İçeriğe atla

Zofia Daszyńska-Golińska

Zofia Daszyńska-Golińska
DoğumZofia Emilia Poznańska
6 Ağustos 1866
Varşova, Kongre Polonyası
Ölüm1934 (67-68 yaşında)
Varşova, İkinci Polonya Cumhuriyeti
MilliyetPolonyalı
MeslekPolitikacı, profesör

Zofia Emilia Daszyńska-Golińska, evlilik öncesi soyadıyla Zofia Poznańska veya bilinen adıyla Zofia Golińska (6 Ağustos 1866 - 11 Şubat 1934), Polonyalı bir sosyalist politikacı, oy hakkı savunucusu ve profesördür.[1] Polonya Senatosu'ndaki ilk kadın senatördü.

Hayatı

Daszyńska-Golińska, 1866'da Varşova'da doğdu. Babası ve annesi eğitimli ailelerden geliyordu. Sosyal konular ve bilimle ilgilenmeye başladı ve Varşova devlet okulunda okuduktan sonra Zürih'e gitti. İsviçre'de felsefe, tarih, politika ve ekonomi alanlarında dersler aldı.[2]

Siyasi bir aktivist olan Felix Daszyński ile İsviçre'de evlendi, fakat evliliği, kocasının veremden iki yıl sonra ölmesiyle sona erdi. Kayınbiraderi Ignacy Daszynski, kardeşinin mirasını devraldı ve Polonya Sosyalist Partisini kurdu. Böylelikle Polonya'nın ilk başbakanı oldu.[3] İkinci kocası Golinski, bir botanikçiydi, ancak ilk kocasıyla iştirak ettiği siyasetle ilgilenmeye devam etti.[4] 1891'de "18. yüzyılda Zürih nüfusu" ile ilgili demografik bir konu üzerinde doktora yaptı.

Viyana Üniversitesi'nin kenar mahallelerinde gayriresmî olarak çalıştı.[2] Çalıştığı kurumun adı, gayriresmî olarak Uçan Üniversite olarak adlandırılmıştı.[4] Kurum, öğrencileri kurslara yerleştirdi ve Bilimsel Çalışmalar Derneği adında resmî olarak tanındıktan sonra 1885'ten 1907'ye kadar varlığını sürdürdü. Daszyńska-Golińska, Krakow'a taşınmadan önce 1894'ten 1896'ya kadar Berlin'de yardımcı doçent olarak ders verdi. Polonya Sosyalist Partisini destekledi, birçok kitap yazdı ve akademik makaleler yayımladı. 1919'da Özgür Polonya Üniversitesi'nde profesör oldu. İş güvenliği dâhil olmak üzere ekonomi ve sosyal konular hakkında dersler verdi.

Marksizmden daha ılımlı olduğu söylendi ve Eduard Bernstein'ın anlayışını benimsedi.[4] 1928'den 1932'ye kadar BBWR partisini temsil eden Polonya senatosunun bir üyesiydi. Bu süre zarfında, Küçük Kadınlar İtilafı dâhil olmak üzere önde gelen birçok feminist örgütün üyesiydi.[4]

Mirası

1934'te Varşova'da öldü. Polonia Restituta Subay Haçı ile ödüllendirildi. 80'den fazla fazla kitap yayımladı.[4] Bu kitaplara Sosyalizmde Atılım (1900), Sosyal Ekonomi (1906-1907, iki cilt), İş birlikçi bir sistem aracılığıyla gelecek (1921), Nüfus politikası sorunları (1927) ve Sosyal Politikalar (1933) örnek olarak gösterilebilir.

Kaynakça

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Inessa Armand</span>

Inessa Fyodorovna Armand Fransız-Rus komünist bir siyasetçi, Bolşeviklerin üyesi ve hayatının çoğunu Rusya'da geçiren bir feministti. Devrim öncesi Rus komünist hareketinde ve komünist dönemin ilk günlerinde önemli bir rol olan Armand, 1990'larda Sovyet arşivlerinin kısmen açılmasına kadar neredeyse uzun zamandır neredeyse unutulmuştu. Tarihçi Michael Pearson onun hakkında şöyle yazdı: "Ona (Lenin) konumunu iyileştirmesi ve Bolşeviklerini çardan daha fazla güç elde edecek ve 1919'da Moskova'nın en güçlü kadını olacak bir güç haline getirmesi için yardım edecekti."

Hans-Lukas Kieser, İsviçreli bir tarihçidir. Ağırlıklı olarak geç dönem Osmanlı İmparatorluğu ve Türkiye tarihi ile, bu devletlerin Avrupa ve İsviçre ile ilişkilerini araştırır. Kieser, Zürih Üniversitesi'nde modern tarih, özellikle Osmanlı ve Osmanlı sonrası dünya tarihi alanlarında profesördür. Merkezi Basel'de bulunan İsviçre-Türkiye Araştırma Merkezi Vakfı üyesidir.

<span class="mw-page-title-main">Blanka Teleki</span>

Blanka Teleki de Szék ; Kontes, Macar sanatçı, eğitimci ve kadın hakları aktivisti. Kadınların eğitiminde erken bir feminist ve öncü olarak kabul edilir.

<span class="mw-page-title-main">Tomasz Arciszewski</span>

Tomasz Stefan Arciszewski, Polonya Sosyalist Partisi üyesi ve 1944-1947 yılları arasında Londra'da sürgünde bulunan Polonya hükûmetinin Başbakanı olarak hükûmetin Batılı güçlerin tanınmasını kaybettiği dönemde başkanlık yapıyordu.

<span class="mw-page-title-main">Yakov Ganetski</span> Sovyet siyasetçi

Yakov Ganetski, Yakub Haneki veya Jakub Hanecki, Sovyet diplomat ve siyaset adamı.

<span class="mw-page-title-main">Polonya Komünist Partisi</span> Polonyada siyasi parti

Polonya Komünist Partisi, 1918 yılında Polonya Sosyalist Partisi - Sol ve Polonya Krallığı ve Litvanya Sosyal Demokrasisi'nin birleşmesiyle Polonya'da kurulan komünist parti. Troçkist görüşlere kayması sebebiyle Büyük Temizlik sonrası 16 Ağustos 1938 tarihinde kapatıldı.

<span class="mw-page-title-main">Slovakya Komünist Partisi (1939)</span>

Slovakya Komünist Partisi Slovakya'da faaliyet yürüten komünist parti. Mayıs 1939'da Çek Cumhuriyeti kurulduğu zaman, Çekoslovakya Komünist Partisi'nin (KSČ) Slovak şubelerinin ana partiden ayrılmasıyla kuruldu. Çekoslovakya tekrar birleşik bir devlet olarak kurulduğunda 1945-1948 yılları arasında KSS ayrı bir partiydi. 29 Eylül 1948'de KSČ ile tekrar birleşti ve “KSČ’nin Slovakya topraklarında örgütsel bölge birimi ” olarak var olmaya devam etti. Başlıca yayın organı o zamandaki Slovakya'daki ana gazete olan Pravda idi.

<span class="mw-page-title-main">Vida Tomšič</span>

Vida Tomšič née Bernot, Sloven komünist politikacı ve aktivist. II. Dünya Savaşı sırasında Yugoslav partizanları cephesinde savaştı ve Halk Kahramanı Nişanı'na layık görülü. Uzun yıllar Slovenya Sosyalist Cumhuriyeti'nde ve Yugoslavya Sosyalist Federal Cumhuriyeti'nde pek çok hükûmet pozisyonunda bulundu. Tomšič, kadın haklarını ülkenin bütünüyle sosyal ve ekonomik kalkınmasına tamamen bağımlı olarak gören bir Marksist feministti.

<span class="mw-page-title-main">Makedonya Antifaşist Kadın Cephesi</span>

Makedonya Antifaşist Kadın Cephesi II. Dünya Savaşı'nda, Makedonya'da ortaya çıkan feminist hareket. Kuzey Makedonya'da mevcut, bazı feminist örgütlerin de öncülü olan örgüt.

<span class="mw-page-title-main">Justyna Budzińska-Tylicka</span> Polonyalı doktor ve kadın hakları savunucusu

Justyna Budzińska-Tylicka, iki savaş arası dönemde aktif olan görev yapan Polonyalı bir doktor ve kadın hakları savunucusudur. Tıp diplomasını aldıktan ve yedi yıl boyunca Paris'te çalıştıktan sonra Polonya'ya döndü ve Varşova'da mesleğini icra ederek deneyim elde etti. Kadın haklarının geliştirilmesinde aktif olarak rol aldı, Varşova Şehir Konseyi'nde görev yaptı ve kadınların gerek sağlığı gerek siyasi katılımını güçlendirmek adına sosyal faaliyetlerde yer aldı. Faaliyetlerinin başlangıcı Polonya'da doğum kontrol kliniği açmak ve Polonyalı Kadın Hekimler Derneği'ni kurmaktı. Uluslararası Küçük Kadınlar İtilafı'nın başkanı olarak görev yapmak da dâhil olmak üzere uluslararası feminizm toplantılarına ve çeşitli kongrelere katıldı.

Stefania Wolicka, Polonyalı bir tarihçi ve Zürih Üniversitesi'nde felsefe alanında doktora yapan ilk kadınlardan biriydi.

Maria Svolou bir Yunan feminist ve sosyalist liderdir.

Marianne Katharina "Käthe" Leichter, Avusturyalı bir ekonomist, kadın hakları aktivisti, gazeteci ve politikacıydı. Avusturya Sosyal Demokrat Partisi ve Viyana İşçi Odası üyesiydi. Nazi rejimi sırasında Ravensbrück toplama kampında alıkonuldu ve 1942'de Bernburg Ötanazi Merkezi'nde gazla öldürüldü.

<span class="mw-page-title-main">Nataliya Kobrynska</span> Ukraynalı yazar, editör

Nataliya Kobrynska Ukraynalı yazar, sosyalist feminist ve aktivisttir.

Nurser Öztunalı, Türkiye'de 1980 sonrası öncü aktivistlerinden. Esas mesleği mimarlık olan Nurser Öztunalı aynı zamanda yayıncılık da yaptı. Kadın Çevresi Yayınları, Mor Çatı Kadın Sığınağı Vakfı ve Mimarlık Vakfı kurucularından. 12 yıl boyunca fiziksel şiddet görmesinin ardından her türlü ekonomik, toplumsal ve aile engeline rağmen boşanması, kişisel yaşamında bir dönüm noktası olmanın yanı sıra Türkiye'deki bağımsız feminist hareketin de bir kırılma noktası. Nurser Öztunalı aynı zamanda 1980 darbesi sonrası tüm baskıcı ortama rağmen Türkiye'de kendine açık bir şekilde feminist diyen ilk kadın aktivistlerden. 2021 yılında Heinrich Böll Vakfı tarafından verilen Anna Klein Ödülü'nü alan Mor Çatı Kadın Sığınağı Vakfı kurucularından feminist avukat Canan Arın "Ayrıca Mor Çatı’nın kuruluşundan beri emeği geçen ama artık aramızda olmayan Nurser Öztunalı, Birsen Kaşker, Nural Yasin, Türkiye’deki feminist harekete büyük emeği geçen Şirin Tekeli ve Feride Yıldırım Güneri’nin anıları önünde saygı ile eğiliyorum." diyerek ödülünü Nurser Öztunalı'ya ithaf etmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Rosa Plaveva</span>

Rosa Plaveva, evlilik öncesi soyadı Varnalieva, bir Osmanlı ve Yugoslav sosyalisti ve süfrajettir.

<span class="mw-page-title-main">Kalliroi Parren</span>

Kalliroi Parren 19. yüzyılın sonlarında ve 20. yüzyılın başlarında Yunanistan'da feminist hareketi başlatan bir gazeteci ve yazardır.

<span class="mw-page-title-main">Ivande Kaija</span>

Ivande Kaija, Letonya'nın bağımsızlığı için savaşan Letonyalı yazar ve feminist Antonija Lūkina'nın takma adıydı. Kaija, halka yönelik çalışmaları ve yazıları aracılığıyla Letonyalıların varlıklarını 1920'de ülkenin servet rezervi olarak kabul edilen "Altın Fonu"na bağışlamalarını savundu. 1926'da kendisine Üç Yıldız Nişanı verilerek kamu hizmeti onurlandırıldı. Her ne kadar eserlerinin çoğu Sovyet döneminde tahrip edilmiş olsa da son yıllarda yeniden hatırlanmaya başladı.

<span class="mw-page-title-main">Therese Schlesinger</span>

Therese Schlesinger, ;, Avusturyalı feminist ve politikacı.

<span class="mw-page-title-main">Marianne Hainisch</span>

Marianne Hainisch, ;, Avusturya kadın hareketinin kurucusu ve lideriydi. Aynı zamanda Avusturya'nın ikinci Cumhurbaşkanı Michael Hainisch'in (1920–1928) annesiydi.