Zazana - Turkipedia

Zazana^[1] (Eski Farsça: Zāzāna, Babilce: Zazannu)^[2]^[3] veya Susa yazıtlarına göre Zazzan^[3] I. Darius'ın Behistun Yazıtında ismi geçen Babil yakınlarındaki bir şehir veya bölgenin adı.^[1]

Ahameniş kralı I. Darius'un Yeni Babil fethinden sonra bölgede isyanlar çıktı. Ainaira'nın oğlu Nidinta-Bel adında biri, Yeni Babil'in son kralı Nabonidus'un oğlu olduğunu iddia ederek Babil Kralı III. Nebukadnezar olarak isyana başlamıştı. 13 Aralık MÖ 522 tarihinde Dicle kenarında meydana gelen bir muharebede I. Darius, III. Nebukadnezar'ı yendi, beş gün sonra Fırat kenarında Zazana yakınında tekrar yendi. III. Nebkadnezar Babil'e doğru kaçtıysa da orada tutuklanıp idam edildi.^[1]^[2]

Zazana, Fırat nehri üzerinde Babil yakınlarında bir şehirdir.^[3] Behistun yazıtlarına göre, I. Darius İran'ın güneyindeki bugünkü Huzistan eyaletinde Basra körfezine yakın bir yerde bulunan Susa şehrinden Babil'e doğru giderken Zazana şehrinden bahsedilir.^[4]^[5]

Kaynakça

^ ^a ^b ^c The first battle took place by the Tigris on 13 December 522. Five days later Darius won a second victory in the area of Zazana on the Euphrates., (Babylonia I: History of Babylonia in the Median and Achaemenid periods 17 Kasım 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., Encyclopædia Iranica).
^ ^a ^b G. P. Goold, Harvard Studies in Classical Philology, 1 Ocak 1972, Harvard University Press, ISBN 978-0-674-37922-0, 112-113.
^ ^a ^b ^c The sculptures and inscription of Darius the Great on the Rock of Behistûn in Persia: a new collation of the Persian, Susian and Babylonian texts. Oxford University Press, Amen Corner, London 1907. : "Zazana, city on the Euphrates, near Babylon. / Pers.: ZâZâna, Col. I., 92. / SUS.: (det.) Zazzan, Col. I., 73. / Bab.: (aln) Za-za-an-nu, 1. 36. / Zazannu, Zazzan, see Zazanu (Bab. and Sus.)"
^ The Behistun inscription (translation I) 24 Mart 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. : "King Darius says: After that I marched against Babylon. But before I reached Babylon, that Nidintu-Bêl, who called himself Nebuchadnezzar, came with a host and offered battle at a city called Zâzâna, on the Euphrates. Then we joined battle. Ahuramazda brought me help; by the grace of Ahuramazda did I utterly overthrow the host of Nidintu-Bêl. The enemy fled into the water; the water carried them away. On the second day of the month Anâmaka [18 December 522] we joined battle."
^ The Sculptures and Inscription of Darius the Great on the Rock of Behistûn in Persia translated by L. W. King & R. C. Thompson, Oxford University Press, London, 1907: (Alıntı: "Zazana, city on the Euphrates, near Babylon")

İlgili Araştırma Makaleleri

Zazalar, Hint-Avrupa dil ailesine bağlı bir dil olan Zazaca konuşup Türkiye'nin çoğunlukla Doğu Anadolu Bölgesi'nde; Bingöl, Bitlis, Elazığ, Erzincan ve Tunceli, Güneydoğu Anadolu Bölgesi'nde ise; Diyarbakır, Adıyaman, Şanlıurfa illerinin belirli bölgelerinde yaşayan İranî bir halktır. Yaklaşık 2-3 milyon nüfusa sahip olan Zazalar; Türkler, Kürtler ve Araplardan sonra sayısal olarak Türkiye'deki dördüncü en büyük etnik grubu oluşturmaktadır.

Babil, Mezopotamya'da adını aldığı Babil kenti etrafında MÖ 1894 yılında kurulmuş, Sümer ve Akad topraklarını kapsayan bir imparatorluktur. Babil'in merkezi bugünkü Irak'ın El Hilla kasabası üzerinde yer almaktadır. Babil halkının büyük bir kısmını tarih boyunca çeşitli Sami asıllı halklar oluşturmuştur. Bölgede konuşulmuş en yaygın dil Akadca olmuş olmasına rağmen Sümerce dinî dil olarak kullanılmıştır. Aramice ise ilerleyen yıllarda bölgenin geçer dili konumuna gelmiştir.

Babil'in Asma Bahçeleri, Helen kültürü tarafından listelenen Antik Dünyanın Yedi Harikasından biriydi. Çamur tuğlalardan inşa edilmiş büyük yeşil bir dağa benzeyen çok çeşitli ağaçlar, çalılar ve asmalar içeren artan bir dizi bahçe ile dikkate değer bir mühendislik başarısı olarak tanımlandılar. Bahçelerin Irak'ın Babil eyaletine bağlı Hille yakınlarındaki antik Babil kentinde inşa edildiği söyleniyor. Asma Bahçeler'in adı Grekçe: κρεμαστός; yükseğe asılı) kelimesinden türetilmiştir. "Asma" kelimesinden daha geniş bir anlama sahip olan ve teras gibi yükseltilmiş bir yapı üzerine dikilen ağaçları ifade eder.

Ahameniş İmparatorluğu ya da Hehamenişiler, MÖ 6. yüzyılda Büyük Kiros tarafından kurulan, tarihteki ilk Pers devletidir.

II. Kiros, yaygın olarak Büyük Kiros olarak bilinir, Ahameniş İmparatorluğu'nun kurucusudur. Persis kökenli olan bu hükümdar, Med İmparatorluğu'nu yenerek ve Antik Yakın Doğu'nun tüm önceki medeni devletlerini kucaklayarak Ahameniş Hanedanı'nı iktidara getirdi, geniş bir alana yayıldı ve sonunda Batı Asya'nın çoğunu ve Orta Asya'nın büyük bir bölümünü fethederek o dönemde insanlık tarihinin en büyük siyasi topluluğu haline gelecek bir yapı yarattı. Ahameniş İmparatorluğu'nun en geniş topraklarına ulaştığı dönem, Büyük Darius döneminde gerçekleşmiştir. Darius'un egemenliği batıda Balkanlar'dan ve Güneydoğu Avrupa'nın geri kalanından, doğuda İndus Vadisi'ne kadar uzanıyordu.

I. Serhas veya Kserkses (خشايارشا)‎)(hükümdarlık: MÖ 486 – 465) Ahameniş İmparatorluğu'nun Pers kralıydı. Yunanca Eski Pers hükümdar adlarından Xšayāršā (Hşayarşa) sözcüğünden gelen Serhas, "kahramanlar kralı" anlamına gelmektedir.

Babil Kralı MÖ 19. yüzyıldan MÖ 6. yüzyıldaki çöküşüne kadar bağımsız bir krallık olarak var olan antik Mezopotamya şehri Babil ve krallığı Babil'in hükümdarıdır. Bağımsız bir krallık olarak varlığının büyük bir döneminde Babil, Sümer ve Akad antik bölgelerini kapsayan Güney Mezopotamya'nın büyük bölümüne hükmetmiştir. Şehir, Babil krallarının Antik Yakın Doğu'nun büyük kısımlarına egemen olduğu Birinci Babil İmparatorluğu ve İkinci Babil İmparatorluğu olmak üzere iki büyük yükseliş dönemi yaşamıştır. Babil, Hammurabi Kanunları'nı hazırlayan Hammurabi tarafından yönetilmiştir.

Susa, Aşağı Zagros Dağları'nda, Dicle'nin yaklaşık 250 km doğusunda, İran'daki Karkheh ve Dez Nehirleri arasında yer alan antik bir şehirdi. Antik Yakın Doğu'nun en önemli şehirlerinden biri olan Susa, Elam'ın başkenti ve Ahameniş İmparatorluğu'nun kışlık başkenti olarak hizmet vermiş, Part ve Sasani dönemlerinde de stratejik bir merkez olarak kalmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Soğdya</span>

Soğdya, Orta Asya'da geniş tarihi ve coğrafi bir alan.

Daniel kitabı, Tanah'ın Ketuvim kitabına bağlı bir metindir. Daniel kitabında, kendisinin ve Yehudalı yandaşlarının Babil'e sürgüne gönderildiği ve burada Nebukadnezar'ın nazarında iyi yerlere gelindiği anlatılır. Saray hikâyeleri, Nebukanezar, Belşazzar ve Medli Darius'un iktidarlık dönemlerini kapsar. Kitap, dört "ilahi" kehanet görümleriyle son bulur.

Behistun Yazıtı, Kirmanşah, İran yakınlarındaki Bisütun Dağının bir uçurumunda yer alan çok dilli bir yazıt ve büyük bir taş kabartma. Ahameniş İmparatoru I. Darius döneminde hazırlanmıştır ve I. Darius'un imparatorluğu genişletişinden bahseder. Eski Farsça, Elamca ve Babilce yazılmış, bilinen en uzun üç dilli çivi yazısı olduğu için çivi yazısının deşifre edilmesi açısından önemlidir.

Nebukadnezar, birden çok Babil kralının adıdır.

I. Nebukadnezar, Elam zaferi ile Marduk Heykeli'ni onarmasıyla tanınır.
II. Nebukadnezar, Tanah'ta anılmasıyla tanınır.
III. Nebukadnezar, özgün adı Nidintu-Bêl, Persli I. Darius'a karşı isyanıyla tanınır.
IV. Nebukadnezar, özgün adı Arakha, Persli I. Darius'a karşı isyanıyla tanınır.

Barbalissos Muharebesi, Sasani İmparatorluğu ve Roma arasında Barbalissos mevkiinde meydana gelen savaştır. Şapur Romalıların Ermenistan'a olan müdahalelerini bahane göstererek Roma'yı düşman ilan etti. Yaklaşık 60,000 kişiden oluşan Roma ordusu, Barbalissos'da Sassaniler tarafından yenilgiye uğratıldı. Bu durum Roma İmparatorluğu'nun doğuda tehlikelere açık bir hale gelmesini sağladı. Keza bunu takip eden dönemde Antakya ve Dura Europos gibi önemli merkezler kaybedildi. Savaş hakkında tek kaynak I. Şapur'un Nakş-ı Rüstem'deki yazıtıdır.

III. Nebukadnezar, Babil Kralı. Yeni Babil'in son kralı Nabonidus'un oğlu olduğunu iddia ederek isyana başlamıştı. 13 Aralık MÖ 522 tarihinde Dicle kenarında meydana gelen bir muharebede I. Darius, III. Nebukadnezar'ı yendi, beş gün sonra Fırat kenarında Zazana yakınında tekrar yendi. III. Nebkadnezar, Babil'e doğru kaçtıysa da orada tutuklanıp idam edildi.

Marduk Heykeli ya da bilinen diğer adıyla Bêl Heykeli, Babil antik kentinin koruyucu tanrısı Marduk'un geleneksel olarak şehrin ana tapınağı kabul edilen Esagila'da yer alan bir heykeldi. Babil'de yedi Marduk heykeli mevcutken Esagila'da belirgin bir yere yerleştirilmiş ve şehrin ritüellerinde kullanılmış olan bu heykel, genellikle tanrının ana heykeline atıfta bulunur. Asullḫi olarak da adlandırılan heykel, mēsu adı verilen bir ağaç türünden yapılmış ve altın ve gümüşle kaplanmıştı.

Ahamenişler Pers hükümdarlarından Ahameniş Hanedanı'nın tepe atasıdır.

Babil'in Düşüşü, Yeni Babil İmparatorluğu'nun M.Ö. 539 yılında Ahameniş İmparatorluğu tarafından fethedilmesiyle meydana gelen çöküşünü ifade eder. Bu olay, M.Ö. 556 yılında genç kral Labaşi-Marduk'u devirerek tahta çıkan Nabonidus'un (Nabû-na'id) saltanatının sonunu işaret ediyordu. Nabonidus yönetimi sık sık askeri yetenekleriyle tanınan ancak siyasi becerileri zayıf olan oğlu Belşazzar'a devretti. Sonuç olarak, rahipler ve askeri sınıf da dahil olmak üzere Babil toplumunun pek çok üyesi tarafından sevilmiyordu.

Sin-Muballit, Hammurabi'nin babası ve Babil'in ilk hanedanının beşinci Amorit kralıdır ve MÖ 1813-1792 veya 1748-1729 yılları arasında hüküm sürmüştür. Nispeten yeni ve küçük bir krallığı yönetiyordu; ancak, kendisini şehrin kralı ilan eden ilk Babil hükümdarıdır ve şehrin yönettiği toprakları genişleten ilk kişidir ve oğlu, Babil krallığını kısa ömürlü Babil İmparatorluğu'na dönüştürmüştür.

Teispidler başlangıçta antik Anshan'daki güney Zagros'u yöneten Ahameniş Hanedanı'nın Demir Çağı koludur. Hanedanlığın krallığı daha sonra güneybatı Asya'da geniş bir alanı fetheden ve daha sonra I. Darius altında Ahameniş İmparatorluğu olarak bilinen imparatorluğu kuran II. Kiros döneminde genişletilmiştir. Teispidlerin ünvanı, II. Kiros'un kendisini ve atalarını bir Elam geleneği olarak Anşan Kralı ünvanıyla tanımladığı Kiros Silindiri'nde kayıtlıdır. Teispes, aynı adı taşıyan ata ve kurucu olduğundan, hanedan ayrıca I. Kiros, I. Kambises, II. Kiros, II. Kambises ve Bardiya'yı da içermektedir.

Susa'daki Darius Sarayı, Ahameniş İmparatorluğu'nun dördüncü kralı olan I. Darius'un hükümdarlığı sırasında İran'ın Susa kentinde inşa edilmiş bir saray kompleksiydi. Sarayın inşaatı Persepolis'inkine paralel olarak yürütülmüştür. Sarayın yapımına Ahameniş İmparatorluğu'nun çeşitli yerlerinden gelen insan gücü ve hammaddeler katkıda bulunmuştur. Saray bir zamanlar yangınla tahrip olmuş ve daha sonra kısmen restore edilmiştir. Bugün arkeolojik bir alanın parçası olan kompleksten geriye çok az şey kalmıştır.

Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.