kazanmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Tilda Swinton</span>

Katherine Matilda "Tilda" Swinton, En İyi Yardımcı Kadın Oyuncu Akademi Ödülü ve BAFTA En İyi Yardımcı Kadın Oyuncu Ödülü sahibi, 2 kez Altın Küre'ye aday gösterilmiş, İngiliz oyuncu.

<i>Kabare</i> (film) 1972 ABD yapımı dramatik müzikal film

Kabare 1972 ABD yapımı dramatik müzikal filmdir. Özgün adı Cabaret olan film 16 Mart 1973'te Türkiye'de gösterime girmiştir.

Son Gerçek 1969 ABD yapımı dramatik dönem filmdir. Özgün adı They Shoot Horses, Don't They? olan film 1972 yılında Türkiye'de sinemalarda "Son Gerçek" adıyla gösterime girdikten sonra 1979 yılında TRT Televizyonunda özgün adının çevirisine daha yakın bir Türkçe adla, Atları da Vururlar adı ile de gösterilmişti.

<i>Sonsuz Sokaklar</i> (film, 1954) 1954 İtalya yapımı melodramatik film

Sonsuz Sokaklar 1954 İtalya yapımı melodramatik filmdir. Özgün adı La Strada dır. İngilizce konuşulan ülkelerde özgün adının tam karşılığı olan The Road adı ile gösterilmiştir.

<i>Garsoniyer</i> (film) 1960 yapımı Amerikan filmi

Garsoniyer, 1960 ABD yapımı dramatik komedi filmidir. Özgün adı The Apartment olan film 23 Şubat 1961 tarihinde Türkiye'de sinemalarda gösterime girmiştir.

<i>Manzaralı Oda</i> (film) film

Manzaralı Oda, 1985 İngiltere yapımı dramatik komedi filmidir. Özgün adı A Room with a View olan film 1989 yılının Ocak ayında Türkiye'de de gösterilmiştir.

<i>Ölüm Tarlaları</i> (film)

Ölüm Tarlaları 1984 Birleşik Krallık yapımı politik dramatik filmdir. Özgün adı The Killing Fields'dir. Senaryosunu Bruce Robinson'ın yazdığı filmin yönetmeni Roland Joffé'dir. Filmin önemli rollerinde Sam Waterston, Haing S. Ngor, John Malkovich, Julian Sands ve Craig T.Nelson oynamışlardır. Filmde İç savaş sırasında Kamboçya'lı bir New York Times Gazetesi muhabirinin Amerikalı ve İngiliz meslektaşları ülkelerine döndükten sonra bölgede kalarak haberciliğe devam etmesi, bu sırada Kızıl Kmerlere esir düşmesi, zorlu esaret koşulları altında sergilediği azim ve dayanıklılık sınavı ile özgürlüğüne kavuşma çabaları anlatılmaktadır. Film gerçek olaylara dayanmaktadır. Filmde Sam Waterston'un canlandırdığı New York Times'ın Pulitzer ödüllü muhabiri Sydney Schanberg'in gazetesine yaptığı haberler ve buna dayandırdığı 1980 tarihli anı kitabı "Dith Pran'ın Ölümü ve Hayatı" 'ndan esinlenilerek yapılmıştır. Yapımcılığını David Puttnam'ın üstlendiği filmin müziklerini Mike Oldfield yapmıştır. Film üç Oscar ile ödüllendirilmişti. Ayrıca "en iyi film" ödülü de dahil 8 BAFTA ödülü almıştı.

<span class="mw-page-title-main">Lila Kedrova</span> Fransız oyuncu (1909 – 2000)

Lila Kedrova Akademi ödülü sahibi Rus oyuncu.

<i>Kim Korkar Hain Kurttan?</i> (film) Mike Nicholsun filmi (1966)

Kim Korkar Hain Kurttan?, 1966 ABD yapımı dramatik filmdir. Özgün adı Who's Afraid of Virginia Woolf? olan film Türkiye'de ilk kez 30 Ocak 1967'de sinemalarda gösterime girmişti.

<span class="mw-page-title-main">Sidney Poitier</span> Bahamalı-Amerikalı oyuncu ve diplomat

Sidney L. Poitier, Bahamalı-Amerikalı oyuncu, yönetmen ve diplomat.

Beklenmeyen Misafir 1967 ABD yapımı dramatik güldürü filmdir. Özgün adı Guess Who's Coming to Dinner olan film 21 Ocak 1969 tarihinde Türkiye'de sinemalarda gösterime girmişti. Film sonraki yıllarda TRT Televizyonunda bu kez Bir Akşam Yemeği adıyla gösterilmişti.

<i>Zorba</i> (roman) Nikos Kazantzakisin romanı

Zorba, Yunan yazar Nikos Kazancakis'in ilk kez 1946'da yayımladığı romanıdır. Özgün adı Βίος και Πολιτεία του Αλέξη Ζορμπά (Transliterasyonu: Vios Kai Politeia Alexi Zorba, Türkçesi: Alexis Zorbas'nın Hayatı ve Maceraları) olan kitap İngiltere ve ABD'de Zorba the Greek (Türkçesi: Yunan Zorba) adıyla yayımlanmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Yunanistan sineması</span>

Yunanistan sineması uzun ve zengin bir tarihe sahiptir. Zaman zaman savaş ya da siyasi istikrarsızlık nedeniyle baskıya uğramasına rağmen Yunanistan film endüstrisi iç pazara hakim olmuş ve uluslararası başarıya ulaştı. Yunan filmlerinin özellikleri arasında dinamik bir konu, güçlü karakter gelişimi ve erotik temaları mevcuttur. Kayıp (1982) ve Sonsuzluk ve Bir Gün (1998) filmleri Cannes Film Festivali'nde Altın Palmiye kazandı. Beş Yunan filmiyse Yabancı Dilde En İyi Film Akademi Ödülü'ne aday gösterildi.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.