Zilant - Turkipedia

Zilant (Rusça, Tatarca: Зилант), efsanevi bir yaratıktır. Wyvern (kanatlı ejderha) ve Yılan karışımı bir varlıktır. 1730'dan beri Tataristan'ın başkenti Kazan şehrinin resmi sembolü olmuştur. Bu kanatlı yılandan, Kazan'ın kuruluşuyla ilgili efsanelerde bahsedilmektedir.

Etimoloji

Tatarca "yılan" (елан) sözcüğünden Rusçaya geçmiştir. Eski Türkçe Zılan/Çılan/Şılan kelimeleri yine yılan manası taşımaktadır.

Öte yandan Tatarların kendileri de bu yaratığa Farsça kökenli "Ajdaha" (ejderha) kelimesiyle sık sık atıfta bulunurlar.

Özellikleri

Ejderha başına, kuş gövdesine, tavuk bacaklarına, yılan kuyruğuna, köpek kulaklarına sahiptir. Kırmızı kanatları, keskin dişleri, koyu gri pullu tüyleri bulunmaktadır. İdil-Ural halklarının inanışlarına göre 100 yıl hayatta kalan her yılan, bir Ajdaha'ya dönüşür.^[1]

Kazan Şehri'nin simgesi

1552 Rus işgalinden önce Kazan şehrinin veya Kazan hanlığının herhangi bir arması içinde kanatlı bir ejderha veya yılan görüntüsünün bulunduğuna dair güçlü bir kanıt yoktur. Günümüz Tatar köylerinde armalar ya da şehir sembolleri uygulaması bulunmaz. Zilant'ın Kazan'ın simgesi olarak işlevi, çoğunlukla Rus kültürünün etkileşimi sonucudur. Ancak yine de Tatar kültüründeki efsanelerde kanatlı yılanların bahsi sıklıkla geçer.

Efsane

Bir hikâyeye göre, güzel bir kız Eski Kazan'da yaşayan biriyle evlenir. Kazansu Nehri'nden su almak zorunda kalınca Han'a (şehrin yönetici beyine) başkentinin kötü bir konumda olduğundan şikayet eder. Şehri Zilantaw (Yılandağı) tepesine taşımasını tavsiye eder ve Han da bu fikri benimser. Ancak tepe çok sayıda yılan tarafından istila edilmiştir. Liderleri ise iki başlı dev bir yılandır. Bir kafası sadece ot yerken, diğer kafası bakire kızları yutmaktadır. Bir büyücü,^[2] tepenin yakınında saman ve odun yığınından bir kule inşa edilmesini önerir. İlkbaharda yılanlar yuvalarından çıkıp saman yığınına girince ateşe vermek için bir yiğit gönderilir. Ancak devasa iki başlı yılan-ejderha, Kaban gölüne kaçar. Hikâyeye göre hala gölün sularında yaşamakta ve zaman zaman insanlardan intikam almaktadır.

Efsanin varyantlarında savaşçı yiğit tarafından altı parçaya bölündüğü de anlatılır.

Görüşler

Popüler tarihçi Lev Gumilov, "Eski Türkler" adlı eserinde, modern Tatarların atalarından biri olan Kıpçaklar'ın Altay Dağları'ndaki Zheliang Vadisi'nden geldiğine işaret etmiştir. Ona göre, yakındaki Zheliang Dağı ve Zheliang yerleşimine beyaz bir yılan olan Zilant'ın adı verilmiştir. Lev Gumilyov'un fikrine göre Kazan ejderhası bir zamanlar ilgi gören bir Türk toteminin (ongun) bir kalıntısı olarak anlaşılmalıdır.^[3]

Kaynakça

Medvedev M. Yu Hanedanlık armaları veya gerçek arma bilimi. - SPb: Armalar ve bayraklar, 2008.
Slater S. Heraldry. Resimli ansiklopedi / başına. İngilizceden I. Zhilinskaya. - 2. baskı. - M: EKSMO, 2005. - 264 s. ISBN 5-699-13484-0
Shchelokov A.A. Büyüleyici hanedanlık armaları. - M: EKSMO, 2006. - 352 s. ISBN 5-699-18634-4

Dipnotlar

^ "Ajdaha/Аждаһа". Tatar Encyclopaedia (in Tatar). Kazan: The Republic of Tatarstan Academy of Sciences. Institution of the Tatar Encyclopaedia. 2002.
^ Рафаэль Мустафин, "Озеро Кабан", Казань, 1989
^ Eski Türkler, Lev Nikolayeviç Gumilov, Selenge Yayınevi, Çevirmen: D. Ahsen Batur, 2002

Ayrıca bakınız

İç bağlantılar

Chuvash Dragon 26 Eylül 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (İngilizce)

Dış bağlantılar

Казанские Зиланты, 2016 19 Ekim 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (Rusça) (Zilant heykelinin fotoğrafları: [1], [2], [3], [4])

İlgili Araştırma Makaleleri

Ejderha, yarasa kanatlı, dikenli kuyruklu, derisi pullu, ağzından ateş saçan dev kertenkele ya da yılan biçimindeki efsanevi canavardır. Tarih öncesinin ejderhayı andıran dev sürüngenleri hakkında hiç bilgi yokken bile bu yaratıkların varlığına inanılırdı. Yunancadaki δράκων (drákōn) sözcüğü başlangıçta her türlü büyük yılan için kullanılırdı.

Nevruz Bayramı ya da kısaca Nevruz dünya çapında çeşitli halklar tarafından kutlanan geleneksel yeni yıl ya da doğanın uyanışı ve bahar bayramı. Nevruz bayramına 4 hafta kala, her salı günleri özel günler olur ki, bunlara çarşamba denir.

Kazan, Rusya'ya bağlı Tataristan'ın en büyük şehri ve başkentidir. Volga ve Kazanka Nehirlerinin birleştiği noktada yer alan şehir, 425,3 kilometrekarelik bir alanı kaplamakta olup, nüfusu 1,3 milyonun üzerinde ve büyük metropol bölgesinde yaklaşık 2 milyona ulaşmaktadır. Kazan, Volga Federal Bölgesi'nin yanı sıra Volga üzerindeki en kalabalık şehir olarak Rusya'nın beşinci büyük şehridir.

<span class="mw-page-title-main">Sfenks</span> Antik yapı, Antik Dünyanın 7 harikasından biridir

Sfenks, kafası koç, kuş veya insan, gövdesi ise uzanan bir aslan biçimini alan heykel. İlk önce Antik Mısır'da rastlanan Sfenks, antik Yunan mitolojisinde büyük kültürel önem taşımıştır ve ismini buradan almıştır. Sözcüğün Mısırca’daki orijinal biçimi kepes ankh ya da “yaşayan heykel” anlamında şeşep (sheshep) ankh'tır. Sfenkslerin en tanınmışı Büyük Gize Sfenksi'dir.

<span class="mw-page-title-main">Yelbegen</span> Türk mitolojisinde çok başlı Dev veya Ejderha

Yelbegen - Türk ve Altay mitolojisinde dev. Yelbeğen, Yilbeğen, Celbeğen de denir. “Yegen veya Yeken” biçimiyle kısaltılmış olarak da kullanılır., zaman zaman yedi başlı dev ya da bir evren (ejderha) olarak tanımlanan mitolojik canavar. Çok büyük masal yaratığı.

Griffon veya griffin, genellikle aslan vücutlu, kartal kanatlı ve kafalı mitolojik yaratıktır. Farklı betimlemelerinde hayvanın dört ayağı da aslan ayağı, yalnız arka ayakları aslan ayağı veya tüm ayakları kartal ayağı olabilir. Antik Yunancada "kıvrılmış", "kırık" anlamındaki "grýps veya gryphos" sözcüklerinden türediği düşünülür. Latinceye "grýphus" şeklinde geçmiştir. Grifonlar göğü, tan ağarışını, ilim, irfan ve kuvvet gibi kavramları ifade eder.

Yabaku, oldukça gizemli ve on tanınmış seçkin Türk boylarından biridir. Kâşgarlı Mahmud, Divân-ı Lügati't-Türk'te;

Batur (Bahadır), kahraman ve yiğit savaşçı anlamına gelen, Türk ve Moğol dili kökenli onursal unvan. Bu unvan, cengâverlerlik ve yiğitlik yapmış askeri komutanlar ve destansı kahramanlar için kullanılan bir Altay terimidir. Batır, Badır, Bağatur, Bagatur, Bogatur, Bagatır, Batar, Bağatar, Bahadır olarak da söylenir.

Tulpar, Türk mitolojisinde yer alan kanatlı at figürü. Pegasus ile benzerdir. Kırgızların Manas Destanı'nda bu uçan kanatlı atlardan söz edilir. Arkeolojik olarak da Kazakistan'da keşfedilen Esik Kurganında bulunan Altın elbiseli adam isimli elbisenin başlığında tulpar figürü vardır.

Büke - Türk ve Altay mitolojilerinde ejderha demektir. Bükü veya Buka olarak da söylenir. Efsanevi yaratık. Yılana benzer dev bir sürüngendir. Çoğu zaman kanatlı olarak betimlenir. Uçabilir. Ağzından ateş saçar, dişlerinden asit akıtır. Derisi zırh gibi pullarla kaplıdır. Tüm Dünya mitolojilerindeki ortak figürlerden birisidir. Dinozorlar çağından kalma bazı yaratıkların ilkel topluluklardaki düşsel anlatımı olarak düşünülebilir. Moğollarda Buka Noyon devlerin babasıdır ve dokuz oğlu vardır. Badraç adı verilen ejderha yedi başlıdır. Çin kültüründe Lu olarak bilinir. Çin etkileri, Türk ve Moğollarda bu varlığa dair toplumsal anlayışı da değişik oranlarda biçimlendirmiştir.

Yılan Ana – Türk ve Altay mitolojisinde Yılan Tanrıça. Çılan Ana da denir. Yılanların kendisinden türediği efsanevi yaratık.

Yılan Ata – Türk ve Altay mitolojisinde Yılan Tanrı. Çılan Ata da denir. Yılanların kendisinden türediği efsanevi yaratık.

Mezopotamya sanatının adı çoğu arkeolojik kayıtlarda geçer. Bu kayıtlar, erken avcı-toplayıcı topluluklardan, Sümer, Akad, Babil ve Asur imparatorluklarının yaşadığı Tunç Devri'ne kadar geçen süreyi kapsar. Sonraları bu imparatorlukların yerini Demir Çağı'nda Eski Asur ve Eski Babil imparatorlukları almıştır. Genellikle medeniyetin beşiği olarak görülen Mezopotamya, önemli kültürel gelişmeleri de beraberinde getirmiştir. Bunlardan biri de en eski yazı örnekleridir. Mezopotamya sanatı MÖ 4000 tarihinden Persli Ahameniş İmparatorluğu'nun bölgeyi fethettiği MÖ 6. yüzyıla kadar Batı Avrasya'daki en soylu, en gelişmiş ve en detaylı sanat olma yolunda Antik Mısır ile rekabet içinde olmuştur. Ana vurgu oldukça dayanıklı taş ve kilden yapılmış çeşitli heykeller üzerindedir. Çok az sayıda resim günümüze ulaşmıştır ama belirtilene göre, birkaç istisna dışında, boyamalar genellikle geometrik ve dekoratif bitkisel şekiller yapmak için kullanılmıştır. Buna rağmen çoğu heykellerin de boyandığı görülür. Ayrıca çok sayıda silindir mühür de günümüze ulaşmıştır. Küçük boyutlarına rağmen bunların çoğunun üstünde karmaşık ve detaylı sahneler vardır.

Kırım, Doğu Avrupa'da, Karadeniz'in kuzey kıyısında yer alan ve Karadeniz ile Azak Denizi tarafından çevrelenen Ukrayna’da bulunan bir yarımada. Ukrayna'nın Herson Oblastı'nın güneyinde ve Rusya'nın Kuban bölgesinin batısında bulunmaktadır. Perekop Kıstağı ile Herson Oblastı'na bağlanmaktadır ve Kerç Boğazı ile Kuban'dan ayrılmaktadır.

Süyümbike Kulesi, diğer adıyla "Han Camisi", Rusya'nın Kazan şehrinin mimari sembolü olan kule. Kazan Kremlini'nin en yüksek yapılarından biri olan kule, 20. yüzyılın başlarında 194 cm eğikti. 1930'lar ve 1990'larda uygulanan çeşitli dengeleme yöntemleri ile kule düzleştirildi.

Muşuşu veya mušḫuššu , antik Mezopotamya mitolojisinde yer alan bir yaratıktır. Bir kartalın pençelerine benzeyen arka ayakları, kedi gibi ince ön bacakları, uzun boynu ve kuyruğu, boynuzlu bir kafası, yılan benzeri bir dili ve bir tepesi olan pullu bir ejderhadır. En bilinen Mušḫuššu, MÖ 6. yüzyıla ait Babil şehrinin yeniden inşa edilmiş İştar Kapısı'nda bulunmaktadır. “Mušḫuššu” biçimi, Sümercedeki 𒈲𒄭𒄊 MUŠ.ḪUS kelimesinin Akadcadaki yalın hâlidir.

<span class="mw-page-title-main">Tatar mutfağı</span> Tatarlara özgü yemek kültürü

Tatar mutfağı, başta Rusya içindeki Tataristan olmak üzere farklı ülkelerde ve coğrafi bölgelerde yaşamakta olan Tatarların yemek kültürüdür.

Kürt Mitolojisi Kürt coğrafyasında yaşamış birbirleriye dilsel ve kültürel yakınlık bulunan halkların ortak değerleridir, Kürtler İrani bir halk olduğu için, diğer İrani halklarla benzer destan ve hikâyelere sahiptir.

Türkmen'lerin efsanevi karakterleri arasında, hayvanlar dünyasıyla ilgili olarak, hayali kanatlı sürüngenlerin - yılanlar, api ejderhaları, bir düzine sumsar, kurgusal ve efsanevi temsilcisi bulunan kuşlardan sonra ikinci sırada yer aldıkları söylenmelidir.

Yinglong, "Duyarlı Ejderha" anlamına gelen eski Çin mitolojisinde kanatlı bir ejderha ve yağmur tanrısıdır.

Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.