Zelve
Avanos'a 5 km, Paşabağları'na 1 km uzaklıktaki Zelve, Aktepe'nin dik ve kuzey yamaçlarında kurulmuştur.
Özellikle 9. ve 13. yüzyılda Hristiyanların önemli yerleşim ve dini merkezlerinden biri olmuş; aynı zamanda rahiplere ilk dini seminerler de bu yörede verilmiştir. Türklerin Anadolu'ya gelmesiyle vadideki mevcut yapılar kullanılarak bir köy olarak yerleşim devam etmiş, ancak kaya düşmesi sonucu 2 kişinin hayatını kaybetmesi sonucunda köy, 1949-1954 yılları arasında kademeli olarak vadinin 2 km kuzeyinde kurulan Yeni Zelve (Aktepe) Köyü’ne taşınmıştır. Bir süre terk edilmiş halde kalan köy, 1967 yılında açık hava müzesi haline dönüştürülmüştür.[1] 2024 yılı itibarıyla T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı'na bağlı bir ören yeri olarak ziyarete açıktır.
Üç vadiden oluşan Zelve Ören Yeri, peribacalarının en yoğun olduğu yerdir. Vadideki peribacaları sivri uçlu ve geniş gövdelidir.
Zelve Ören Yeri'nde yoğun şekilde bulunan peri bacalarına ek olarak, kayadan oyma meskenler, kilise ve manastırlar, kaya cami, güvercinlikler, değirmen ve bir tünel bulunmaktadır.[1] İkinci vadiyi üçüncü vadiye bağlayan bu tünelin yanı sıra, ören yerindeki dikkat çekici unsurlardan biri yüksek kayalıklara oyulmuş güvercinliklerdir.[2] Büyük çoğunluğu 19. ve 20. yüzyılın başına tarihlenen güvercinliklerin yapım sebebi güvercin gübreleri elde edebilmektir.[2][3][4] Güvercinliklerin dış cepheleri nar, çarkı felek ve hayat ağacı gibi sosyal yaşama ve geleneğe uygun olarak zengin bir bezemeler ile süslenmiştir.[1]
Ören yerindeki dikkat çekici bir diğer yapı ise köy meydanında yer alan, kayaya oyulmuş bir camidir. Caminin dört sütunlu, sivri başlıklı minaresinin Erken Osmanlı dönemini simgeleyen “Baldaken” tarzını yansıttığı belirtilmektedir.[2] Bu tarz minarelere, geç dönem Osmanlı cami mimarisinin güzel örneklerinden, altı sütunun taşıdığı baldaken şeklindeki minaresiyle Konya'da bulunan Aziziye Cami gösterilebilir.[5]
Kaynakça
- ^ a b c Güngör, Şenay (1 Haziran 2016). "The Effect of Protection Statuses on Protection-Use Balance: The Case of Zelve Open Air Museum (Nevşehir/Avanos)". Gaziantep University Journal of Social Sciences. 15 (1): 205-223. doi:10.21547/jss.256736. ISSN 1303-0094. 17 Nisan 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Nisan 2024.
- ^ a b c Özalp Konyar, H. (2013). Kapadokya: Nevşehir, Aksaray, Niğde, Kayseri, Kırşehir. İstanbul: TÜRSAB Kültür Yayınları.
- ^ Demir, Ö. (1995). Kapadokya: Medeniyetin Beşiği. Nevşehir: Demir Color.
- ^ Akşit, İ. (2011). Doğanın Yeryüzüne Yazdığı Şiir Kapadokya. İstanbul: Akşit Kültür ve Turizm Yayıncılık.
- ^ Oktac Beycan, A.D. (2020). "Aziziye Camii". Türkiye Turizm Ansiklopedisi. 17 Nisan 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Nisan 2024.
