İçeriğe atla

Zincirlikuyu Mezarlığı

Koordinatlar: 41°04′26″K 29°00′28″D / 41.07389°K 29.00778°D / 41.07389; 29.00778
Kontrol Edilmiş
Zincirlikuyu Mezarlığı
Harita
Diğer ad(lar)Zincirlikuyu Asrî Mezarlığı
KonumŞişli, İstanbul, Türkiye
Koordinatlar41°04′26″K 29°00′28″D / 41.07389°K 29.00778°D / 41.07389; 29.00778
TürSivil mezarlık
Dinİslam
Açılış1935 (89 yıl önce) (1935)
Yüzölçümü380.000 m2 (4.100.000 ft2)
Yapım süresi1935-1937
Sorumluİstanbul Büyükşehir Belediyesi
Defin sayısı± 43.104 (2011)
DurumKullanımda

Zincirlikuyu Mezarlığı, eski adıyla Zincirlikuyu Asrî Mezarlığı, İstanbul'un Şişli ilçesinin Esentepe mahallesi sınırları içerisinde bulunan bir Müslüman mezarlığıdır. Esentepe ile Levent arasında, bulunduğu Zincirlikuyu semtiyle aynı adı taşıyan mezarlığın bakımı ve işletmesi İstanbul Büyükşehir Belediyesi tarafından yapılmaktadır. Ana giriş kapısı Nispetiye Caddesi-Büyükdere Caddesi bağlantı yolu üzerindedir.

Tarihçe

Mezarlığın bulunduğu alan, 1870 yılında Osmanlı Sultanı Abdülaziz'in oğlu Yusuf İzzeddin Efendi için yaptırılan yazlık av köşkünün bahçesi idi.[1] 1916 yılında Yusuf İzzeddin Efendi'nin köşkte ölü olarak bulunmasının ardından köşk ve civarı uğursuz olarak anılmaya başlandı. Şehzadenin intihar ettiğine dair spekülasyonların yanı sıra İttihat ve Terakki tarafından suikast sonucu öldürüldüğü haberleri de eklenince, semtin uğursuzluğuna inanılarak bu bölgeye rağbet edilmedi.[2]

1930'lu yıllara kadar kırsal durumdaki bu bölgeye en yakın yerleşme Mecidiyeköy'deydi. Şehir dışında yeni bir mezarlık kurulmasına karar verildiğinde en uygun yer olarak hem Şişli'den hem de Beşiktaş'tan ulaşılabilen ve genişleme imkânı bulunan Zincirlikuyu seçildi. Bu anlayışa uygun olarak 1935 yılında Zincirlikuyu'da 380.847 m² alan üzerine modern bir mezarlığın inşasına başlandı. 12 Nisan 1937'de şair ve yazar Abdülhak Hamit Tarhan, Atatürk'ün talimatıyla Zincirlikuyu Mezarlığı'na defnedilen ilk kişi oldu.[3][4] Asrî Mezarlık inşa edilirken "Hatıralar Parkı" adıyla, daha çok Türk sanat ve fikir adamları ile farklı alanlarda tanınmış insanların da defnedileceği bir yer olarak düşünüldü. Buna istinaden, Ömer Seyfettin'in naaşı 1939 yılında Türkiye Büyük Millet Meclisinin kararı ile Kadıköy Mahmutbaba Mezarlığı'ndaki kabrinden alınarak buraya defnedildi.[4]

İstanbul'un modern biçimde düzenlenmiş ilk asri mezarlığı olan Zincirlikuyu, 1959 yılına kadar halk arasında "asrî mezarlık" olarak anıldı.[5][6] Bu tarihten sonra ise bilinen konumundan dolayı Zincirlikuyu Mezarlığı ismiyle anılmaya başlandı. 1950'lerde çevresinde ortaya çıkmaya başlayan yerleşmeler mezarlık alanının genişlemesini önledi. Çevresindeki yapılaşma sürecine paralel olarak 1960'lı yıllarda bugünkü sınırlarına ulaştı. 1973 yılında Etiler (Nispetiye Caddesi)-Büyükdere Caddesi bağlantı yolunun inşası nedeniyle mezarlığın bir bölümü istimlak edildi. 2003 yılında Büyükdere Caddesi üzerinde bulunan ve eskiyen ana giriş kapısının İstanbul Büyükşehir Belediyesi Mezarlıklar Müdürlüğü tarafından yenilenmesine karar verildi. Kemerli kapının üzerine siyasetçi Ufuk Uras'ın babası olan Albay Hasip Uras'ın önerisi ile Âl-i İmrân Suresi'nin "Her canlı ölümü tadacaktır" meali olan 185. Ayeti yazıldı.[7] Ayetin yer alması, sonrasında birçok siyasi tartışmaya konu oldu.[8] 2004 yılında ise, mezarlığın ortasına iş insanı İbrahim Bodur tarafından aynı anda 500 kişinin namaz kılabileceği bir camii yaptırıldı.[9]

İstatistikler

Mezarlıkta bulunan Zincirlikuyu Camii, Mart 2022

Uzun yıllar boyunca Beyoğlu yakasındaki tek modern mezarlık olması, hızla dolmasına yol açtı. Bugün 380.847 m²'lik alan üzerine 43 adaya bölünen mezarlık, aile kabirleri için ayrılmış olanlar dışında %100 yakın bir oranda dolmuş durumdadır. Aile mezarlıkları içerisinde 42 kişilik mezar yeri ile Sabancı ailesi en çok yere sahip iken, onu sırasıyla 14 kişilik yer ile Atatürk'ün doktorlarından Mehmet Kâmil Berk ailesi, 12 kişilik yer ile İzzet Feldan ve Raşit Alicikoğlu aileleri ve 10 kişilik alan ile Koç ailesi takip etmektedir.[3] 2011 istatistiklerine göre mezarlığa, kurulduğu günden beri 43 bin 104 kişi defnedildi.[3] 10.5 metreye 5 metre ölçüleri ile Abdurrahman Naci Demirağ'ın anıt mezarı Zincirlikuyu Mezarlığındaki en büyük anıt mezar olarak yer almaktadır.[3] Mezarlıkta 2 cumhurbaşkanı, 3 başbakan, I. Dünya Savaşı'nın 2 komutanı, 5 genelkurmay başkanı, İstanbul'un 3 belediye başkanı ve çok sayıda tanınmış sanatçı, iş insanı, gazeteci, oyuncu, sporcu, şarkıcı ve politikacının kabirleri yer almaktadır.[3]

Umumi Hıfzıssıhha Kanunu'na dayanılarak Zincirlikuyu Mezarlığı'na inşa edilen Türkiye'nin ilk ve tek krematoryumu, kullanım için talep gelmediğinden yıktırılmış ve bugün yerinde mezarlığın garajı ve müdürlük binası inşa edilmiştir.[10] İstanbul Büyükşehir Belediyesi Avrupa Yakası Mezarlıklar Müdürlüğü de mezarlığın girişindeki binada bulunmaktadır.[11]

Galeri

Ayrıca bakınız

Wikimedia Commons'ta Zincirlikuyu Mezarlığı ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır.

Kaynakça

  1. ^ "Zincirlikuyu İSOV Mesleki ve Teknik Anadolu Lisesi". www.isov.org.tr. 9 Ekim 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Ekim 2022. 
  2. ^ "Şişli'deki Zincirlikuyu ismi nereden geliyor!". Şişli Gazetesi. 20 Haziran 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Ekim 2022. 
  3. ^ a b c d e Ertuğrul Özkök (29 Eylül 2011). "Makber şiiriyle açılan bahçe". Hürriyet. 6 Nisan 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Nisan 2022. 
  4. ^ a b "ASRÎ MEZARLIK - TDV İslâm Ansiklopedisi". TDV İslam Ansiklopedisi. 28 Haziran 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Nisan 2022. 
  5. ^ Muhsin Kızılkaya (15 Kasım 2020). "Asri zamanlarda, asri mezarlıkta, asri bir şair!". Habertürk. 18 Ekim 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Ekim 2022. 
  6. ^ "Asri Mezarlık". Kadir Has Üniversitesi. İstanbul Ansiklopedisi. 27 Mayıs 2024. s. 1130. Erişim tarihi: 22 Ekim 2024. 
  7. ^ "O ayeti kim yazdırdı?". Sabah. 11 Mayıs 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Nisan 2022. 
  8. ^ ""Her canlı ölümü tadacaktır!"". Hürriyet. 6 Nisan 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Nisan 2022. 
  9. ^ "Zincirlikuyu Camii ibadete açıldı". Türkiye Gazetesi. 3 Nisan 2004. 9 Ekim 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Ekim 2022. 
  10. ^ "Hıfzıssıhha Yasası'na göre krematoryum kurmak serbest". 29 Ekim 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Ekim 2013. 
  11. ^ "Arşivlenmiş kopya". 24 Eylül 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Aralık 2013. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Ülkü Adatepe</span> Mustafa Kemal Atatürkün manevi kızı

Ülkü Adatepe, Mustafa Kemal Atatürk'ün en küçük manevi kızı. Bebekliğinden beş yaşına kadar Atatürk'ün yanında Çankaya Köşkü'nde yaşamış, kendisi beş yaşında iken manevi babası Atatürk hayatını kaybedinceye kadar ona yurt gezilerinde eşlik etmiş ve onun çocuk sevgisinin simgesi olmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Lütfi Kırdar</span> Türk siyaset adamı

Mehmet Lütfi Kirdar, Türk hekim, devlet adamı, asker, Manisa ve İstanbul valisi, milletvekili ve sağlık bakanı.

<span class="mw-page-title-main">Şişli</span> İstanbul ilçesi (Avrupa Yakası)

Şişli, İstanbul ilinin Avrupa Yakası'nda yer alan bir ilçesidir. 25 mahallesi bulunan Şişli, doğuda Beşiktaş, kuzeyde ve batıda Kâğıthane ve güneyde Beyoğlu ilçeleri ile komşudur.

<span class="mw-page-title-main">Mecidiyeköy</span> Şişli, İstanbul, Türkiyede mahalle

Mecidiyeköy, İstanbul ilinin Şişli ilçesine bağlı bir mahalledir. Şişli ile Esentepe semtleri arasında, Büyükdere Caddesi'nin iki yanında, ağırlıklı olarak kuzey kesiminde yer alır.

<span class="mw-page-title-main">Tekfen Tower</span> 2001 yılında İstanbulda Tekfen Holding tarafından inşa edilen gökdelen

Tekfen Tower, 2001 yılında Esentepe, Şişli, İstanbul'da, Büyükdere Caddesi üzerinde Tekfen Holding tarafından inşa edilen gökdelendir.

<span class="mw-page-title-main">Yıldırım Aktuna</span> Türk siyasetçi

Yıldırım Aktuna, Türk nöropsikiyatr ve siyasetçi.

Tolga Aşkıner, Türk sinema, tiyatro sanatçısı ve yönetmendir.

<span class="mw-page-title-main">Gültepe, Kâğıthane</span> Kağıthane, İstanbul, Türkiyede mahalle

Gültepe, İstanbul ilinin Kâğıthane ilçesinde yer alan bir semt ve mahalle.

<span class="mw-page-title-main">Nihat Nikerel</span> Türk oyuncu ve yazar

Nihat Nikerel, Türk sinema, dizi oyuncusu ve yazar.

<span class="mw-page-title-main">Büyükdere Caddesi</span>

Büyükdere Caddesi, İstanbul, Avrupa Yakası'nda, Şişli Camii'nden başlayıp Mecidiyeköy, Esentepe, Zincirlikuyu, Levent, Sanayi mahallelerinin önünden ve Maslak Kavşağı'ndan geçerek soluna Fatih Ormanı'nı alıp kuzeye doğru devam eden ve Hacıosman Bayırı'na kavuşan yol.

<span class="mw-page-title-main">Zincirlikuyu</span>

Zincirlikuyu İstanbul'da Şişli ilçesinin Beşiktaş ilçesi ile olan sınırında, Esentepe ile Levent arasında kalan, 15 Temmuz Şehitler Köprüsü bağlantı yolu, Büyükdere Caddesi ve Barbaros Bulvarı'nın kesiştiği bölgede yer alan semt. Büyükdere Caddesi ile Barbaros Bulvarı'nın kesişme noktası Zincirlikuyu Kavşağı olarak bilinir.

Zincirlikuyu aşağıdaki anlamlara gelebilir:

<span class="mw-page-title-main">M2 (İstanbul Metrosu)</span> İstanbul Metrosu hattı

M2 Metro Hattı, İstanbul'da yer alan metro hatlarından birisidir. Hattın 16 istasyonu olup, Haliç Metro Köprüsü üzerinde yer alan Haliç Metro İstasyonu haricindeki 15 istasyon yer altında yer almaktadır. Hat, yaklaşık olarak 2,5 dakikada bir sıklıkla çalışır.

<span class="mw-page-title-main">Levent Loft</span>

Levent Loft veya Loft 1 İstanbul'un Şişli ilçesinin Büyükdere Caddesi'nde inşa edilmiş rezidans binasıdır. Tabanlıoğlu Mimarlık tarafından tasarlanmıştır.

<span class="mw-page-title-main">M6 (İstanbul Metrosu)</span> İstanbul Metrosu hattı

M6 Metro Hattı, İstanbul'un Avrupa Yakası'nda, ilk istasyonu Levent son istasyonu ise Boğaziçi Üniversitesi/Hisarüstü olan metro hattıdır. 19 Nisan 2015'te Recep Tayyip Erdoğan ve Ahmet Davutoğlu'nun birlikte katıldıkları törenle hizmete açılmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Ümit Ömer Sevinç</span>

Ümit Ömer Sevinç ya da Ümit Usta, Türk aşçı, eğitimci ve yemek uzmanı. Birçok Tv kanalında yemek proğramları yapmıştır. Birçok mesleki eğitim programı kapsamında ve bazı medya kuruluşlarında yemek alanında eğitim, tabldot aşçılığı, soğuk mutfak, pastacılık, yiyecek hazırlama ve pişirme teknikleri gibi dersler vermiştir.

<span class="mw-page-title-main">Şişli Ermeni Mezarlığı</span> İstanbul Şişlide bulunan Ermeni mezarlığı

Şişli Ermeni Mezarlığı, Türkiye'nin İstanbul kentine bağlı Şişli ilçesinde bulunan Ermeni mezarlığı.

<span class="mw-page-title-main">Şişli-Mecidiyeköy</span> İstanbul Metrosu istasyonu

Şişli - Mecidiyeköy Metro İstasyonu, İstanbul Metrosu'nun M2 Metro Hattı'nda yer alan ve 16 Eylül 2000'de hizmete giren yer altı metro istasyonudur. Şişli'nin Merkez Mahallesi ile Fulya Mahallesi arasında Büyükdere Caddesi üzerinde -M7 platformunun üst kotunda- yer almaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Nispetiye Caddesi</span> İstanbulda bir cadde

Nispetiye Caddesi veya Nisbetiye Caddesi, sırasıyla Levent, Nisbetiye, Akatlar, Kültür, Etiler ve Rumelihisarı mahallelerini birbirine bağlayan anayoldur. Cadde, günümüzde birçok iş merkezi ve restoranla çevrelenmiştir. Sabah 8-10 ve akşam 18-20 saatleri arasında caddedeki trafik çok yoğundur. Cadde, Nisbetiye mahallesine adını vermiştir.

<span class="mw-page-title-main">Pangaltı Latin Katolik Mezarlığı</span> İstanbulda bir mezarlık

Pangaltı Fransız Latin Katolik Mezarlığı veya diğer adıyla Feriköy Latin Katolik Mezarlığı, İstanbul'da bulunan tarihi bir Hristiyan mezarlığıdır. İstanbul'daki en büyük Katolik mezarlığı olma özelliği taşır. Mezarlık, Taksim Meydanı'nın yaklaşık 3 km (1,9 mi) kuzeyinde, İstanbul'un Şişli bölgesinde Feriköy yakınlarındadır. Protestanların şehirdeki başlıca mezarlığı Feriköy Protestan Mezarlığı'nın karşısında yer alır. Birbirine komşu olan iki mezarlık Abide-i Hürriyet Caddesi ile birbirinden ayrılır.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.