İçeriğe atla

Zayiat

Normandiya Cephesinde ölen bir Amerikan makineli tüfekçisine ait geçici mezar

Zayiat, Askerî kullanımda askerlerin ya da asker olmayan insanların ölüm, yaralanma, hastalık, ele geçirilme ve kaybolma gibi nedenler dolayı görev yapamaz hale gelmeleridir. Sivil kullanımda ise bir insanın, gerçekleşen bazı olaylar yüzünden ölmesi ve yaralanması için kullanılabilir. Bunun yanında daha genel olarak toplu insan ölümleri ya da yaralanmaları için kullanılır.

Askerî kullanım

İsyan Savaşı'nın Tıbbi ve Cerrahi Tarihinden İllüstrasyon (USG Matbaası, 1870-88) - Kalçaların bir kabuk parçasıyla yırtılması - bölüm II, cilt 2 sayfa 430

Askeri kullanımda zayiat görev esnasında ölen, hastalık nedeni ile ölen, yaralanmalar yüzünden görev dışı kalan, psikolojik olarak travma geçiren, savaşta esir düşen, herhangi bir nedenden kaybolan bireyler için kullanılır. Askeri bir terim olarak geçerlilik kazanması bazı kaynaklarca 1513 yılına dayandırılır.

NATO tanımı

Askeri organizasyon olan NATO bu terimi şöyle kullanmaktadır:

Zayiat

Bağlı olduğu birlik ya da organizasyon tarafından, ölü, yaralı, tutuklu, kayıp, ele geçirilmiş ilan edilen bireylerdir.[1]

Savaş Zayiat'ı

Herhangi bir düşman tarafından görev dışı bırakılmış insanlar için kullanılır. Bu olay bir savaş esnasında gerçekleşebildiği gibi savaş dışı bir görev esnasında da olabilir.[1]

Savaş Zayiat'ı olmayan

Düşman tarafından değil, farklı nedenlerden dolayı görev dışı kalanlar için kullanılır. Bir anlamda Savaş Zayiatı'nın tam tersidir.

Sivil kullanım

Sivil anlamda zayiat ilk olarak 1844'lü yıllarda kullanılmaya başlanmıştır, daha çok doğal afetlerde ya da beşeri afetlerde ölen, kaybolan veya yaralanan insanlar için kullanılır.

Kaynakça

  1. ^ a b "AAP-6, NATO Glossary of terms and definitions" (PDF). 9 Mayıs 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 4 Ekim 2016. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Nükleer savaş</span> kimyasal içerikli silahların kullanıldığı savaş türü

Nükleer savaş, nükleer silahların kullanıldığı savaşlara denir. Tarihte nükleer silahlar sadece 2 kere ve tek taraflı olarak Amerika Birleşik Devletleri tarafından Japonya'ya karşı kullanılmıştır. Günümüzde ise bu terim nükleer silaha sahip ve karşıt devletlerin birbirleriyle tehditleşmesi durumunda kullanılır.

<span class="mw-page-title-main">Propaganda</span> psikolojik olarak etkilemek amacıyla yapılan mesajlar

Propaganda ya da yaymaca, çok sayıda insanın düşünce ve davranışlarını etkilemek amacını taşıyan önceden planlanmış bir mesajlar bütünüdür. Propaganda tarafsız bilgi sağlamak yerine, en temelde kendi kitlesini etkileyecek bilgiyi sunar. Mesaj doğru olsa da yönlü olabilir ve olayın tümünü dengeli bir şekilde sunmayabilir. Genellikle politikada; eski ifadeyle "seçim propagandası" ya da günümüz ifadesiyle "seçim kampanyası" şeklinde kullanılır. Hükûmetler ve politik partiler tarafından da desteklenir.

Çocuk, bebeklik ve ergenlik çağları arasındaki insan. Genellikle konuşma ve yürüme kabiliyetleri kazanıldıktan sonra çocukluğun başladığı; cinsel gelişimin başladığı ergenlik dönemi ile birlikte çocukluk döneminin bittiği kabul edilir. Ama bu tanımlamalar görecelidir ve kesin sınırları yoktur. Birleşmiş Milletlerin raporlarında 0-18 yaş arasındaki insanlar çocuk kabul edilirler. Bunun haricinde çocuk kelimesi sıklıkla evlat anlamında da kullanılır.

<span class="mw-page-title-main">Hastalık</span> organizmaları olumsuz etkileyen anormal durum

Hastalık, bir organizmanın tamamının veya bir kısmının yapısını veya işlevini olumsuz yönde etkileyen ve hemen herhangi bir dış yaralanmaya bağlı olmayan belirli bir anormal durumdur. Hastalıklar genellikle belirli belirti ve semptomlarla ilişkili tıbbi durumlar olarak bilinir. Bir hastalığa patojenler gibi dış faktörler veya iç işlev bozuklukları neden olabilir. Örneğin, bağışıklık sisteminin dahili işlev bozuklukları, çeşitli bağışıklık yetmezliği, aşırı duyarlılık, alerjiler ve otoimmün bozukluklar dahil olmak üzere çeşitli farklı hastalıklara neden olabilir.

<span class="mw-page-title-main">Afet</span> önemli fiziksel hasara, yıkıma veya ölüme neden olan bir olaya neden olan tehlike

Afet; insanlar için fiziksel, ekonomik ve sosyal kayıplar ortaya çıkaran, insanın normal yaşantısını ve eylemlerini durduracak veya kesintiye uğratacak, imkânların yetersiz kaldığı olaylara verilen genel bir isimdir. Büyük oranda veya tamamen insanların kontrolü dışında gerçekleşen afetler, kitlesel bir can ve mal kaybına neden olur.

<span class="mw-page-title-main">Savaş suçu</span> Savaş kanunlarının ihlali sonucu ortaya çıkan durum

Savaş suçu, askerî veya sivil, kişi veya kişilerin, savaş kanunları ihlâli için uluslararası ceza hukuku çerçevesinde cezalandırılabileceği suçtur. Bunlar özellikle, sivil halkın öldürülmesi, kötü muameleye tabi tutulması veya zorla çalıştırılması, savaş esirlerinin öldürülmesi ya da kötü muameleye tabi tutulması, rehinelerin öldürülmesi, kamu ve özel kişilerin mallarının yağmalanması, gereksiz yere şehirlerin yakılıp yıkılması gibi eylemleri kapsamaktadır. Devletler arası çatışmalarda savaş kanunlarının her ihlâli bir savaş suçu sayılmaktadır, ama devlet içi çatışmalarda yer alan ihlâller savaş suçu sayılmayabilir.

Amnezi veya hafıza kaybı, belleğin (hafızanın) rahatsız olması, bozukluğa uğraması durumudur. Amnezinin nedenleri organik veya fonksiyonel olabilir. Travma veya hastalıklar yüzünden beynin zarar görmesi veya belirli maddelerin kullanımı organik nedenlerindendir. Fonksiyonel nedenler psikolojik faktörlerdir, savunma mekanizmaları gibi. Histerik travma-sonrası (post-travmatik) amnezi bunun örneklerindendir. Amnezi aniden olabilir, geçici global amnezi gibi. Bu tip amnezi orta yaş veya daha yaşlı kişilerde, özellikle erkeklerde daha yaygındır ve genellikle 24 saatten kısa sürer.

<span class="mw-page-title-main">Mutlak</span> mutlak ( kesin )

Mutlak ya da saltık, felsefî bir kavram olarak şeylerin, keşfedilmiş olsun olmasın, bütününü, tamamını tanımlar. Felsefenin farklı konularında ve farklı felsefî metinlerde, Mutlak nihai varlığı tanımlamak için de kullanılabilir; bu kullanımda fâni ve varlığı zorunlu olmayanın tersi olan yani mutlak olan varlık anlamındadır.

<span class="mw-page-title-main">Havacılık</span>

Havacılık, insanlar tarafından üretilmiş hava taşıtlarıyla uçmak ya da uçmak için gerekli olan makinelerin tasarımıyla veya bakımlarıyla uğraşmak demektir. Daha genel bir anlamda, havacılık terimi, hava taşıtı ile ilgili olan tüm eylemleri, endüstrileri, kurumları kapsamaktadır. Ticari havacılık, sivil havacılık, genel havacılık, askerî havacılık, deniz havacılığı, kara havacılığı, ultralight havacılık, sanal havacılık gibi türleri bulunmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Sınır Tanımayan Doktorlar</span>

Médecins Sans Frontières, savaş ve doğal afetler dolayısıyla zarar görmüş bölgelerde çalışan; gelişmekte olan ülkelerdeki endemik hastalıklara karşı projeler üreten, tarafsızlık prensibini benimsemiş, insani yardım amaçlı ve Nobel Barış Ödülü almış bir sivil toplum kuruluşudur. Fransa'da kurulmuştur ancak günümüzde merkezi Cenevre, İsviçre' dedir. Dünyanın çoğu yerinde orijinal Fransızca ismini veya MSF kısaltmasını kullanan kuruluş, Türkiye'de daha çok "Sınır Tanımayan Doktorlar" olarak anılır. 2015 yılında, bünyesindeki 30.000'den fazla doktor, hemşire, tıbbi elemanlar, ulaşım uzmanları, su ve sağlık alanında uzmanlaşmış mühendisleri, yöneticileri ve gönüllüleriyle birlikte, 70'ten fazla ülkeye tıbbi destek ve hizmet sağlamıştır. Özel bağışlar, kuruluşun gelirlerinin %89'unu oluştururken; geri kalan kısım hükûmetlerin ve şirketlerin yardımlarından sağlanır. Organizasyonun yıllık bütçesi yaklaşık olarak 1,066 milyon euro'dur.

<span class="mw-page-title-main">Askerî tıp</span>

Askerî tıp, askeriye ile ilgili sağlık konuları üzerinde yoğunlaşan tıp alanı.

Travma ya da örselenme, canlı üzerinde beden ve ruh açısından önemli ve etkili yaralanma belirtileri bırakan ağrı, bir doku ya da organın yapısını ya da biçimini bozan ve dıştan mekanik bir etki sonucu oluşan yerel yara olarak tanımlanmaktadır. Bir travma kasıtlı veya kasıtsız olarak meydana gelebilir. En yaygın türlerine künt travma, penetran travma, kemik kırığı, yanık, kanama, soğuk ısırması, güneş yanığı, toksin maruziyet, zehirlenme, boğulma, asfiksi, psikolojik travma, beyin travması ve diğerleri aittir. Yaralanmalar vücudun herhangi bir yerinde meydana gelebilir ve farklı yaralanmalar farklı semptomlarla ilişkilendirilir.

Topyekûn savaş, bir milletin bütün kaynaklarını seferber ederek başka bir millete kesin olarak iradesini kabul ettirebilmek amacıyla, onun askerî gücünü yok etmek için yapılan savaştır. Topyekûn savaşı diğer savaş türlerinden ayıran özellik, bir ulusun tüm kaynaklarını bu savaş için seferber etmesi ve karşı tarafa kendi iradesini kayıtsız şartsız kabul ettirmeyi amaçlamasıdır. Bu kayıtsız şartsız kabul ettirmek, pratikte ancak, karşı tarafının askerî gücünü tümüyle imha etmekle mümkün olacaktır. Yüzyıllardır pratikte uygulanmakta olan topyekûn savaş, ilk olarak 19. yüzyılda bir savaş çeşidi olarak tanınmıştır. Topyekûn savaşta sivil-asker ayrımı yoktur, herkes asker olarak kullanılabilir.

<span class="mw-page-title-main">Çatışmada ölüm</span> ölümler için kullanılan askeri zayiat sınıflandırması, kazaları ve hastalıkları içerir

Çatışmada ölüm, çatışma sırasında yaşamını yitiren insanlar için kullanılan askerî bir terimdir. Amerika Birleşik Devletleri Savunma Bakanlığı bu terimi herhangi bir çatışmaya girmediği halde düşman veya dost ateşi ile vurulan askerler için kullanmaz. Yani araçlar ile yapılan kazalar ile düşman olmayan veya terörist saldırılarda yaşamını yitirenler bu tanıma girmemektedir. Bu terim çatışma bölgesinde bulunan tüm kara, deniz veya hava birlikleri için kullanılmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Hayatta kalma</span>

Hayatta kalma veya Hayatı İdame, insanın doğada veya beklenmedik bir kriz durumunda yaşamını sürdürebilmesi için gereken beceriler, bilgi ve stratejiler bütünü olarak tanımlanır. Hayatta kalma becerileri, yalnızca doğada kaybolma gibi olağanüstü durumlarda değil, aynı zamanda doğal afetler, savaşlar ve teknolojik çöküş gibi geniş çaplı krizlerde de önem kazanır. Bu kavram, hem insanlar ve diğer canlılar hem de fiziksel nesneler ve soyut kavramlar için geçerlidir. Canlılar genellikle hayatta kalmak için bir kendini koruma içgüdüsüne sahiptir; nesneler ise zorlu koşullara dayanacak şekilde tasarlanır. Hayatı İdame veya Hayatta Kalma olarak biline bu doğa disiplini yabancı terimlerle Ülkemizde tanınır hale gelmiştir. Survival ve Survivor (Kurtulan) kelimeleri bir çok televizyon programında kullanılmaktadır.

Travma sonrası stres bozukluğu (TSSB) veya posttravmatik stres bozukluğu (PTSD), travma yaratan bir olayın yaşanmasından sonra, o olayın günlük yaşamda veya rüyada tekrar yaşanması, o olayı hatırlatan durumlardan kaçınmaya yol açan bir aşırı uyarılmışlık, kaygı ve kolayca irkilmeyi içeren bir kaygı bozukluğudur.

<span class="mw-page-title-main">Arama-kurtarma</span> tehlike veya yakın tehlike altında olan kişileri arama ve onlara yardım sağlama

Arama-kurtarma, herhangi bir doğal ya da insan kaynaklı acil durum veya afet esnasında, acil yardıma ihtiyacı olan kimselerin yerini tespit etme, gerekirse ilk yardım uygulama ve daha kapsamlı yardım alabilecekleri güvenli bir yere nakletme faaliyetleri. Kısaltma olarak İngilizce "search and rescue" sözcüklerinden oluşturulan SAR kullanılır. Bazı arama-kurtarma ekipleri, kurtarma sonrası bakım ve barınma olanaklarının sağlanmasında da kazazedelere yardımcı olurlar. Arama-kurtarma faaliyetleri esnasında insanların ve özel eğitimli hayvanların yanı sıra, basit araç-gereçlerden özel donanımlı hava, kara ve deniz taşıtlarına kadar çok çeşitli ekipmanlardan istifade edilir.

<span class="mw-page-title-main">Çatışmada yaralı</span>

Çatışmada yaralı (Wounded in action - WIA), çatışma esnasında yaralanıp ölmeyen insanlar için kullanılan askerî bir terim. Bu terim çatışma bölgesinde bulunan tüm kara, deniz veya hava birlikleri için kullanılır.

<span class="mw-page-title-main">İnsani krizler</span>

İnsani krizler, toplumun ya da bir grup bireyin sağlığını, güvenliğini ya da saadetini olumsuz anlamda etkileyen olayları ifade etmektedir. Bu olaylar iç ya da dış kaynaklı olabileceği gibi yerel, ulusal ya da uluslararası düzeyde olabilir.

İlgisizlik, Apati, çevre ile ileri derecede ilgisizlik, kayıtsızlık ve duyarsızlık halidir. Sağlıklı bireyler yaşadığı veya hissettiği olumsuz veya olumlu tüm olaylara olumlu veya olumsuz bir tepki verir. Apati olan kişilerde bu durum tam tersine olmak üzere çevrede gelişen tüm olaylara karşı tepkisiz kalırlar. Şizofreni, Tükenmişlik sendromu, Alzheimer, Hebefrenikler, Pick hastalığı, Ataraksiya gibi psikolojik rahatsızlıklarda Apati sendromu görülür.