Alfabe veya abece, her biri dildeki bir sese karşılık gelen harfler dizisidir. "Abece" kelimesi, Türkçedeki ilk üç harfin okunuşundan oluşur. Benzer biçimde Fransızca kökenli “Alphabet” kelimesinden Türkçeye geçen "alfabe" sözcüğü, eski Yunancadaki ilk iki harf olan "alfa" ile "beta"nın okunuşundan gelir.
Arap harfleri, 7. yüzyılın üçüncü çeyreğinden itibaren Emevi ve Abbasi imparatorlukları aracılığıyla Orta Doğu merkezli geniş bir alana yayılma olanağı bulmuş İslam dininin benimsendiği coğrafyalarda kabul gören, kökeni Arap alfabesine dayalı, ünsüz alfabesi türünde bir yazı sistemidir. Dünyada Latin alfabesinden sonra en çok kullanılan yazı sistemidir.
Kiril alfabesi, Avrasya'da çeşitli dillerin yazımı için kullanılan alfabedir. Çeşitli Slav, Kafkas, Moğol, Ural, ve İranî dillerinin resmî alfabesidir. En eski Slav kitaplarının yazıldığı iki alfabeden biri olan Kiril yazısı, Aziz Kiril ve kardeşi Metodius tarafından 9. yüzyılın ilk çeyreğinde oluşturulmuştur.
Yazı sistemi, bir dildeki unsurları ve tarif edilebilir durumları temsil etmek için kullanılan bir çeşit semboller sistemidir.
Kazak alfabesi, Kazakistan'ın resmî dili olan ve Türk dilleri ailesinde yer alan Kazakçayı yazarken kullanılan yazı sistemidir. Kazak alfabesinde tarih boyunca; Kiril alfabesi, Latin alfabesi ve Arap alfabesi olmak üzere üç farklı alfabe türü kullanılmıştır. 2017 yılında, dönemin Kazakistan cumhurbaşkanı Nursultan Nazarbayev tarafından 2025 yılına kadar Kiril alfabesinden Latin alfabesine kademeli olarak geçileceği belirtilmiştir. Arap alfabesi ile yazılan Kazakça, günümüzde Çin, İran ve Afganistan'da yerel olarak kullanılmaya devam etmektedir.
Uygur alfabesi, çağdaş Türk yazı dillerinden Uygurcanın yazımı için kullanılan alfabedir. Uygurca 10. yüzyıldan beri Arap alfabesi ile yazılmaktadır. 1969-1983 yılları arasında Çin hükûmetinin hazırlattığı Uygur Latin alfabesi ile yazılmış fakat sonra Uygurca sesleri gösteren ek işaretler ile Arap alfabesine dönülmüştür. Aşağıdaki kıyaslama Arap, Latin ve Kiril harflerinin bir karşılaştırılmasıdır:
Dalet, İbrani Alfabesi'nin 4. harfidir - ד. Sayısal değeri 4'tür. Latin alfabesinde "D,d", Kiril alfabesinde "Д,д", Yunan alfabesinde "Δ,δ" ve Arap alfabesinde Dal (د) harflerine eş değerdedir.
Lje Kiril alfabesinin bir harfidir. "л" ile "ь" birleşimi şeklindedir. Sırpça, Makedonca ve Abhazcada kullanılır. Latin alfabesinde ise "lj" olarak kullanılır.
Je Kiril alfabesinin bir harfidir. Bu harf Sırp alfabesinde, Makedon alfabesinde, Azeri ve Altay dili grublarında kullanılır. Bu harf geleneksel kiril alfbesindeki й harfinin yerine geçmiştir. Bulan kişi Vuk Karadžić'dir.
Tacikçe, tarih boyunca Arap, Latin ve Kiril alfabelerinin farklı sürümleri ile toplam üç ayrı yazı sistemi ile yazılmıştır. Tacikçeye ait kullanılan herhangi bir sürüm, Tacik alfabesi olarak tanımlandırılabilir; bunlar Tacikçede اﻟﻔﺒﺎﯼ تاجيكی, , olarak gösterilmektedir.
Kiril rakamları, Kiril alfabesinden türemiş sayısal sistemdir. İlk olarak 10. yüzyıl sonlarında Birinci Bulgar İmparatorluğu'nda geliştirilmiş ve Birinci Bulgar İmparatorluğu, Güney ve Doğu Slavları tarafından kullanılmıştır. Rusya'da bu sistem 18. yüzyılda I. Petro'nun Arap rakamları kullanılmasının başlamasına kadar kullanıldı. Günümüzde Kiril rakamları hala Kilise Slavcası'yla yazılmış kitaplarda bulunmaktadır.
Lam (ل), Arap alfabesinin yirmi üçüncü harfi. İbranice muadili Lamed harfidir.
"Ye", aşağıdaki anlamlara gelebilir:
Gimel, İbrani alfabesi'nin 3. harfidir - ג. Sayısal değeri 3'tür. Latin alfabesi'ndeki karşılığı "G, g" dir. Kiril alfabesindeki "Г, г" harfine eşdeğerdir, Arap alfabesinde ise Cim'e mukabildir.
"Be", aşağıdaki anlamlara gelebilir:
He, gırtlaksı sert ünsüz olup birçok Semitik alfabede beşinci harftir. Latin, Yunan ve Kiril alfabelerinde sesli harf E olarak kullanılmasına rağmen İbranicede etrafına konulan noktalama işaretiyle bir ses yarattığından sessiz harf olarak kabul edilir. Arap alfabesinde He harfine denk gelir.
Zayin (ז) İbranicenin de içinde bulunduğu birçok Semitik alfabenin yedinci harfidir. Yunan alfabesinde Zeta'ya, Latin alfabesinde Z'ye ve Kiril alfabesinde З harfine denk gelir. Arap alfabesindeki karşılığı Ze harfidir.
Lamed (ל) İbrani alfabesinin 12. harfi olup Arap alfabesinde Lam, Yunan alfabesinde Lamda (Λ), Latin alfabesinde L ve Kiril alfabesinde El (Л) harflerine denktir. Ebced hesabındaki değeri otuzdur.
Şin, İbrani alfabesinin 21. harfi olup karşılıkları Arap alfabesinde Şin, Yunan alfabesinde Sigma (Σ), Latin alfabesinde S ve Kiril alfabesinde Es'tir. Ebced hesabındaki değeri 300'dür.
Əə Kiril alfabesinin bir harfidir. Genellikle Tatarca, Başkurtça, Kazakça, Türkmence, Kalmukça, Azerice, Abhazca, Dunganca, Hantıca, Mansice, Hakasça dillerinde kullanılan Kiril alfabesinde kullanılan bir harftir. Latin alfabesinde karşılığı Ä ve Ə harfidir. Azericedeki karşılığı Əə dir. [æ] diye okunur. Ama Abhazca'daki fonemi [ʷ] şeklindedir, yani kendisinden önce gelen ünsüzün dudakların yuvarlatılarak söylenmesini sağlar. Kalmık dilinde ve Dungan dilinde ise [ә] diye okunur. Kimi latin alfabelerinde "Ǝɘ" biçiminde de kullanılır. Latin harfleri arasında da yer almaya başlamıştır. Bu biçimiyle günümüzde Azeri Latin alfabesinde kullanılır. Kısa, kapalı, gırtlaktan gelen ve sert bir E harfidir. Normal E harfine göre daha kısa ve serttir. Ayrıca A ve E arası bir ses olarak öngörülür (Æ). Ses ve harf karşılığı olarak Arapçada ve Almancada da bulunur. Türkçede normal e sesinden tam olarak ayırt edilebilmesi günümüzde çok zordur. Azericede yoğun olarak kullanılır. İnce bir harf olduğu halde kalın uyumludur. Bu harfi içeren sözcüklerin aslında Büyük Ünlü Uyumuna uymadığı hâlde kulağı tırmalamıyor olması bu nedenledir. Örneğin: İncə. Türkçede Selçuk ismi Azericede “Səlcuk” olarak yazılır. Kazakçada ise ince harftir ve ince uyumludur. Örneğin: Әріп/Harf, Әке/Baba, Әже/Nine
