İçeriğe atla

Zincire Vurulmuş Prometheus (oyun)

Zincire Vurulmuş Prometheus, Aiskhylos tarafından MÖ. yaklaşık 472-458 yılları arasında yazılmış bir oyundur ve Aiskhylos'un günümüze ulaşan oyunları arasında yer almaktadır.

Oyun aslında politik bir trajedidir. Zeus bir tirandır ve ona isyan eden tek kişi Prometheus'tur. Bu yüzden korkunç bir cezaya çarptırılan Prometheus, Zeus gibi tiranlar olduğu sürece acılarının dinmeyeceğini, özgür olamayacağını söyler durur.

Prometheus'tan Homeros bahsetmez ancak Hesiodos, Thegonia'da ondan sık sık bahseder.

Oyun bir prologos, bir parados, üç stasimon, dört epeisodion ve bir eksodos'tan oluşur.

Karakterler

Özet

Prometheus Bound Sahnelemesi 2015'te MacMillan Films tarafından

Prometheus, bütün sanatların kaynağı ateşi çalıp insanlara verdiği için Zeus onu cezalandırmıştır. Bia (şiddet) ve Kratos (güç), Prometheus'un kollarından tutarak sahneye getirirler. Burası İskit ülkesindeki ıssız topraklardır. Yanlarında Hephaistos da vardır ve olanlara çok üzgündür. Ateşi onun değil de başkasının çalmış olmasını dilediğinde, Kratos kızar ve aşağıdaki gibi yanıt verir:

Her varlık çoktan bir kaderle yükümlenmiş,

Tanrıların başıdır yalnız yükümlü olmayan:

Zeus’tan başkası özgür değildir

Böylece Prometheus'u oraya zincirleyip giderler. Ardından koro yani Okenaos'un kızları kanatlı atların çektiği bir araba ile gelirler. Onlar da çok üzgündür.

Prometheus, Kronos ile Zeus birbirine girdiğinde, titanlara gücü akılla yenebileceğini söylemiş ama kimse onu dinlememiştir. Prometheus da Zeus'n yeneceğini bildiğinden ona taraf olmuştur ve şimdi bütün Kronos taraftarları Tartaros'a hapsedilmiştir. Zeus da tahta geçip, tanrılara şeref payını dağıtmıştır. İnsanları yok etmek istediğinde buna bir Prometheus karşı çıkmıştır. Sahneye Okenaos girer ve ona yardım etmek istediğini söyler. Prometheus da kardeşi Atlas'ın ve Typhon'un başına gelenlerden sonra böyle bir yardım istemediğini söyler, böylece Okenaos gider.

Prometheus, koroya insanlara neler öğrettiğini birbir anlatır. Koro, Zeus'un bile Morialar(kader) ve Erinyslerden üstün olmadığını söyler.

Sahneye İo girer. Prometheus onu tanır. İo kendi hikâyesini anlatır. Geceleri rüyasında Zeus'u gördüğünü, rüyasını babasına anlattığında Argos kralı İnakhos'un her yere adamlarını gönderip, tanrının talebini öğrenmeye çalıştığını ama bir açıklama bulamadığını anlatır. En sonunda biri krala kızını evden kovması gerektiğini söyler ve kralda öyle yapar. Ardından İo aniden ineğe dönüşür ve onu ısırıp canını yakan bir at sineği musallat olmuştur. Başınada sayısız gözü olan çoban Argos'u dikmişlerdir. İo sinekten kaçıp ülke ülke gezerken, Argos da onu izlemiştir. Koro bile onun durumuna üzülür ve Prometheus, İo'ya geleceğini anlatmaya karar verir. İo'ya gitmesi gereken yerleri birbir söyler. Hatta İstanbul Boğazı'nın ondan dolayı Bosphoros diye anılacağını bile anlatır. İo gideceği yerleri duyunca ölmek ister, Prometheus bunun üzerine şöyle der:

Benim acılarıma hiç katlanamazdın demek!

Kader ölmeme de izin vermiyor

Yalnız ölüm kurtarabilirdi beni,

Oysa çektiğim işkencelerin sonu yok

Zeus tahtından düşmedikçe.

İo, Prometheus'u kurtarmak ister ama Prometheus, onun soyundan on kuşak sonra üçüncüsünün kendisini kurtaracağını söyler. (Herakles) Sonra İo'nun hikyesinin devamını anlatır. İo, en sonunda Nil kıyılarına varacaktır ve orada Zeus'un karısı olacaktır ve ona Epaphos isimli bir oğul doğuracaktır. İo'dan gelen beşini kuşakta elli kız İo'nun memleketi Argos'a geri dönecektir. (Danaidler) Onlarla evlenmek isteyen amcaoğlu elli oğlanda oraya gidecektir ve kırkdokuzu kızlar tarafından öldürülecektir. Sadece tek bir gelin ile damat kalacak ve onlardan Argos kral soyu oluşacaktır.

İo'ya sinek daha çok musallat olunca İo kaçıp gitmek zorunda kalır.

Prometheus, Zeus'un sonunda Kronos gibi olacağını söyler. Sahneye Hermes girer ve Zeus'un kimi tahttan indireceğini sorar. Söylemezse kartalın her gün onu delik deşik edeceğini söylerek tehdit eder ama Prometheus yine de söylemez. Böylece koro ve Hermes, Prometheus'u terk ederek sahneden çıkarlar.

Galeri

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">İlyada</span> Truva Savaşını anlatan bir destan

İlyada, Homeros'un Troya Savaşı'nı anlatan destanıdır. Yunancada Odysseia ile birlikte en eski destan olduğu düşünülen, epik bir şiirdir. Eldeki veriler ışığında Homeros tarafından MÖ 7. ya da 8. yüzyılda yazıldığı düşünülen Antik Yunan edebiyatının temel eserlerinden biridir.

<span class="mw-page-title-main">Herakles</span> Yunan mitolojisinde Zeusun oğlu olan büyük kahraman

Herakles veya Herkül, doğuştan Alkaios, Yunan mitolojisinde Zeus ve Miken kralının kızı Alkmene'nin oğlu ve Amfitrion'un üvey oğlu olan ilahî kahraman.

<span class="mw-page-title-main">Helios</span> Güneşin Antik Yunan kişileştirmesi

Helios, eski Yunan dininde ve mitolojisinde Güneş Tanrısı ve Güneş'in kişileştirilmiş varlığıdır. Işık saçan bir taçla ve gökyüzünde dört atlı bir arabayla betimlenir. Yeminlerin bekçisi ve görme yetisinin de tanrısıdır.

<span class="mw-page-title-main">On İki Olimposlu</span> Yunan mitolojisine göre dünyayı yöneten on iki tanrı

On İki Olimposlular ya da sadece Olimposlular (Olimpiyan), Yunan mitolojisinde dünyayı yöneten tanrılar grubudur. Kendilerinden önceki tanrı grubu olan Titanları, Titanlar Savaşı'nda yenerek yönetimi ele geçirmişlerdir. "Tanrıların Kralı" sıfatıyla Zeus, Olimposluların lideridir. Kraliçe sıfatı ise Zeus'un eşi Hera'ya aittir. Olimpos adı Yunanistan'ın en yüksek dağı olan Olimpos Dağı'ndan gelir. Tanrıların dağın zirvesinde bulutların arasında sarayları olduğuna inanılır. On iki sayısı ise karşımıza birçok mitte çıkan bir sayıdır; Yahudilikte On iki İsrail kabilesi, Çerkeslerde 12 büyük kabile, Hristiyanlıkta İsa'nın 12 Havarisi; Şiilikte On İki İmam, Zodyak'taki 12 burç gibi. Sayıya yüklenen bu bakış açısından dolayı Yunan tanrıları da 12 tanedir ve 13 sayısının uğursuzluğuna inanılır. Örneğin İskandinav mitolojisinde tanrıların yemek masasına oturan 13. tanrı Loki, iyilik tanrısı Balder'in ölümüne neden olur. Bu açıdan önceden On İki Olimposlu arasında gösterilen Hestia, Dionisos Olimpos'a gelince 13 tanrı olmasın diye yerini ona bırakıp insanların arasına karışır.

<span class="mw-page-title-main">Zeus</span> Yunan mitolojisinde en güçlü ve önemli; göklerin şimşeklerin ve gök gürültülerinin tanrısı

Zeus, "Tanrıların ve İnsanların Babası" ve Yunan mitolojisinde en güçlü ve önemli tanrıdır. Roma'da Jüpiter olarak da bilinir. Göklerin, şimşeklerin ve gök gürültülerinin tanrısıdır. Çoğu zaman elinde bir şimşek ile resmedilmiştir. Bereket ile özdeşleşmiştir, yağmur ondan beklenir. Titan Kronos'un ve eşi Rhea'nın en küçük çocuğu ve oğludur. Tanrıça Hera'nın kocasıdır. Simgesi şimşeğin yanında boğa, kartal ve meşe ağacıdır. Aynı zamanda tanrıların kralı olduğu için taht ve asa ile de sık sık betimlenir. Ayrıca Athena'nın ona hediyesi olan Aegis'in de taşıyıcısıdır. Zeus'un en eski kült ve bilicilik merkezi Yunanistan'daki Dodona antik şehirdir. Habercisi oğlu Hermes'tir. Gigantlar arasındaki karşıtı Kral Porphyrion'dur.

<span class="mw-page-title-main">Prometheus</span> Yunan mitolojisinde insanı yaratan karakter, titan

Yunan mitolojisi'nde, Prometheus veya Promete Titan ateş tanrısıdır. Prometheus en çok tanrılara ateşi çalarak meydan okumasıyla ve ateşi teknoloji, bilgi ve uygarlık biçiminde insanlığa vermesiyle tanınır. Efsanenin bazılarında, insanlığın çamurdan yaratılması ile de anılır. Prometheus zekâsı ve insanlığın şampiyonu olmasıyla tanınır, ve genellikle insanî sanatların ve bilimlerin yazarı olarak da görülür. Bazen Deukalion'un babası, Tufan'ın kahramanı olarak tanıtılır.

<span class="mw-page-title-main">Hera</span> Yunan mitolojisinde Zeusun eşi ve ablası olan tanrıça

Hera, Yunan mitolojisinde Zeus'un eşi ve ablası olan tanrıçadır. Roma'da Juno olarak bilinir. Babası Titanlardan Kronos, annesi Rhea'dır. Olympos tanrıları arasında kraliçe vasfına sahiptir ve Evlilik Kraliçesi olarak anılır.

<span class="mw-page-title-main">Gaia</span>

Gaia, Gaea ya da Ge, Yunan mitolojisinde yeryüzünün kozmik bir varlık olarak kişileştirilmiş halidir.

İo ( ), Yunan mitolojisinde Zeus'un ölümlü aşıklarından biriydi. Bir Argos prensesiydi. Perseus, Kadmos, Herakles, Minos, Lynceos, Kepheos ve Danaos gibi birçok kral ve kahramanın atasıydı. Astronom Simon Marius 1614'te Jüpiter'in ayına onun adını vermiştir. Erkek kardeşi Phoroneus olduğu için, İo, ayrıca Phoronis olarak da bilinirdi. İo bazen tanrıça Isis ile karşılaştırılmıştır ve bu durumda Mısırlı kocası Telegonus "Osiris"tir.

<span class="mw-page-title-main">Kuzguncuk</span> Üsküdar, İstanbul, Türkiyede mahalle

Kuzguncuk İstanbul ilinin Anadolu yakasında Üsküdar ilçesinde yer alan bir semttir. Boğaziçi’nin Anadolu kıyısında, Üsküdar, Paşalimanı ile Beylerbeyi arasındaki yerleşme Kuzeybatı-güneydoğu doğrultusunda oluşmuş, Boğaziçi’ne açılan bir vadi içinde gelişmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Kronos</span> Yunan mitolojisinde bir Titan

Kronos, Yunan mitolojisinde Uranos ile Gaia’nın Titan Kardeşler diye anılan 12 çocuğundan biri, en küçük erkek çocuktur. Efsaneye göre evrensel egemenlik zincirinde babasını üretme gücünden yoksun bırakıp devirerek mitolojik Altın Çağ’da hüküm sürmüş ve oğullarından Zeus tarafından tahtından indirilerek Tartaros’a hapsedilmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Perseus</span> Antik Yunan kahramanı ve Mikenin kurucusu

Perseus, Yunan mitolojisindeki önemli kahramanlardan biridir. Herakles'in ataları arasında yer alan Argoslu bir kahramandır.

<span class="mw-page-title-main">Alkmene</span> Mitolojik Yunan kahramanı

Alkmene, mitolojik Yunan kahramanı, Roma mitolojisindeki güçlü Herakles'in annesi.

Bizas Antik Yunan efsanelerine göre daha sonraları Konstantinopolis ve İstanbul adlarıyla anılan Bizantion kentine adını veren kraldır.

<span class="mw-page-title-main">Titanomahia</span>

Titanomakhia veya Titanlar Savaşı,, Yunan mitolojisinde, insanların yaratılışından önce iki ilahî ırk arasında Titanlar ve Olimposlular 11 yıl sürmüş savaşlara verilen isimdir. Titanların merkezi Othrys Dağı, Olimposluların ise Olimpos Dağı'dır. Tanrıların Savaşı veya Titan Savaşı olarak adlandırıldığı da olmuştur. Bu savaş, Zeus'un babası Titan Kronos'a karşı Uranüs'un çocukları Kykloplar ve Hekatonkheirleri yer altından kurtarmasıyla başlar. Zeus Kronos'un karnından daha önce Kronos tarafından tek lokmada yutulmuş olan Poseidon, Hades, Demeter, Hera, Hestia'yı çıkartır. Hekatonheirler ve kykloplar Zeus'a minnettar kalırlar ve ona yakıcı şimşekleri ve ateşi hediye ederler. Böylece Zeus gücüne güç katmıştır. Kronos'u yenmiştir. Ateşe sahip olan ilk eril tanrıdır.

God of War II Sony Computer Entertainment'e bağlı Santa Monica tarafından geliştirilen ve PlayStation 2 konsolu için Şubat 2007'de satışa sunulan bir video oyunu. Oyun yunan mitolojisinde geçen bir hikâye esas alınarak, God of War'ın ardından serinin 2. oyunu olarak geliştirildi.

<span class="mw-page-title-main">Orestes (oyun)</span> Evripides trajedisi

Orestes, Euripides Makedonya'ya göç etmeden önce Atina'da sergilenen son oyunudur. Bu oyunun M.Ö. 480 civarında sergilendiği düşünülmektedir. Adaletin koruyucusu mitolojik yaratıklar olan Erinyeler, Orestes'in işlediği cinayet yüzünden Orestes'in peşine düşerler. Ancak ona halisülasyonlar gördürür ve hem bedensel hem de zihinsel olarak zayıf düşmesini sağlarlar.

<span class="mw-page-title-main">Rhesus (oyun)</span> Evripides trajedisi

Resos, Euripides'e atfedilen bir Atina trajedisidir. Oyunun yazarı, antik çağlardan beri tartışmalıdır. 17. yüzyıldan beri oyunun estetik temeli ve sözcük haznesindeki tuhaflıklar sebebi ile, başta Joseph Scaliger olmak üzere, farklı bilim insanları tarafından oyun araştırılmıştır. Oyunun Euripides'e ait olduğu hala tartışmalı bir konudur.

<span class="mw-page-title-main">Herakles (oyun)</span> Evripides trajedisi

Herakles, Euripides tarafından yazılmış Atina trajedisidir ve yaklaşık M.Ö.416 sahnelendiği düşünülmektedir. İlk kez Dionysia festivalleri esnasında gösterilmiştir. Oyun bir prologos, bir parados, beş epeisodion, beş stasimon ve bir eksodostan oluşur. Oyun sonunda, kurguyu sonuca bağlayan bir tanrı değildir. Oyun boyunca intiharın ahlaki ölçüsü tartışılır. Ölümsüzler bile yüz kızartıcı suçlar işlemesine rağmen bununla yaşayabiliyorlarsa, insanların da yaşayabileceği belirtilir.

<span class="mw-page-title-main">İnahos</span>

Yunan mitolojisinde, Inachus, Inachos veya Inakhos Argos'un ilk kralıydı ve Inachus Nehri'ne onun adı verilmiştir.