İçeriğe atla

Zapotek uygarlığı

Kolomb Öncesi Çağ'da Orta Amerika'da geliştirilen Zapotek Uygarlığının yerini gösteren harita.

Zapotek uygarlığı (y. MÖ 700 – MS 1521), Mezoamerika'daki Oaxaca Vadisi'nde gelişen yerli bir Kolomb öncesi uygarlıktı. Arkeolojik kanıtlar bu kültürün en az 2.500 yıl önce ortaya çıktığını gösteriyor. Monte Albán antik kentindeki Zapotec arkeolojik alanında anıtsal binalar, balo sahaları, muhteşem mezarlar ve ince işlenmiş altın takılar da dahil olmak üzere mezar eşyaları bulunmuştur. Monte Albán, Mezoamerika'daki ilk büyük şehirlerden biriydi. Bugün Meksika'nın Oaxaca eyaleti olarak bilinen bölgenin çoğuna hakim olan bir Zapotek eyaletinin de merkeziydi.

Kaynakça

Dış bağlantılar

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Alacahöyük</span> ören yeri

Alacahöyük, Çorum'un Alaca ilçesinin 15 km kuzeybatısındaki Alacahüyük köyündeki bir höyüktür. Bu höyükte dört ayrı kültür evresinden kalma 15 yerleşim ya da yapı katı saptanmıştır.

<span class="mw-page-title-main">İndus Vadisi Uygarlığı</span>

İndus Vadisi Uygarlığı ya da Harappa Uygarlığı, İndus vadisinin bel kemiğini oluşturduğu çok geniş bir bölgeye yayılmış, Güney Asya'daki en eski kent uygarlığıdır. MÖ 3300 yılları dolaylarında bir kent uygarlığı şeklini aldığı kabul edilmektedir. Uygarlığa ilişkin ilk arkeolojik buluntular, 1921 yılında Pakistan'ın Pencap eyaletinde Harappa ve 1922 yılında Sind eyaletindeki Mohenco-daro antik yerleşimlerinde bulunmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Zapotekler</span>

Zapotekler Orta Amerika'daki Kolomb öncesi bir uygarlığa ve bu uygarlığı kuranların soyundan gelenlere verilen bir addır. Zapotekler'in kökeni hakkında fazla bilgi bulunmamakla birlikte, MÖ yaklaşık 1500 yıllarında ortaya çıktıkları sanılmaktadır. İspanyol istilasına kadar Oaxaca vadisinin en önemli topluluğunu olmuşlardır. Orta Amerika kültürünü etkileyen birçok şehir-devletler kurmuşlardır. Zapotekler'in ana yerleşim bölgesi Maya ülkesi ile yukarı Meksika ovaları arasında kalan Oaxaca vadisi ve Monte Albán'dır. Maya dili Uto-aztek dil ailesine sokulurken, Zapotek dili Mistek dili gibi Otomang dil ailesine sokulur.

<span class="mw-page-title-main">Mitla</span>

Mitla, Meksika'nın güneyindeki Oaxaca'da arkeolojik kazı alanı. 2010 yılında UNESCO tarafından bir Dünya Mirası olarak ilan edilmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Kolomb öncesi Amerika</span>

Kolomb öncesi Amerika, Amerika olarak adlandırılan bölgede Avrupalı sömürgecilerin varlığının hissedilir derecede olan döneme kadarki tarihsel dönemi kapsar. Bu uzun dönem Eski Taş Çağından Orta Çağa kadar uzanır. Teknik olarak Kolomb öncesi dönem Kolomb'un 1492 ile 1504 yılları arasında yaptığı yolculuklara vurgu yapsa da bu tarihsel dönem yerli Amerika halkların egemenliğinin Avrupalılarca sona erdirilmesine kadar sürer, bu bazı durumlarda Kolomb'un Yeni Dünya'ya gelişinden sonra birkaç yüzyıl sürmüştür.

<span class="mw-page-title-main">Yucatán Yarımadası</span> Kuzey Amerikada bir yarımada

Yucatán Yarımadası, Meksika'nın güneydoğusunda, Karayip Denizi'ni Meksika Körfezi'nden ayıran yarımadadır.

<span class="mw-page-title-main">Oaxaca</span> Meksika eyaleti

Oaxaca (İspanyolca telaffuzu:,

Kolomb öncesi sanat; Kuzey Amerika, Meksika, Orta Amerika, Karayipler ve Güney Amerika'da 15. yüzyılda Avrupa'dan kolonici fetihçiler gelmeden önceki zaman dönemindeki sanat olarak kabul edilebilir. Kolomb öncesi sanat MÖ 1800'den M.S. 1500'lere kadar Amerikalarda gelişip meyve verdiği kabul edilebilir.

<span class="mw-page-title-main">Azerbaycan Ulusal Tarih Müzesi</span>

Azerbaycan Ulusal Tarih Müzesi, Azerbaycan'in başkenti Bakü'deki en büyük müzedir. Müze 1920 yılında kurulmuştur. Tagiyev Sokağında yer alır. İki ayrı bölümden oluşur. İlki, Azerbaycan'ın en eski dönemlerinden itibaren elde edilen arkeolojik ve etnografik malzemelerin sergilendiği Milli Müze; diğeri ise ünlü petrol zenginlerinden Hacı Zeynelabidin'in yaşadığı ev ve mekanlar. Arkeolojik malzemeler Manna, Med, Skif, Atropatene, Albanlar ve Hürremiler dönemlerine aittir. Bunlardan başka burada Azerbaycan coğrafyasından derlenmiş değerli etnografik malzemeyi de bulmak mümkündür.

<span class="mw-page-title-main">Mikstekler</span>

Mikstekler ya da Miştekler, Meksika'da Oaxaca, Puebla, Guerrero eyaletlerinde yaşayan Mezoamerika kültür grubundan Kızılderili halkıdır.

<span class="mw-page-title-main">Uygarlığın beşiği</span> Uygarlığın ortaya çıktığı yerler

Uygarlığın beşiği, uygarlıkların ortaya çıktığı yerler olarak belirlenen alanlar için kullanılan bir terimdir. Batı Avrupa ve Orta Doğu kültürlerinde sıkça Antik Yakın Doğu Kalkolitik Çağı ve özellikle Bereketli Hilal ile Mısır için kullanılır. Fakat aynı zamanda Anadolu, Ermenistan ve İran platosuna (Elam) kadar uzamaktadır. Asya'da ise büyük nehir vadileri boyunca yerleşen kültürler arasında, özellikle Hint Yarımadasındaki İndus Nehri ve Çin'deki Sarı Nehir kıyılarında farklı medeniyetler ortaya çıktı. Mısır'dan bağımsız olarak günümüz Peru topraklarında Norte Chico bölgesinde ve Mezoamerika'nın And Dağlarında uygarlıklar oluştu.

<span class="mw-page-title-main">Oaxaca (şehir)</span> Meksikanın Oaxaca eyaletinin başkenti

Oaxaca de Juárez veya kısaca Oaxaca, Meksika'nın Oaxaca eyaletinin başkentidir. Şehir, Atoyac Nehri'nin kıyısında uzanan Cerro del Fortin dibinde Sierra Madre'nin eteklerinde yer almaktadır. Yüzölçümü 85.48 km² olan şehrin nüfusu 2014 yılı itibarı ile 300.050'dir.

<span class="mw-page-title-main">Totopo</span> Meksika mutfağına ait bir ekmek

Totopo, Meksika mutfağına ait bir çeşit ekmek. Şekil olarak düz, yuvarlak veya üçgen şeklinde olabilir. Üzerinde küçük delikler bulunur. Tortilla ile aynı ürünlerden üretilmekle beraber, totopaya haşlanarak elde edilmiş mısır lapası ilave edilir. Totopa, Meksika'nın yerli halklarından olan Zapoteklerin kültürünün bir parçasıdır ve yoğun olarak yaşadıkları Oaxaca bölgesinde meşhurdur.

Asuroloji, Asurlular ve ilgili Mezopotamya uygarlıklarını arkeolojik, tarihsel ve dilbilimsel yönlerden inceleyen bilim dalıdır. Sümer ve Babil uygarlıkları da Asurolojinin konuları arasında sayılmaktadır. Dalın odaklandığı zaman dilimi ise MÖ 3. binyıl ile İslam'ın Arap Yarımadası sınırlarını aştığı 7. yüzyıldır.

<span class="mw-page-title-main">Oaxaca Vadisi</span>

Oaxaca Vadisi olarak da bilinen Oaxaca'nın Orta Vadileri, günümüzdeki Meksika'nın güneyindeki Oaxaca eyaletinde yer alan coğrafi bir bölgedir. İdari bağlamda, Etla, Centro, Zaachila, Zimatlan, Ocotlán, Tlacolula ve Ejutla ilçelerinden oluşan bir bölge olarak tanımlanmıştır. Oaxaca Vadisi, Mezoamerika'daki en eski toplumlardan biri olan Zapotec uygarlığının ve daha sonraki Mikstek kültürünün eviydi. Oaxaca Vadisi'nde Monte Alban, Mitla, San José Mogote ve Yagul gibi önemli arkeolojik alanlar bulunmaktadır. Bugün, eyaletin başkenti olan Oaxaca Şehri, vadinin orta kesiminde yer almaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Monte Albán</span> Oaxaca, Meksikada bir arkeolojik sit alanı

Monte Albán, güney Meksika eyaleti olan Oaxaca'daki Santa Cruz Xoxocotlán Belediyesi'nde yer alan eski bir Kolomb öncesi arkeolojik sit alanıdır. Site, Oaxaca Vadisi'nin orta kesimindeki ovanın üzerinde yükselen dağlık bir alanda, kuzeyde Etla, doğuda Tlacolula ve güneyde Zimatlán ve Ocotlán şehirlerinin buluştuğu noktada yer alır. Bugünkü Oaxaca Eyaleti'nin başkenti, Monte Alba'nın yaklaşık 9 km doğusunda yer almaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Yagul</span>

Yagul, Meksika'nın Oaxaca Eyaleti'de bulunan Kolomb öncesi Mezoamerika'nın Zapotek uygarlığına bağlı bir arkeolojik alan ve eski şehir devletidir. Site 13 Ekim 1998 tarihinde ülkenin dört doğal anıttan biri ilan edildi. Site ayrıca halk dilinde Pueblo Viejo olarak bilinir ve İspanyol Fethi zamanında işgal edilmiştir. Fetihten sonra nüfus, yakındaki modern Tlacolula kasabasına taşındı.

<span class="mw-page-title-main">Calakmul</span> Arkeolojik alan

Calakmul, Meksika'nın Campeche Eyaleti'nde bulunan büyük Petén Havzası ormanlarının derinliklerinde yer alan bir Maya arkeolojik alanıdır. Guatemala sınırından 35 kilometre uzaklıkta yer alır. Calakmul, Maya ovalarında yer alan saklı şehirlerin en büyüklerinden birisidir. Günümüzde bölgede arkeolojik çalışmalar devam ederken Calakmul UNESCO Dünya Mirası Listesinde yer almaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Muxe</span> Zapotec cinsiyet kimliği, genellikle transseksüel, üçüncü cinsiyet veya ikili olmayan olarak kabul edilir

Muxe, Güney Meksika'nın Oaxaca eyaletinde yaşayan yerel halk Zapoteklerin arasında, doğumda erkek atanıp feminen bir cinsiyet ifadesi olan bireylerdir. Üçüncü cinsiyet olarak görülebilir. Muxelar, kadınla ilişkilendirilen davranışsal özellikler ve giyim tarzına sahip olabilir.

<span class="mw-page-title-main">Cocijo</span>

Cocijo Güney Meksika'nın Kolomb öncesi döneminde Zapotek uygarlığının şimşek tanrısıdır. Orta Meksika'daki Tlaloc ve Maya uygarlığının Chaac tanrısı gibi yağmur, gök gürültüsü ve şimşekle ilişkili benzer Mezoamerikan tanrılarının karakteristik özelliklerine sahiptir. Zapotek dilinde cocijo kelimesi "şimşek" anlamına gelir ve tanrının ismine atıfta bulunur.