İçeriğe atla

Zeki Rıza Sporel

Zeki Rıza Sporel
Kişisel bilgileri
Doğum tarihi 28 Şubat 1898(1898-02-28)
Doğum yeriİstanbul, Osmanlı İmparatorluğu
Ölüm tarihi 3 Kasım 1969 (71 yaşında)
Ölüm yeriİstanbul, Türkiye
MevkiiForvet
Altyapı kariyeri
1912-1915Fenerbahçe
Profesyonel kariyeri*
YıllarTakımMaç(Gol)
1916-1934Fenerbahçe 352 (473)
Millî takım kariyeri
1923-1932 Türkiye 16 (15)
* Yalnızca lig maçları ve gollerini içerir.

Mehmed Zeki Sporel[1] (28 Şubat 1898, İstanbul - 3 Kasım 1969, İstanbul), Türk millî futbolcu, asker, veteriner hekim, siyasetçi ve 1955-58 yılları arasındaki Fenerbahçe Spor Kulübü başkanı. Zeki Rıza Sporel, Türk milli futbol takımının ilk golünü atmış, Fenerbahçe’de oynadığı 18 yılda 352 maçta 473 gol atarak, maç başına 1.34’lük gol oranı sağlamış ve Türk futbolunda en fazla gol atan oyunculardan birisi olarak Türk futbolunda tarihe geçmiştir.[2] Soyadı kanunu sonrası kendisine bizatihi Atatürk tarafından Sporel soyismi verilmiştir.

Futbolculuk kariyeri

28 Şubat 1898 tarihinde İstanbul'da doğdu. Babası, Mızıka-yı Hümayun Kolağası Ali Rıza Bey'di. Eğitimine Selimiye Kışlası’nda bulunan Mülkiye Baytar Mekteb-i Alisi‘nde başladı ancak daha sonrasında ise Bursa Askeri İdadisi’ne nakil oldu ve askeri baytar olarak okulu bitirdi.

1910'lu Yıllarda Fenerbahçe Çim Hokeyi Takımı ve orta sırada ayakta Zeki Rıza Sporel.

1912-13 sezonunda; ağabeyi, Fenerbahçeli futbolcu Hasan Kâmil Bey’in de etkisinde kalarak Fenerbahçe‘nin genç takımına 14 yaşında katılmıştır. Burada 1916’ya kadar yetişip, A takıma 17 yaşında yükseldi. Birinci takımdaki ilk maçını 17 Kasım 1916’da, Üsküdar Anadolu‘ya karşı oynamış ve Fenerbahçe’nin 7-0 galip geldiği bu maçta henüz çocuk yaştaki Zeki Rıza Sporel, 4 gol atmıştır. Fenerbahçe birinci takımında 18 yıl boyunca forma giymiş, 352 maçta 473 gol atarak, maç başına 1.34’lük gol oranı sağlamış ve Türk futbolunda en fazla gol atan futbolcular arasında tarihe geçmiştir.[3] Türkiye millî futbol takımı formasını 16 kez giydi. 10 kez kaptanlık yaptı. 26 Ekim 1923'te Romanya ile oynanan ve 2-2 berabere sonuçlanan Türkiye millî takımının ilk maçında 2 gol atarak millî takımın ilk golcüsü olarak tarihe geçti. Millî takıma toplam 15 gol kazandırdı. Millî takımın Finlandiya'yı 4-2 yendiği maçta Türkiye'nin 4 golünü de atarak bu konudaki rekoru uzun zaman elinde tuttu. Futbolu 1934'te bıraktı. Soyadı kanunu çıktıktan sonra, soyadı bizzat Mustafa Kemal Atatürk tarafından verilmiştir.[4] Tenis dalında Türkiye'yi temsil etti. Yöneticilik yaptı. Türkiye Su Sporları Federasyonu ve Fenerbahçe Spor Kulübü başkanlıklarında (1955-1958) bulundu.

Zeki Rıza Sporel, General Harrington Kupası maçında İngiliz karmasına 2. golü atmadan hemen önce

Ayrıca Fenerbahçe ile Galatasaray arasındaki ezeli rekabette Galatasaray ağlarına tam 33 gol atarak kırılması çok güç bir rekora imza atmıştır. Kardeşleri ünlü futbolcular Hasan Kâmil Sporel ve Arif Sporel. 1921 yılında Galatasaray'ın yurt dışı turunda Galatasaray forması ile mücadele etmiş, Werder Bremen, FC Köln, FC Saarbrücken ve FC Lausanne Sport maçlarında goller atmıştır.[5]

1933'te Türkiye Futbol Şampiyonası'na İstanbul şampiyonu olarak katılan Fenerbahçe'nin finalde karşılaştığı İzmirspor'a karşı 2 gol atıp takımının tarihindeki ilk Türkiye şampiyonluğunda doğrudan katkıda bulunmuştur.[6]

  • Zeki Rıza Sporel'in Karacaahmet Mezarlığı'ndaki mezarı
    Zeki Rıza Sporel'in Karacaahmet Mezarlığı'ndaki mezarı
  • Zeki Rıza Sporel'in mezar taşı
    Zeki Rıza Sporel'in mezar taşı
15 Aralık 1923 tarihli Resimli Gazete'de Zeki Rıza Sporel'e dair bir çizim.
3 Eylül 1932 tarihli Vakit gazetesinde Zeki Rıza Sporel
1930'lu yılların gazetelerinde Zeki Rıza Sporel'in mağazasının reklamı.

Kariyer istatistikleri

Millî takım golleri

#TarihStadyumRakipSkorSonuçTurnuva
1.26 Ekim 1923Taksim Stadyumu, İstanbul, Türkiye Romanya2–2BeraberlikHazırlık maçı
2.26 Ekim 1923Taksim Stadyumu, İstanbul, Türkiye Romanya2–2BeraberlikHazırlık maçı
3.17 Haziran 1924Töölön Pallokenttä, Helsinki, Finlandiya Finlandiya2–4GalibiyetHazırlık maçı
4.17 Haziran 1924Töölön Pallokenttä, Helsinki, Finlandiya Finlandiya2–4GalibiyetHazırlık maçı
5.17 Haziran 1924Töölön Pallokenttä, Helsinki, Finlandiya Finlandiya2–4GalibiyetHazırlık maçı
6.17 Haziran 1924Töölön Pallokenttä, Helsinki, Finlandiya Finlandiya2–4GalibiyetHazırlık maçı
7.19 Haziran 1924Reval Stadyumu (Kalevi aed), Tallinn, Estonya Estonya1–4GalibiyetHazırlık maçı
8.19 Haziran 1924Reval Stadyumu (Kalevi aed), Tallinn, Estonya Estonya1–4GalibiyetHazırlık maçı
9.22 Haziran 1924LSB Stadions, Riga, Letonya Letonya1–3GalibiyetHazırlık maçı
10.22 Haziran 1924LSB Stadions, Riga, Letonya Letonya1–3GalibiyetHazırlık maçı
11.22 Haziran 1924LSB Stadions, Riga, Letonya Letonya1–3GalibiyetHazırlık maçı
12.1 Mayıs 1925Stadionul Romcomit, Bükreş, Romanya Romanya1–2GalibiyetHazırlık maçı
13.2 Ekim 1925Taksim Stadyumu, İstanbul, Türkiye Polonya1–2MağlubiyetHazırlık maçı
14.14 Ekim 1927Taksim Stadyumu, İstanbul, Türkiye Bulgaristan3–1GalibiyetHazırlık maçı
15.14 Ekim 1927Taksim Stadyumu, İstanbul, Türkiye Bulgaristan3–1GalibiyetHazırlık maçı

Futbol sonrası

VIII. Dönem (Milletvekilliği reddedilmiştir: 6 Aralık 1946) ve X. Dönem İstanbul, IX. Dönem Rize Milletvekili seçilmiştir.[7]

Hakkındaki iddialar

Sporel'in Millî Mücadele döneminde, muvazzaf baytar olduğu hâlde ve kendisine orduya katılması emri verilmesine karşın Millî Mücadele karşıtı Kuvâ-yi İnzibâtiye hareketine katılması sonucu Harp Divanı tarafından ordudan atıldığı iddia edilmiştir. Zeki Rıza ise yaptığı savunmada o dönem eşi hasta olduğu ve eşine bakacak bir kimse bulunmadığı ve savaşın sonucu beklediği için çağrıya yanıt vermediğini söylemiştir. Bunun üzerine verilen kararda Sporel'in milletvekilliği düşürülmüştür.[8]

Zeki Rıza Sporel, 3 Kasım 1969 tarihinde kalp krizi sonucu hayatını kaybetti. Cenazesi Karacaahmet Mezarlığı’na defnedildi.[9]

Başarıları

Kaynakça

  1. ^ "TBMM Albümü 2. Cilt (1950-1980)" (PDF). TBMM Basın ve Halkla İlişkiler Müdürlüğü. 12 Aralık 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 19 Ekim 2021. 
  2. ^ "Çubuklu Formayı Kesintisiz En Uzun Süre Giyen Unutulmaz 11 Futbolcu". Fenerbahçe Resmî Web Sitesi. fenerbahce.org. 20 Ocak 2020. 31 Aralık 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Ocak 2020. 
  3. ^ "Arşivlenmiş kopya". 17 Mayıs 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Temmuz 2008. 
  4. ^ "Arşivlenmiş kopya". 3 Aralık 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Ağustos 2013. 
  5. ^ Atabeyoğlu, Cem. 1453-1991 Türk Spor Tarihi Ansiklopedisi. page(80, 81).(1991) An Grafik Basın Sanayi ve Ticaret AŞ
  6. ^ "1933 Sezonu Türkiye Futbol Birinciliği". macanilari.com. 1 Mayıs 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Mayıs 2018. 
  7. ^ "TBMM Albümü". tbmm.gov.tr. 31 Ekim 2012. 4 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Mayıs 2013. 
  8. ^ "Fenerbahçe'ye tarihi şok!". beIN SPORTS Türkiye. 10 Ekim 2006. 2 Ağustos 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  9. ^ Türk Parlamento Tarihi TBMM 8. Dönem (1946-1950) 3. Cilt (PDF). TBMM Kültür, Sanat ve Yayın Kurulu Yayınları No:146. 2012. s. 572-573. 21 Nisan 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 20 Temmuz 2024. 

Dış bağlantılar

Sportif görevi
Önce gelen:
Bedii Yazıcı		23. Fenerbahçe SK Başkanı
1955-1958 		Sonra gelen:
Agah Erozan

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Fenerbahçe SK</span> Türk spor kulübü

Fenerbahçe Spor Kulübü, 1907 yılında Ziya Songülen, Ayetullah Bey, Necip Okaner, Asaf Beşpınar ve Enver Yetiker tarafından İstanbul'un Kadıköy ilçesi, Moda semtinde kurulan spor kulübü. İlk renkleri sarı-beyaz olup, 1908 yılından itibaren, kurucuları tarafından sarı lacivert olarak değiştirilmiştir. Fenerbahçe, 1924 yılından beri düzenlenen Türkiye Ligi şampiyonalarında toplamda 28 şampiyonluk ile en çok şampiyon olan Türk futbol takımıdır. Türkiye'nin en eski, başarılı ve en çok taraftara sahip kulüplerinden biri olan Fenerbahçe'nin etkin şubeleri futbol, basketbol, voleybol, atletizm, boks, espor, kürek, masa tenisi, yelken ve yüzmedir.

<span class="mw-page-title-main">Hakkı Yeten</span> Türk futbolcu ve teknik direktör

Hakkı Yeten, santrafor mevkiinde görev almış Türk millî futbolcu, teknik direktör, spor yöneticisi, avukat ve Beşiktaş Jimnastik Kulübü'nün 18. başkanıdır.

<span class="mw-page-title-main">Refik Osman Top</span>

Refik Osman Top, Şiir lakabıyla anılan Türk millî futbolcu, hakem, antrenör ve spor köşe yazarıydı. Top, Türk futbol tarihinin ilk dönemlerinin en çok ödül alan oyuncularından biridir ve hem oyuncu hem de menajer olarak İstanbul Futbol Ligi'ni kazandı. Beşiktaş Valideçeşme'de futbola başlayan Refik Osman Top, aynı zamanda Türkiye'nin Üç Büyük kulüplerinde forma giyen ilk futbolcudur.

<span class="mw-page-title-main">Can Bartu</span> Türk futbolcu ve basketbolcu

Can Bartu, Çerkes asıllı Türk eski millî basketbolcu ve eski millî futbolcudur. 10 Mayıs 1962'de Fiorentina ile Atlético Madrid arasında oynanan final maçında forma giyen Bartu, Avrupa kupalarında final maçı oynayan ilk Türk futbolcu oldu. İtalyan taraftarlar tarafından, "Sinyor Bartu" şeklinde adlandırılan Bartu, Türk futbolunun unutulmazları arasındaki yerini aldı.

<span class="mw-page-title-main">Oktay Derelioğlu</span> Türk futbolcu

Oktay Derelioğlu, santrfor mevkiinde oynamış Türk eski millî futbolcu ve teknik direktör.

<span class="mw-page-title-main">Hasan Kâmil Sporel</span> Türk futbolcu

Hasan Kâmil Sporel,, Türk eski millî futbolcu ve Fenerbahçe Spor Kulübü'nün 21'inci başkanıdır. Ayrıca Türkiye millî futbol takımının ilk kaptanıdır. 1916'da yükseköğrenim için gittiği Amerika Birleşik Devletleri'nde, üniversitenin Phoenix lakâplı takımında geçilmez bir defans oyuncusu olduğu için kendisine Çanakkale'nin İngilizce karşılığı olan Dardanelle lakabı verildi. Sporel, Türkiye'de ise Dalgakıran lakabıyla anılmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Fenerbahçe (futbol takımı) 1958-59 sezonu</span>

Fenerbahçe 1958-59 sezonunda, son kez düzenlenen İstanbul Ligi 16. şampiyonluğuna namağlup ulaştı ve 1904'ten beri düzenlenen İstanbul Ligi'nde en çok şampiyonluk kazanan takım oldu.

<span class="mw-page-title-main">General Harington Kupası</span>

General Harington Kupası, Birleşik Krallık işgal kuvvetleri komutanı General Charles Harington'ın İstanbul'dan ayrılırken kendi adına düzenlediği futbol maçıdır.

<span class="mw-page-title-main">Engin Baytar</span> Türk futbolcu

Engin Baytar, Türk eski millî futbolcudur. Orta sahanın ortası, sol ve sağ açık mevkilerinde oynamıştır. En son 2021 sezonunda Bölgesel Amatör Lig ekiplerinden İzmirspor'da forma giymiştir. Eski Vansporlu Adnan Baytar'ın oğludur.

Şenol Çorlu, eski Türk millî futbolcu ve teknik direktördür. Fenerbahçe'de yıldızı parlamıştır. 2008-09 sezonu itibarıyla Fenerbahçe futbol takımının altyapı direktörlüğü görevini yürütmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Fikret Kırcan</span> Türk futbolcu

Fikret Kırcan, Türk eski millî futbolcu ve yöneticidir.

<span class="mw-page-title-main">Melih Kotanca</span> Türk futbolcu ve atlet

Melih Kotanca, Türk eski futbolcu ve atlet. Fenerbahçe'de 1938-1948 yılları arasında forma giydiği 10 sezonda 185 maçta 205 gol atmış ve ayrıca Fenerbahçe'nin atletizm takımında da 200'ü aşkın madalya kazanmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Bekir Refet Teker</span> Türk futbolcu

Bekir Refet Teker, nâm-ı diğer "Bombacı Bekir", Türk eski millî futbolcudur. Profesyonel olarak Türkiye dışında oynayan ilk Türk futbolcudur.

<span class="mw-page-title-main">Mustafa Elkatipzade</span> Türk futbolcu ve spor kulübü yöneticisi

Mustafa Elkatipzade, Türk spor yöneticisi. Fenerbahçe'nin tarihteki 3. teknik direktörüdür. Ayrıca Türk futbolundaki ilk altyapı sistemini oluşturan isimdir. Fenerbahçe Spor Kulübü iki numaralı üyesidir.

<span class="mw-page-title-main">Türkiye millî futbol takımı hat-trick'leri listesi</span> Vikimedya liste maddesi

Türkiye millî futbol takımı hat-trickleri listesi, Türkiye millî futbol takımı tarihinde bir futbol maçında üç veya daha fazla gol atan, yani hat-trick yapan oyuncuları içerir. İlk maçını 26 Ekim 1923'te Romanya'ya karşı oynayan Türkiye'nin ilk hat-trick'i 17 Haziran 1924'te, Finlandiya'ya dört gol atan Zeki Rıza Sporel'den gelmiştir.

Yeni kurulan Fenerbahçe 1944-45 sezonunda İstanbul Erkekler Basketbol Ligi'nde mücadele etti. Elemeli olarak yapılan ligde ilk kez resmî maça çıkan Fenerbahçe çeyrek finalde şampiyonaya veda etti. Dörtler Kupası finalinde Beykoz'a yenildi.

<span class="mw-page-title-main">Fenerbahçe (futbol takımı) 1933-34 sezonu</span>

Fenerbahçe 1933-34 sezonu'nda İstanbul Futbol Ligi'nde şampiyonluğa giderken olaylı Galatasaray maçı sonrasında dozkuz futbolcusunun ceza alması neticesinde sonraki maçlara B takımıyla çıkmak zorunda kalarak şampiyonluğu 1 puan farkla Beşiktaş'a kaptırdı.

<span class="mw-page-title-main">Fenerbahçe (futbol takımı) 1934-35 sezonu</span>

Fenerbahçe 1934-35 sezonunda İstanbul Ligi'nde 8. kez şampiyon oldu.

Fenerbahçe 1922-23 sezonunda İstanbul Ligi'nde beşinci kez şampiyon oldu.

<span class="mw-page-title-main">Fenerbahçe (futbol takımı) 1921-22 sezonu</span>

Fenerbahçe 1921-22 sezonu, Fenerbahçe’nin kuruluşundan itibaren 15. sezonudur. Fenerbahçe, bu sezonda İstanbul Ligi'nde ikinci oldu.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.