Zhongzong (Tang) - Turkipedia

Zhongzong

Çin imparatoru
Hüküm süresi	23 Ocak-26 Şubat MS 684
Önce gelen	Gaozong
Sonra gelen	Ruizong
Hüküm süresi	23 Şubat MS 705-3 Temmuz MS 710
Önce gelen	Wu Zetian
Sonra gelen	Shang

Doğum	26 Kasım MS 656
Ölüm	3 Temmuz MS 710
Hanedan	Tang Hanedanı

Zhongzong (Çince: 唐中宗; pinyin: Táng Zhōngzōng; 26 Kasım MS 656-3 Temmuz MS 710) veya asıl adıyla Li Xian (李顯), Çin'de Tang Hanedanı'nın dördüncü imparatorudur. Saltanatı ilk önce MS 684 yılında ve daha sonra MS 705'ten MS 710 yılında ölümüne kadar sürmüştür.

Zhongzong, ilk dönemde hüküm sürmedi ve tüm güç annesi İmparatoriçe Wu Zetian'ın elindeydi ve annesine karşı çıktıktan sonra onun emriyle devrildi. İkinci saltanat döneminde gücün çoğu eşi İmparatoriçe Wei'nin elindeydi.

İmparator Zhongzong, İmparator Gaozong ve İmparatoriçe Wu'nun (Wu Zetian) oğluydu ve babasının saltanatı sırasında, İmparator Zhongzong'un annesi İmparatoriçe Wu, İmparator Gaozong değil, imparatoriçe eşi ve gücü olarak gücün fiili kontrolündeydi. MS 684'te babasının yerine geçti, ancak imparator olarak gerçek bir gücü yoktu ve tüm otoriteler annesi İmparatoriçe Wu'nun sıkı ellerinde kaldı. Ancak annesi, iki aydan kısa bir süre sonra küçük kardeşi İmparator Ruizong lehine onu tahttan indirdi. Asil rütbeye indirilen eski imparator, taşrada sürgüne gönderildi ve ev hapsine alındı. Altı yıl sonra, İmparator Ruizong tahtı annesine bıraktı ve İmparatoriçe Wu, İmparator Ruizong veliaht prens yapılırken resmen kendisini imparatoriçe naibini ilan etti.

MS 698'de saray sert bir güç mücadelesinin ortasında kaldı. Önemini güvence altına almak için İmparatoriçe Wu, eski imparatoru 14 yıllık inzivadan kurtardı ve Nisan MS 698'de başkente geri çağırdı. Ekim MS 698'de erkek kardeşinin yerini alarak veliaht prens olarak geri getirildi. 20 Şubat 705'te, Wu Zetian'ı deviren bir saray darbesiyle Zhongzong, üç gün sonra imparator olarak tahta geri döndü. İmparator Zhongzong beş yıl hüküm sürdü, ancak tamamen zayıf, kaygısız, korkak, utangaç, kılıbık zayıf ve kolayca etkilenen bir hükümdardı. Böylece, gerçek güç eşi İmparatoriçe Wei ve sevgilisi Wu Sansi ve kızı Li Guo'er, Prenses Anle'nin elindeydi. Nispeten babasına benzemekle birlikte Gaozong, hükûmet işlerinde yavaş olmasına rağmen kararlar alabildi, ancak ölümüne kadar çeşitli zayıflatıcı hastalıklar, iktidarı karısı İmparatoriçe Wu'ya devretmesinin ana nedeniyken Zhongzong ise depresyon nedeniyle işlerini yürütemiyordu. Geçmişte acı çeken ev hapsine maruz kalması, bu onu eşine ve kızına iktidarı devretmeye teşvik etti.

MS 710 yılında, İmparator Zhongzong öldü, iddiaya göre daha sonra oğlu Li Chongmao'yu İmparator Shang olarak atayan İmparatoriçe Wei tarafından zehirlendi.

Kaynakça

Wikimedia Commons'ta Zhongzong (Tang) ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır.

Tang Eski Kitabı, vol. 7.
Tang Yeni Kitabı, vol. 4
Zizhi Tongjian, vols. 200, 202, 203, 204, 206, 207, 208, 209, 210.

Resmî unvanlar
Zhongzong (Tang) Tang Hanedanı
Önce gelen: Gaozong	Çin imparatoru MS 684	Sonra gelen: Ruizong
Önce gelen: Wu Zetian	Çin imparatoru MS 705-710	Sonra gelen: Shang

İlgili Araştırma Makaleleri

Büyük Vahşi Kaz Pagodası veya Dev Vahşi Kaz Pagodası, Çin Xi'an'ın güneyinde yer alır. Pagoda 652 yılında Tang Hanedanlığı zamanında yapılmıştır ve o tarihlerde beş katı vardı. Pagoda Çin'e rahip Xuanzang tarafından Hindistan'dan getirilen Budist sutraları ve heykelcikleri saklamak için yapılmıştı.

<span class="mw-page-title-main">Wu Zetian</span> Çin tarihinin tek kadın hükümdarı

Wu Zetian doğum adı Wu Zhao (武曌), unvanı İmparator Yoldaş Wu (武后) Çin tarihinin tek kadın İmparatoru. 690 yılında hüküm sürmeye başladı. 705 yılında öldü.

Çaça Sengün, Tang Hanedanlığı döneminde yaşamış Çinli bir generaldir. Erken yaşamı ile ilgili bilgi bulunmayan Çaça Sengün'ün etnik kimliği de tartışmalıdır. Vilhelm Thomsen, Çaça Sengün'ü Çinli olarak kabul etmiştir. Aynı şekilde Orhun Yazıtları'nda da, Çaça Sengün Tabgaç yani Çinli olarak tanıtılmıştır. 812 yılında Tang Hanedanlığı döneminde, Lin Pao'nun yazdığı Yuan-he adlı yapıtta Çaça Sengün'ün kuzeyli göçebelerden olduğu ancak daha sonra Çinlileştiği belirtilmiştir. Yine Tang Hanedanlığı döneminde yaşamış, şairlik yapmış ve vezirlik görevinde bulunmuş olan Li Ch'iao'nun (644-713) imparatorun adına yazdığı bir fermanda Çaça Sengün'ün, Üç Koreli'nin eski soylularından olduğu yazmaktadır. Çaça Sengün, Tang Hanedanlığı ile Göktürk Kağanlığı arasında büyük savaşların yaşandığı 7. yüzyılın sonu ile 8. yüzyılın başlarında Göktürk saldırılarını durdurmak için Sağ Wu-Wei Generalliği'ne terfi ettirildi. Ancak 705 yılında gerçekleşen Ming Şa Savaşı'nda ordusu büyük bir bozguna uğradı ve kendisi de savaş meydanından güçlükle kaçabildi. Bu yenilgi üzerine generallik rütbesi elinden alındı ve yargılandı ancak serbest bırakıldı. Rütbesinin elinden alınmasından dolayı yönetime muhalif oldu. Daha sonra da başarısızlıkla sonuçlanan saray içi bir darbeye katıldığı gerekçesiyle 707 yılının 7. ayının 6. gününde öldürülmüştür.

İmparator Mommu, Japonya'nın geleneksel veraset düzenine göre 42. imparatorudur. Saltanatı MS 697'den 707 yılında ölümüne kadar sürmüştür.

İmparator Gaozong veya asıl adıyla Li Zhi (李治), Çin'in Tang Hanedanı'nın üçüncü imparatorudur. Saltanatı MS 649'dan 683 yılında ölümüne kadar sürmüştür.

<span class="mw-page-title-main">Wen (Han)</span>

Wen, Çin'in Han Hanedanı'nın beşinci imparatorudur. Saltanatı MÖ 180'den MÖ 157 yılında ölümüne kadar sürmüştür. Saltanatı sırasında İmparatoriçe Lü'nün istikrarsız ve şiddetli naipliğinden sonra çok ihtiyaç duyulan istikrarı sağladı. Wen ve oğlu İmparator Jing'in müreffeh saltanatları, tarihçiler tarafından Wen ve Jing'in Hükümdarlığı olarak anılır.

<span class="mw-page-title-main">Xuan (Han)</span>

Xuan, Çin'in Han Hanedanı'nın 10. imparatorudur. Saltanatı MÖ 74'ten MÖ 48 yılında ölümüne kadar sürmüştür. Bir tapınak adı alan sadece dört Batı Han imparatorundan biriydi. Saltanatı sırasında, Han Hanedanı ekonomik ve askeri olarak başarılı oldu ve bölgesel bir süper güç haline geldi ve birçokları tarafından tüm Han tarihinin zirve dönemi olarak kabul edildi.

Cao Pi, Çin'de Wei Hanedanı'nın kurucusu ve ilk imparatorudur. Saltanatı MS 220'den MS 226 yılında ölümüne kadar sürmüştür.

Ruizong veya asıl adıyla Li Dan (李旦), Çin'de Tang Hanedanı'nın beşinci imparatorudur. Saltanatı ilk önce MS 684-690 yılları arasında ve daha sonra MS 710'dan MS 712 yılına kadar sürmüştür.

<span class="mw-page-title-main">Suzong (Tang)</span>

Suzong veya asıl adıyla Li Heng (李亨), Çin'de Tang Hanedanı'nın sekizinci imparatorudur. Saltanatı MS 756'dan MS 762 yılında ölümüne kadar sürmüştür.

<span class="mw-page-title-main">Daizong (Tang)</span>

Daizong veya asıl adıyla Li Yu (李豫), Çin'de Tang Hanedanı'nın dokuzuncu imparatorudur. Saltanatı MS 762'den MS 779 yılında ölümüne kadar sürmüştür.

<span class="mw-page-title-main">Xianzong (Tang)</span>

Xianzong veya asıl adıyla Li Chun (李純), Çin'de Tang Hanedanı'nın 12. imparatorudur. Saltanatı MS 805'ten MS 820 yılında ölümüne kadar sürmüştür.

Li Cunxu, Çin'de Beş Hanedan On Krallık döneminde Hou Tang'ın kurucusu ve ilk imparatorudur. Saltanatı MS 923'ten MS 926 yılında ölümüne kadar sürmüştür.

Tianmenling Savaşı veya Korecede Cheonmun-ryeong Savaşı, daha sonra Balhae'nin kurucusu olan Dae Jo-yeong ile Çin Tang hanedanı ve Wu Zhou hanedanı'nın bir Kitan komutanı olan Li Kaigu (李楷固) arasında yapılan bir savaştı.

Li Kaigu (李楷固), 700'den 705'e kadar Wu Kaigu (武楷固) olarak da bilinir, resmi olarak Yan Dükü (燕公), Wu Zetian döneminde bir generaldi. Kendisi Kitan etnik kökenine sahipti.

Boling Cui Klanı (博陵崔氏) Han Hanedanlığı'ndan Beş Hanedanlık ve On Krallık döneminin sonuna kadar siyasi olarak aktif olan soylu bir Çin klanıydı. Qinghe'nin Cui klanı ile aynı soyu paylaşıyorlardı. Bu klanın kurucu babası Cui Zhongmou (崔仲牟), Qinghe Cui klanının kurucu babası Cui Ye'nin (崔業) küçük kardeşiydi. Babaları Jizi (季子), bu iki klanın ortak atasıydı.

Cui Renshi (580'ler-650'ler), İmparator Taizong'un saltanatının sonlarında kısa bir süre şansölye olarak görev yapan Tang hanedanından Çinli bir memurdu. Torunu Cui Shi, daha sonra imparator Zhongzong ve Ruizong dönemlerinde şansölye olarak görev yapmıştır.

Cui Shi, özel adı Chenglan (澄瀾), Çinli bir yazar ve siyasetçiydi. Çin Tang Hanedanlığı ve Wu Zetian'ın Zhou Hanedanlığı'nda memur olarak görev yapmış, Wu Zetian'ın oğulları İmparator Zhongzong ve İmparator Ruizong ile torunları İmparator Shang ve İmparator Xuanzong'un hükümdarlıkları sırasında şansölye olarak hizmet etmiştir. 713 yılında İmparator Xuanzong halası Prenses Taiping ile rekabete girince Cui Prenses Taiping'in tarafını seçti ve İmparator Xuanzong Prenses Taiping'in partisini bastırdıktan sonra Cui sürgüne gönderildi ve sürgünde intihar etmesi emredildi.

Cui Xuanwei, Cui Ye (崔曄), resmi adıyla Boling Prensi Wenxian (博陵文獻王), Çin Tang Hanedanlığı ve Wu Zetian'ın Zhou Hanedanlığı'nda Wu Zetian ve oğlu İmparator Zhongzong dönemlerinde şansölye olarak görev yapan bir yetkiliydi. Wu Zetian'ı deviren ve 705 yılında İmparator Zhongzong'u yeniden tahta çıkaran darbenin kilit isimlerinden biriydi. Daha sonra Wu Zetian'ın yeğeni Wu Sansi tarafından kışkırtılan sahte suçlamalar nedeniyle sürgüne gönderildi ve sürgünde öldü.

Cui Huan (崔渙) Tang hanedanlığı döneminde Çinli bir siyasetçiydi ve İmparator Suzong döneminde kısa bir süre şansölye olarak görev yaptı - ancak İmparator Suzong tarafından değil, İmparator Suzong'un babası İmparator Xuanzong tarafından görevlendirildi.

Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.