İçeriğe atla

Zencan (eyalet)

Koordinatlar: 36°24′K 48°17′D / 36.400°K 48.283°D / 36.400; 48.283
Zencan eyaleti
استان زنجان
Ülkeİran
BaşkentAbhar
İller8
Yüzölçümü
 • Toplam21.773 km²
Nüfus
 (2005)
 • Toplam970.946
 • Yoğunluk44.6/km²
Zaman dilimiUTC+03:30 (ISS)
DillerAzerice
Farsça
Tati

Zencan Eyaleti (Farsça: استان زنجان Ostān-e Zencān, Azerice: Zəncan, eski adı: Hamse), İran'ın 31 eyaletinden birisidir.

Konum

Ülkenin kuzeyinde yer alan eyaletin, kuzeyinde Erdebil ve Doğu Azerbaycan, doğusunda Gilan ve Kazvin, güneyinde Hamedan ve batısında Kürdistan Eyaleti ile Batı Azerbaycan eyaletleri bulunur.

Yönetim merkezi kendi adını taşıyan Zencan şehridir. 21.841 km2'lik bir yüzölçümü vardır.Nüfusu, 971.000 kişidir ve büyük çoğunluğunu Azeriler oluşturur. Zencan şehrinin nüfusu ise 378.000 kişdir. Bundan başka önemli şehirleri Hürrem dere'dir.

Ekonomi

Eyaletin merkezi Zencan şehrinde, Safevi döneminden kalma bir çarşı

Eyaletin ekonomik faaliyetlerinde tarım ilk sıradadır. Başlıca ürünler tahıl, pirinç, mısır, yağlı tohumlar, meyve ve patatesdir. Ayrıca çekirdeksiz üzümü ülke içinde meşhurdur.

Hayvancılık faaliyetlerinde ise en çok tavukçuluk, koyun ve sığır yetiştiriciliği yapılır.

Eyalette çıkarılan madenler krom, kurşun ve bakırdır.

Zencan'da geleneksel el sanatları özellikle bıçak yapımı gelişmiştir. Eski zamanlardan beri kaliteli bıçakları ile tanınan bölgede artık bu zanaat, unutulmaya başlanmıştır. Ayrıca gümüş işleme sanatları da ileri seviyededir. Köylerde ise geleneksel halı dokuma hala insanların geçimini sağlamaktadır.

Zencan, Tahran'ı kuzeybatı bölgelerine bağlayan yollar üzerinde olduğundan gelişmeye açık bir bölgedir. Tahran'ı Tebriz ve Türkiye'ye bağlayan kara yolu ve demiryolu bu eyaletten ve Zencan şehrinden geçer.

Coğrafi yapı ve iklim

Zencan, İran topraklarının % 1,34'ini kaplayan 22.164 km2'lik bir alana sahiptir. Zencan içinde ortalama nüfus yoğunluğu 1 km başına 4 kişidir. Eyalet 7 şehristana ayrılmıştır.

Zencan bir yayla iklimine sahiptir. Yükseklerde soğuk bir hava ve karlı kış ayları hakimken, ovaları ise nispeten ılımlı iklime sahiptir. Yazları, hava genellikle sıcaktır. Zencan'da ortalama maksimum sıcaklık 27 °C, ortalama en düşük sıcaklık ise -19 °C'dir. Görülen en düşük sıcaklık -27 °C, en yüksek sıcaklık sıcaklık ise 32 °C'dir. Yıllık yağış miktarı ilkbahar aylarında 72 mm iken bu rakam yaz aylarında 3,6 mm'ye kadar düşer. Nem oranı ortalaması sabah saatlerinde 74% iken, öğle vakitlerinde 43% olarak ölçülmüştür.

Eyaletteki tek akarsu Zencan Nehri'dir.

Toplum

Azerilerin ostanlardaki (eyaletler) yerleşimleri ve genel nüfus içindeki oranları, 2010

Eyalet nüfusunun çoğunluğunu Azeriler oluşturur.

2010-cu yılda Zencan Eyaletinde nüfusun
ana diline esasen etnik terkibi[1]
etnik qrupnisbəti
İran Azerileri
  
%98.40
Farslar
  
%1.10
Tasniflenmemiş
  
%0.50

Tarihi ve turistik yerler

  • Sultaniye Kümbedi
  • İmamzâde Zeydü’l-Kebir Türbesi
  • Zencân Tarihî Çamaşırhanesi
  • Tarihî Çelebioğlu Yapıtı

Kaynakça

  1. ^ شماره کتابشناسی ملی:۲۸۷۹۴۱۴/طرح بررسی و سنجش شاخص‌های فرهنگ عمومی کشور (شاخص‌های غیرثبتی){گزارش}:استان زنجان/به سفارش شورای فرهنگ عمومی کشور؛ مدیر طرح و مسئول سیاست گذاری:منصور واعظی؛ اجرا:شرکت پژوهشگران خبره پارس -شابک:۶-۴۹-۶۶۲۷-۶۰۰-۹۷۸ *وضعیت نشر:تهران-موسسه انتشارات کتاب نشر ۱۳۹۱ *وضعیت ظاهری:۲۹۲ ص:جدول (بخش رنگی)، نمودار (بخش رنگی)

Dış bağlantılar

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">İran</span> Batı Asyada bir ülke

İran (Farsça:

<span class="mw-page-title-main">Doğu Azerbaycan</span> İran eyaleti

Doğu Azerbaycan Eyaleti, İran'ın 31 eyaletinden birisidir. İran Azerbaycanı denilen ve İran'ın 6 eyaletini kapsayan bölge içinde yer alır. Aynı zamanda İran Azerileri'nin İran içinde en yoğun bulunduğu eyalettir.

<span class="mw-page-title-main">Batı Azerbaycan (eyalet)</span> İranda bir eyalet.

Batı Azerbaycan, İran'ın 31 eyaletinden birisidir. Ülkenin kuzeybatısında bulunan eyaletin batısında Türkiye ve Irak, kuzeyinde Nahçıvan, doğusunda Doğu Azerbaycan ve Zencan ile güneyinde Kürdistan eyaletleri bulunur.

<span class="mw-page-title-main">Londra</span> Birleşik Krallıkın başkenti

Londra, İngiltere'nin ve Birleşik Krallık'ın başkenti ve en kalabalık şehridir. Büyük Britanya adasının güneydoğusundaki Thames Nehri üzerinde duran Londra, iki bin yıldır büyük bir yerleşim yeri olmuştur. Londra, Londra Belediye Başkanı ve Londra Meclisi tarafından yönetilmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Alaska</span> Amerika Birleşik Devletlerinde eyalet

Alaska, Amerika Birleşik Devletleri'nin kuzeybatı ucunda yer alan bir eyaletidir. Bir yarı-eksklav olan Alaska, doğuya Kanada'nın British Columbia ve Yukon bölgeleriyle sınırlanmıştır ve batıda Bering Boğazı'ndaki bir deniz sınırını Rusya Federasyonu'nun Chukotka Otonom Okrugu ile paylaşmaktadır. Kuzeyde Arktik Okyanus'un Chukchi ve Beaufort Denizleri, güneyde ve güneybatıda ise Pasifik Okyanusu yer almaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Tacikistan</span> Orta Asyada denize kıyısı olmayan bir ülke

Tacikistan, resmî adıyla Tacikistan Cumhuriyeti, 143.100 km2 yüzölçümü ve 9.537.645 kişilik tahmini nüfusu ile Orta Asya'da denize çıkışı olmayan bir ülkedir. Komşuları güneyde Afganistan, batıda Özbekistan, kuzeyde Kırgızistan ve doğuda Çin'dir. Resmî dil, en büyük etnik grup olan Tacikler'in anadili olan Tacikçe'dir. Tacik halkının geleneksel anavatanları, günümüz Tacikistan'ının yanı sıra Afganistan ve Özbekistan'ın bazı kısımlarını içerir. Ülke başkanlık sistemiyle yönetilmekte olup, seküler bir yapıya sahiptir. Başkent ve en büyük şehir Duşanbe'dir.

<span class="mw-page-title-main">Tiflis</span> Gürcistanın başkenti

Tiflis, Gürcistan'ın başkenti ve en kalabalık ilidir. Tiflis Gürcistan'ın doğusunda, Tiflis Havzasında, Kura Nehri'nin iki yakasında kurulmuştur. Kuzeyinde Saguramo Dağları'nın güney yamacı, doğusunda İgris Zageni Dağı'nın kuzeybatı bölümü ve güneyinde Trialeti Dağları uzanmaktadır. Şehir 502 km²'lik bir alanı kaplar ve 1.152 milyondan fazla nüfusa sahiptir. MS 5. yüzyılda İberya Kralı Vahtang Gorgasali tarafından kurulan şehir, o zamandan beri çeşitli Gürcü krallıklarının ve cumhuriyetlerinin başkenti olarak hizmet etti.

<span class="mw-page-title-main">Kürdistan (İran eyaleti)</span> İranda bulunan eyaletlerden birisi

Kürdistan, İran'ın 31 eyaletinden birisidir.

<span class="mw-page-title-main">Kazvin (eyalet)</span>

Kazvin Eyaleti, İran'ın 31 eyaletinden birisidir.

<span class="mw-page-title-main">Erdebil (eyalet)</span>

Erdebil Eyaleti,, İran'ın 31 eyaletinden birisidir.

<span class="mw-page-title-main">Huzistan</span> İran eyaleti

Huzistan Eyaleti, İran'ın 31 eyaletinden birisidir.

<span class="mw-page-title-main">Manna Krallığı</span> Mannalar

Manna devleti, , Minni veya Manas — MÖ IX yüzyıldan MÖ VI yüzyıla kadar tarihi Azerbaycan topraklarında, günümüz Güney Azerbaycan'ın kuzeybatısında Urmiye Gölü'nün kıyısında kurulmuş eski bir devlettir. Manna, yazılı kaynaklarda bahsedilen ilk merkezi devlet olarak kabul edilir. Başkenti İzirtu şehridir. Manna devleti, eski geleneklere sahip bir bölgede, eski tarihin çok geniş bir döneminde ekonomik ve kültürel açıdan önde gelen bir bölgede ortaya çıkmıştı. Manna, MÖ III-II binyıllarda bu bölgede var olmuş Kuti, Lullubi, Turukki kabilelerinin ve diğer kabilelerin doğrudan mirasçısıydı. Manna devleti MÖ. 615-613 yılları arasında Medya Devleti'ne katılmıştır.

<span class="mw-page-title-main">İran Yahudileri</span>

İran Yahudileri, eskiden Pers İmparatorluğu ya da İran'da yaşamış veya hâlen İran'da yaşamakta olan Yahudiler'e denir.

<span class="mw-page-title-main">Zencan (şehir)</span> İranın Zencan Eyaletinde şehir

Zencan,, İran'ın aynı isimli Zencan eyaletinin yönetim merkezi olan şehirdir.

<span class="mw-page-title-main">Tahran (eyalet)</span>

Tahran Eyaleti (Farsça : استان تهران; Ostān-e Tehrān), İran'ın 31 eyaletinden biri.

<span class="mw-page-title-main">1723-1727 Osmanlı-İran Savaşı</span> Osmanlı İmparatorluğu ile Safevi Devleti arasında 1723-1727 yılları arasında yapılmış savaş

1723-1727 Osmanlı-İran Savaşı, Osmanlı İmparatorluğu ile çöküş devrine girmiş olan İran'daki Safevî Devleti, ardından ise İsfahan'ı ele geçirerek İran'a egemen olan Afgan Hotakîler arasında süren ve Osmanlıların kesin zaferiyle sonuçlanan askerî mücadele.

İran'da yaşayan halkın %80'i, kökensel açıdan CIA raporlarına göre İranidir. Bu İrani halklardan nüfusun çoğunu Farslar ve Kürtler oluşturur. Bunların daha az sayıda Lurlar, Mazendaraniler, Beluçlar, Gilekler,Tatlar ve Talışlar vardır.
Ayrıca Türk halklarının toplumun %18'ini oluşturduğu düşünülmektedir. Çoğunluğunu İran Azerileri ve daha az sayıda Kaşkaylar ve Türkmenler oluşturur. 2009 yılı CİA raporlarına göre halkın %61'ini Farslar, %16'sını Azeriler, %10'nu Kürtler, %6'nı Lurlar, %2'ni Türkmenler, %2'ni Araplar, %2'ni Beluçlar ve %1'ni diğerleri oluşturur.

<span class="mw-page-title-main">İbrahim Reisi</span> 8. İran cumhurbaşkanı

Seyyid İbrahim Reisülsedati yaygın olarak bilinen adıyla İbrahim Reisi, İranlı muhafazakâr politikacı, hukukçu ve İran'ın eski cumhurbaşkanıydı. İlkeci ve Müslüman bir hukukçu olarak 2021 seçimlerinden sonra cumhurbaşkanı olmuştu. 19 Mayıs 2024 tarihinde, Azerbaycan sınırındaki Culfa kasabasına yakın bir bölgede geçirdiği helikopter kazasında ölmüştür.

Azerilerin kökeni ya da Azerilerin etnogenezi, Tarihsel süreçte Doğu Transkafkasya ve İran Azerbaycanı coğrafyalarında, farklı etnik ve dilsel unsurlar temelinde gerçekleşmiş ve takrîben de MS 15 ve 16. yüzyıllarda tamamlanmış olan çağdaş Azeri halkının etno-dilsel oluşumunun asırlık sürecidir. Azerbaycan Türkleri, Anadolu Türklerinden sonra Türk halkları arasında en çok nüfusa sahip olan ikinci Türk dilli etnik gruptur.

<span class="mw-page-title-main">2020 İran'daki Azerbaycan'a destek eylemleri</span>

2020 İran'daki Azerbaycan'a destek eylemleri 2020'deki Tovuz Çatışmaları ve İkinci Karabağ Savaşı sonrasında Güney Azerbaycanlıların Azerbaycan'a destek, İran ve Ermenistan'a karşı eylemleridir.