İçeriğe atla

Zahiriye Kütüphanesi

Koordinatlar: 33°30′44.5″K 36°18′18.5″D / 33.512361°K 36.305139°D / 33.512361; 36.305139
Zahiriye Medresesi ve Kütüphanesi’ne giriş
Yerel ad
KonumSuriye Şam, Suriye
Koordinatlar33°30′44.5″K 36°18′18.5″D / 33.512361°K 36.305139°D / 33.512361; 36.305139
KurucusuSultan El-Malik el-Sa'id (Baybars'ın oğlu)
İnşası1277-1281
İnşa nedeniSultan el-Zahir Baybars (onun mezarı)
İlk kullanım amacıMedrese, mozole
Güncel kullanımıHalk kütüphanesi
MimarIbrahim ibn Ghana’im al-Muhandis
Mimari tarzıMemlük, İslami


Zahiriye Kütüphanesi (Arapça: الْمَكْتَبَة الظَّاهِرِيَّة) veya Zahiriye Medresesi [1] (Arapça: مَدْرَسَة الظَّاهِرِيَّة ) Şam, Suriye'de tarihi bir kütüphane, medrese ve türbedir. Adını burada gömülü olan Sultan el-Zahir Baybars'tan (1223-1277) alarak 1277 yılına dayanmaktadır.

Baybars'ın cenaze kompleksi

Baybars'ın türbe odası.

Arka plan: Sultan el-Zahir Baybars

Rükneddin Baybars (tam adı: el-Malik el-Zahir Rükn el-Din Baybars el-Bundukdari) olarak da bilinen Sultan Baybars, büyük tarihsel öneme sahip siyasi ve askeri bir liderdi. Kahire'de Memluk Sultanlığı (1250-1517) olarak bilinen Mısır ve Suriye'yi uzun süre yönetecek yeni bir memlûk rejiminin kurulmasında önemli bir rol oynadı.[2] 1260'taki Ayn Calut Savaşı'nda (genellikle tarihte bir dönüm noktası olarak anılır [3] ) Moğol ilerlemesini püskürtmede merkezi bir rol oynadıktan sonra sultan konumuna yükseldi. Saltanatı sırasında, Levant'ta kalan Haçlı devletlerine karşı bir dizi etkili kampanya yürüttü ve Antakya ve Haçlı'ların bölgedeki varlığı [4] daha sonraki nihai sonlarının yolunu açan ünlü Krak des Chevaliers gibi bir dizi önemli şehir ve kaleyi fethetti.

Baybars, Temmuz 1277'de Şam'daki sarayında (el-Qasr al-Ablaq denilen) başkası için hazırlanan zehirli bir bardağı içtikten sonra beklenmedik bir şekilde öldü.[4][5] Ölümü bir sır olarak saklandı ve kalıcı olarak gömülmesi ve iktidarın 18 yaşındaki oğlu Said Berke’ye devredilmesi için düzenlemeler yapılırken geçici olarak Şam Kalesi'ne gömüldü.[5][6] Baybars'ın Darayya kasabası yakınlarında gömülmek istediğini belirttiği bildirildi, ancak oğlu, büyük caminin yakınında ve Selahaddin Türbesi de dahil olmak üzere ünlü Eyyubi sultanlarının türbelerinin yakınında daha prestijli bir yere gömülmesi gerektiğine karar verdi. .[5] Berke’nin emriyle, Şam valisi emir Aydamur, Büyük Ümeyye Camii yakınlarındaki el-Amara semtinde, Adiliyya Medresesi'nin karşısında bir ev satın aldı.[6] Dar al-'Aqiqi adlı ev, aslen Selahaddin Eyyubi’nin babasına aitti ve Selahaddin, çocukluğunun bir bölümünü orada geçirmişti.[5][7] Medrese ve cenaze külliyesi olarak yeniden düzenlenmiştir. Said 1280'de öldüğünde babasıyla aynı türbeye gömüldü.[5]

  • Medrese külliyesinin farklı renkli taşlardan (ablak), Arapça yazıtlardan ve mukarnaslı bir kubbeden oluşan giriş kapısı.
    Medrese külliyesinin farklı renkli taşlardan (ablak), Arapça yazıtlardan ve mukarnaslı bir kubbeden oluşan giriş kapısı.
  • Türbenin dış kubbesi.
    Türbenin dış kubbesi.
  • Baybars mozolesinin mihrabı, üzeri mermer mozaik panelli ve cam mozaiklidir.
    Baybars mozolesinin mihrabı, üzeri mermer mozaik panelli ve cam mozaiklidir.
  • Mozolenin duvarları boyunca cam mozaiklerden bir bölüm.
    Mozolenin duvarları boyunca cam mozaiklerden bir bölüm.

Kütüphane

Medresenin başından beri bir kütüphanesi vardı. İlk kitapları, medrese vakfının bir parçası olarak Said Berke’nin annesi tarafından bağışlanmıştır.[5] Ancak 1876 veya 1877'de kütüphane için binlerce eser toplayan Şeyh Tahir el-Jazairi ve Salim el-Buhari tarafından "genel kütüphane" haline getirildi.[8] Kısmen, bölgenin dört bir yanından kitap toplamak için Osmanlı padişahının bir fermanını kullanan Şam valisi Midhat Paşa tarafından yardım edildi.[8] Kütüphane Suriye devleti tarafından ulusal olarak tanındı ve 1880 veya 1881'de halka açıldı.[8] 19. yüzyılın sonlarında ve 20. yüzyılın başlarında koleksiyonları birleştirmeye devam etti ve Ulusal Kütüphane oldu.[9] O dönemde Suriye'de devam eden Arap edebi rönesansında rol oynamıştır.[9]

Kaynakça

  1. ^ "Madrasa al-Zahiriyya (Damascus)". Archnet. 13 Kasım 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Kasım 2019. 
  2. ^ André Clot (2009). L'Égypte des Mamelouks: L'empire des esclaves 1250-1517. Perrin. 
  3. ^ J.J.Saunders (2001). The History of the Mongol Conquests. University of Pennsylvania Press. 
  4. ^ a b "Baybars I | Mamlūk sultan of Egypt and Syria". Encyclopedia Britannica (İngilizce). 13 Temmuz 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Kasım 2019. 
  5. ^ a b c d e f Gary Leiser (1984). "The Endowment of the Al-Zahiriyya in Damascus". Journal of the Economic and Social History of the Orient. 27 (1): 33-55. doi:10.1163/156852084X00029. 
  6. ^ a b Gerard Degeorge (2004). Damascus. Flammarion. ss. 107-110. 
  7. ^ Burns, Ross (2005). Damascus: A History. Routledge. ss. 199. 
  8. ^ a b c "Damascus' Cultural Heritage: Al-Zahiriyya Library". worldbulletin.net/. 11 Temmuz 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Kasım 2019. 
  9. ^ a b Tamari (1996). "Historical Research and Resources in Damascus". Middle East Studies Association Bulletin. 30 (1): 10-17. doi:10.1017/S0026318400032983 – JSTOR vasıtasıyla. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Eyyûbîler</span> Orta Doğuda hüküm sürmüş olan geç dönem Orta Çağ Kürt devleti (1171–1250)

Eyyûbîler, Eyyûbîler Devleti veya Eyyûbî Sultanlığı, Zengî Devleti'nin komutanı ve daha sonradan Fâtımî Devleti'nin veziri olan Selahaddin Eyyubi'nin 1171 yılında kurduğu Eyyûbî Hanedanı'nın Mısır ve Suriye'de egemen olduğu Sünni Müslüman bir devlettir. En güçlü olduğu dönemde Mısır, Suriye, Irak, Hicaz, Filistin, Libya, Yemen ve Levant bölgelerini egemenliği altında tutmuştur. 1171'de Selahaddin Eyyubi tarafından Mısır'daki Şii Fâtımî Hâlifeliği'nin ortadan kaldırılmasının ardından doğan bir iktidar boşluğuyla tarih sahnesine çıkan devlet, 1187'de Hıttin Muharebesi ile Kudüs'ü Hristiyanlardan geri almış ve Orta Doğu'da önemli bir güç hâline gelmiştir. Hanedanlık, bölgedeki hâkimiyetini 13. yüzyılın ortalarına kadar sürdürmüştür.

<span class="mw-page-title-main">Memlûk Devleti</span> Geç dönem Orta Çağda Mısır ve Suriyede hüküm sürmüş olan bir devlet (1250–1517)

Memlûk Devleti resmî adıyla ed-Devletü't-Türkiyye, Eyyûbîlerin çöküşü ile Osmanlı İmparatorluğu'nun Mısır'ı ele geçirmesi arasında geçen üç yüzyıla yakın zaman diliminde Mısır ve Suriye'de hüküm sürmüş olan devlet. Memlûk Devleti'ni 1250 ve 1382 yılları arasında kurucu aile Bahrî Memlûkler idare etmiş, 1517 yılına kadar ise Burcî Memlûkler yönetimi ele almıştır. Tarihyazınında devlet bu iki hâne başlıkları altında incelenmiş olup Bahrî Memlûklerin Türk kökenli olması dolayısıyla bu devirde yöneticiler daha çok Türklerden oluşurken daha sonraki dönemde Çerkesler asıl unsur olmuşlardır. Tarihçiler arasında; Memlûk devletinin Türk sultanlar döneminde askeri ve siyasi olarak doruğa ulaştığı, ardından ise Çerkesler döneminde uzun süreli bir gerileme dönemine girdiğine dair evrensel bir fikir birliği vardır.

<span class="mw-page-title-main">I. Baybars</span> 1260-1277 arasında Memlûk Devleti sultânı

I. Baybars ya da tam künyesiyle el-Melikü'z-Zâhir Rüknüddîn Baybars el-Bundukdârî, Mısır ve Suriye'de hüküm sürmüş Kıpçak asıllı Memlûk Devleti sultanıdır. Baybars, muhtemelen 15 yaşında köle olarak satın alınıp bir memlûk olarak yetiştirilmiş, yeteneği sayesinde hızla terfi ederek emirliğe kadar yükselmiştir. Mansure Muharebesi ve Ayn Calut Muharebesi'ni başarılı sevk ve idaresiyle bu muharebelerin kazanılmasında başrol oynamış ve ün kazanmıştır. Mısır Eyyûbî sultanı Turanşah'ı bir suikastla öldürmesinden sonra Kutuz sultan olmuş, Baybars çeşitli nedenlerle onu da öldürerek Memluk Sultanlığı hükümdarı olmuştur. Devletin gerçek anlamda kurucusu olarak kabul edilir. Pek çok Haçlı kalesini ve kentini ele geçirmiş, Levant'daki Haçlı varlığını birkaç sahil kentine kadar daraltmış, İlhanlılar'ın Kuzey Suriye'deki varlığına son vermiştir. Anadolu Selçuklu Devleti'ni İlhanlı işgalinden kurtarmak için Anadolu'ya bir sefer düzenlemiş olmasına rağmen Anadolu Selçuklu yöneticilerinden vadedilen desteği göremeyince ülkesine geri dönmüştür.

<span class="mw-page-title-main">Zengîler</span>

Zengîler, 12. ve 13. yüzyıllarda Mezopotamya ve Suriye'de hüküm sürmüş Türk devletidir. İlk hükümdarı İmâdüddin Zengî'dir.

Muizzuddin El-Mansur Aybeg, Mısır Memlûk Sultanlığı'nın kurucusu ve ilk sultanı olan Türkmen kökenli hükümdar. 1250 ve 1257 yılları arasında hüküm sürdü.

Kalâvûn; tam adıyla Seyfeddin Kalâvûn el-Elfi el-Mansûr veya bütün lâkaplarıyla El-Melik el-Mansûr Seyf ed-Dīn Kalâvûn el-Elfi es-Sâlihî en-Necmî el-Alâ'î, 1279 ile 1290 döneminde Mısır'da hüküm sürmüş Türk asıllı Bahrî Hanedanı'ndan Memlûk Devleti'nin yedinci hükümdarıdır.

<span class="mw-page-title-main">Şecerüddür</span> Memlûk Sultanlığının ilk hükümdarı

Şecerüddür, Memlûk Sultanlığı'nın ilk hükümdarı.

Muhammed Berke Han ya da tam adıyla Melikü's-Said Sultan Nasırüddin Berke, Mısır ve Suriye'de 1277 ile 1279 yılları arasında hüküm sürmüş Bahrî Memlûk Hanedanı'nın beşinci sultanıdır.

Sülemiş ya da tam adıyla Melikü'l-Adil Sultan Bedrüddin Sülemiş Mısır ve Suriye'de 1279 yılında 7 yaşında iken 100 gün kadar hüküm sürmüş altıncı Türk asıllı Bahrî hanedanından Memlûk Sultanıdır.

Berkuk, tam adı Melikü'z-zahir Seyfeddin El-Osmani El-Yelboğavî Berkuk, Çerkes kökenli Burcî Memlûkler hanedanının ilk Memlük hükümdarı. İç çekişmelerle yıpranan Memlûk Devleti'ni merkezi bir devlet durumuna getirmeye çalışmıştır. "Berkuk" ismi Çerkesçedir ve onun doğuştan ismidir.

Haçlı seferleri kronolojisi:

Mansur Abdülaziz tam ismiyle Malik Mansur Abdulaziz bin Berkuk, 1405'te 70 gün saltanat süren Çerkes kökenli Burci Hanedanı'ndan Memlük Devleti hükümdarı. Sultan Berkuk'un ikinci oğlu ve Sultan Nasır Farac'ın küçük kardeşi olup 1405'te kardeşi Sultan Nasır Farac aleyhine yapılan başarılı bir hükûmet darbesi ile Çerkes kökenli Burci Hanedanı'ndan Memluk Devleti hükümdarı olmuştur. Ama kısa bir saltanattan sonra kardeşi Sultan Nasır Farac tarafından tahttan indirilmiştir.

<span class="mw-page-title-main">I. Muhammed (Memlûk sultanı)</span> Memlûk Sultanı

I. Muhammed ya da Muhammed bin Kalavun, Mısır ve Suriye'de üç dönem saltanat sürmüş olan Türk asıllı Bahri hanedanından dokuzuncu Memluklu sultanı.

II.Baybars veya Baybars Çeşnigar tam ismiyle Malik Muzaffer Rukneddin Baybars Çeşnigar Mansuri 1309da bir komployla Memluk Sultanı Nasır Muhammed bin Kalavun'un yerine geçen ve 10 ay 24 gün gibi kısa bir dönem için saltanat süren Çerkes kökenli ama Bahri Hanedanı'ndan onikinci Memlûk Devleti hükümdarı.

Şeyh el-Mahmûdî ya da tam künyesiyle Ebü'n-Nasr Seyfüddîn el-Melikü'l-Müeyyed Şeyh el-Mahmûdî ez-Zâhirî 1412-1421 döneminde saltanat süren Çerkes kökenli Burcî Hanedanı'ndan Memlûk Devleti hükümdarı.

Nasır Ferec tam ismiyle Melik Nasır Zeynedin Ebu-Saadet Ferec bin Berkuk 1399'de ölen babası Berkuk'un yerine daha 10 yaşında iken tahta çıkan ve 1405'te 2 ay süren kısa ara hariç 1412'de bir darbe ile öldürülünceye kadar saltanat süren Çerkes kökenli Burci Hanedanı'ndan Memlük Devleti hükümdarı.

Melik Aziz İmadeddin Ebu'l Feth Osman bin Selahaddin Eyyubi Selahaddin Eyyubi'nin ikinci oğlu olup onun 4 Mart 1193'te ölümünden sonra Eyyubiler Mısır Sultanı oldu. 1198'de bir attan düşme kazası geçirerek öldü ve yerine oğlu Mansur bin Aziz geçti.

Efdal bin Selâhaddîn, tam adı Ebū Hasan Nūreddīn Melik el-Efḍal Alī bin Salāḥaddīn Yūsuf, Selahaddin Eyyubi'nin 17 oğlundan en büyüğüdür. 1186–1196 döneminde Eyyubiler Suriye Sultanı ve üst Eyyubiler Sultanı olarak hükümdarlık yapmıştır.

Eşref Musa veya Melik Eşref Musa çocuk yaşında Emir Aybeg tarafından ismen son Eyyubiler Mısır Sultanı olarak 1250-1254 döneminde Mısır Sultanı olarak tahta geçirilmiş ve tahttan indirilmiş hükümdar.

<span class="mw-page-title-main">Muazzam Turanşah</span>

Muazzam Turanșah 1250 yılında önce çok kısa zaman için Eyyubiler Suriye Sultanı sonra Eyyubiler Mısır Sultanı olarak hükümdarlık yapmış ve bir Memluklu kliğinin komplosu ile suikaste kurban gitmiştir.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.