İçeriğe atla

Z-Kütüphane

Z-Kütüphane veya zenginleştirilmiş kütüphane, okul kütüphaneleri kapsamında geliştirilmiş yeni bir modeldir.[1] Okullardaki geleneksel kütüphane ortamının dijitalleşen dünya ile yönünü değiştirmesi “Z- Kütüphane” modelini ortaya çıkmıştır. Z- Kütüphane, estetik, ergonomik tasarımı ve teknolojik altyapısı ile kullanıcıların okullarda bilgiyi arama davranışlarını desteklemeye imkân tanıyan sosyal bir etkinlik alanıdır.[2]

Resim 1: Z-Kütüphane Anaokulu Örneği
Resim 2: Z-Kütüphane İlkokul Örneği
Resim 3: Z-Kütüphane Ortaokul Örneği
Resim 4: Z-Kütüphane Lise Örneği

Bu kütüphane modeli Türkiye’de ilk defa 2014 yılında Milli Eğitim Bakanlığının başlattığı Orman ve Su İşleri Bakanlığının ve Türkiye Belediyeler Birliğinin paydaşlığını üstlendiği “Okullara Hayat Olsun” adı altında faaliyete geçen projede gündeme gelmiştir.[3]

Z- Kütüphane uygulamasının faaliyete geçmesiyle okul, öğrencilerin eğitim ve öğretim faaliyetlerini destekleyerek kişisel gelişimlerine katkı sağlayacak kütüphane uygulamasına da destek vermiş olmaktadır.[4] Öğrencileri, anaokulundan liseye kadarki süreçte destekleyen Z-Kütüphane uygulaması, öğrencilere kitap ve kütüphane ilişkisini yaşayarak öğretmeyi hedeflemektedir.[5] Bu bağlamda Z- Kütüphane, öğrenme faaliyetlerini elektronik kitap, bilgisayar ve internet destekli hizmet çerçevesinde oluşturan sosyal yapıyı ifade ederek, bir nevi okul kütüphanelerini sadece kitap okuma etrafında şekillendirilmiş durağan yapısından çağdaş dijital teknolojilerin de kullanılabildiği bir yaşam alanına dönüştürmüştür.[6] Yeni modelde artık kütüphanede kitap okuma becerisinin kazandırılmasının yanında çeşitli zeka oyunları ve etkinlikler de bulunmaktadır.

Z-Kütüphanelerinin iç dizaynı, kullanıcıların ilgisini çekebilecek şekilde tasarlanmıştır. Farklı tarzlarda raf çeşitleri ve oturma planları Z- Kütüphanenin karakteristik özelliklerinden bazılarını oluşturmaktadır. Örneğin kütüphaneye puf, minder ve koltuk konulması ya da hareketli kitaplıklar daha rahat ve ilgi çekici bir mekân sağlamaktadır.[7] Kullanıcıların dikkatini kitap, eğlence ve dinlenme alanlarına yönlendirmek amacıyla duvarlar farklı renklere boyanmakta ve iç mekân süslemeleri ile kapalı kütüphane ortamına derinlik kazandırılmaktadır.

Z-Kütüphane, anaokulu, ilkokul, ortaokul ve lise için farklı olmak üzere dörde ayrılır. Kütüphane tasarımında anaokulu için iki, ilkokul, ortaokul ve lise için üç model sunulmaktadır. Her düzey için farklı tasarımları bulunan Z-Kütüphanelerinin mekân tasarımları resim 1, resim 2, resim 3 ve resim 4’ te örnek olarak verilmiştir[8]

Z- Kütüphane Kurmanın Genel Koşulları

Z- Kütüphane oluşturulurken kütüphane içerisinde yer alacak her şey standartlara uygun olmalıdır.[9] Z-Kütüphane kurma talebinde bulunmak isteyen okullar, Milli Eğitim Bakanlığının “Zenginleştirilmiş Kütüphane (Z-Kütüphane) Kurulumu ve Donatımına İlişkin Şartname” yi referans almaları gerekmektedir. Z-Kütüphane kurmak için gereken koşullar ise en genel anlamda aşağıdaki gibi sıralanmaktadır:

• Kütüphane, zemin katta, ulaşımı kolay ve fark edilebilir levhalarla ulaşılabilen bir alanda yer almalıdır.

• Kütüphanede kullanıcılar için çalışma, bilgisayar ve oyun alanları oluşturulmalıdır.

• Kütüphane içerisinde oluşturulacak alanlar, sandalye, puf, koltuk gibi farklı oturma grupları ile desteklenmelidir.

• Kütüphanede kullanıcılar için bilgisayar ve internet altyapısı sağlanmalıdır.

• Kütüphanede zekayı geliştiren oyun alanları oluşturulması gerekmektedir. Şartnamede kütüphane içerisinde oyun alanlarının varlığının göstergesi olarak 2 adet satranç masası bulunması yer almaktadır.

• Kütüphanede kullanılacak rafların boyu anaokulu için 90 cm, ilkokul için 120 cm, ortaokul için 150 cm ve lise için 180 cm olmak üzere farklılık göstermektedir.

• Kütüphane kurulumu için kullanılan tüm malzeme, donanım ve yazılımlar güncel teknoloji ile uyumlu ve sürekli olmalıdır.

• Kütüphane için seçilecek kitaplar, idare tarafından belirlenecek olan kaynak seçim komisyonu tarafından belirlenecektir.

• Kütüphanede en az bin adet kitap bulunması gerekmektedir.[10]

• Kütüphanede yapılacak olan mimari değişiklikler, kurulum ve donatım şartnamesi dışında başkanlık onayı olmaksızın yapılmamalıdır.[11]

Yukarıda belirtilen genel şartlar sağlandığında kütüphanenin hazırlık süreci tamamlanmış olmaktadır. Gereken şartları sağlayan okullar, kütüphane kurulumuna ilişkin yönergeyi uygulamaya koyabilmektedir. Bünyesinde kütüphane bulunduran okullar, kütüphanelerini Z- Kütüphaneye dönüştürmek için de aynı başvuruyu yapmalıdır. Kütüphanede bulunan kitap ve diğer materyaller Z-Kütüphane şartlarını sağladığında kütüphane kurulumu gerçekleşecektir.

Kütüphanede eğitim, internet ve eğlence altyapısının sağlanması, kütüphanenin kullanım istatistikleri üzerinde etkili olduğu tespit edilmiştir. Yapılan çalışmalarda, okullarda Z-Kütüphane varlığının olumlu etkilerinin bulunduğu görülmüştür. Z-Kütüphane modeli kullanıcıların kütüphaneyi kullanma sıklıklarını pozitif yönde etkilemektedir.[12]

Kaynakça

  1. ^ Yılmaz, E. (2021). Z- Kütüphane: Okul Kütüphaneleri, BBYON Topluluğu. 19.05.2022 tarihinde https://www.youtube.com/watch?v=ZLAE57hjb2I 11 Haziran 2022 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. adresinden erişildi.
  2. ^ Z- Kütüphane, (2016). Hakkımızda. 25.05.2022 tarihinde https://z-kutuphane.meb.gov.tr/Home/Hakkimizda#:~:text=Z%2DK%C3%BCt%C3%BCphane%3B%20estetik%20ve%20ergonomik,imk%C3%A2n%20veren%20sosyal%20etkinlik%20alan%C4%B1d%C4%B1r 9 Haziran 2022 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. adresinden erişildi.
  3. ^ Uyar, F., Yılmaz, M. (2019). Zenginleştirilmiş Kütüphanelerin Türkiye’deki Eğitime Katkıları: Zonguldak Alaplı İMKB Teknik ve Endüstri Meslek Lisesi Araştırması, Bilgi ve Araştırmaları Dergisi, 11, s.1-2. 19.05.2022 tarihinde https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/781604 24 Mart 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. adresinden erişildi.
  4. ^ Ak, Ş., Çetintaş, B., (2015). Eğitimde Zenginleştirilmiş Kütüphanelerin Yeri ve Önemi: Ahmet Mesut Yılmaz İlkokulu Zenginleştirilmiş Kütüphane Uygulaması, Milli Eğitim, 208, s.19. 10.05.2022 tarihinde https://web.archive.org/web/20200326033528/https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/441337 adresinden erişildi.
  5. ^ Duran, E., Özen, N. E., (2018). Ortaokul Öğrencilerinin Z-Kütüphane İle İlgili Görüşleri, Akademik Sosyal Araştırmaları Dergisi, 6 (69), s.65-77. 12.05.2022 tarihinde https://web.archive.org/web/20180508081528/http://www.asosjournal.com:80/Makaleler/1227092954_13665%20Erol%20DURAN.pdf adresinden erişildi.
  6. ^ Çakmak, T., Eroğlu, Ş., (2020). Zenginleştirilmiş Kütüphanelerdeki Mevcut Durum ve Uygulamaların Analizi: Ankara’nın Çankaya İlçesindeki 12 Okulda Gerçekleştirilen Araştırmanın Sonuçları, Türk Kütüphaneciliği, 34 (1), s. 7. 08.05.2022 tarihinde https://web.archive.org/web/20210410000835/https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/1009868 adresinden erişildi.
  7. ^ Ak, Ş., Çetintaş, B., (2015). Eğitimde Zenginleştirilmiş Kütüphanelerin Yeri ve Önemi: Ahmet Mesut Yılmaz İlkokulu Zenginleştirilmiş Kütüphane Uygulaması, Milli Eğitim, 208, s.22. 10.05.2022 tarihinde https://web.archive.org/web/20200326033528/https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/441337 adresinden erişildi.
  8. ^ Sokur, Z., (2020). Z- Kütüphane Tasarımının Kullanıcı Üzerindeki Etkisi: Kocaeli İlindeki Okul Kütüphaneleri Örneği, (Yükseklisans Tezi), Çankırı Karatekin Üniversitesi/ Sosyal Bilimler Enstitüsü, Çankırı. 25.05.2022 tarihinde https://acikbilim.yok.gov.tr/bitstream/handle/20.500.12812/82122/yokAcikBilim_10234385.pdf?sequence=-1 11 Haziran 2022 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. adresinden erişildi.
  9. ^ . Milli Eğitim Bakanlığı, (t.y.). Zenginleştirilmiş Kütüphaneler (Z-Kütüphane) Etki Analiz Araştırması. 08.05.2022 tarihinde https://web.archive.org/web/20210410000835/https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/1009868 adresinden erişildi.
  10. ^ Odabaş, H., Akkaya, M. A., (2019). Bilgi Merkezleri, Hiperyayın, s.191.
  11. ^ . Milli Eğitim Bakanlığı, (2017). Zenginleştirilmiş Kütüphane (Z-Kütüphane) Kurulumu ve Donatımına İlişkin Şartname (Versiyon 5), s. 8. 11.05.2022 tarihinde https://web.archive.org/web/20181221165640/http://dhgm.meb.gov.tr:80/dosyalar/ZK%C3%BCt%C3%BCphane_2017_yili_sartnamesi.pdf adresinden erişildi.
  12. ^ Destek Hizmet Genel Müdürlüğü, (t.y.). Zenginleştirilmiş Kütüphaneler (Z- Kütüphane) Etki Analiz Araştırması Kısa Özet. 08.05.2022 tarihinde https://dhgm.meb.gov.tr/dosyalar/Z_Kutuphane_Etki_Analizi_Arast%C4%B1rmasi.pdf 23 Şubat 2022 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. adresinden erişildi.

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Kütüphane</span> kitaplar, el yazmaları, ses kayıtları veya filmler gibi edebi, müzikal, sanatsal veya referans materyallerinin koleksiyonuyla ilgilenen bir kurum

Kütüphane anlamına gelen ve genellikle Batı dünyasında yaygın olarak kullanılan ‘bibliothek’ kelimesinin aslı Eski Yunancadır ve biblion kitap, baskılı ürünlerin saklandığı yer demektir. Türkçedeki kütüphane ise, Farsça ve Arapça kökenli kütüb (kitaplar) ile Farsça hane (ev) sözcüklerinden türemiştir ve kitapların evi anlamına gelmektedir. Her iki dilde de kütüphane terimi, kitapların saklandığı yer anlamında kullanılmaktadır.“Kütüphaneler, elde edilen bilginin toplanması, depolanması ve dağıtılması fonksiyonlarını gören hizmet işletmeleridir” Toplumsal gereksinimleri karşılamak için kurulan kütüphaneler, her türlü kayıtlı bilgi kaynağını bilgi gereksinimi olan kullanıcıya etkin biçimde sunar böylece bağlantı işlevini sağlamaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Friedrich Schelling</span> Alman idealist düşünür

Friedrich Wilhelm Joseph Schelling, Alman İdealist düşünür. Fichte'nin temel kavrayışını ve idealist bakış açısını paylaşmakla birlikte, onun mutlak ego'nun bir ürünü olarak yalnızca bireysel bilinçle iradeye karşı koyan bir engel işlevi gören doğa anlayışına karşı çıkmıştır.

Şahincibaşı, Osmanlı saray teşkilatında Birun bölümünün Şikâr Ağaları sınıfına mensup, Osmanlı sarayında padişahların avcı kuşlarının bakımı ve eğitimi ile avla ilgili işlerini yürüten görevlilerden olan şahincilerin başıdır.

Son Cemaat Yeri, büyük camilerde camiye bitişik revaklı yerdir. Bu yerin bir tarafı açıktır. Avludaki cemaat yeri denilebilecek bu yer, avludan yüksek bir platformdadır. Duvarları pencereli ve mükebbirelidir (balkon). Döşeme mermerdir ve örtü olarak kilim, tahta, hasır kullanılır.

Talas Yazıtları,, Talas ve Yenisey nehirleri civarında da Türk yazıtları bulunmaktadır. Bu yazıtları ilk olarak ele alıp inceleyen Fin bilim insanı Axel Heikel oldu. Göktürk harfleriyle yazılmıştır. Batı Türkistan Yazıtları olarak da bilinmektedir.

Z Vitamini, Hüseyin Nihal Atsız tarafından 1959'da yazılan bir romandır. Büyük Doğu dergisinde tefrika edilmiştir.

Denizli İl Halk Kütüphanesi, Denizli ili merkez ilçesinde bulunan, Kültür Bakanlığı Kütüphaneler ve Yayımlar Genel Müdürlüğü'ne bağlı olarak hizmet veren halk kütüphanesidir.

TBMM 2. dönem milletvekilleri listesi, 11 Ağustos 1923 - 26 Haziran 1927 tarihleri arasında Türkiye Büyük Millet Meclisinde görev yapmış milletvekillerinin listesidir. Bu dönemde bağımsız olarak seçilebilen birkaç vekil ve muhalif tek vekil Zeki Kadirbeyoğlu dışında hepsi Anadolu ve Rumeli Müdâfaa-i Hukuk Cemiyeti 'tan seçildi.

<span class="mw-page-title-main">1938 Kırşehir depremi</span>

1938 Kırşehir depremi 19 Nisan yerel saat ile 12.59'da (öğle) meydana geldi. 3860 binanın yıkılmasına ve 224 can kaybına yol açan ve 6.7 Ms büyüklüğünde meydana gelen deprem. Mercalli şiddet ölçeğine göre en büyük şiddet IX (Şiddetli) olarak hissedildi. Derinlik USGS tarafından 10 km olarak belirlenmiştir. Fay yaklaşık 14 km kırılmıştır. Deprem, Seyfe Fay Zonu'nda meydana gelmiştir. Bu kırık hattında yaklaşık olarak 60 cm düşey, 65 cm yanal atım belirlenmiş ve fay sağ yanal doğrultu atımlı fay olarak tanımlanmıştır.

<i>Yaşamak Güzel Şey Be Kardeşim</i>

Yaşamak Güzel Şey Be Kardeşim, Nâzım Hikmet'in romanlarından biridir. 1962 yılında yazılan eser, Türkiye'de Nazım Hikmet'in vefatından sonra, 1966'da basılmıştır. Nâzım Hikmet’in yaşam serüvenini konu alan ve otobiyografik anlatının özelliklerini taşıyan bir romandır. Romanın merkezî karakteri Ahmet’tir ve onun üzerinden Nâzım Hikmet’in hayatının üç dönemi anlatılır.

<span class="mw-page-title-main">Niyazi Mısri Sosyal Bilimler Lisesi</span>

Niyazi Mısri Sosyal Bilimler Lisesi (NMSBL) 2010 yılında eğitim öğretim hayatına başlamış ve ilk mezunlarını 2014-2015 eğitim sezonunun sonunda vermiştir. 2014-2015 eğitim sezonunda elde ettiği büyük başarılar sonucu sayılı okullar arasında yerini almıştır. Sosyal Bilimler Liselerinin 27. halkasını oluşturmaktadır. Okul ismini ünlü düşünür Niyazi Mısri'den almıştır. Malatya'nın tek, Sosyal Bilimler Lisesi ve 5 yıl eğitim veren lisesidir. Sosyal bilimler liseleri, statü bakımından fen liselerine eşittir (Ref: Ortaöğretim Genel Müdürlüğü & Sosyal Bilimler Liseleri Yönetmeliği).Ayrıca Sosyal Bilimler Liseleri öğretmenleri yalnız belli sınavlardan geçmek koşuluyla bu okullarda görev yapabilmektedirler.

Bahâî takvimi veya Bahai takvimi, Bahâîlikte kullanılan bir takvimdir. Takvim 21 Mart 1844'te kabul edilmiştir.

Mavera, 1976-1990 yılları arasında şair Cahit Zarifoğlu ve arkadaşları tarafından çıkarılmış aylık edebiyat dergisidir. Bu dergiye bağlı bir de Akabe Yayınları vardır.

<span class="mw-page-title-main">Aks-ı Sadâ</span> Samsunda çıkarılan ilk gazete

Aks-i Sadâ, İkinci Meşrutiyet döneminde Samsun'da çıkarılmaya başlanan gazetedir. Samsun'da çıkarılan ilk gazete olma özelliği taşır.

Ağrı Dağından Aştım, uşşak makamında 2/4'lük ritme sahip türküdür. Anadolu'da yaygın olarak söylenen, Anadolu dışında da çeşitlemeleri bulunan bir türküdür.

Kütüphanelerarası işbirliği, bir görevi en kaliteli biçimde tamamlamak için iki veya daha faza kişinin ya da kurumun bir araya gelerek etkileşim içinde olmasıdır. İşbirliği yapılırken amaç her zaman kullanıcılara daha kaliteli, hızlı ve iyi hizmet sağlamaktır. Bunun yanı sıra ekonomik ve diğer sebepler yüzünden hayata geçirilemeyen bazı plan ve projelerin ortak anlayış ile hayata geçirilmesidir. İşbirliği çabalarının ortak yönü; ortaya çıkan hizmetten ya da üründen işbirliği yapan kütüphanelerin ortaklaşa yararlanmalarıdır. Tarih boyunca her kurum işbirliğine ihtiyaç duymuştur. Her kurum kendi içinde çok başarılı işler yürütür ancak,kullanıcı istekleri göz önünde bulundurulduğunda bazen bir başka kurumdan yardım almak ortaya her iki taraf içinde daha iyi bir iş çıkarır.Günümüzde de her kurum işbirliğine bir noktada ihtiyaç duyar.Özellikle değişen dünya koşulları,her geçen gün artan bilgi ile birlikte günümüzde çok önemli bir yere sahip olan kütüphaneler işbirliğine başvuran kurumların başında gelir.Çoğu zaman kullanıcılarına daha kaliteli ve hızlı bir hizmet sunmak için işbirliğine başvururlar.Bu sayede işbirliği içinde olan her kurum görevini en iyi şekilde yerine getirir.Geçmişe baktığımızda da kütüphaneler işbirliğine her dönem katkı sağlamıştır.Bu alanda resmiyet kazanan ilk işbirliği örneği 1916'da Albert Mansbridge tarafından kurulan ve Londra'da bulunan Merkez Öğrenci Kütüphaneleridir.Bu işbirliğinin amacı kütüphanelerarası ödünç verme işini kolaylaştırmak ve halka daha iyi bir hizmet vermektir.İşbirliği genel olarak güçsüz bir kurumun daha güçlü kurumdan yardım alması gibi anlaşılsa da aslında çoğu zaman durum bu şekilde değildir.Örneğin eşit güçteki kütüphaneler bugün güçlerini birleştirerek birçok hizmet alanında birbirinin açığını kapatarak ilerler.Bu boyutta incelendiğinde işbirliğinin yardımlaşma konusundaki önemi de görülür.Günümüzün değişen koşulları, gelişen teknoloji ve içinde bulunduğumuz bilgi çağı nedeniyle işbirliği bir zorunluluk haline gelmiştir. Bu bilgi çağının önemli bir yerinde bulunan kütüphaneler de işbirliği ve birbirleriyle kaynak paylaşımına hem kaliteli hizmet hem de kurumsallaşmak için bir nevi mecburdurlar.Eldeki kaynakları birleştirerek israf etmeme, planlı ve düzgün kullanımı kütüphaneler arası işbirliğinde oldukça önemlidir. İşbirliği sürecinde sabırlı ve kararlı olunmalıdır. Ortak bilgi sistematik bir şekilde akla ve mantığa uygun kullanılmalıdır. Ancak bu şekilde kütüphaneler arası işbirliğinde başarı sağlanır.Bu durumlar sağlanmadığı takdirde başarılı bir sonuç alınması mümkün değildir.Başarısız olunan işbirliklerinin en büyük nedenlerinden biri ortak çalışma bilincinin olmaması ve ortak proje yönetememektir.Gerekli çalışmalar sırasında belirli bir standart ve kalite yakalanamadığı takdirde de sonuç yine başarısızlık olur.Ayrıca, bibliyografik kontrollerin sağlanamaması,hizmete sunulması planlanan bilgi kaynaklarında ki gecikme ve kütüphane alt yapısındaki sıkıntılarda teknik problemlerden biridir.Bu faktörler kütüphanelerarası işbirliğini engelleyen en önemli nedenlerdir.

Huzursuzluk, Türk yazar Zülfü Livaneli tarafından yazılmış olan 2017 yılı basımlı bir romandır. Kitap, yakın zamanda Orta Doğu'da yaşanmış olan bazı dram yüklü olayları aktarmaktadır.

MARC21

<span class="mw-page-title-main">Keçi sütü</span>

Keçilerden elde edilen az yağlı ama besleyici süt türüdür. Sütü oluşturan Yağ % 3.8, Yağsız K.M. % 8.9,Laktoz %4.1, Protein % 3.4, Kazein % 2.4, Kül % 0.8 ana hatları bu şekildedir. Keçinin ırkı, beslenme şekli, yaşadığı mevsim değişikliklerine göre bu oranlar değişebilir.

Mahmut H. Şakiroğlu, Türk tarihçi, akademisyen ve yazardır. İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Tarih Bölümünden mezun olan Şakiroğlu, Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi ile Selçuk Üniversitesi Edebiyat Fakültesinde öğretim üyesi olarak görev yapmıştır.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.