İçeriğe atla

Zenci Musa

Zenci Musa
Doğum1880
Girit
Ölüm1919 (38-39 yaşlarında)
Üsküdar
Ölüm sebebiVerem
Defin yeriÖzbekler Tekkesi
Diğer ad(lar)ıSudanlı Zenci Musa, Sudanlı Zenci Musa Bey
Meslekİstihbaratçı
Tanınma nedeniKuşçubaşı Eşref'in emir eri olması
AileŞeyh Mansur (dede)

Zenci Musa ya da Sudanlı Zenci Musa (1880, Girit, Osmanlı İmparatorluğu - 1919, İstanbul, Osmanlı İmparatorluğu) Teşkîlât-ı Mahsûsa mensubu ve Osmanlı Ordusu'nda gönüllü askerdi. Kuşcubaşı Eşref'in emir eri olarak tanınmaktadır.

Hayatı

1880 yılında Girit'te dünyaya geldi. Aslen Sudanlıdır. Babasıyla birlikte Girit'te yaşarken, babasının vefatı üzerine bir Türk hayranı olan[1] dedesinin yanına Kahire'ye taşındı ve Türklerin olduğu bir mahallede yetişti.[2][3][4] Musa, Türkçeyi iyi derecede bu mahallede öğrendi. Dedesi ile beraber 1911 yılında gönüllü olarak Trablusgarb savaşına katıldı. Bu sırada Libya'ya yerli halkı İtalyanlara karşı örgütlemeye gelen Kuşcu Başı Eşref ile tanıştı ve emir eri oldu.[5][6] Trablusgarb savaşının bitmesinin ardından Balkan Savaşlarına, I. Dünya Savaşı esnasında Sina-Filistin Cephesi'ne, Hicaz-Yemen Cephesi'ne, Çanakkale Savaşı'na ve Birinci Kanal Hareketi'ne katıldı.[7][8][9][10] Cemal Kutay'ın iddiasına göre, İstanbul'un işgal günlerinde Britanya Ordusu generali General Harington'un Musa'yı İngilizler'in safına çekmek için altın teklif etmiş, fakat Musa bunu kabul etmemiştir.[11] Katıldığı savaşlarda hem silahlı mücadele hem de istihbarat faaliyetleri yürütmüştür. 1919 yılında Üsküdar Şeyh Ata Efendi'nin Özbekler Tekkesi'nde yaşarken verem hastalığından öldü.[12][13] Naaşı, Özbekler Tekkesi'nin yanında bulunan mezarlığa defnedildi. Günümüzde mezar yeri tam olarak bulunamadığından, mezarlık içerisinde belirlenen bir yere anısına kitabe konulmuştur.[3]

Zenci Musa'nın, Üsküdar Özbekler Tekkesi yanındaki mezarlıkta anısına yaptırılan kitabe.

Popüler kültürdeki yeri

Mehmet Âkif Ersoy 1915 yılında Arabistan yolculuğu sırasında[14][15][16] Eşref Bey'in yanındaki Zenci Musa ile tanıştı.[13] Ersoy, daha sonra Zenci Musa ile ilgili şu dizeleri yazdı:[2][3]

“Eşref Bey’in emir eri Zenci Musa,
Omzundan arşa yükseldi Nebi İsa”

Kaynakça

  1. ^ Aşk Olsun. Efor Yayınları. 2016. s. 222. ISBN 9786058212206. 
  2. ^ a b "Mehmed Niyazi'nin Romanlarında Tarih Algısı" (PDF). 4 Nisan 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). 
  3. ^ a b c "Diyanet Dergi | Diyanet - Aylık Dergi - Aile - Çocuk - İlmi Dergi - Bülten". dergi.diyanet.gov.tr. 28 Şubat 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Şubat 2021. 
  4. ^ "Zenci Musa". Rusen.Org | Ankara Türkiye. 29 Temmuz 2017. 23 Eylül 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Şubat 2021. 
  5. ^ "[ Yeni Safak Online - Gündem - Haber : Tarihin unuttuğu savaş - 22.4.2002 ]". www.yenisafak.com. 4 Nisan 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Şubat 2021. 
  6. ^ "Sudanlı bir Osmanlı kahramanı: Zenci Musa". Dünya Bülteni. 6 Kasım 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  7. ^ "ZENCİ MUSA | Afro Türkler Dayanışma Derneği". 27 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Şubat 2021. 
  8. ^ "Sudanlı Zenci Musa Hartum'da Anıldı". Hartum. 3 Aralık 2018. 9 Şubat 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Şubat 2021. 
  9. ^ "Sudanlı Musa - Tvnet Belgesel Kitaplığı". www.tvnet.com.tr. 28 Ocak 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Şubat 2021. 
  10. ^ "Request Rejected". TBMM. 4 Nisan 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Şubat 2021. 
  11. ^ Cemal Kutay. Lavrens'e karşı Kuşçubaşı. Harington ve Zenci Musa. The University of California. ss. 242-243. ISBN 9789759888466. 
  12. ^ "Mehmet Niyazi Özdemir İle Adâlet ve Medeniyet Sohbeti". Kırmızılar Resmi Web Sayfası. 15 Mayıs 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Şubat 2021. 
  13. ^ a b Haber7. "Zenci Musa'nın tek kişilik destanı". Haber7. 9 Ocak 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Şubat 2021. 
  14. ^ "Hayatı". Mehmet Akif Ersoy Uygulama ve Araştırma Merkezi. 5 Mart 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Şubat 2021. 
  15. ^ "MEHMED ÂKİF ERSOY - TDV İslâm Ansiklopedisi". TDV İslam Ansiklopedisi. 12 Temmuz 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Şubat 2021. 
  16. ^ "Dijital Safahat". safahat.diyanet.gov.tr. 31 Aralık 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Şubat 2021. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Trablusgarp Savaşı</span> Trablusgarp Savaşı diğer adı ile Türk-İtalyan Savaşı

Trablusgarp Savaşı veya diğer adıyla 1911-1912 Türk-İtalyan Savaşı, 1911-1912 yılları arasında Osmanlı İmparatorluğu ve İtalya Krallığı arasında geçen bir savaştır. Adı, "Trablusgarp Savaşı" olmasına rağmen çarpışmalar Trablusgarp dışında Adriyatik Denizi, Ege Adaları, Çanakkale Boğazı ve Kızıldeniz gibi farklı bölgelerde de sürmüştür. Diğer büyük devletlerin desteği ve Birinci Balkan Savaşı'nın patlak vermesi nedeniyle savaşı kazanan İtalya, Osmanlı Devleti'nin Trablusgarp Vilayeti'ne bağlı Trablusgarp, Fizan ve Sirenayka bölgelerini ele geçirmiştir. Bu bölgeler birleşip gelecekteki Libya devletini oluşturacaklardı.

<span class="mw-page-title-main">Balkan Savaşları</span> 1912-1913 yıllarında Balkan Yarımadasında yaşanan iki savaş

Balkan Savaşları, Osmanlı İmparatorluğu'nun Balkanlardaki 8 Ekim 1912 - 10 Ağustos 1913 arasında dört devlete karşı yaptığı savaşlardır. Çatışmaların temel nedeni Bulgaristan Krallığı ile Sırbistan Krallığı'nın Balkanlarda hızlanan yayılma faaliyetleridir.

<span class="mw-page-title-main">İbrahim Hakkı Paşa</span> 210. Osmanlı sadrazamı

İbrahim Hakkı Paşa V. Mehmed saltanatında 12 Ocak 1910 - 30 Eylül 1911 tarihleri arasında bir yıl sekiz ay on dokuz gün sadrazamlık yapmış Osmanlı devlet adamıdır.

<span class="mw-page-title-main">Mehmet Âkif Ersoy</span> Türk şair, veteriner hekim, öğretmen ve siyasetçi

Mehmed Ragîf, daha sonra Mehmet Âkif Ersoy, Türk şair, veteriner hekim, öğretmen ve siyasetçidir.

<span class="mw-page-title-main">Eşref Sencer Kuşçubaşı</span> Türk istihbaratçı

Eşref Sencer Kuşçubaşı ya da bilinen adıyla Kuşçubaşı Eşref, Çerkes asıllı Türk istihbaratçı ve savaşçıdır.

<span class="mw-page-title-main">Özbekler Tekkesi</span>

Özbekler Tekkesi, 1752'de Buharalı Nakşibendi dervişler tarafından Ahmet Yesevi geleneğinde Üsküdar, Sultantepe'de kurulan tekke. Türk Kurtuluş Savaşı yıllarında Anadolu'ya asker ve cephane göndermede gizli bir üs olarak hizmet verdi. Halen Vakıflar Genel Müdürlüğü'ne bağlı olup müze olarak kullanılması gündemdedir. Üsküdar İlçesinin Sultantepe Mahallesi, Münir Ertegün Sokağın devamında mezarlık içerisinde yer almaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Neyzen Tevfik</span> Türk neyzen ve şair

Tevfik Kolaylı [24 Mart 1879 ; Bodrum, Muğla - 28 Ocak 1953; İstanbul] ya da yaygın bilinen adıyla Neyzen Tevfik, taşlamalarıyla tanınan Türk neyzen ve şairdir. Taşlama kitaplarının yanı sıra, çeşitli taksimler ve saz semailerinin bestecisi olarak da bilinir.

<span class="mw-page-title-main">Musa Kazım Efendi</span>

Musa Kazım Efendi (1858–1920), Osmanlı Devleti'nin son yıllarında 4 kez şeyhülislamlık görevini üstlenmiş din adamı. Kendisi Nakşibendi'ydi. Ayrıca İttihat ve Terakki Cemiyeti üyesiydi.

Safahat , Mehmet Âkif Ersoy'un 1911-1933 yılları arasında yayımladığı yedi şiir kitabındaki şiirleri bir araya getiren eserdir.

Sebîlürreşâd, İslamcılık fikriyatını yaymak için 1908 Ağustos'unda Mehmet Âkif Ersoy'un desteği ile Eşref Edip Fergan'ın başyazarlığında Sırat-ı Müstakim adıyla çıkarılmaya başlanan ve Millî Mücadele yıllarında öncü rol oynayan dergi.

<span class="mw-page-title-main">Musa Çelebi</span> 1411-1413 yılları arası Edirne’de sultanlığını ilan etmiş Osmanlı şehzadesi

Musa Çelebi Osmanlı İmparatorluğu’nun yönetimsel karmaşa içerisinde olduğu ve otorite sorunu yaşadığı Fetret Devri'nin son dönemleri olan 17 Şubat 1411 ile 5 Temmuz 1413 yılları arasında Edirne'de, Sultan ünüyle Osmanlı İmparatorluğu'nun Rumeli toprakları üzerinde egemenlik sürdüren ve Osmanlı İmparatorluğu’nun da bütünü üzerinde saltanat mücadelesi sürdürmüş bir Osmanlı şehzadesidir.

<span class="mw-page-title-main">Abdürreşid İbrahim</span> Tatar gazeteci, seyyah ve yazar

Abdürreşid İbrahim Efendi , Türk fikir adamı, gazeteci, seyyah ve yazar.

Eşref Edip Fergan, Türk gazeteci, hukuk doktoru.

Safahat, milli şair Mehmet Akif Ersoy’un ilk şiir kitabının adıdır.

Süleymaniye Kürsüsünde, Mehmet Akif Ersoy’un şiir külliyatı Safahat’ın bir tek uzun manzumeden oluşan ikinci kitabının ve bu kitapta yer alan uzun manzumenin adıdır. Eser, ilk defa 1912’de Sebilürreşad’da dokuz bölüm hâlinde tefrika edilmiş, aynı yılın eylül ayında kitap olarak basılmıştır.

Asım, Mehmet Akif Ersoy’un şiir külliyatı Safahat’ın altıncı kitabının adıdır. 1924 yılında basılmıştır.

Çanakkale Şehitlerine, Mehmet Âkif Ersoy'un Çanakkale Savaşı'nda hayatını kaybeden askerlere seslenme şeklinde yazdığı şiiri.

Eşrefpaşa Camii, adını banisi olan Osmanlı dönemi valilerinden Hacı Mehmet Eşref Paşa'dan alan, İzmir'in Konak ilçesinde bulunan cami.

Ordunun Duası, Mehmet Âkif Ersoy'un 1920'de Türk Kurtuluş Savaşı döneminde Türk ordusunu yüreklendirmek amacıyla yazdığı bir şiiridir. Safahat'ta yer almayan ve Ali Rıfat Çağatay tarafından nihavend makamında marş olarak bestelenen şiir yayımlandıktan bir süre sonra Türk askerî birliklerince kullanılmaya başlandı. Şiir, şairin Cenk Şarkısı şiiriyle beraber İstiklâl Marşı'na yakın mısralar barındırmakta ve İstiklal Marşı'nın bir prototipi olarak görülmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Bülbül (şiir)</span>

Bülbül, Mehmet Âkif Ersoy'un Bursa'nın 1920 yılı Temmuz ayında işgal edilmesi üzerine yazdığı mesnevi düzenindeki şiir.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.