İçeriğe atla

Zalambdalestes

Zalambdalestes
Yaşadığı dönem aralığı: 83,6-72,1 myö
Kampaniyen[1] 
Kafatası ve mandibula, Evrim Müzesi, Varşova
Biyolojik sınıflandırma Bu sınıflandırmayı düzenle
Âlem:Animalia
Şube:Chordata
Sınıf:Mammalia
İnfra sınıf:Eutheria
Familya:Zalambdalestidae
Cins:Zalambdalestes
Gregory & Simpson, 1926
Tip tür
Zalambdalestes lechei
Gregory & Simpson, 1926
Türler

Zalambdalestes, Moğolistan'ın Geç Kretase döneminden yaşamış, en çok bilinen erken eutherian memelilerden biridir. İnce ön ayakları arka ayaklarından daha uzun olan uzun burunlu, dört ayaklı bir memeliydi. Muhtemelen, hareketli burunları olan küçük, uzun bacaklı, her yerde yaşayan bir grup memeli olan yaşayan fil sivri farelerine benziyordu. Avcılardan kaçmak için hızlı koşarlar ve sıçrarlar. Bazı uzmanlar, Zalambdalestes'in fil sivri fareleriyle yakından ilişkili olduğuna inanıyor. Diğer uzmanlar, Zalambdalestes'in tavşanları ve akrabalarını içeren bir grup olan en eski lagomorf olduğunu savunuyorlar.[2]

Morfoloji ve yaşam şekli

Yaşam restorasyonu

Zalambdalestes, yaklaşık 20 santimetre uzunluğunda olan bir bazal eutheriandı. Muhtemelen çalılıklarda ve çöllerde yaşıyor, böcekler ile diğer küçük hayvanlarla besleniyordu.[2]

Uzun burnunun altında Zalambdalestes'in uzun kesici dişleri vardı. Kesici dişler ile çenenin arkasındaki dişler arasında bir boşluk vardı ve beyni, yaşayan bir kır sıçanının beyninin yaklaşık dörtte üçü kadardı.[2]

Diğer birçok erken eutherian gibi, Zalambdalestes'in kalçalarının yakınında bir keseyi desteklemiş olabilecek veya karın yan duvarını desteklemeye yardımcı olabilecek kemikleri vardı. Daha sonraki plasentalı memelilerin çoğu bu kemikleri kaybederken, keseliler kendi kemiklerini korudu.[2]

Kaynakça

Notlar

  1. ^ "Zalambdalestes". paleobiodb.org. 7 Temmuz 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Ağustos 2021. 
  2. ^ a b c d Encyclopedia of dinosaurs & prehistoric life (2008) sf. 212-213

Bibliyografya

Encyclopedia of dinosaurs & prehistoric life. American Museum of Natural History. New York, N.Y.: DK Publishing in association with the American Museum of Natural History. 2008. ISBN 978-0-7566-3836-8. OCLC 181602635. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Miacidae</span> etçillerin doğrudan atalarını içeren parafiletik grup

Miacidae veya Miacoidea, ilk olarak geç Paleosen'de Çin ve ABD'de ortaya çıkan, Eosen döneminde Avrasya ve Kuzey Amerika'da yayılan bazal carnivoraform memeli grubudur. Etçiller, kuzey yarım kürede, karışık atalardan gelen et yiyiciler olan miacoidlerden evrimleştiler.

<span class="mw-page-title-main">Eutheria</span> memeli kladı

Eutheria, keselilere göre etenelilerle daha yakından ilişkili olan tüm doğurgan memelileri (Theria) kapsayan bir kladdır.

<span class="mw-page-title-main">İhtiyozor</span> soyu tükenmiş sürüngen takımı

İhtiyozorlar, Mezozoik dönemde yaşamış deniz sürüngenleriydi. Köpekbalıklarına veya yunuslara benzerlerdi. Bazıları korunmuş derinin izlenimlerine sahip birçok ihtiyozor fosili bulundu. Bunlar, Ichthyosaurus gibi gelişmiş ihtiyozorların, üçgen bir sırt yüzgeci, iki çift kürek benzeri yüzgeç ve bir köpekbalığınınki gibi çatallı, dikey bir kuyruğa sahip olduğunu göstermektedir. Uzun, çıtçıtlı çeneler ve konik dişler, ihtiyozorların balık ve kalamar yediğini gösterir. Küçük ihtiyozorlar sadece yaklaşık 3 ft uzunluğundayken, Triyas ve erken Jura'dan dev ihtiyozorlar 65 ft uzunluğa ulaştı ve onları pliosaur devlerinden sonra en büyük ikinci deniz sürüngenleri haline getirdi. İhtiyozorlar Kretase'de zaten nadirdi ve Mesozoyik'in sonuna kadar hayatta kalamadı.

<span class="mw-page-title-main">Hadrozor</span> kuş kalçalı dinozor familyası

Hadrosauridae veya hadrozorlar, geç Kretase döneminde yaşamış sorguçlu ve ördek gagalı kuş kalçalı dinozorları kapsayan bir familya.

<i>Corythosaurus</i> kuş kalçalı dinozor cinsi

Corythosaurus, Geç Kretase dönemi'nde Kuzey Amerika'da yaşamış bir ördek gagalı dinozor (hadrosauridae) cinsi.

<i>Camptosaurus</i>

Camptosaurus, Batı Kuzey Amerika'nın Geç Jura dönemi'nde yaşamış, Kuş kalçalı dinozor cinsidir.

<i>Eomaia</i> ilkin memeli

Eomaia, erken Kretase döneminde yaşamış bazal eutherian memeli cinsi. Holotipi, Çin, Liaoning eyaleti, Lingyuan County'deki Yixian formasyonunda bulundu. Yixian Formasyonunun ana fosilli ufku 124.6 milyon yıl öncesine tarihlendirildi ve Mesozoyik zaman ölçeğinin alt Barremiyen aşamasıyla ilişkilendirildi. 2002'de tanımlandığında bilinen en eski eutheriandı. Ancak şu anda kendisinden 35 milyon yıl önce yaşamış Juramaia'nın, eutheria grubunun en eski üyesi olduğu düşünülüyor.

<i>Thylacosmilus</i> tarih öncesi keseli memeli cinsi

Thylacosmilus, Geç Miyosen ile Pliyosen dönemleri arasında yaşamış, yüzeysel olarak kılıç dişli kedilere benzeyen bir borhyaenoid keseli. Thylacosmilus kabaca bir büyük kedi ile aynı şekil ve büyüklükteydi, ancak iskeletinin detaylarında açıkça çok farklıydı ve dev bir opossum benziyordu.

<span class="mw-page-title-main">Paul Sereno</span> Amerikalı paleontolog

Paul Callistus Sereno, saha çalışması ve erken dinozorlar üzerine araştırmalarıyla tanınan bir Amerikalı paleontolog. Chicago Üniversitesi'ne bağlı olan Sereno, Güney Amerika, Asya ve Afrika'da yoğun bir şekilde çalıştı. En eski dinozorlardan biri olan Eoraptor'u adlandırdı ve Herrerasaurus'un ilk tam kafatasını buldu. 1994 yılında Sereno, yırtıcı Afrika dinozoru Afrovenator'u buldu ve adlandırdı. Ayrıca dinozor kladogramlarını, özellikle ornithischian gruplarını yeniden düzenledi.

<span class="mw-page-title-main">Othniel Charles Marsh</span> Amerikalı paleontolog (1831 – 1899)

Othniel Charles Marsh,, Amerikalı Paleontolog ve dinozor araştırmalarının öncüsü. Marsh, 25 yeni dinozor cinsi tanımladı ve dünyanın en kapsamlı fosil koleksiyonlarından birini oluşturdu. Almanya'da jeoloji ve paleontoloji okuduktan sonra, Marsh Amerika'ya döndü ve 1860 yılında Yale Üniversitesi'nde paleontoloji profesörü olarak atandı. Amcası George Peabody'yi Yale'de Peabody Doğa Tarihi Müzesi'ni kurmaya ikna etti. Batı Amerika Birleşik Devletleri'nde yapılan bilimsel keşif gezilerinde, Marsh'ın ekipleri bir dizi keşif yaptı. 1871'de ilk Amerikan pterosaur fosillerini buldular. Ayrıca ABD'de erken dönem atlarının kalıntılarını buldular. Marsh, Kretase dişli kuşların ve uçan sürüngenlerin kalıntılarını, ayrıca Apatosaurus ve Allosaurus dahil olmak üzere Kretase ve Jura dinozorlarının kalıntılarını tanımladı.

<span class="mw-page-title-main">Joseph Leidy</span> Amerikalı bilim insanı

Joseph Leidy, Pennsylvania Üniversitesi'nde anatomi profesörü, ayrıca paleontolog ve parazitolog olan, Amerikalı bilim insanı. Saygın bir anatomist ve bağırsak parazitleri konusunda uzman olan Leidy, bir omurgalı paleontoloğu olarak ün kazandı. Batı eyaletlerinden yeni keşfedilen birçok fosil bulgusunu inceledi ve bir dizi önemli kitap ve makalede Amerikan paleontolojisinin temellerini attı. Dakota ve Nebraska'nın Soyu Tükenmiş Faunası (1869) adlı kitabı, bilim tarafından bilinmeyen ve daha önce Amerika kıtasında bulunmamış bazı türleri içeriyordu.

<span class="mw-page-title-main">Parareptilia</span> sürüngen kladı

Parareptiller, küçük kertenkele benzeri canlıların yanı sıra, bazıları sivri uçlar ve zırh plakaları ile kıllanan daha büyük hayvanları içeren sıra dışı sürüngenler grubuydu. Diğer sürüngenlerin çoğundan farklı olarak, birçok parareptilin kafasının arkasında fenestrae adı verilen delikler yoktu. Bu pencere açıklıkları, dinozorlar gibi daha gelişmiş sürüngenlerin kafataslarını hafifletmeye yardımcı oldu. Pek çok parareptil otçul, künt, peg benzeri dişlere sahip gibi görünürken diğerleri muhtemelen böcekleri ve diğer eklembacaklıları yemiştir. Muhtemelen en ilkel parareptil grubu, Geç Permiyen Güney Afrika'dan gelen kertenkele benzeri milleretidlerdi. Geleneksel olarak, kafataslarının arkasında da pencereleri olmayan kaplumbağalar parareptiller arasında yer alır. Parareptiller ilk olarak geç Karbonifer dönemde ortaya çıktılar ve Triyas-Jura soy tükenme olayında yok oldular.

<i>Ichthyosaurus</i> Jura devrinden sucul sürüngen, balık kertenkelesi

Ichthyosaurus, tüm ichthyosaurların en iyi bilinenlerinden biridir ve birçok örneği İngiltere ve Almanya'daki Jura kayalarında bulunmuştur.

<i>Dimetrodon</i> tarih öncesi sinapsid cinsi

Dimetrodon, Permiyen döneminde yaşamış bir bazal sinapsid. Dimetrodon yeryüzünün ilk kara yırtıcılarından biriydi ve güçlü bir çenesi, hançer gibi dişleri olan uzun ve dar bir kafatasına sahipti.

<i>Thrinaxodon</i> bazal sinodont cinsi

Thrinaxodon, Erken Triyas döneminde Güney Afrika ve Antarktika'da yaşayan alçak, keskin dişli bir etobur sinodonttu. Kalıntılarındaki ipuçları, bu canlının sinapsid atalarından daha çok memeliye benzediğini gösterir.

<i>Hipparion</i> soyu tükenmiş atgil

Hipparion, Miyosen döneminde Kuzey Yarımküre otlaklarında yaşayan birkaç üç parmaklı atgil cinsinden biriydi. Pleyistosen döneminde Avrupa ve Afrika'da yaşadılar ve muhtemelen orta pleyistosen döneminde soyları tükendi.

Metacheiromys, erken ve orta Eosen döneminde Kuzey Amerika'da yaşayan parafitik aile Metacheiromyidae içindeki parafitik alt familya Metacheiromyinae'den soyu tükenmiş bir palaeanodont memeli cinsidir.

<span class="mw-page-title-main">Therizinosauria</span> coelurosaurian dinozor kladı

Terizinozorlar veya Therizinosauria, Kretase döneminde Asya ve Kuzey Amerika'da yaşamış, üyelerinin ellerinde uzun, tırpan benzeri pençeler bulunan maniraptoran dinozor grubu.

<i>Mastodonsaurus</i> tarih öncesi amfibi cinsi

Mastodonsaurus, bir grup gelişmiş, çoğunlukla Triyas'ta yaşayan capitosaur adı verilen kara omurgalısı grubuna ait büyük başlı bir temnospondyldi.

<span class="mw-page-title-main">Yuanmou insanı</span> hominid fosili

Yuanmou insanı, kabaca 1,7 milyon yıl önce Çin'in güneybatısındaki Yünnan eyaletinde bulunan Yuanmou Havzası'nda yaşayan bir Homo erectus alt türüydü. Muhtemelen bölgeye en az 2 milyon yıl önce ulaşmış olmalarına rağmen, Çin'deki insanların ilk fosil kanıtıdır. Yuanmou insanı, yalnızca bir erkeğe ait olduğu varsayılan iki üst birinci kesici dişten ve bir dişiye ait olduğu varsayılan kısmi bir kaval kemiğinden bilinmektedir. Dişi hayattayken yaklaşık 123.6-130.4 cm yüksekliğinde olabilir. Bu kalıntılar anatomik olarak Afrika'daki çağdaş erken Homo'lar olan Homo habilis ve Homo ergaster'e oldukça benzemektedir.