Zanlar
Zanlar (Gürcüce: ზანები, zanebi) veya Çanlar (Gürcüce: ჭანები, chanebi) Zan dilini konuşan Kartveli grubuna bağlı Güney Kafkas halklarının alt kollarından biridir. Megreller ve Lazlar bu gruba dahildir.
Zanlar (Gürcüce: ზანები, zanebi) veya Çanlar (Gürcüce: ჭანები, chanebi) Zan dilini konuşan Kartveli grubuna bağlı Güney Kafkas halklarının alt kollarından biridir. Megreller ve Lazlar bu gruba dahildir.
Gürcüce, bir Kafkas halkı olan Gürcülerin konuştuğu dil. Gürcistan'ın resmî ve öğretim dilidir. Modern Gürcüce, Kartli diyalekti temelinde gelişmiş ve 5. yüzyıldan itibaren Gürcü edebiyatının tek dili olmuştur.
Kafkas dilleri, Kafkasya'da yaşayan halklarının konuştuğu dillere verilen genel addır. Kafkasya'nın yerli dilleri, birbirlerinden köken açısından bağımsız kabul edilen Kuzeydoğu, Kuzeybatı ve Güney Kafkas dil aileleridir. Buna ek olarak Hint-Avrupa, Türk, Moğol ve Sami dilleri de Kafkasya'da konuşulan diğer dil aileleridir.
Lazca Türkiye'nin Doğu Karadeniz kıyı şeridinde Rize ilinin Pazar ilçesinde bulunan Melyat Deresi'nden itibaren ve Gürcistan'ın Türkiye ile paylaştığı Sarp köyüne uzanan bölgede yaşayan Laz halkı tarafından konuşulan ve eski Kolhis dilinin devamı olduğu düşünülen Zanik bir Güney Kafkas dilidir.
Megrelya, Gürcistan'ın batısında, tarihsel bölgelerden biridir. Eskiden Odişi olarak adlandırılıyordu. Bölgenin yerli halkı Megreller, Güney Kafkasya halklarından biridir ve Megrelce konuşurlar; ama yazı dili Gürcüce'dir. Yönetim bölgesi olarak Megrelya, kuzeyindeki Svaneti bölgesiyle birlikte Samegrelo-Zemo Svaneti bölgesini oluşturur ve bu bölgenin yönetsel merkezi Zugdidi kentidir.
Megreller, Gürcistan'da Karadeniz'e kıyısı olan Megrelya'nın yerli halkı. Önemli bir Megrel nüfusu da başkent Tiflis’te ve Abhazya’da yerleşiktir. 1990’ların başında, Gürcü-Abhaz savaşı sırasında, ayrılıkçı yönetim tarafından Abhazya’dan göç ettirilen halkın yaklaşık 180.000-200.000 kadarı Megrel'di. Göç edenlerden önemli bir kısmı geri dönebilmiştir. En yakın akrabaları Lazlar olup birlikte Zanlar adıyla ele alınır ve Zan dilinin birbirine yakın iki kolunu konuşurlar.
Megrelce, Güney Kafkas dillerinden biridir. Gürcistan'ın güneybatısındaki antik Kolhis halkıyla ilişkili olduğu sanılan yaklaşık 500.000 Megrel tarafından konuşulur.
Güney Kafkas dilleri, Kafkas dillerine bağlı ve Kafkas Dağları'nın güneyinde konuşulan Gürcüce, Megrelce, Lazca ve Svancadan oluşan dil ailesidir. Dünya çapında yaklaşık 5.2 milyon konuşanı vardır. Diğer hiçbir dil ailesi ile ilişkisi tespit edilemeyen Güney Kafkas dilleri, dünyanın birincil dil ailelerinden biridir. Güney Kafkas dillerinde yazılmış en eski edebi kaynak, Asomtavruli harfleriyle yazılmış Eski Gürcüce Bir el Qutt yazıtlarıdır. MS 430 yılına tarihlenen yazıt, Beytüllahim yakınlarındaki bir Gürcü manastırında bulunmuştur. Gürcücenin yanı sıra, yazı dili gelişmemiş olan diğer Güney Kafkas dilleri de Gürcü alfabesiyle yazılır. Bunun yanında Türkiye ve Avrupa'daki Lazlar için Latin alfabesinden geliştirilmiş Laz alfabesi kullanılır.
Svanca, Gürcistan'ın kuzeybatı bölümünde yaşayan Svanların konuştuğu dildir. Güney Kafkas dillerinden biridir ve aynı zamanda dil ailesinde kendi başına bağımsız bir kol teşkil eder.
Svanlar, Gürcistan'nın kuzeybatısındaki dağlık Svaneti bölgesinin yerli halkı olan bir Kartveli halkıdır. Svanların konuştuğu Svanca, Kartveli dillerinden biri olup tehlike altındaki diller arasında yer almaktadır. Svanlar ayrıca diğer bir Kartveli dili olan Gürcüce de konuşmaktadırlar. Svanlar tarafından kullanılan öz tanımlama, muhtemelen klasik dönem yazarlarının Misimian etnonimine yansıyan Muşüan'dır.
Gürcüce, Güney Kafkas dillerinden biridir. Çoğunluğu Gürcistan'da olmak üzere yaklaşık 4.1 milyon kişi tarafından konuşulur. Gürcüce'nin konuşulduğu diğer ülkelerin başında Rusya, Türkiye, İran ve Azerbaycan gelir. Gelişmiş bir dil olan Gürcüce'nin yazılı dil geleneği, 5. yüzyıla değin uzanır. Gürcüce, coğrafi bölgelere dayalı olarak birçok diyalekti içerir. Standart Gürcüce ise Kartli diyalektinden gelişmiştir. Gürcüce'nin diyalektlerinin farklılıkları sesbilgisi, morfoloji, sentaks ve sözcüklere dayalıdır. Güney Kafkas dillerinden Megrelce, Lazca ve Svanca, Gürcüce'ye akraba dillerdir.
Zan dili, Güney Kafkas dilleri içinde yer alan Lazca ile Megrelcenin kaynaklandığı kabul edilen bir dildir. Dilbilimciler, eskiden antik Kolhis dili olarak da bilinen Zan dilinin zaman içinde ikiye ayrıldığını düşünmektedir. Gürcüce ve Svanca, Güney Kafkas dillerine dahil olan diğer dillerdir.
Lazca bir Güney Kafkas dilidir. Bazı durumlarda Zan dilinin güney lehçesi olarak kabul edilir, bu durumda kuzey lehçe de Megrelce olur.
Güney Kafkasya halkları, Güney Kafkas dillerini konuşan halklara verilen isimdir. Gürcüler, Megreller, Lazlar ve Svanlar bu grubun günümüzdeki temsilcileridir.
Proto Güney Kafkasya dili veya Proto Kartveli dili, günümüz Güney Kafkasya halklarının ataları tarafından konuşulan Güney Kafkas dillerinin ortak atasının dilsel olarak yeniden yapılandırılmasıdır. Bu dilin varlığı, mevcut Güney Kafkasya dillerini birbirleriyle karşılaştırarak dilin geniş bir taslağını yeniden inşa eden dilbilimciler tarafından yaygın olarak kabul edilmektedir. Dilbilimci Gerhard Deeters ve Georgi Klimov, Proto Güney Kafkasya dili ile Güney Kafkasya dilleri arasında Proto-Karto-Zan veya Proto-Gürcüce-Zan adında bir proto dil olduğunu düşünmektedir.
Karto-Zan dilleri veya ayrıca bilinen adıyla Gürcü-Zan dilleri, Güney Kafkas dillerinin Gürcüce ve Zan dillerini içeren dalıdır. Svan dili, Güney Kafkas dil ailesinin diğer kolunu oluşturur ve Karto-Zan grubundan karakteristik farklılıklar gösterir. Svanca ve Proto Güney Kafkasya dili arasındaki farklılığın MÖ 19. yüzyılda oluştuğu varsayılmıştır. Gürcüce ve Zan dilleri ise MÖ 7. yüzyılda Proto-Gürcüce-Zan dilinden çeşitlenmiştir. Her iki dilde de, Svanca'da bulunmayan metalurji ve tarımla ilgili ortak arkaik kelimeler vardır.
İoseb Aleksis Kipşidze, Gürcü dilbilimci ve filolog. Tiflis Üniversitesi Yönetim Kurulu Akademik Sekreteri ve üniversitedeki ilk dilbilim profesörüydü. 1918-1919 yılları arasında üniversitenin Gürcüce bölümünün başkanlığını yapmıştır.
Guram Kartozia, Gürcü dilbilimcidir. Lazcayla ilgili yaptığı akademik çalışmalarıyla tanınmaktadır.
İrine Asatiani, Gürcü dilbilimci. Lazca başta olmak üzere Güney Kafkas dilleri konulu 10 çalışması vardır.
Kolhi dili, Güney Kafkas dilleriden Megrelce ile Lazcanın dayandığı anadildir. Bu terim Gürcü dilbilimci Korneli Danelia tarafından benimsenmiştir. Antik Çağ krallığı olan Kolheti'de konuşulan dili ifade eder. Tarihsel süreç içinde bu dilden, Megrelce ve Lazca olmak üzere iki dil ortaya çıkmıştır. Bu iki dilin ayrıca diyalektleri bulunmaktadır.