Ziyâd bin Ebih - Turkipedia

Ziyâd bin Ebih

"Ziyad ibn Ebi Süfyan" adına basılan Sasani tarzı gümüş dirhem
Basra Emevi valisi
Görev süresi Haziran/Temmuz 665 - 670
Hükümdar	I. Muâviye
Yerine geldiği	Al-Harith ibn Abd Allah al-Azdi^[a]
Irak Emevi valisi
Görev süresi 670-673
Hükümdar	I. Muâviye
Yerine geldiği	Makam kuruldu
Yerine gelen	Abdallah ibn Khalid ibn Asid (Kufe) Samura ibn Jundab (Basra)
Kişisel bilgiler
Doğum	622
Ölüm	23 Ağustos 673 al-Thawiyya (Kufe yakınları)
Evlilik(ler)	Mu'adha bint Sakhr al-Uqayliyya Marjana (ya da Manjana) Muhajir ibn Hakim ibn Taliq'in kızı al-Qa'qa' ibn Ma'bad ibn Zurara al-Darimiyya 'nın kızı Lubaba bint Awf al-Harashiyya
İlişkiler	Sumayya (anne)
Çocuk(lar)	Muhammad Abdurrahman Ubeydullah Salim Abbad Yezîd Ebû Ubayda Osman^[2] Umm Habib (kızı)^[3] Ramla (kızı) Sakhra (kızı)

Ziyâd bin Ebih' (622 - 673), Emevîler dönemi devlet adamı.

Taif'te bulunan Benî Sakif kabilesinin nüfuzlu bir ailesi olan Ebu Bekre'ye mensuptur. 622 yılında bu şehirde köle bir baba ve Sümeyye isimli cariye bir anneden dünyaya geldi. Daha on dört yaşındayken, 635 yılında Irak fetihlerine katıldı. Okuma yazma bildiği için Basra'da bulunan ordunun ganimet taksimini yapmıştır. Halife Ömer tarafından yetenekleri görülünce Basra valisi Mugire bin Şu'be'nin katiplik görevine getirildi. Vali yerinde bulunmadığı zamanlarda da Basra valiliğine vekalet ediyordu. Daha sonraki valiler Ebu Musa el-Eş'ari ve Abdullah bin Âmir zamanında da bu görevine devam etti.

Halife Ali döneminde de Basra bürokrasisinde görev almaya devam etti. Muaviye'nin Basra üzerine gönderdiği birlikleri yendi. 659 yılında Ali tarafından Fars bölgesine vali olarak atandı. Buradaki siyasi karışıklıkları gidererek isyanları bastırdı. Yeteneklerini gören I. Muâviye, ona kendisine hizmet etmesi için davette bulundu. Fakat olumsuz cevap aldı. İran'da İstahr'da çekildiği kalesinde Muaviye'ye karşı direnişini sürdürdü.^[4] Ali'nin öldürülmesinden sonra Muâviye bu davetini tehdide çevirdi. Muaviye, Basra valisisi Busr'a Ziyad emrine girmezse bu şehirde bulunan üç oğlunu da öldürmesi emrini vermiştir. Halife Ali'nin oğlu Hasan halifelikten feragat edince Ziyad da tavır değiştirerek Muaviye'nin hizmetine girdi. Bunda Muaviye'nin Ziyad'la baba bir kardeş olduklarını şahitlendirmesi etkili olmuştur.

665 yılında Basra valisi oldu. 670 yılında Kufe şehri de kendisine bağlanınca Irak genel valisi oldu. Muaviye iktidarına karşı gelen Basra ahalisine özellikle Hariciler'e sert yaptırımlarda bulundu. Irak'ta aşayişi sağlayarak imar faaliyetlerinde bulundu.

671 yılında Irak valiliğine bağlı olan Horasan'a yöneldi. Merv şehrini askeri üs haline getirerek şehirde Arap hakimiyetinin güçlenmesini sağladı.

Dört Arap dahisinden birisi olan Ziyad 673 yılında öldü. Oğlu Ubeydullah da yetenekli bitr kumandan ve devlet adamıydı. Adını alan Ziyâdîler hanedanı Yemen'i iki asır yönetmiştir.

Önce gelen: oluşturuldu	Emeviler Irak valisi 670 - 673	Sonra gelen: Ubeydullah bin Ziyâd

Notlar

^ Al-Harith ibn Abd Allah al-Azdi, dört ay Basra valisi olarak görev yapmış ve Abdullah bin Amir'in görevden alınması ile Ziyad'ın atanması arasında etkili bir vekil olarak atanmıştır.^[1]

Kaynaklar

Özel

^ Morony 1987, s. 76.
^ Howard 1990, s. 33, note 153.
^ Morony 1976, s. 57.
^ Julius Wellhausen, Arap Devleti ve Sükutu, s.67

Genel

Morony, Michael (1976). "The Effects of the Muslim Conquest on the Persian Population of Iraq". Iran (İngilizce). Cilt 14. ss. 41-59. doi:10.2307/4300543. JSTOR 4300543.

İlgili Araştırma Makaleleri

Muaviye bin Ebu Süfyan, İslam Devleti'nin Hasan'dan sonraki halifesi ve Emevi Hanedanı'nın kurucusudur.

Kûfe, Irak'ın Necef ilinde (muhafaza) bir şehir.

Kerbelâ Olayı veya Kerbelâ Savaşı ya da Kerbelâ katliamı, 10 Ekim 680'de, bugünkü Irak sınırları içindeki Kerbelâ şehrinde, Muhammed'in torunu Hüseyin bin Ali'ye bağlı küçük bir birlik ile Emevi halifesi I. Yezid'in ordusu arasında cereyan etmiştir. Hüseyin ve kafilesindeki herkes öldürülmüştür.

Cemel Muharebesi, Cemel Vakası, Basra Savaşı ya da Deve Olayı 8 Aralık 656 tarihinde, Halife Ali bin Ebu Talib ile İslam Peygamberi Muhammed'in dul eşi Aişe'nin taraftarları arasında, Basra'da gerçekleşen muharebe. Müslümanlar arasındaki ilk iç savaştır. Cemel Savaşı, Ali'nin zaferiyle sonuçlandı. Aişe'nin müttefiklerinden Talha bin Ubeydullah ve Zübeyr bin Avvam öldürüldü. Aişe, Ali tarafından Medine'ye gönderildi. Savaşta her iki taraftan yaklaşık yirmi bin kişi hayatını kaybetti.

Yezîd bin Muâviye, Emevîlerin ikinci halifesi.

Abdullah bin Zübeyr, İkinci Emevi halifesi Yezid'e biat etmeyerek isyan başlatan ve Mekke'de karşı halifeliğini ilan ederek 692'deki öldürülüşüne kadar Emevilerle mücadele eden tabiin.

II. Muaviye, Emeviler'in üçüncü halifesi. Halifeliğe babası I. Yezid'in ölümünden sonra geçmiştir.

I. Mervan, Emevîlerin dördüncü halifesi. Emeviler halifeliğine 684'te II. Muaviye'nin halifelikten feragat etmesinden sonra geçmiştir. I. Mervan'ın halife olmasıyla Emeviler hanedanın iktidar gücü Ebu Süfyan kolundan "Hakam bin Vail" koluna geçmiştir; Ebu Süfyan ve Hakam bin Vail, Emevîlerin ismini aldığı Ümeyye'nın torunlarıdır. Hakam da Osman bin Affan'ın birinci derece kuzenidir. Dokuz ay süren halifeliği, önce diğer Emevilere karşı iç savaşla geçmiş ve bunda başarı sağlamıştır. Sonra Hicaz'da isyan etmiş ve kendi halifeliğini ilan etmiş olan Abdullah bin Zübeyr'i halife kabul etmiş olan güney Suriye ve Mısır'ı eline geçirmiştir. Fakat Mervan 685'te öldüğünde Abdullah bin Zübeyr hâlâ Irak ve Hicaz'da halife olarak kabul edilmekteydi.

İbn-i Mukaffa, İranlı düşünür, bürokrat ve edebiyatçı.

Muhtar es-Sekafî, Ali'nin oğullarından olan Muhammed bin Hanefiyye'nin imam olması gerektiğini benimseyen Muhtariyye hizibinin kurucusu.

Ubeydullah bin Ziyad bin Ebih, Emevîler'in Irak valisi.

Emeviler dönemi Irak valileri listesi, Emeviler devrinde görev yapan Irak valilerini tarihe göre listelemektedir. Ziyâd bin Ebih'in 670 yılında 'genel Irak valisi' olmasından önce Irak, Basra ve Kufe valilikleri olarak iki valilikle yönetilmiştir. Bazı dönemlerde genel valilik uygulamasından vazgeçilmiş Irak yine Basra ve Kufe olarak iki valilikle yönetilmiştir. Bu listede Basra ve Kufe valileri gösterilmemiştir.

Ziyâd bin Ebih (670-673)
Ubeydullah bin Ziyâd (680-684)
Bişr bin Mervân (693-694)
Haccâc bin Yûsuf es-Sekafî (694-714)
Yezid bin Ebu Kebşe (714-715)
Yezid bin Mühelleb (715-717)

Salih bin Abdurrahman

Mesleme bin Abdülmelik (720-721)
Ömer bin Hübeyre (721-724)
Hâlid bin Abdullah el-Kasrî (724-738)
Yûsuf bin Ömer es-Sekafî (738-744)
Mansur bin Cumhur (744-744)
Abdullah bin Ömer bin Abdülazîz (744-745)
Nadr bin Said el-Haraşi (745-745)
Yezîd bin Ömer bin Hübeyre (745-750)

Ebu Musa el-Eş'ari, İslam peygamberi Muhammed'in sahabisi

Abū Ḥarb Salm ibn Ziyād ibn Abīhi, Emevî saflarına dönmeden önce İkinci Müslüman İç Savaşı sırasında Abdullah bin Zübeyr'in halifeliğine sığınan Emevî generali ve devlet adamıdır. Salim, Halife I. Yezîd tarafından 681'de Horasan ve Sistan valisi olarak atandı. Valiliği sırasında, Semerkant ve Harezm dahil olmak üzere Orta Asya'nın Mâverâünnehir bölgelerine birkaç sefer baskın düzenledi. Başarıları ve savaş ganimetinin Horasan Arap birlikleri arasında cömertçe dağıtılması, onlar arasında geniş bir popülerlik kazandı, ancak Yezîd öldükten sonra Salim, Emevîlere olan sadakatlerini uzun süre koruyamadı. Birlikleri ve seçilmiş halefi Abdullah bin Hâzim es-Sülemî, Abdullah bin Zübeyr'in rakip halifeliğine bağlılıklarını verdikten sonra Salim, Basra'ya gitti. Orada, sonunda bin Zübeyr'in kampına katıldı, ancak yine de bin Zübeyr tarafından Mekke'de hapsedildi. Büyük bir rüşvet ödedikten sonra serbest bırakıldı ve bin Zübeyr'in 692 sonlarında Emevîler tarafından öldürülmesinin ardından yeniden Horasan valiliğine atandı. Ancak görevine devam edemeden öldü.

Abbād bin Ziyād bin Abīhi, Emevî komutanı ve devlet adamıdır. Irak valisi Ziyâd bin Ebih'in] oğlu Abbad, 673 ile 681 yılları arasında halifeler I. Muâviye ve I. Yezîd hükümdarlıklarında Sistan valisi olarak görev yaptı. Merc Rahit Muharebesi'nde Halife I. Mervân'ın ordusunda bir birliğe liderlik etti ve sonrasında Muhtar es-Sekafî'nin destekçilerine karşı savaştı. Daha sonra Abdülmelik'in oğlu ve halefi Halife I. Velîd'in ve Velid'in oğlu Abdülaziz ile halifenin kardeşi Süleyman arasındaki veraset entrikalarında rol oynadı.

Aynülverde Muharebesi Ocak 685'in başlarında Emevî ordusu ile Tövbe edenler (Tevvâbîn) arasında savaştır. Tevvâbîn, Muhammed'in bir sahabesi olan Süleyman bin Surad liderliğindeki Ali yanlısı Kufe'de, 680 yılında Emevîlere karşı ayaklanan bir gruptu. Ali yanlısı Kufeliler, Hüseyin'i Emevî halifesi I. Yezîd'e karşı ayaklanmaya çağırdılar, ancak daha sonra 680'de Kerbelâ Olayı'nda öldürüldüğünde ona yardım edemediler. Başlangıçta küçük bir yeraltı hareketi olan Tevvâbîn, Yezid'in 683'te ölümünden sonra Irak'ta yaygın bir destek gördüler. Ubeydullah bin Ziyâd komutasındaki büyük bir Emevî ordusunun Irak'a saldırı başlatmaya hazırlandığı kuzey Suriye'ye ayrılmadan kısa bir süre önce destekçilerinin çoğu tarafından terk edildiler. Resulayn'da çıkan üç gün süren savaşta küçük Tevvâbîn ordusu imha edildi ve İbn Surad da dahil olmak üzere üst düzey liderleri öldürüldü. Bununla birlikte, bu savaş, Muhtar es-Sekafî'nin daha sonraki daha başarılı hareketi için bir öncü ve motivasyon kaynağı olduğunu kanıtladı.

Semüre bin Cündeb İslam peygamberi Muhammed'in bir sahabisi.

Bu sayfada 661 yılında kurulan Emevi Halifeliği'nde 661'den 669'a kadar yaşanan olaylar yer almaktadır.

Bu sayfada, 670'li yıllarda Emevi Halifeliği'nde yaşanan olaylar yer alıyor.

Bu sayfada 650'li yıllarda Râşidîn Halifeliği'nde yaşanan olaylar yer almaktadır.

Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.