İçeriğe atla

Zal Mahmud Paşa

Zal Mahmut Paşa, (1521?[1] – 1577), Sancak Beyi, Beylerbeyi ve vezirlik görevlerinde bulunmuş Osmanlı devlet adamıdır.

Slovenya’nın başkenti Ljubljana’da doğmuş ve devşirme olarak sarayda yetişmiştir.[2] 16. yüzyılda yaşamış Alman ilahiyatçı Stephan Gerlach seyahatnamesinde, Alman tarihçi Franz Babinger'de kitabında Mahmud Paşa'nın Alman asıllı olduğunu yazmışlardır. 16. yüzyılda yaşamış Osmanlı tarihçisi Gelibolulu Mustafa Âlî ise onun Boşnak olduğunu belirtmiştir.[1]

Kanuni Sultan Süleyman’ın en büyük oğlu Şehzade Mustafa'yı 6 Ekim 1553 tarihinde Konya’da boğduğu belirtilen dönemin güçlü güreşçisi ve saray hademesi (kapıcıbaşı) Zal Mahmud Ağa[3] ile aynı kişi olduğu belirtilmektedir.[1]

Avlonya Sancağı Sancak Beyi (bazı kaynaklarda Hersek Sancağı[4]) görevinden sonra 18 Kasım 1563'te Budin Eyaleti Beylerbeyi görevine getirilmiştir. 1564 yılı Haziran ayı sonlarında Budin’deki yeniçerilerin isyanı nedeniyle kaçmış ve 19 Ağustos’ta İstanbul’a gelmiştir. Sonrasında sırasıyla Halep Eyaleti ve Anadolu Eyaleti Beylerbeyi olarak görev yapmıştır. 1566 yılında II. Selim'in kızı Şah Sultan evlenmiştir. 11 Şubat 1567'de vezir olmuştur.[2]

İbrahim Peçevî, Peçevi Tarihi adlı eserinde Gelibolulu Mustafa Âlî’den alıntılayarak Zal Mahmud Paşa ile Şah Sultan’ın aynı gün hastalandığı ve vedalaşarak öldüklerini yazmıştır. Bazı yayınlarda ölüm tarihini 1580 yılı[5] olarak belirtilse de bu bilgi doğru değildir. Eşiyle birlikte hazırlanan vakfiyesinden yola çıkarak 5 Kasım 1577’de ölen Şah Sultan’dan 13 gün önce öldüğü (22 Ekim)[1] ya da 1 Ekim 1577’de öldüğü[2] yönünde değerlendirmeler bulunmaktadır. Mezarı Zal Mahmud Paşa Camii içerisindedir.

Mahmud Paşa'nın Muhammed Paşa adında bir oğlu olduğu bu oğlunun Şah Sultan'dan önceki evliliğinden olduğu düşünülmektedir.[1]

Kendisi ve eşiyle birlikte 1577 yılında inşa ettirdiği külliyede Zal Mahmud Paşa Camii bulunmakta olup cami yanından geçen caddeye de Zal Paşa adı verilmiştir. Bunların dışında Pirlepe ve Ankara’da birer çeşme ve yine Ankara'da bir mescit inşa ettirmiştir.[1]

Kaynakça

  1. ^ a b c d e f Kahraman, Betül (2019). "Vakfiyesi Işığında Şah Sultan ve Zal Mahmud Paşa Külliyesi". FSM İlmî Araştırmalar İnsan ve Toplum Bilimleri Dergisi, 14. DergiPark. ss. 151-194. 25 Nisan 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Mart 2023. 
  2. ^ a b c Gévay, Antal (1841). A' budai pasák. 24 Şubat 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Ekim 2022. 
  3. ^ İ.H. Uzunçarşılı, Büyük Osmanlı Tarihi, 2. cilt, Şehzadeler Vakası, sayfa 401-403
  4. ^ Kılıç, Orhan (2019). "Budin ve Tımışvar Eyaletlerinin Paşaları: Karşılaştırmalı Bir Analiz". OTAM, 49. DergiPark. s. 206. 15 Ağustos 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Ekim 2022. 
  5. ^ Belediyesi, T. C. Eyüpsultan. "Zal Mahmut Paşa". Zal Mahmut Paşa. 2 Haziran 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Mayıs 2022. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">I. Ahmed</span> 14. Osmanlı padişahı (1603–1617)

I. Ahmed, 14. Osmanlı padişahı ve 93. İslâm halifesidir. Sultan III. Mehmed ve Handan Sultan'ın oğludur. Sancağa gitmeyip tahta çıkan ilk Osmanlı padişahıdır. Saltanatı boyunca sefere gitmemiştir. Saltanatında Celali isyanları bastırılmıştır. Tarihi yarımadada bulunan ve Mavi Camii olarak da bilinen Sultanahmet Camii, 1609-1617 yılları arasında saltanatı döneminde yaptırılmıştır.

Malkoçoğulları, adı Malkoç Bey olan ve I. Murad döneminden itibaren özellikle Balkan ülkelerine yapılan akınlarda görev yapmış bir akıncı beyinin soyundan gelen aile mensuplarına verilen addır. Malkoçoğulları 14. - 15. ve 16. yüzyıllarda etkin olmuş ve yaptıkları başarılı akınlarla tanınmışlardır. Malkoçoğlu akıncıları Silistre civarında bulunurdu. Ailenin kökeninin Bosna'nın Malković ailesine dayandığı iddia edilir.

<span class="mw-page-title-main">Koca Sinan Paşa</span> 39. Osmanlı sadrazamı

Koca Sinan Paşa, Osmanlı padişahları III. Murad ve III. Mehmed'in saltanat dönemlerinde 5 defa olmak üzere toplam 8 yıl 5 ay sadrazamlık yapmış bir Osmanlı devlet adamıdır.

Hadim Mesih Mehmed Paşa III. Murad saltanatı döneminde 1 Kasım 1585-14 Nisan 1586 döneminde sadrazamlık yapmış bir Osmanlı devlet adamıdır.

Kabakulak İbrahim Paşa I. Mahmud saltanatında, 22 Ocak 1731 - 10 Eylül 1731 tarihleri arasında yedi ay on dokuz gün sadrazamlık yapmış Osmanlı devlet adamı. Kabakulak İbrahim Paşa Patrona Halil ve ekibini tasfiye eden paşa olarak tarihinde yerini almıştır.

Hekimoğlu Ali Paşa, I. Mahmud'un ve III. Osman'ın saltanat dönemlerinde, 12 Mart 1732-12 Ağustos 1735, 21 Nisan 1742-23 Eylül 1743 ve 15 Şubat 1755-18 Mayıs 1755 tarihleri arasında üç kez toplam beş yıl dört gün sadrazamlık yapmış Osmanlı devlet adamıdır.

<span class="mw-page-title-main">Rumeli (eyalet)</span> 1362 yılında I. Murad zamanında kurulan Osmanlı Devleti eyaleti

Rumeli Eyaleti veya Rumeli Beylerbeyliği, 1362 yılında I. Murad zamanında kurulan Osmanlı Devleti eyaleti. Osmanlı Devleti'nde kurulan ilk eyalettir. Anadolu Beylerbeyi yükselirse Rumeli Beylerbeyi, Rumeli Beylerbeyi terfi edilirse vezir olurdu. Rumeli Beylerbeyi Divan-ı Hümayun müzakerelerine katılırdı. 17. yüzyıldan itibaren vezir derecesinde bulunanlar tayin edilmeye başlamıştır.

<span class="mw-page-title-main">Sinan Paşa</span> Osmanlı amirali

Sinan Paşa veya Sinanüddin Yusuf Paşa, I. Süleyman döneminde, 1550-1553 yılları arasında Osmanlı Donanması'nın kaptan-ı deryasıydı.

<span class="mw-page-title-main">Zal Mahmud Paşa Camii</span> Mimar Sinanın yaptığı cami, medrese, türbe, çeşmeden meydana gelen bir külliye

Zal Mahmud Paşa Camii İstanbul'un Eyüpsultan ilçesinde Kanuni Sultan Süleyman'ın veziri Zal Mahmut'un Mimar Sinan'a yaptırdığı cami, medrese, türbe, çeşmeden meydana gelen bir külliyedir.

<span class="mw-page-title-main">I. Tahmasb</span> 2. Safevî şahı

I. Tahmasb, Safevî Devleti'nin ikinci hükümdarıdır.

<span class="mw-page-title-main">Şehzade Mustafa</span> Osmanlı padişahı I. Süleymanın oğlu

Şehzade Mustafa veya Mustafa Çelebi, Kanuni Sultan Süleyman ve Mahidevran Sultan’ın oğludur. 1533'ten 1541'e kadar Manisa, 1541'den 1553'e kadar ise Amasya valisi olarak görev yapmıştır. 1553 yılında, babasının emriyle idam edilmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Budin (eyalet)</span>

Budin Eyaleti, Budin Beylerbeyliği veya Budin Paşalığı, Osmanlı İmparatorluğu'nun bir eyaleti. 1526'daki Mohaç Muharebesi sonrasında Osmanlı İmparatorluğu'na bağlanan Macaristan Krallığı'nın başkenti Budin'e 1530, 1540 ve 1541 yıllarında Habsburg Hanedanı'nın kontrolündeki Avusturya Arşidüklüğü tarafından gerçekleştirilen ve başarısızlıkla sonuçlanan kuşatmalar sonrasında kurulmuştur. 1552'de Temeşvar ele geçirilmiş ve Temeşvar ve çevresinde Temeşvar Eyaleti kurulmuştur. 1606'da Zitvatorok Antlaşması'yla Eğri ve Kanije şehirleri de alınarak Eğri (1596) ve Kanije (1600) Eyaletleri kurulmuştur. 17. yüzyılda II. Viyana Kuşatmasının başarısızlığından sonra 2 Eylül 1686'da Habsburg ordusu Budin şehrini düşürdü ve eyalet de düşmüştür.

Şah Sultan, Osmanlı Padişahı II. Selim'in Nurbanu Sultan'dan doğan kızıdır.

Nakkaş Mustafa Paşa, Osmanlı nakkaş ve devlet adamı.

Sofu Sinan Paşa , beylerbeyi ve vezirlik görevlerinde bulunmuş Osmanlı devlet adamıdır.

Fazlı Paşa ya da Damat Fazlullah Fazlı Paşa (?-1658); beylerbeyi ve Kaptan-ı deryalık görevlerinde bulunmuş Osmanlı devlet adamıdır.

Sarı Hüseyin Paşa (?-1683?); beylerbeyi görevinde bulunmuş Osmanlı devlet adamıdır.

Boynuyaralı Mehmed Paşa ya da diğer lakabıyla Boynueğri Mehmed Paşa, IV. Mehmed saltanatında Nisan 1656 - 14 Eylül 1656 tarihleri arasında kısa süre sadrazamlık yapmış bir Osmanlı devlet adamıdır.

Maglaylı Mahmud Paşa ; vezir ve beylerbeyi görevlerinde bulunmuş Osmanlı devlet adamıdır.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.