İçeriğe atla

Zond 5

Zond 5
Görev türüAy uçuşlu uzay aracı testi
COSPAR kimliği1968-076A Bunu Vikiveri'de düzenleyin
SATCAT no.3394
Görev süresi6 Gün 18 saat 24 dakika
Uzay aracı özellikleri
Uzay aracıSoyuz 7K-L1
ÜreticiOKB-1
Görev başlangıcı
Fırlatma tarihi14 Eylül 1968 21:42:11 UTC
RoketProton-K
Fırlatma yeriBaykonur 81
Görev sonu
KurtaranSovyet araçları, Borovichy ve Vasiliy Golovin
Kurtarma tarihi21 Eylül 1968 16:08 UT
İniş yerihttps://geohack.toolforge.org/geohack.php?pagename=Zond_5&params=32_38_S_65_33_E_
 

Zond 5 (Rusça: Зонд 5, lit. 'Probe 5') Sovyetler Birliğinin Zond programına ait bir uzay aracıydı. Eylül 1968'de Ay'a seyahat eden ve Ay çevresinde yörüngede dönen ilk uzay gemisi, hayvanları içeren ilk Ay görevi ve Dünya'ya güvenli bir şekilde dönen ilk uzay gemisi oldu. Zond 5, aralarında iki kaplumbağa, meyve sineği yumurtaları ve bitkilerin de bulunduğu ilk karasal organizmaları Ay yakınlarına taşıdı[1].Rus kaplumbağaları uçuş sırasında biyolojik değişikliklere uğradı ancak değişikliklerin öncelikle açlıktan kaynaklandığı ve uzay yolculuğundan çok az etkilendikleri sonucuna varıldı.

Zond uzay aracı, Soyuz 7K-L1 mürettebatlı Ay'a yakın uçuş yapan uzay aracının bir versiyonuydu. Ay uçuşu sırasında bilimsel çalışmalar yürütmek üzere Blok D üst kademesine sahip Proton-K taşıyıcı roketiyle fırlatıldı.

Arka Plan

Sovyetler Birliği tarafından başlatılan ilk dört ay çevresi misyonundan Zond 4 adlı bir kısmi başarı ve üç başarısızlık vardı.Zond 4'ün Mart 1968'deki görevinden sonra, 23 Nisan'da adlı Zond 1968A bir takip görevi başlatıldı. Hatalı bir iptal komutu Proton roketinin ikinci aşamasını kapattığında fırlatma başarısız oldu. Kaçış roketi ateşlendi ve iniş modülünü güvenli bir yere çekti. Temmuz ayında Zond 1968B, fırlatma rampasında Blok D ikinci aşama roketinin patlaması sonucu üç kişinin ölümüne, ancak Proton birinci aşama hızlandırıcı roketine ve uzay aracına yalnızca küçük bir hasar vermesine rağmen fırlatılmaya hazırlanıyordu.

Zond 5 misyonu başlangıçta kozmonotları Ay'ın etrafında uçurmak için planlanmıştı, ancak Zond 1968A ve Zond 1968B'nin başarısızlıkları, başarısız bir mürettebatlı uçuşun olumsuz propagandası korkusuyla Sovyetlerin bunun yerine mürettebatsız bir görev göndermesine yol açtı

Yük

Biyolojik yüke, her biri uçuş öncesinde 0,34-0,4 kilogram (0,75-0,88 lb) ağırlığında olan iki Rus kaplumbağası (Agrionemys horsfieldii) dahil edildi. Sovyet bilim adamları, sıkıca sabitlenmeleri kolay olduğu için kaplumbağaları seçtiler. Ayrıca kontrol örneği olarak kullanılan iki kaplumbağa ve bir akvaryumda dört kaplumbağa daha vardı. Fırlatmadan on iki gün önce, uzaya giden iki kaplumbağa araca yerleştirildi ve yiyecek ve sudan mahrum bırakıldı; kontrol kaplumbağaları da benzer şekilde yoksun bırakıldı.Yiyecek yoksunluğu, patomorfolojik ve histokimyasal deneylerin bir parçasıydı.[12] Biyolojik yük aynı zamanda meyve sineği yumurtalarını, buğday, arpa, bezelye, çam, havuç ve domates hücrelerini, kır çiçeği türü Tradescantia paludosa'nın örneklerini, tek hücreli yeşil alg Chlorella'nın üç türünü ve bir lizojenik bakteri türünü de içeriyordu.Çeşitli karasal yaşam formları göndermenin amacı, kozmik radyasyonun onlar üzerindeki etkisini test etmekti.Bununla birlikte, test denekleri insanlara benzer değildi, çünkü yaşam formlarının tümü önemli ölçüde daha yüksek radyo direncine sahip ekstremofillerden oluşuyordu.Rusya Bilimler Akademisi, pilot koltuğunda radyasyon sensörleriyle donatılmış bir mankenin oturduğunu belirtti.

Kazan Optik ve Mekanik Fabrikası, uzay aracına yerleştirilen ve ona Dünya'yı görüntüleme olanağı sağlayan AFA-BA/40 görüntüleyiciyi geliştirmişti. Zond 5 ayrıca proton dedektörlerini de içeriyordu.Zond 5, verilerinin bir kısmını yer istasyonlarına geri iletebilir, ancak gemide depolanan ve Dünya'ya döndükten sonra toplanan veriler daha az gürültüye sahiptir.

Kaynakça

  1. ^ "The First Earthlings Around the Moon Were Two Soviet Tortoises - The Crux". web.archive.org. 28 Eylül 2019. 28 Eylül 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Ekim 2023. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Apollo Projesi</span> NASA insanlı ay yolculuğu programı

Apollo Projesi, NASA tarafından gerçekleştirilen insanlı Ay yolculuğu projesi. Gemini Projesi'nden sonraki proje olmakla birlikte Uzay Yarışı ve Soğuk Savaş, Apollo Projesi aşamasına gelinmesinde etkili olmuştur. Proje, Apollo uzay araçları ve Saturn V ile 1961 ile 1975 yılları arasına uygulandı. Apollo Projesi, adını Yunan tanrısı Apollon'dan almıştır.

<span class="mw-page-title-main">Apollo 1</span> Apollo serisi uzay araçlarının ilki

Apollo 1, Amerika Birleşik Devletleri Apollo programının ilk mürettebatlı göreviydi ve ilk insanı Ay'a çıkarma taahhüdünde bulunmuştu. Apollo komuta ve servis modülünün (CSM) ilk alçak Dünya yörünge testi, 21 Şubat 1967 tarihi için planlanmıştı. Planlanan bu uçuş gerçekleşemedi. 27 Ocak'ta Cape Canaveral AFS Fırlatma Kompleksi 34'te fırlatma provası esnasında çıkan bir kabin yangını komuta modülünü imha etti (CM) ve üç mürettebat üyesinin tamamının ölümüne yol açtı. Mürettebat tarafından seçilen Apollo 1 ismi, yangından sonra NASA tarafından onurları adına resmîleştirildi.

<span class="mw-page-title-main">Uzay Yarışı</span> Soğuk Savaş sırasında, ABD ve SSCB arasında yaşanan uzay rekabeti (1955–1975)

Uzay Yarışı, Amerika Birleşik Devletleri ile Sovyetler Birliği arasında 20. yüzyılın ikinci yarısında gerçekleşen resmî olmayan uzay rekabetidir. Kökeni, II. Dünya Savaşı'ndan sonra iki ülke arasında balistik füze temelli nükleer silahlanma yarışına dayanmaktadır. Uzaya uydu, roket ve sonda yollamak, insan göndermek; Ay'a insan indirmek gibi çabalar içermektedir. Bu yarış, aynı zamanda ABD ile SSCB arasındaki Soğuk Savaş'ın (1947–1991) bir parçasıdır. Uzay Yarışı, yapay uyduların öncü fırlatmalarını, Ay'a, Venüs'e ve Mars'a yollanan robotik uzay sondalarını ve alçak Dünya yörüngesinde ve nihayetinde Ay'da insanlı uzay uçuşunu getirmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Gemini Projesi</span> insanlı uzay uçuşu için tasarlanmış araç ailesi

Gemini Projesi, NASA'nın ikinci mürettebatlı uzay uçuşu programıydı. Merkür ve Apollo projeleri arasında yürütülen proje, 1961 yılında başladı ve 1966'da tamamlandı. Gemini uzay aracı iki astronottan oluşan bir mürettebat taşıyordu. On Gemini mürettebatı ve 16 ferdi astronot, 1965 ve 1966 yılları arasında alçak Dünya yörüngesi (LEO) görevlerinde uçtu.

<span class="mw-page-title-main">Soyuz programı</span>

Soyuz programı 1960'lı yılların başında Sovyetlerin Ay projesi kapsamında başlatılan insanlı uzay uçuşu projesi. Bu proje kapsamında Soyuz uzay aracı ve Soyuz roketi geliştirildi.

<span class="mw-page-title-main">N1 roketi</span>

N1 Sovyet kozmonotlarını Ay'a götürmek üzere 1960'larda geliştirilen dev uzay roketi. Dört fırlatma denemesinin de başarısız olması üzerine 1976 yılında proje resmen iptal edildi. Sovyetlerin insanlı Ay projeleri olduğunu inkâr etmeleri nedeniyle Perestroyka dönemine kadar varlığı gizli tutuldu.

<span class="mw-page-title-main">SpaceX</span> Amerikan özel havacılık şirketi

SpaceX, merkezi ABD'nin Kaliforniya eyaletindeki Hawthorne şehrinde bulunan bir Amerikalı uzay taşımacılığı şirketidir. SpaceX; Falcon 9, Falcon Heavy, Starlink, Dragon Kargo, Starship gibi uzay misyonu araçlarını bünyesinde bulundurmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Saturn IB</span>

Satürn IB Amerikan Uzay Ajansı NASA tarafından Apollo Projesi için ortaya çıkarılan ve kullanılan Satürn roket ailesinin bir modelidir. Kullanıldığı yerler Apollo Projesi, Skylab uzay istasyonu ve ABD/SSCB Apollo Soyuz Test Projesidir.

<span class="mw-page-title-main">Gemini 2</span>

Gemini 2, Titan tipi bir taşıyıcı roketle mürettebatsız Gemini uzay aracının ikinci fırlatılışıydı. Fırlatma işlemi, Cape Canaveral'dan 19 Ocak 1965'te 14:03 UTC'de gerçekleşti. Gemini 2 de tıpkı Gemini 1 gibi, Gemini uzay aracının test uçuşu olarak planlanmış mürettebatsız bir görevdi. Görevin ana hedefi, Gemini tipi bir kapsülün Dünya atmosferine yeniden girişi ve sonucunda ısı kalkanlarının test edilmesiydi. Bu nedenle, balistik tipte kısa bir yörünge altı uçuş gerçekleştirildi.

<span class="mw-page-title-main">Gemini 12</span>

Gemini 12, NASA Gemini Projesi'nin 1966 yılındaki mürettebatlı bir uzay uçuşuydu. Bu, 10. ve son mürettebatlı Gemini uçuşu, 18. mürettebatlı Amerikan uzay uçuşu ve tüm zamanların 26. uzay uçuşuydu. Gemini 7 ile uzayda kalma rekoruna ulaşan kıdemli James A. Lovell görevin komutanlığına atandı. Ona uzaydaki ilk deneyimiyle astronot Edwin "Buzz" Aldrin eşlik etti.

<span class="mw-page-title-main">Fırlatma aracı</span> uzaya bir obje taşımayı sağlayan roket

Uzay yolculuğu alanında fırlatma aracı ya da taşıyıcı roket bir görev-yükünü Dünya'nın yüzeyinden uzaya taşımak için kullanılan bir rokettir. Bir fırlatma sistemi fırlatma aracından, fırlatma rampasından ve diğer çeşitli altyapı bileşeninden oluşmaktadır. Genelde taşıyıcı roketler yörüngeye yapay uydu yerleştirmek için kullanılırken, araştırma roketi gibi bazı uzay uçuşları Yörünge-altı uzay uçuşu olarak sınıflandırılır. Bazı roketler ise bir uzay aracının Dünya'nın yörüngesinden tamamen kurtulamasını sağlarlar.

<span class="mw-page-title-main">Roskosmos</span> Rusya uzay ajansı

Roskosmos Devlet Uzay Etkinlikleri Kuruluşu, Rusya'nın uzay bilimleri programı ile genel havacılık ve uzay araştırmalarından sorumlu devlet kurumudur.

Uzay yolculuğu, 20. yüzyılda Konstantin Tsiolkovsky ve Robert H. Goddard tarafından geliştirilen teorik ve pratik atılımların ardından insan başarısının bir parçası haline geldi. Sovyetler Birliği, yörüngeye ilk uydu, ilk erkek ve ilk kadını uzaya göndererek savaş sonrası Uzay Yarışında önder oldu. ABD, 1969'da Ay'a ilk insan inişi ile Sovyet rakiplerini yakaladı. Uzay yarışı sona ermesini takiben, uzay uçuşu harika uluslararası işbirliği ile karakterize edilmiştir ve bu Dünya yörüngesine ucuz erişim ve ticari girişimler için bir genişleme oluşturmuştur. Gezegenler arası sondalar Güneş sistemindeki gezegenlerinin hepsiniziyaret etmiş ve insanlar yörüngede Mir ve ISS gibi uzun süre uzay istasyonlarında kalmıştır. Çin, insanlı misyonlar da dahil olmak üzere önemli uzay uçuş yeteneğine sahip üçüncü ülke olarak ile ortaya çıkmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Çin'in uzay programı</span>

Çin Halk Cumhuriyeti'nin uzay programı, Çin Halk Cumhuriyeti'nin yürüttüğü ve yönettiği uzay daki faaliyetleri konu alır. Çin uzay programının kökleri, yeni yeni müttefik olan Sovyetler Birliği'nin yardımıyla Çin'in, algılanan Amerikan tehditlerine yanıt olarak ilk balistik füze ve roket programlarını geliştirmeye başladığı 1950'lere kadar uzanır. Sovyet Sputnik 1 ve American Explorer 1 uydularının sırasıyla 1957 ve 1958'de fırlatılmasındaki başarılardan hareketle, Çin, ilk uydusu Dong Fang Hong I'i Nisan 1970'te Long March 1 roketiyle fırlatmış ve bu da onu yörüngeye uydu yerleştiren beşinci ülke yapmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Sovyetler Birliği'nin uzay programı</span> 1930lu yıllardan dağılıncaya kadar SSCB tarafından yürütülen roket ve uzay keşif programları

Sovyetler Birliği'nin uzay programı, 1930'lu yıllardan 1991'de dağılıncaya kadar eski Sovyetler Birliği (SSCB) tarafından yürütülen roket ve uzay keşif programlarından oluşuyordu. Altmış yıllık geçmişi boyunca, bu öncelikle sınıflandırılmış askeri program, uzay uçuşlarında bir takım öncü başarılar göstermişti, bunlar; ilk kıtalararası balistik füze (R-7), ilk uydu, Dünya yörüngesine ilk canlı taşıma görevi, uzayda ve Dünya yörüngesinde ilk insan, uzayda ve yörüngedeki ilk kadın, ilk uzay yürüyüşü, Ay'la ilk çarpışma, Ay'ın karanlık tarafının ilk görüntüsü ve insansız olarak Ay'a yumuşak iniş, ilk uzay gezgincisi, otomatik olarak ayıklanan ve Ay'dan Dünya'ya getirilen ilk Ay örneği ve ilk uzay istasyonundan oluşmaktadır. İlk gezegenler arası sondalar, kayda değer başka kayıtlar içeriyordu: Venera 1 ve Mars 1, sırasıyla Venüs ve Mars'a uçmuş, Venera 3 ve Mars 2, ilgili gezegen yüzeyi ile çarpışmış ve Venera 7 ve Mars 3 bu gezegenlere yumuşak iniş yapmıştır.

Kayıp Kozmonotlar veya Hayalet Kozmonotlar, Gagarin'den önce kimi Sovyet kozmonotlarının uzaya girdiklerini iddia eden bir komplo teorisidir; ancak varlıkları Sovyet ya da Rus uzay otoriteleri tarafından kamuya açıklanmamıştır.

<span class="mw-page-title-main">Proton-K</span>

Proton-K, Proton roketlerinden türetilen bir Sovyet fırlatma aracıydı. Hruniçev tarafından inşa edildi ve Kazakistan Baykonur Uzay Üssü'ndeki 81 ve 200 numaralı sitelerden fırlatıldı.

<span class="mw-page-title-main">Mercury-Redstone 3</span>

Mercury-Redstone 3 veya Freedom 7, 5 Mayıs 1961'de astronot Alan Shepard tarafından yönetilen ilk ABD insanlı uzay uçuşuydu. Mercury Projesi'nin ilk mürettebatlı uçuşuydu. Projenin nihai amacı, bir astronotu Dünya çevresinde yörüngeye çıkarmak ve onu güvenli bir şekilde Dünya'ya geri getirmekti. Shepard'ın görevi, fırlatmanın yüksek g-kuvvetlerine ve atmosferik yeniden girişe dayanma yeteneğini göstermek olan birincil amacı olan 15 dakikalık bir yörünge altı uçuştu.

<span class="mw-page-title-main">AS-201</span>

AS-201, ilk kez bir Saturn IB roketinin kullanıldığı, komuta ve hizmet modülünün test edileceği NASA Apollo programının mürettebatsız bir uçuşuydu. Genel hedefler, yapısal bütünlük, fırlatma yükleri, aşamaların ayrılması ve Saturn IB'nin alt sistemlerinin işleyişini doğrulamak; ayrıca, Apollo uzay aracının yardımcı sistemlerini, ısı kalkanını ve görev destek yapılandırmasını değerlendirmekti. Hem roket, hem de faydalı yük için ilk uçuştu. Daha önce kullanılan Saturn I'den daha fazla itme gücüne ulaşan ve yeni bir ikinci aşamaya sahip bir roket olarak Saturn IB geliştirilmişti. Saturn IB'yi tanımlamak için görev tanımının yüzler basamağında "2" kullanıldı.

International Launch Services, Inc. (ILS), ticari Angara ve Proton roket fırlatma hizmetlerinin dünya çapında satışına ilişkin münhasır haklara sahip bir ortak girişimdir. Proton fırlatıcıları Kazakistan'daki Baikonur Cosmodrome'da gerçekleşirken Angara, Rusya'daki Plesetsk ve Vostochny Cosmodrome'dan fırlatılır.