İçeriğe atla

Ziyârîler

Ziyarî Hanedanlığı haritası (Hazar Denizi'nin güneyinde lâcivert renkte gösterilen bölge). Komşu devletlerden Büveyhoğulları açık yeşil, Aral Gölü güneyinde Harezmşahlar kavuniçi, Samanîler sarı, Azerbaycan'daki mahalli devletler koyu yeşil renkte gösterilmiş.

Ziyariler ya da Zeyariler (Farsça: آل زیار), Hazar Denizi'nin güneyinde, 927-1090 yılları arasında hüküm süren Gilek kökenli bir hanedandır.[1][2]

Hanedan, kökeni Gilan hükümdarı olan ve İran'ın Keyânî kralı Keyhüsrev döneminde yaşamış efsanevi kral Arguş Ferhadan'a dayanan Şehansahvand kabilesinin lideri Vardanşah'tan gelmektedir.[3]

Bu çağda yetişen bilim insanı El-Birûni devrin hükümdarı Kâbus tarafından desteklenmiş, 1000'li yıllarda ay tutulmaları hakkında önemli araştırmalarda bulunmuştur. Ayrıca Kabûs Kümbeti bu dönemde İslam öncesi İran mimarîsi tarzında yapılmış, ayakta olan az sayıda yapıdan biridir.

Ziyarî mimârisinin örneklerinen biri olan Günbed-i Kavus şehrindeki anıt kule.

Ziyarî Hanedanlığı emirleri listesi

Kaynakça

Özel
  1. ^ Bosworth, C. E. (1968). "The Political and Dynastic History of the Iranian World (A.D. 1000–1217)". In Frye, R. N. (ed.). The Cambridge History of Iran, Volume 5: The Saljuq and Mongol periods. Cambridge: Cambridge University Press. s. 100–202.
  2. ^ Öztuna, Yılmaz, Devletler ve Hanedanlar, Cilt: I, T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları, s. 750
  3. ^ Madelung 1975, s. 212.
Genel

Dış bağlantılar

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Büveyhîler</span> İranda eski bir hanedan

Büveyhîler, İran ve Irak'ta hakimiyet sağlayan Deylemi kökenli İrani ve Şii karakterli bir hanedandır. Deylemlilerin kurduğu en güçlü hanedan olarak sayılır. İlk önce Kuzey İran'a sahip olmuş daha sonra güneye çekilmişlerdir. Sasanilerin yıkılışından sonra İran'ın çoğunu ele geçiren ilk bağımsız İrani devlettir.

Kabûs bin Vuşmgîr,, Cürcan ve Taberistan'a sahip olan Ziyarîlerin bir hükümdarıdır.

Menuçehr bin Kabûs,, Cürcan ve Taberistan'a sahip olan Ziyarîlerin bir hükümdarı.

Anûşirvan Menuçehr,, Cürcan ve Taberistan'a sahip olan Ziyarîlerin bir hükümdarı.

Kitâbu'l-Âsâru'l-bâḳıyye ʿani'l-Ḳurûni'l-Ḫâliyye, kısaca el-Âsâru'l-bâkıyye, Birûni'nin 1000 yılında tamamladığı ilk büyük eseri.

Ebu Ali Muhammed Bel'amî, Emirak Bal'ami ve Bal'ami-i Kuçak diye de bilinir, Fars tarihçi, yazar ve Samanilere vezir.

İbrahim bin Merzban, 957–979 yılları arasında Divin'de, 962–979 yılları arasında da Azerbaycan'da hüküm süren Salarilerin hükümdarıdır. Muhammed bin Merzban'ın oğlu olarak hükümdar olmuştur.

Seyyide Şirin Seyyide olarak da bilinen), Rey'in Büveyhî hükümdarı Fahrüddevle'nin eşi olan Büveyhî prenses. Oğlu Mecdüddevle döneminde Rey'in fiili hükümdarıydı.

Ebu'l-Hasan Ali ibn el-Hasan, daha çok Fahrüddevle lakabıyla bilinir Cibal, Hemedan (984–997) ve Gürgan ve Taberistan'ın (984–997) Büveyhî emiriydi. Rüknüddevle'nın ikinci oğluydu.

<span class="mw-page-title-main">Mecdüddevle</span>

Ebu Talib Rüstem, genellikle Mecdüddevle lakabıile bilinir, 997'den 1029'a kadar Rey Büveyhî emirliğinin son emiriydi. Fahrüddevle'nin en büyük oğluydu. Zayıf bir hükümdar olarak, saltanatının büyük bir bölümünde bir kuklaydı, annesi Seyyide Şirin ise emirliğin gerçek hükümdarıydı.

<span class="mw-page-title-main">İmâdüddevle</span> İranda Büveyhî handanının kurcusu (892-949)

Ali ibn Buya, genellikle Arapça isim İmâdüddevle, 934'ten 949'a kadar emir olarak hüküm süren Fars Bölgesinde Kurulan Büveyhî emirliğinin kurucusudur. İki küçük erkek kardeşi Rüknüddevle ve Müizzüddevle ile birlikte Rey, Şiraz ve Bağdat merkezli bir üçlü hükümdarlık kurmuştur.

<span class="mw-page-title-main">İzzüddevle</span> Irak Büveyhî Emiri

Bahtiyar, daha çok İzzüddevle lakabıyla bilinir, Irak'ın Büveyhî emiriydi (967–978).

<span class="mw-page-title-main">Muayyadüddevle</span>

Abu Mansur Buya, daha çok Muayyadüddevle lakabıyla bilinir. Hemedan (976–983), Cibal (977–983), Taberistan (980–983) ve Gürgan'in (981–983) Büveyhî emiriydi. Rüknüddevle'nin üçüncü oğluydu.

Ebü'l-Fazl Muhammed ibn Ebi Abdullah el-Hüseyin ibn Muhammed el-Katib, genellikle babasından sonra İbnü'l-Amîd olarak bilinir, Büveyhî hükümdarı Rüknüddevle'nin veziri olarak görev yapan bir İranlı devlet adamıydı. Rüknüddevle, 940'tan 970'teki ölümüne kadar otuz yıldır. İbnü'l-Amîd olarak da bilinen oğlu Ebü’l-Feth İbnü'l-Amîd, makamında onun yerini aldı.

<span class="mw-page-title-main">Şemsülmülk Nasr</span>

Şemsülmülk Nasr, 1068'den 1080'e kadar Maveraünnehir'de hüküm süren Karahanlı hükümdarıydı. Hanedanlığın en büyük hükümdarlarından biriydi.

<span class="mw-page-title-main">II. Muhammed (Irak Selçuklu meliki)</span>

II. Muhammed bin Mahmud, 1153-1159 yılları arasında hüküm süren Selçuklu Sultanı. II. Mahmud'un oğlu ve III. Melikşah'ın kardeşiydi. Cambridge İran Tarihi, Sultan Muhammed'in "Hanedanın Irak'ta bozulan otoritesini yeniden tesis etmek için enerjik bir şekilde çalıştığını" belirtir.

<span class="mw-page-title-main">Merdâvîc bin Ziyâr</span> Ziyârî hânedanının kurucusu ve ilk hükümdarı (928-935)

Merdâvîc Ziyârî hanedanını kuran ve 930-935 yılları arasında hüküm süren İranlı bir prenstir.

Zahir al-Dawla Vushmgir 935'ten Aralık 967'deki ölümüne kadar hüküm süren ikinci Ziyârî emiriydi. Ziyar'ın oğluydu. Vuşmgîr, Hazar Denizi'ndeki İran lehçelerinde "bıldırcın avcısı" anlamına geliyor.

Arguş Ferhadan, İran'ın Keyânî kralı Keyhüsrev zamanında yaşamış efsanevi Gilan kralıdır. Turan Kralı Efrasiyab'a karşı yapılan savaşta komutanlardan birisidri ve Gostaham ile birlikte Harezm'i istila ederek Efrasiyab'ın kardeşi Garsivaz'ı ve oğlu Şeda'yı yenmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Bâduspânîler</span> Royan topraklarının en uzun süre hüküm süren İran hanedanı (665–1598)

Bâduspânîler, Ruyan/Rustamdar'ı yöneten Taberistan'daki yerel bir İran hanedanıdır. Hanedanlık 665 yılında kurulmuş ve 933 yıllık yönetimiyle İran'daki en uzun hanedanlık olmuş ve Safeviler'in topraklarını işgal edip fethetmesiyle 1598 yılında sona ermiştir.