Zabuh - Turkipedia

Zabuh Աղավնո •Ağavno

Zabuh
Koordinatlar: 39°35′23″K 46°32′36″D / 39.58972°K 46.54333°D / 39.58972; 46.54333
Ülke	Azerbaycan (de jure) Dağlık Karabağ (de facto)
Rayon	Laçın (de jure)
İl	Kaşatag (de facto)
Nüfus
• Tahminî (2021)^[1]	~40
Zaman dilimi	UTC+04.00 (AZT)

Zabuh (Ermenice: Աղաւնոյ, romanize: Ağavno) Azerbaycan'ın Laçın Rayonu'nda yer alan bir köydür. Eski Laçın Koridoru'nun üzerinde yer almaktadır.

Tarihçe

Birinci Dağlık Karabağ Savaşı

Köy 1992 yılında Ermenistan Silahlı Kuvvetlerinin kontrolüne geçti.^[2]

Ermeni işgali

1992'den itibaren köy, Kaşatag ilinin bir parçası olarak de facto Dağlık Karabağ Cumhuriyeti tarafından yönetildi. Dağlık Karabağ yönetimi işgal sırasında köye Lübnan'dan gelen Ermenileri yerleştirdi.^[2]^[3]

2005 yılında 149 kişilik nüfusa sahip köyde^[4] 2015 yılı nüfus sayımına göre 175 kişi yaşıyordu.^[5]

2020 Dağlık Karabağ Savaşı

Laçın Rayonu'nun Azerbaycan kontrolüne geçmesinden sonraki tahliye öncesinde bölgedeki bazı Ermeniler, Dağlık Karabağ'ı Ermenistan'a bağlayan şehirden geçen kara koridoru üzerinden^[3] Rus denetimine rağmen kaçtılar. Rus barış güçleri köye karakol kurdu.^[3] 27 Kasım'da Narek Aleksanyan Ermenileri bölgeyi terk etmemeye çağırarak anlaşma şartlarının değiştiğini; Laçın, Sus ve Zabuh'un Azerbaycan kontrolüne geçmeyeceğini öne sürdü. Bu iddialar, Azerbaycan merkezli Sosyal Araştırmalar Merkezi Başkanı Zahid Oruç tarafından reddedildi. BBC Rusça muhabiri Yuri Vekdik'e göre Aleksanyan'ın çağrılarına rağmen Laçın'daki Ermeniler bölgeyi terk etmeye başlamıştı.^[6] 1 Aralık'ta Azerbaycan kuvvetleri, tanklarla bölgeye girdi ve Azerbaycan Savunma Bakanlığı, Laçın şehrinden bir görüntü yayımladı.^[7]

Ateşkesin ardından kırkı Zabuh'da olmak üzere yaklaşık 200 Ermeni Laçın Koridoru'nda kaldı.^[1]

25 Ağustos 2022'de Laçın Koridoru'nun güzergahının değiştirilmesiyle koridorun eski güzergahı üzerğnde bulunan Zabuh ve Sus köyleriyle Laçın şehri 26 Ağustos 2022'de Azerbaycan'ın tam denetimine geçti.

Dış bağlantılar

Wikimedia Commons'ta Zabuh ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır.

GEOnet Names Server'da Zabuh

Kaynakça

^ ^a ^b Sara Petrosyan (22 Şubat 2021). "Փոքրաթիվ հայեր դեռևս բնակվում են Քաշաթաղում, բայց դա ռուսների քմահաճույքով է պայմանավորված". hetq.am. Hetq. 22 Şubat 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Mayıs 2021.
^ ^a ^b "Laçın – məğrur rayonun hekayəsi". BBC Azerice (Azerice). 1 Aralık 2020. 1 Aralık 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Mayıs 2021.
^ ^a ^b ^c Vendik, Yuri (17 Kasım 2020). "Армяне оставляют Лачин, несмотря на конец войны в Карабахе и прибытие российских миротворцев". BBC Rusça (Rusça). 17 Kasım 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Mayıs 2021.
^ "The Results of the 2005 Census of the Nagorno-Karabakh Republic" (PDF). Artsah Cumhuriyeti Millî İstatistik Hizmeti. 11 Eylül 2008 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi.
^ Hakob Gahramanyan. "Directory of socio-economic characteristics of NKR administrative-territorial units (2015)". 30 Ekim 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi.
^ "Laçın şəhəri ermənilərdəmi qalır? Ermənilərə belə deyilib, amma onlar şəhəri tərk edir". BBC Azerice (Azerice). 30 Kasım 2020. 30 Kasım 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Mayıs 2021.
^ "Azerbaijani Forces Enter Third District Under Nagorno-Karabakh Truce". Radio Free Europe/Radio Liberty (İngilizce). 30 Kasım 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Aralık 2020.

İlgili Araştırma Makaleleri

Dağlık Karabağ, Güney Kafkasya'da, Küçük Kafkas Sıradağları'nda Azerbaycan'a ait ancak uzun yıllar Ermeni işgali altında kalmış tarihi bölge. 2020 yılında Dağlık Karabağın bir bölümü 2. Dağlık Karabağ Savaşı sırasında Azerbaycan tarafından geri alınırken kalan kısmı Rus barış güçleri denetiminde Ermeni kontrolünde bırakan 10 Kasım 2020 tarihli ateşkes anlaşması ile Ermenistan hükûmeti yenilgiyi resmen kabul etmiştir. Günümüzde Anti Terör Operasyonu sonrası Ermeni kontrolünde kalan kısımlar da Azerbaycan kontrolüne geçmesiyle bölgenin tamamı Azerbaycan hakimiyeti altındadır. 2. Dağlık Karabağ Savaşı sonrası, 90'lı yılların başında bölgeden zorla göç ettirilen Azerbaycanlıların dönüşü peyderpey sağlanırken aynı savaş ve 2023 yılındaki Anti Terör Operasyonu sonrası bölgede yaşayan Ermenilerin neredeyse hepsi Ermenistan'a göç etmiştir.

Füzuli Rayonu, Azerbaycan'da rayon olarak adlandırılan birinci derece idari bölüm.

Hocalı Rayonu, Azerbaycan'da rayon (il) olarak adlandırılan birinci derece idarî bölümlerden birisidir.

Laçın Rayonu, Azerbaycan'da rayon olarak adlandırılan birinci derece idarî bölümlerden birisidir. Rayonun merkezi Laçın şehridir.

Terter -, Azerbaycan'da rayon. Merkezi Terter şehridir.

<span class="mw-page-title-main">Hankendi</span> Azerbaycanda şehir

Hankendi veya Stepanakert Azerbaycan'ın Dağlık Karabağ bölgesinde bir hayalet şehirdir. 2023 Azerbaycan harekâtına kadar şehir, ayrılıkçı Dağlık Karabağ Cumhuriyeti'nin kontrolü altındaydı ve başkenti olarak işlev görüyordu. Şehir, Karabağ dağ sırasının doğu yamaçlarında, Karkar Nehri'nin sol kıyısında, bir vadi içinde yer almaktadır.

Dağlık Karabağ Cumhuriyeti veya 2017-2023 yılları arasındaki resmî ismiyle Artsah Cumhuriyeti, Güney Kafkasya'da, Azerbaycan'ın uluslararası tanınmış sınırları içinde de facto devletti. Azerbaycan Devleti'nin 2023 yılında egemenliğini tesis etmesinin ardından lağvedilmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Laçın</span> Azerbaycanda şehir

Laçın Azerbaycan'ın bir kenti ve kentin adını taşıyan rayonun merkezidir.

Ağdere Rayonu veya eski adlarıyla Cerabert Rayonu ve Mardakert Rayonu, Azerbaycan'da rayondur. 1930-1991 yılları arasında Azerbaycan Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti'nin Dağlık Karabağ Özerk Oblastı'na bağlı idi. 1992-2023 yılları arasında sınırları içerisinde Azerbaycan'ın Kelbecer, Terter ve Ağdam rayonları bulunmakta idi.

Dağlık Karabağ Özerk Oblastı, 1923'te Sovyetler Birliği'nin Azerbaycan Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti içinde kurduğu özerk oblasttı. Başkenti Stepanakert şehriydi. Oblastın lideri, Azerbaycan Komünist Partisi Dağlık Karabağ Özerk Bölgesi Komitesinin Birinci Sekreteriydi. Nüfusun çoğunluğunu etnik Ermeniler oluşturuyordu.

Laçın Koridoru Ermenistan ve Dağlık Karabağ'ı birbirine bağlayan bir dağ yoludur. Bu iki bölge arasındaki tek yol olarak Laçın Koridoru, sıkça Dağlık Karabağ sakinleri için bir "yaşam hattı" olarak tanımlanmıştır. Koridor, de jure olarak Azerbaycan'ın Laçın rayonu sınırlarında yer alsa da, 2020 Dağlık Karabağ Ateşkes Antlaşması gereği Rus barış gücünün kontrolündedir. Koridorun bölgesine 2022 yılına kadar Zabuh, Sus köyleri ve Laçın şehri dahildi. Ancak, 26 Ağustos 2022'de bu yerleşim birimleri Azerbaycan kontrolüne geçti. Dört gün sonra Zabuh, Sus ve Laçın yerleşimlerini baypas eden yeni bir güney rotası kullanıma açıldı ve bu yol Mets Şen/Böyük Kaladeresi ve Hin Şen/Kiçik Kaladeresi köylerinden geçti.

İkinci Dağlık Karabağ Savaşı, 2020 Dağlık Karabağ Savaşı veya 44 Günlük Savaş Dağlık Karabağ'da Türkiye destekli Azerbaycan ile Ermenistan ve onun desteklediği tanınmayan Dağlık Karabağ Cumhuriyeti arasında yaşanmış silahlı çatışmalardır.

İkinci Dağlık Karabağ Savaşı kronolojisi, öncelikle savaşan tarafların resmî açıklamalarına dayanmaktadır. Çatışmalar siper savaşları, ağır silahlar, çok namlulu roketatarlar, zırhlı savaşlar, roketler, balistik füze saldırıları ve başta Türk yapımı Baykar Bayraktar TB2 ve İsrail yapımı Harop dronları olmak üzere insansız hava aracı saldırıları ile karakterize edildi. Ayrıca Ermenistan veya Azerbaycan dışında uluslararası toplumun çoğu tarafından yasaklanmış olan misket bombalarının da saldırılar sırasında kullanıldığı tespit edilmiştir. Ermenistan ordusu tarafından Azerbaycan'ın Gence kentine düzenlenen bir dizi balistik füze saldırısı sivillerin kitlesel ölümüne neden olurken Azerbaycan ordusu, Dağlık Karabağ Cumhuriyeti'nin de facto başkenti Hankendi ve bölgenin başka yerlerindeki sivil altyapı tesisleri hedef alınarak büyük hasara ve can kayıplarına yol açtı. Tartışmalı toprak miktarı sınırlı olsa da çatışma seviyesi ve uluslararası sınırlara konumlanan mühimmatlar nedeniyle çatışma Dağlık Karabağ sınırlarının ötesine genişledi. İran'ın Doğu Azerbaycan Eyaleti'ne mermi ve roketler düştü, ancak herhangi bir hasar görülmedi ve İran, kendi toprakları üzerinde birkaç insansız hava aracının (İHA) düştüğünü veya düşürüldüğünü belirtti. Gürcistan ise Kaheti bölgesinde iki insansız hava aracının çarpıştığını bildirdi. Hocavend'e düzenlenen saldırılar sonrası Dağlık Karabağ yetkilileri sivilleri silah altına almaya başladı.

Laletepe veya Lale İlahi Tepe, Azerbaycan'ın Cebrayıl rayonunda bulunan bir tepedir. Tepe, 271.1 metre yüksekliğinde olup Çocuk Mercanlı köyünün 2.9 km kuzeybatısında yer almaktadır.

Dağlık Karabağ çevresinde Ermenistan tarafından işgal edilmiş Azerbaycan toprakları, de jure Azerbaycan'a ait olan ve Dağlık Karabağ Savaşı'nın sona ermesiyle birlikte Ermenistan ve uluslararası alanda tanınmayan Dağlık Karabağ Cumhuriyeti'nin askerî kuvvetleri tarafından işgal edilmiş, eski Dağlık Karabağ Özerk Oblastı'nın dışında yer alan topraklardır. Günümüzde eski Dağlık Karabağ Özerk Oblastı'nın bir bölümünü içeren Kelbecer rayonu dışında tüm rayonlar, Azerbaycan Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti'nin eski rayonlarıyla aynıdır.

Şuşa Muharebesi veya Azerbaycanlılar tarafından dile getirildiği şekilde Şuşa'nın Kurtuluşu, 4-7 Ekim 2020 tarihleri arasında de jure Azerbaycan'ın Şuşa rayonunun parçası olan ancak de facto olarak artık Azerbaycana ait olan Şuşa şehrinde gerçekleşen muharebe.

2020 Dağlık Karabağ Ateşkes Antlaşması, 10 Kasım 2020 tarihinde Azerbaycan ile Ermenistan arasında yapılan ve 2020 Dağlık Karabağ Savaşı'nı sona erdiren bir ateşkes antlaşmasıdır. Antlaşma, Ermenistan'ın teslim olduğunu duyurmasının ardından 9 Kasım'da Azerbaycan cumhurbaşkanı İlham Aliyev, Ermenistan başbakanı Nikol Paşinyan ve Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin tarafından imzalandı ve Dağlık Karabağ bölgesindeki tüm çatışmalara 10 Kasım 2020 tarihinde Moskova saati ile 00:00 itibarıyla son verildiği açıklandı. Tanınmayan Dağlık Karabağ Cumhuriyeti cumhurbaşkanı Arayik Harutyunyan da çatışmaların sona ermesini kabul etti.

Dağlık Karabağ'da barışı koruma misyonu 2020 Dağlık Karabağ savaşı sonrasında Dağlık Karabağ bölgesinde devam eden barışı koruma operasyonlarını ifade eder. Ermenistan ve Azerbaycan güçleri arasındaki ateşkesi izlemeyi amaçlayan operasyon Rusya ve Türkiye tarafından yürütülüyor.

Azerbaycan-Ermenistan sınırı Azerbaycan ve Ermenistan arasındaki uluslararası sınırdır. Sınırın uzunluğu tahminen 996 km ile 1.007,1 km arasında değişmektedir. E002 ve E117 Avrupa E-yolları buradan geçmektedir.

Laçın Kürt Cumhuriyeti, Ermeni güçleri tarafından 20 Mayıs 1992'de Vekil Mustafayev önderliğinde Laçın rayonu arazisinde Laçın Koridoru'nun işgalini yasallaştırmak amacıyla kurulan tanınmayan bir devlettir. Laçın'ın işgali sırasında Azerbaycan Türkleri gibi Kürtler de bölgeden sürülmüştü, böylece 22 Mayıs'ta devlet yıkılmıştı.

Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.