İçeriğe atla

Zafer Toprak

Zafer Toprak
Doğum1946
Zonguldak, Türkiye
Ölüm3 Haziran 2023 (77 yaşında)
İstanbul, Türkiye
Defin yeriYeniköy Mezarlığı, İstanbul
MilliyetTürk
EğitimSaint-Joseph Fransız Lisesi
Ankara Üniversitesi
Londra Üniversitesi (Msc)
İstanbul Üniversitesi İktisat Fakültesi (PhD)
EvlilikBinnaz Toprak
Çocuk(lar)1
ÖdüllerSedat Simavi Ödülü (2012)
Kariyeri
DalıTarih
Çalıştığı kurumlarTürkiye Ekonomik ve Toplumsal Tarih Vakfı
Türk Tarih Kurumu
Minnesota Üniversitesi
Paris Üniversitesi
Boğaziçi Üniversitesi
Koç Üniversitesi
Doktora öğrencileriHulusi Akar[1]

Hakkı Zafer Toprak[1] (1946, Zonguldak - 3 Haziran 2023, İstanbul), Türk tarihçi, yazar ve akademisyen.

Osmanlı ve erken Cumhuriyet devrine ilişkin sosyo-ekonomik çalışmaları bulunmaktadır. Türkiye'de Millî İktisat (1908-1918) adlı yapıtı Türkiye tarihi üzerine yayımlanmış klasiklerden birisidir. Boğaziçi Üniversitesi Atatürk İlkeleri ve İnkılap Tarihi Enstitüsü'nün kurucu başkanıdır. Tarih Vakfı'nın kurucularındandır.

Hayatı

1946 yılında Zonguldak'ta doğdu.[2] Resim-iş öğretmeni babası ile tarih-coğrafya öğretmeni annesinin ikinci çocuğudur. İlk çocuk yılları anne babasının görev yeri olan Antep'te geçti. İlköğrenimine Antep'te başladı. Anne-babasının Heybeli Ortaokulu'na tayini üzerine Heybeliada İlkokulu'nda dört yıl okudu.[2] Ortaöğrenimini Saint-Joseph Fransız Lisesi'nde, yükseköğrenimini 1969 yılında Ankara Üniversitesi Uluslararası İlişkiler Bölümü'nde tamamladı.[3]

Londra Üniversitesi'nde 'Alan Araştırmaları’ konusunda yüksek lisansını 1971'de tamamladıktan sonra Türkiye'ye döndü. 1977'de Boğaziçi Üniversitesi Beşeri Bilimler Bölümü'ne katıldı. 1981'de İstanbul Üniversitesi'nden ekonomi alanında doktora derecesi aldı.[3][4] 1992-2013 yılları arası Boğaziçi Üniversitesi’nin Atatürk Enstitüsü’nün başında bulundu.

Toprak, Minnesota ve Paris üniversitelerinde konuk öğretim üyesi olarak bulundu. Uzun yıllar Minnesota'daki St. Olaf Üniversitesi’nin Orta Doğu programı İstanbul direktörlüğünü yürüttü ve bu hizmetinden dolayı kendisine fahri doktora verildi.[5]

Akademik çalışmaları 19. ve 20. yüzyıl Türkiyesi üzerine yoğunlaştı. 20'de fazla kitap, 250'nin üstünde akademik makale yayımladı. Eserlerinin bir kısmı İngilizce, Fransızca, Almanca ve İtalyanca olarak yayınlandı.[6] 1981 yılında yayımlanan Türkiye'de Millî İktisat (1908-1918) adlı yapıtı Türkiye tarihi üzerine yayımlanmış klasiklerden birisidir.[7] Mustafa Kemal Atatürk'ü siyasi kimliğiyle değil, entelektüel kimliğiyle ele alan Atatürk:Kurucu Felsefenin Evrimi (2020) adlı eserinde temel bir başvuru kitabıdır.[8]

İstanbul Menkul Kıymetler Borsası, Sümerbank, Akbank, Yapı Kredi Bankası, Milli Reasürans, Anadolu Sigorta ve Borusan gibi kuruluşlar için kurumsal tarih kitaplarını hazırladı. Toplum ve Bilim dergisi ve Yurt Yayınları'nın kurucuları arasında yer aldı. 11 ciltlik Yurt Ansiklopedisinin ve 8 ciltlik Dünden Bugüne İstanbul Ansiklopedisi’nin genel koordinatörlüklerini üstlendi.[2]

Tarih ve Toplum ve Toplumsal Tarih, İstanbul Dergisi gibi yayınlar ile Boğaziçi Üniversitesi Yayınevi ve Yurt Yayınları yayın kurullarında görev aldı. Tarih Vakfı’nın kurucuları arasında yer aldı. Avrupa Bilim Vakfı projelerinde yöneticilik yaptı ve birçok uluslararası sempozyum düzenledi.

Türkiye İş Bankası Finans Müzesi'ni ve Asım Kocabıyık Borusan Müzesi'ni kurdu. Yapı Kredi Bankası, Garanti Bankası ve Türkiye İş Bankası’nın sergilerinde küratörlük yaptı. Lozan Antlaşması'nın 90. yıldönümü nedeniyle hazırladığı "Lozan'dan Cumhuriyet'e İsmet İnönü" sergisi Türkiye'nin değişik kentlerini dolaştı. 2015'te Boğaziçi Üniversitesi'nde açılan "Entelektüel Tarihimizde Kırılma Noktası: Nâzım Hikmet'in Açlık Grevi" sergisini hazırladı.

Boğaziçi Üniversitesi Prof. Dr. Aptullah Kuran Üstün Hizmet Ödülü'nü, İttihat-Terakki ve Cihan Harbi adlı kitabıyla Osmanlı Bankası-Garanti Bankası Bankacılık ve Finans Tarihi Ödülü'ne, 2012'de Darwin’den Dersim’e Cumhuriyet ve Antropoloji adlı eseriyle de Türkiye Gazeteciler Cemiyeti'nin verdiği Sedat Simavi Ödülü’ne değer görüldü.[9]Bilim Akademisi aslî üyesidir.[10]

Zafer Toprak, 3 Haziran 2023'te İstanbul'da 77 yaşında öldü.[11] 6 Haziran'da ilk olarak uzun yıllar görev yaptığı Boğaziçi Üniversitesinde anma töreni düzenlendi ve ardından Zincirlikuyu Camii’nde cenaze namazı kılındı. Toprak, törenin ardından Yeniköy Mezarlığına defnedildi.[12]

Hatırası

Ölümü sonrasında Toplumsal Tarih'in Temmuz 2023 tarihli 355. sayısı Toprak'ın anısına ithaf edildi.[13] Eşi Binnaz Toprak ve ailesi tarafından Zafer Toprak'ın 50 yıllık meslek hayatında kurduğu 60 bin eserlik kütüphanesinin tamamı İstanbul Büyükşehir Belediyesi'nin Beyoğlu Metro Han'da kurduğu Zafer Toprak Kütüphanesi ve Cumhuriyet Tarihi Araştırma Merkezi'ne bağışlandı.[14]

Bazı eserleri

  • Türkiye'de Milli İktisat 1908-1918, Ankara, 1982
  • Türkiye'de Tarımsal Yapılar 1923-2000, Ankara, 1988
  • 1908 Seçimleri ve Mebusan Hatıraları, 1998
  • Sümerbank: Kurumsal Bir Tarih, İstanbul, 1990
  • Ulusal Ekonomi - Ulusal Burjuvazi, İstanbul, 1995
  • İttihat ve Terakki ve Devletçilik, İstanbul, 1995
  • İmparatorluk Borçlarından Global Arzlara - İstanbul Menkul Kıymetler Borsası'nın Yükselişi, İstanbul, 1995
  • Bir Geleceğim Geçmişi - Akbank'ın Kurumsal Tarihi, İstanbul, 1998
  • Bir Yurttaş Yaratmak - Muasır bir medeniyet için seferbelik bilgiler, 1998
  • İttihad - Terakki ve Cihan Harbi - Savaş Ekonomisi ve Türkiye'de Devletçilik 1914-1918, 2003
  • Cumhuriyet'e Doğru - 1919-1923 Özgürlük ve Bağımsızlık Yolu, 2006
  • Bir Muhalif Kimlik - Tevfik Fikret, 2007
  • Ulusaldan Küresele Millî Reasürans T.A.Ş. ve Türkiye’de Reasüransın Evrimi, 2009
  • Geçmişten Geleceğe Anadolu Sigorta Türkiye’nin Sigortası, 2010
  • Lozan'dan Cumhuriyet'e İsmet İnönü, 2013
  • Cumhuriyet'in Başarı Öyküsü Asım Kocabıyık 1924-2012, 2014
  • Darwin’den Dersim’e Cumhuriyet ve Antropoloji, 2012
  • Türkiye’de Popülizm 1908-1923, 2013
  • Türkiye’de Kadın Özgürlüğü ve Feminizm (1908-1935), 2014
  • Türkiye'de İşçi Sınıfı (1908-1946), 2016
  • Atatürk - Kurucu Felsefenin Evrimi, 2020
  • Cumhuriyet ve Antropoloji, 2021

Kaynakça

Vikisöz'de Zafer Toprak ile ilgili sözleri bulabilirsiniz.
  1. ^ a b Akar, Hulusi (16 Kasım 2020). Harbord Military Mission to Armenia: The story of an American fact finding mission and its effects on Turkish-American relations (doctoralThesis tez) (İngilizce). Atatürk İlkeleri ve İnkılap Tarihi Enstitüsü. 28 Ekim 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Ekim 2023. 
  2. ^ a b c Serbestiyet (5 Haziran 2023). "Zafer Toprak'ın ardından: "Kendisine Demokrat Kemalist demiştim, bu tabir çok hoşuna gitmişti"". Serbestiyet. 5 Haziran 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Haziran 2023. 
  3. ^ a b "Zafer Toprak". Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları. 31 Mayıs 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Nisan 2016. 
  4. ^ "Zafer Toprak | The Ataturk Institute for Modern Turkish History". ata.boun.edu.tr. 24 Nisan 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Haziran 2023. 
  5. ^ Akademisi, Bilim (3 Haziran 2023). "Üyemiz Zafer Toprak'ı Kaybettik (1946-2023)". Bilim Akademisi. 4 Haziran 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Haziran 2023. 
  6. ^ "Prof. Dr. Zafer Toprak'ın vefatı". ata.boun.edu.tr. 5 Haziran 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Haziran 2023. 
  7. ^ Mehmet Ö. Alkan, Zafer Toprak: Bir "Demokrat Kemalist"e Veda..., Toplumsal Tarih, Temmuz 2023
  8. ^ Solak, Mustafa (31 Ocak 2023). "Zafer TOPRAK, Atatürk: Kurucu Felsefenin Evrimi, Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, İstanbul, 2020". Çağdaş Türkiye Tarihi Araştırmaları Dergisi. 22 (45): 1031-1036. ISSN 1300-0756. 
  9. ^ "Sedat Simavi ödülleri sahiplerini buldu". DHA. 1 Haziran 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Nisan 2016. 
  10. ^ "Bilim Akademisi Üyeleri". bilimakademisi.org. 24 Aralık 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Kasım 2020. 
  11. ^ "Prof. Dr. Zafer Toprak yaşamını yitirdi". Cumhuriyet. 6 Mart 2023. 3 Haziran 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Haziran 2023. 
  12. ^ "Zafer Toprak son yolculuğuna uğurlandı". Ulusal Kanal. 6 Haziran 2023. 6 Haziran 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Haziran 2023. 
  13. ^ "Toplumsal Tarih Sayı:355". Toplumsal Tarih. 8 Temmuz 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Temmuz 2023. 
  14. ^ "Zafer Toprak Kütüphanesi açıldı". bianet.org. 29 Kasım 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Kasım 2023. 

Dış bağlantılar

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Kemalizm</span> Türkiye Cumhuriyetinin kurucu ideolojisi

Kemalizm, 1935'ten 1937'ye kadar Kamâlizm veya Atatürk'ün ölümü sonrası yaygınlaşan bir diğer adıyla Atatürkçülük; Türkiye Cumhuriyeti'nin, Atatürk İlkeleri'ni esas alan kurucu ideolojisidir. Kemalizm, Mustafa Kemal Atatürk tarafından uygulandığı şekliyle laikliğe ve Batı demokrasisine dayanan ulusal ve üniter bir cumhuriyet rejiminin kurulması, ekonomik kalkınma ve sanayileşme, yüksek öğrenime ve bilimsel faaliyetlere devlet desteği, spora ve sanata teşvik, ücretsiz ve zorunlu eğitim gibi kapsamlı siyasi, sosyal, ekonomik, kültürel ve dinî reformları içermektedir. Reformların amacı Atatürk'ün ifadesiyle "muasır medeniyetler seviyesinin üstüne çıkmak", çağdaş bir hayat tarzını benimsemektir.

<span class="mw-page-title-main">Doğu Perinçek</span> Türk siyasetçi, hukukçu, yazar

Doğu Perinçek, Türk siyasetçi, Aydınlık Hareketi önderi, hukuk doktoru ve yazar. 15 Şubat 2015 tarihinden beri Vatan Partisi (VP) genel başkanlığı görevini sürdürmektedir. 1978-1980 yılları arasında Türkiye İşçi Köylü Partisi (TİKP), 1991-1992 yıllarında Sosyalist Parti (SP) ve 1992-2015 yılları arasında İşçi Partisi (İP) genel başkanlığı görevini üstlenmiştir. 2018 Türkiye cumhurbaşkanlığı seçiminde partisinin cumhurbaşkanı adayı olmuştur. 2023 Türkiye cumhurbaşkanlığı seçiminde de aday adayı olmuş lakin 100.000 imzayı toplayamadığı için aday olamamıştır.

Prof. Dr. Reşit Emre Kongar, Türk toplum bilimci ve akademisyen.

Sina Akşin, Türk tarih profesörü ve akademisyen.

Mete Tunçay, Türk siyaset bilimci ve tarih profesörü.

<span class="mw-page-title-main">Şevket Pamuk</span> Türk iktisat tarihçisi

Osman Şevket Pamuk Türk iktisat tarihçisi.

<span class="mw-page-title-main">Tevfik Rüştü Aras</span> Türk siyasetçi (1883–1972)

Ahmet Tevfik Rüştü Aras, 1920-1939 yılları arasında beş dönem milletvekilliği, 1925-1938 yılları arasında Türkiye Dışişleri Bakanlığı yapmış, öncesinde İttihat ve Terakkî'nin önemli isimlerinden biri olmuş, sonrasında da gazete yazıları yazarak hayatını sürdürmüş Türk siyasetçidir.

<span class="mw-page-title-main">Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi</span> Ankara Üniversitesinin bir fakültesi

Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi, Ankara Üniversitesi'nin ilk ve en büyük fakültesidir. Aynı zamanda Türkiye Cumhuriyeti'nde İstanbul'un sınırları dışında kurulan ilk yükseköğretim kurumudur.

<span class="mw-page-title-main">Atatürk İlkeleri</span> Atatürkün politikalarını belirleyen altı ilke

Atatürk İlkeleri, Türkiye Cumhuriyeti'nin ilk cumhurbaşkanı Mustafa Kemal Atatürk'ün yürürlüğe koyduğu, döneminin pragmatik politikalarını belirlemiş altı ilkedir. "Altı Ok" denilen altı ilkeye ilk olarak 1931'de "Kemalizm" adı verildi ve Atatürk'ün Dil Devrimi sürecinde, 1935'te Arapça Kemal adını 1937'ye dek kullanacağı Eski Türkçe Kamâl adıyla değiştirmesini takiben 13 Mayıs 1935'te "Kamâlizm" adıyla ülkenin kurucu ve tek partisi olan Cumhuriyet Halk Partisi'nin program ilkeleri olarak benimsendi. Daha sonra, 1937'de çıkarılan bir kanunla 1924 Anayasası'na eklenen ilkeler, anayasal olarak Türkiye'nin ulusal ideolojisi hâline geldi.

<span class="mw-page-title-main">Türk folkloru</span>

Türk folkloru, Türkçe çevresinde gelenekselleşmiş folklor, halk bilimidir.

<span class="mw-page-title-main">Celâl Şengör</span> Türk yer bilimci, akademisyen ve yazar

Ali Mehmet Celâl Şengör, Türk yer bilimci, akademisyen, bilim insanı ve yazardır. Yapısal yer bilimi ve tektonik dallarındaki çalışmaları ile tanınır. Şerit kıtaların dağ kuşaklarının yapısına etkisini ortaya koymuş ve Kimmer Kıtası adını verdiği bir şerit kıta keşfetmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Atatürk milliyetçiliği</span> Atatürkün milliyetçilik anlayışı

Atatürk milliyetçiliği, Atatürk'ün millet tanımından yola çıkarak Kemalizm'in milliyetçilik ilkesini oluşturur. Atatürk'e göre millet, geçmişte bir arada yaşamış, bir arada yaşayan, gelecekte de bir arada yaşama inancında ve kararında olan, aynı vatana sahip, aralarında ortak dil, kültür, ahlak ve siyasi birlik olan insanlar topluluğudur. Atatürk'ün tanımladığı milliyetçilik; din ve ırk ayrımı gözetmeksizin, ulus tanımını vatandaşlık ve üst kimlik değerlerine dayandıran sivil milliyetçi bir vatanperverlik anlayışıdır.

Müdâfaa-i hukuk cemiyetleri, Osmanlı İmparatorluğu'nun 30 Ekim 1918'de Mondros Mütarekesi'ni imzalayarak İtilaf Devletleri'ne teslim olması üzerine Osmanlı Türkiyesi'nin çeşitli kent ve kasabalarında oluşturulan ve Millî Mücadele'nin ilk örgütsel çekirdeğini oluşturan sivil kuruluşlara verilen ad.

Şevket Aziz Kansu, Türk, tıp doktoru, antropolog, akademisyen, üniversite idarecisi.

<span class="mw-page-title-main">Türkiye İş Bankası Müzesi</span> müze

Türkiye İş Bankası Müzesi, Atatürk tarafından kurulmuş olup; Türkiye İş Bankası'nın tarihi ve cumhuriyetin ilanından beridir gelişen iktisadi bağımsızlığımızın yer aldığı müzedir. 3. genel müdürlük binası olarak kullanılmıştır.

Halkçılık, narodnik ve popülizmden etkilenmiş, popülizm şeklinde değil demokrasilerin yoluyla Türkiye'den dünyaya çıkan düşüncedir. Halkçılık Beyannamesi ve Atatürk'ün Halkçılık ilkesi de bu görüşlerden etkilenmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Eugène Pittard</span> İsviçreli antropolog

Eugène Pittard (1867–1962), İsviçreli antropolog. En bilinen çalışması 1924'te yayımlanan Les Races et l'Histoire'dır.

<span class="mw-page-title-main">Mehmet Ö. Alkan</span> Türk tarihçi

Mehmet Öznur Alkan, Türk siyaset bilimci, tarihçi. 2017-2023 yılları arasında Tarih Vakfı Başkanı olarak görev aldı.

<span class="mw-page-title-main">Nispetiye Caddesi</span> İstanbulda bir cadde

Nispetiye Caddesi veya Nisbetiye Caddesi, sırasıyla Levent, Nisbetiye, Akatlar, Kültür, Etiler ve Rumelihisarı mahallelerini birbirine bağlayan anayoldur. Cadde, günümüzde birçok iş merkezi ve restoranla çevrelenmiştir. Sabah 8-10 ve akşam 18-20 saatleri arasında caddedeki trafik çok yoğundur. Cadde, Nisbetiye mahallesine adını vermiştir.

<span class="mw-page-title-main">Gürol Sözen</span>

Gürol Sözen Türk ressam, yazar, heykeltıraş, sanat tarihçisi.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.