İçeriğe atla

Zesopeli

Zesopeli
Zesopeli'deki şelale
BölgeAcara
BelediyeKeda Belediyesi
Rakım480 m
Nüfus
 (2014)
 • Toplam205
Zaman dilimiUTC+04.00
Seraphim Saroveli Beridze Aile Kilisesi ve Laz evi
Aziz Giorgi Kilisesi, Zesopeli, Acara
Zesopeli'den Betlemi Dağı manzarası

Zesopeli (Gürcüce: ზესოფელი), Gürcistan'ın Acara bölgesinde bulunan bir köydür.[1] Mesheti Sıradağları'nın güney yamacında, Açaristskali nehrinin sağ kıyısında konumlanmıştır. Keda kentine uzaklığı 7 kilometre olan köyün rakımı 480 metredir. 2014 nüfus sayımına göre köyün nüfusu 205 kişidir.

Tarihçe

Zesopeli, Acara'nın en eski köylerinden biridir. Zesopeli, Sultan II. Selim'in dönemine (1566-1574) ait Defter-i Mufassal-i Liva-i Acara-i Ulya adlı Osmanlı mufassal defterinde geçer.[2] 1560'larda Osmanlılar Gürcistan'ın güney ve güneybatısındaki bir dizi bölge ile birlikte Zesopeli'nin de yer aldığı Açaristskali Vadisini ele geçirdiler. Bu bölge Osmanlı İmparatorluğu'nun Acara Sancağı'na bağlıydı.[2] Osmanlı mufassal defterine göre bu sancak Yukarı ve Aşağı Acara ayrılıyordu.[3] ayrılmıştı. Zedesopeli köyünde (bugünkü Zesopeli) 11 hanenin yaşıyor ve on bir hanenin tamamının Beridze soyadını taşıyordu.

Zesopeli köyü Tedo Sahokia, Dimitri Bakradze ve Zakaria Çiçinadze tarafından incelenmiştir.[4] 19. yüzyılın başlarında köy nüfusunun 40 haneden oluştuğu ve nüfusun çoğunluğunu Beridze'lerin oluşturduğu rapor edilmiştir.

İuri Siharulidze "Güneybatı Gürcistan Toponimleri" adlı kitabında Zesopeli kelimesini yüksek bir yer anlamına gelen üst dünya ile özdeşleştirmektedir.[5] Siharulidze, köy ile Aşağı Acara'daki diğer köyler arasındaki farka da dikkat çekmektedir. Köyde bölgededeki diğer köylerden farklı olarak "Zedaşeni" adlı kilise şarabının ezildiği "Nasakzrisi" ve "Zedaşeni" isimli yerler vardır.

Nüfus

Yıl Nüfus
2002 242 [6][7]
2014 205 azalış

Tarihi anıtlar

Köyün tepesinde 12. yüzyıla tarihlenen bir kale bulunmaktadır. Kraliçe Tamar döneminde yapıldığı kesin olan kaleye "Tamar Kalesi" veya "Beridze Kalesi" denmektedir. Kale, köyün tepesindeki kayalık bir tepenin üzerine inşa edilmiştir. Ana yola 6-7 kilometre uzaklıktadır.

Kale oldukça büyüktür. Dört tarafı da kayalarla çevrili olan kale Açaristskali havzasını tamamen kontrol eder. İnanışa göre bu kale, Açaristskali havzasını koruyan en önemli yapıydı. Yapısı arkeolojik olarak incelenen kalenin kamusal önemi arkeologlar tarafından vurgulanmaktadır.[8] İnanışı göre, kale kontrol noktası olarak kullanılıyordu. Düşman yaklaştığında ateş yakılarak müttefikler bilgilendiriliyordu. Zesopeli'deki kale, Acara'daki Hihani, Vakicvari, Dandalo ve Tsivasula kaleleriyle birlikte Acara'yı koruyan kalelerdi. Kalenin tepesinde Türkler bölgeyi ele geçirmeden önce bir kilise vardı. Acara'daki Türk hakimiyeti sırasında sık sık kalede insanlar gizlice vaftiz edilmiştir.

Kalenin tek girişi batı taraftadır. Girişi güneyde olan 14 metrelik bir yapı korunmuştur. Giriş 0.95 m genişliğinde ve 1.15 m yüksekliğindedir. Giriş aralığı 1.05 metredir. Sınır kayasının boyutları 3.10х0.18 cm'dir.

Kale, kireç harcı üzerine inşa edilmiş yassı taşlardan yapılmıştır. Kalenin yapımında kullanılan taşlar yakın çevreden çıkarılmıştır. Kalenin yapımında Sasvintria, Tsivtskaro, Tsumpia'daki su kaynakları kullanılmıştır.

1575 - 1756 yıllarında Samtshe Atabeyi IV. Kvarkvare'nin annesi Dedisimedi'nin bu kaleye hapsedilmiştir.

Zesopeli köyünde "Cornelius mezarları" olarak bilinen coğrafi şekiller bulunmaktadır.[9] Tarihçiler, "Cornelius mezarları"nın Orta Çağ öncesinde gerçekleşen doğal afetler sonucu oluştuğuna inanmaktadır.

Köydeki Bertha Manastırı da kayda değerdir. Osmanlıların Acara'yı fethetmesinden sonra Bertha tapınağı yıkıldı ve oradaki manastır hayatı sona erdi. Sözlü geleneğe göre, köy halkının soyu Beytüllahim Manastırı'nda hayatta kalan Beridze soyadlı iki kardeşe dayanmaktadır. Bu iki kardeş köyün girişindeki Zvari Kalesi'ni ve köyün tepesindeki Tamar Kalesi'ni kontrol ediyordu.[10]

Kaynakça

  1. ^ "საქართველოს ადმინისტრაციულ-ტერიტორიული ერთეულები" (PDF). 19 Eylül 2013 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Nisan 2021. 
  2. ^ a b ზაზა შაშიკაძე. ორი მნიშვნელოვანი დოკუმენტი XVI საუკუნის აჭარის ისტორიისათვის. ბათუმის შოთა რუსთაველის სახ. სახელმწიფო უნივერსიტეტის სამეცნიერო კვლევითი ცენტრი. კრებული III. ბათუმი. 2002.
  3. ^ „გურჯისტანის ვილაიეთის დიდი დავთარი“. თურქული ტექსტი გამოსცა, თარგმანი, გამოკვლევა და კომენტარიები დაურთო სერგი ჯიქიამ. I. ტექსტი. თბ. 1947.
  4. ^ თედო სახოკია. მოგზაურობანი. ბათუმი. 1958.
  5. ^ ი. სიხარულიძე, სამხრეთ დასავლეთ საქართველოს ისტორიის ნარკვევები, ტომი I
  6. ^ "pop-stat.mashke.org — საქართველოს დასახლებული პუნქტების მოსახლეობა". 19 Nisan 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Nisan 2021. 
  7. ^ "საქართველოს სტატისტიკის სახელმწიფო დეპარტამენტი — სოფლების მოსახლეობა 2002 წელი" (PDF). 19 Eylül 2013 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Nisan 2021. 
  8. ^ შოთა მამულაძე. აჭარისწყლის ხეობის შუა საუკუნეების არქეოლოგიური ძეგლები. ბათუმი. 1993
  9. ^ შოთა მამულაძე., „აჭარისწყლის ხეობის შუა საუკუნეების არქეოლოგიური ძეგლები“ ბათუმი. 1993
  10. ^ მირიანაშვილი, გ. ბეთლემის საიდუმლოების ნაკვალევზე / გ. მირიანაშვილი // დარიალი. - ყაზბეგი, 1966. - 1, 4, 11, 13 ო

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Kınalıçam</span>

Kınalıçam, Artvin ilinin Yusufeli ilçesine bağlı bir köydür.

<span class="mw-page-title-main">Akkiraz, Çıldır</span>

Akkiraz, Ardahan ilinin Çıldır ilçesine bağlı bir köydür.

<span class="mw-page-title-main">Çobanköy, Göle</span>

Çobanköy, Ardahan ilinin Göle ilçesine bağlı bir köydür.

<span class="mw-page-title-main">Kolköy, Posof</span>

Kolköy, Ardahan ilinin Posof ilçesine bağlı bir köydür.

<span class="mw-page-title-main">Ölçek, Ardahan</span>

Ölçek, Ardahan ilinin Merkez ilçesine bağlı bir köydür.

Satleli, tarihsel Şavşeti bölgesindeki yerleşmelerden biridir. Bugün Artvin iline bağlı Şavşat ilçesinde yer alır ve adı Söğütlü olarak değiştirilmiştir. Satleli, Satle olarak da bilinir. Köyün adı Türkçeye Satlel olarak yerleşmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Caki Kalesi</span>

Caki Kalesi, tarihsel Samtshe bölgesinde, günümüzde Ardahan ilinin Posof ilçesine bağlı Yurtbekler köyünün sınırları içinde Orta Çağ'da Gürcülerden kalma kaledir. Kale, Samtshe-Saatabago prensliğini yöneten Gürcü hanedanı Cakelilerin ikametgâhıydı ve hanedanın adı da buradan gelir.

Veli Kalesi, tarihsel Artani bölgesinde, günümüzde Ardahan ilinin Hanak ilçesine bağlı ve eski adı Veli olan Sevimli köyünde Orta Çağ'da Gürcülerden kalma bir kaledir. Veli köyünün adının Sevimli olarak değiştirilmesinden sonra Sevimli Kalesi olarak da adlandırılmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Kolotauri</span>

Kolotauri, Gürcistan'ın Acara bölgesindeki Keda Belediyesinde yer alan bir köydür. 450 rakımlı köy, Açaristskali nehrinin sol kıyısında konumlanmıştır. 2014 nüfus sayımlarına göre köyün nüfusu 473'tür.

<span class="mw-page-title-main">Hinotzminda Kilisesi</span>

Hinotzminda, Hinotzminda Piskoposluk Katedrali'ne bağlı bir kilisedir. Köyden geçen nehrin sağ kıyısında, Hinotzminda köyünde konumlanmıştır. Kilisenin sadece kalıntıları günümüze ulaşmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Mere Kalesi</span>

Mere Kalesi, tarihsel Samtshe bölgesinin Türkiye tarafında, günümüzde Ardahan ilinin Posof ilçesine bağlı ve eski adı Mere olan Çakırkoç köyünde Orta Çağ'da Gürcülerden kalma kaledir. Köyün bugünkü adından dolayı Çakırkoç Kalesi olarak da bilinir.

Cuğo Kalesi, Artvin ilinin Ardanuç ilçesinde, bugün Soğanlı köyünün bir mahallesi olan Cuğo'da Orta Çağ'dan kalma bir kaledir.

Bardız Kalesi veya Bardisi Kalesi, tarihsel Tao bölgesinde Orta Çağ'da Gürcülerden kalma bir kaledir. Bugün Şenkaya ilçesinin Gaziler (Bardız) köyündedir. Bardusi Kalesi ve Gaziler Kalesi olarak da bilinir.

Arila Kalesi, tarihsel Samtshe bölgesinde, günümüzde Ardahan ilinin Posof ilçesine bağlı ve eski adı Arila olan Süngülü köyünde Orta Çağ'da Gürcülerden kalma kaledir.

Heva Kilisesi, tarihsel Kola bölgesinde, günümüzde Ardahan ilinin Göle ilçesine bağlı ve eski adı Heva olan Sürügüden köyünde Orta Çağ'dan kalma bir kilisesidir.

Veli Kalesi Kilisesi, tarihsel Eruşeti bölgesinde, günümüzde Ardahan ilinin Hanak ilçesine bağlı ve eski adı Veli olan Sevimli köyünde Orta Çağ'da Gürcülerden kalma bir kilisedir. Kura Nehri vadisinin üst kesiminin Orta Çağ'daki koruma sisteminin bir parçası olan Veli Kalesi'nin içinde yer alır.

Çarnesi Kalesi, Çağirnisi Kalesi olarak da bilinir, tarihsel Tao bölgesinde, günümüzde Erzurum ilinin Tortum ilçesine bağlı ve eski adı Çağirnisi / Çarnesi olan Kaleboynu köyünde Orta Çağ'dan kalma bir kaledir.

Karnavasi Sarayı, Karnavasi Himşiaşvili Sarayı olarak da bilinir, tarihsel Tao bölgesinde, günümüzde Erzurum ilinin Olur ilçesine bağlı eski adı Karnavasi olan Ormanağzı köyünde Gürcü Himşiaşvili ailesinin sarayı idi. Bu yapı günümüze ulaşmamıştır.

<span class="mw-page-title-main">Kemperi</span>

Kemperi, Gürcistan'ın Şida Kartli bölgesinin Haşuri Belediyesi'ne bağlı bir köydür. Köy, Khashuri'den 11,5 km ve Surami'den 6,5 km uzaklıkta, deniz seviyesinden 800 m (2.625 ft) yükseklikte yer almaktadır. 2014 nüfus sayımına göre nüfusu 350'dir.

Üngüzek Kalesi, tarihsel Tao bölgesinde, günümüzde Erzurum ilinin Uzundere ilçesine bağlı Dikyar köyünde, Orta Çağ'da Gürcülerden kalma bir kaledir. Dikyar köyünün eski adından dolayı Üngüzek Kalesi veya Engüzek Kalesi şeklinde adlandırılmaktadır. Orta Çağ yazılı kaynaklarında ise Ağca Kala olarak geçer. Engüzekkapı Kalesi olarak da bilinir.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.