Zambezi - Turkipedia

Zambezi Nehri, Afrika'nın dördüncü büyük nehridir. Nehir, Orta Afrika Platosu'ndan doğar ve S biçimli bir vadi izleyerek Hint Okyanusu'na dökülür. Zambiya'daki Kalene Hill yakınlarında 1.460 m yükseklikte doğan başlangıç kaynağı, Angola'dan gelen kollarla beslenerek Zambiya'nın batı kesimi boyunca güney yönünde ilerler. Ardından kuzeydoğuya dönerek Zambiya-Zimbabve sınırını oluşturur. Mozambik topraklarına girdikten sonra güneybatıya yönelerek Hint Okyanusundaki deltasına ulaşır.

Başlıca kolları Kabompo, Lungue-Bungo (Lungwebungu), Chobe, Kafue ve Shire'dir. Havzası kıtanın bütün ortagüney kesimini içine alır. Toplam uzunluğu 2,574 km, su toplama havzası 1,390,000 km², yıllık ortalama debisi ise 7.100² m³/sn'dir.

Zambezi Nehri çeşitli büyüklükte ve bir düzineden fazla kolla beslendiği yukarı çığırında yaklaşık 300 m alçalır. Yüksekliğinin 880 m'ye indiği Kazungula'da (Zambiya) genişliği 1.380 m'ye ulaşır. Daha sonra bu dev su kütlesiyle Victoria Çavlanından aşağı dökülür. Yaklaşık 720 km boyunca Zambiya ve Zimbabve arasında akar. Bu bölümün yaklaşık 280 km'si Kariba Barajı'nın oluşturduğu Kariba Gölünden geçer. Mozambik sınırı yakınında başlayan orta çığırında, Cabora Bassa Barajı'nın oluşturduğu,

yaklaşık 320 km uzunluğundaki Cabora Bassa Gölü'ne girer. Aşağı çığırında önce Tete Havzası'na akar, ardından Lupata Boğazı'ndan geçerek Mozambik Ovası'na açılır. Buradaki geniş bir vadide ilerler ve bazı yerlerde 5–8 km genişliğe ulaşır. Vila Fontes yakınında, son büyük kolu olan Shire Irmağı'yla birleşir. Denize dökülme noktasına yaklaşırken, kum sırtlarıyla engellenen geniş, düz ve bataklık bir deltaya yayılır. Daha geniş olan doğu kolu kuzeydeki Muselo Nehri ile güneydeki ana ırmak ağzına, batı kolu ise Inhamissengo ve Melambe ırmaklarına ayrılır.

Ağız bölümündeki kum sırtları dışında sığlıklar, ivintiler ve çavlanlarla da kesintiye uğrayan Zambezi Irmağının yaklaşık 2.600 km'lik bölümü küçük buharlı gemilerle ulaşıma elverişlidir. Irmak üzerinde başlıca dört geçiş noktası vardır; Victoria Çavlanı Köprüsü, Kariba'daki baraj duvarı, Chirundu'daki (Zimbabve) köprü ve Mozambik'te Vila Nova da Fronteira ile Vila de Sena arasında uzanan köprü. Kariba Barajı, Kariba Boğazında Zambezi'nin sularını toplayarak hidroelektrik enerjisi üretir. Kariba Gölü, barajdan Şeytan Boğazına kadar 280 km boyunca uzanır ve genişliği 32 km'ye kadar ulaşır. Zambezi Irmağı çevresinde yaşayan başlıca halklar arasında Loziler, Tongalar, Şonalar, Çevalar ve Nsengalar sayılabilir. Zambezi Nehri yoğun bir timsah nüfusu barındırır.

Ayrıca bakınız

Dünyanın en uzun nehirleri

İlgili Araştırma Makaleleri

Kızılırmak, eskiden Halis veya Alis, Sivas'ın İmranlı ilçesindeki Kızıldağ eteklerinden doğan ve Samsun'un Bafra ilçesinde Karadeniz'e dökülen bir nehir. 1.355 km. uzunluğu ile Türkiye'nin kendi sınırları içerisinde doğup kendi sınırları içinde denize dökülen en uzun akarsuyu olma özelliğini taşır. Sivas, Kayseri, Nevşehir, Kırşehir, Kırıkkale, Ankara, Çankırı, Çorum, Sinop ve Samsun illerinden geçen Kızılırmak, aralarında Delice Irmağı, Devrez ve Gökırmak gibi çok sayıda akarsu ve çayın sularını da toplayarak büyük bir kavis çizerek Bafra Burnu'ndan Karadeniz'e ulaşır.

Küçük Menderes, Ege yöresinde Bozdağlar'dan doğan bir nehirdir.

Sakarya Nehri Kızılırmak ve Fırat nehirlerinden sonra Türkiye'nin üçüncü en uzun, Kuzeybatı Anadolu'nun ise en büyük akarsuyudur. Nehir, ismini Yunan Mitolojisi'ndeki nehir tanrısı Sangarius'dan almaktadır.

Gediz Nehri, Anadolu'dan Ege Denizi'ne dökülen Büyük Menderes Nehri'nden sonra ikinci büyük akarsudur.

<span class="mw-page-title-main">Dicle</span> Türkiyeden Iraka akan ırmak

Dicle ırmağı, Fırat ırmağı ile birlikte Mezopotamya'yı oluşturan iki büyük nehirden en doğuda olanıdır. Türkiye'de bulunan Elazığ ilinin Sivrice ilçesinden doğan nehir, Irak boyunca akar ve Fırat'la birleşerek Şattülarap'ta Basra körfezine dökülür.

<span class="mw-page-title-main">Aras</span> Türkiye, Ermenistan, Azerbaycan ve İrandan geçerek Hazar Denizine akan nehir

Aras Nehri, Türkiye'nin Doğu Anadolu Bölgesi'nde doğup, Kura Nehri ile birleşerek Hazar Denizi'de dökülen bir nehirdir.

<span class="mw-page-title-main">Victoria Şelalesi</span> Şelale

Viktorya Şelaleleri veya Mosi-oa-Tunya dünyanın en görkemli şelalelerindendir. Zambezi Nehrinin üzerinde, Zambiya ve Zimbabve sınırları arasında, bulunur. Şelaleler yaklaşık olarak 1,7 km genişliğinde ve 128 m yüksekliğindedirler.

<span class="mw-page-title-main">Yeşilırmak</span> Karadeniz Bölgesinde nehir

Yeşilırmak, eskiden İris, Sivas'ın kuzeydoğusundaki Suşehri ilçesi sınırları içindeki Kösedağ eteklerinden doğan ve Samsun'un Çarşamba ilçesinden Karadeniz'e dökülen nehir. Hititler döneminde önemli bir nehir olan Yeşilırmak, Kumeşmaha olarak isimlendirilmiştir. Daha sonrasında, antik dönemde kendisine verilen ad ise İris'ti.

Aare İsviçre'de ırmak, Ren'in kolu: 295 km. Havzası 17600 km², rejimi Alp tipidir. Grimsel'in eteğinde 1879 m yükseklikte doğar. İsviçre'nin başlıca ırmağı olan Aar, Bern'e kadar çok turistik bir Alp vadisine akar. Aşağı bölümünde Mitteland'ın büyük bölümünü akaçlayarak Biel gölünü geçer ve Jura'nın eteğini boylar. Irmağın bu bölümünde yapılan hidro elektrik santrallar, Biel, Oltan, Solothurn, Aarau kentlerinde uran tesisleri kurulmasını kolaylaştırmıştır. Daha sonra başlıca kolları Reuss ve Limmat'ı alan Aar, Waldshut'un karşısında Ren'le buluşur.

Manavgat, antik adıyla Melas, Toroslar'da doğarak Antalya'da Akdeniz'e dökülen nehir. Uzunluğu 93 km'dir. Batı Toros sıradağları arasından doğan kolların birleşmesiyle oluşur. Güney batıya yönelerek dar ve dik yamaçlı kanyonlar arasından geçer, ünlü Manavgat Şelalesi'ni meydana getirir ve Manavgat ilçe merkezinin doğusunda alüvyal bir kıyı ovasından denize dökülür.

Murat Nehri, eskiden Arsanias, Doğu Anadolu Bölgesi'nde Fırat ırmağının iki kolundan uzun olanı. Uzunluğu 722 km'dir.

<span class="mw-page-title-main">Amur Nehri</span> Asyada bir nehir

Amur, dünyanın en uzun dokuzuncu nehridir. Uzunluğu 2874 km olup, Argun kolu ile birlikte uzunluğu 4444 km'yi bulur. Havzası 1.843.000 kilometrekaredir. Japon Denizi ile Obiotsk Denizlerini birleştiren Tatar Boğazı'ndan Büyük Okyanus'a dökülür. Uzakdoğu Rusya ile Çin'in Mançurya bölgesi arasındaki doğal sınırdır. Bölgede muson iklimi görülür. Kışın Sibirya'dan esen soğuk rüzgarlar nedeniyle altı ayda bir donar. Donma sırasında ulaşımda yer almaz. Yazları bol suyla çoşar ve ulaşımda bölge halkına kolaylık sağlar. Amur Nehri balık türünden zengindir. Bölgede 25'ten fazla balık tesisi bulunmaktadır. Hidroelektrik santralleri için uygun bir ortama sahip olsa bile fazla baraj bulunmamaktadır. Çin ile Rusya'nın doğal sınırını oluşturması bakımından önemlidir.

<span class="mw-page-title-main">Ceyhun</span> Orta Asyanın en uzun nehirlerinden biri

Ceyhun Alp ya da Amuderya, Orta Asya'nın en uzun ırmaklarından biridir. Ceyhun, Afganistan'dan, Pamir ve Hindukuş dağlarının kesiştiği yerden, yaklaşık 4950 m rakımdaki kaynağından Aksu adı altında doğarak batıya doğru ilerler ve kuzeyden, başlıca Pamir Vahan suyu, Kızılsu (Vahş/Uranovodsk), Kâfirnihân ve Surhân, güneyden de Kökçesu kollarını kendisine katarak Kunduz-Belh hizasında kuzeybatıya döner. Bu dönüşten sonrası bir bölümü çöller ve stepler içinde kurak iklim kuşağından geçerek, hiçbir kol kendisine katılmadan kuzeybatı yönünde ilerler ve sonunda değişik kollara ayrılarak Aral Gölü'ne suyunu boşaltır. 2540 km uzunluğundaki ırmağın kıyılarında tarih boyunca önemli yerleşim merkezleri kurulmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Volga</span> Rusyadaki bir nehir ve Avrupanın en uzun nehri

Volga ya da İdil Avrupa'nın en uzun ırmağıdır. Rusça Volga adı Ana Slavca Vlga'dan (nem) gelir. Baltık-Fin dilleri kökenli valkea (beyaz) ve "Valgõ" sözcüklerinden de adının geldiği iddia edilmektedir. Uzunluğu yaklaşık 3531 km olan Volga, Moskova ile Sankt-Peterburg arasındaki Valday Tepeleri'nden doğar. Deniz seviyesinden 28 metre aşağıda olan Hazar Denizi'ne dökülür. Valday tepelerinde bulunan birçok göl ve bataklıktan gelen kaynak kollarının birleşmesiyle meydana gelen Volga, Rjev'den itibaren ulaşıma elverişli bir hâlde akar. Moskova Kanalı'yla birleştiği yerden sonra genişliği 230 metreyi bulur. Bundan sonra nehirde düzenli bir ulaşım sağlanır. Volga'nın yatağı üzerinde beş adet baraj bulunur. Bu barajlardan Volgograd Baraj Gölü'ndeki santral, dünyanın belli başlı hidroelektrik tesislerinden biridir.

Potomac Irmağı, ABD'nin ortadoğu kesiminde ırmak.

Kariba Barajı, Zambiya ile Zimbabve sınırındaki Kariba Boğazında Zambezi Irmağı üstünde kurulu olan beton kemer baraj. 128 m'lik yüksekliği ve 579 m uzunluğuyla Dünya'nın en büyük barajlarından biridir. Dolgu hacmi 1.032.000 m³ olan barajın yapımı 1959'da tamamlandı. Kariba Gölünü oluşturan, Zambiya'daki Kariba North Bank ile Zimbabve'deki Kariba South Bank şirketleri işletir. Yapımı sırasında 51 bin kişilik Tonga kabilesinin başka yere yerleştirilmesi ve binlerce vahşi hayvanın tahliyesi gerekmiştir.

Matabeleland Zambezi Su Projesi Zimbabve'nin Kuzey Matabeleland eyaletindeki kuraklık için yapılan su projesidir. Proje araştırmaları bitmiş, Zimbabve'nin yıllarca süren su eksikliği Zambezi nehrinden su alınarak çözülmüştür.

Harşit (Doğankent) Çayı, Gümüşhane ilinin doğu sınırındaki dağlarından doğar. Gümüşhane İl Merkezi, Torul, Kürtün ve Doğankent'i geçip Tirebolu'nun 1,5 km doğusundan Karadeniz'e dökülür.

Kocaçay, Balıkesir ili topraklarında, Madra Dağı'ndan doğup, Manyas Kuşgölü'ne dökülen akarsu.

Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.