İçeriğe atla

Zırhlı personel taşıyıcı

Tarihteki ilk zırhlı personel taşıyıcı olan Mark IX

Zırhlı personel taşıyıcı veya kısaca ZPT, piyadeleri cepheye taşımak için üretilen Zırhlı savaş aracıdır. Genellikle Makineli tüfek ile silahlandırılan araçlarda kimi zaman geri tepmesiz top, güdümlü tanksavar füzesi ya da havan topundan yararlanılmaktadır. Bu araçlar doğrudan cephe savaşları için tasarlanmayıp, taşıdıkları askerleri şarapnel ve düşman pusu ateşlerinden korumak içinde üretilmiştir. Yürüyen aksamlarında genellikle tekerlek ve palet kullanılmıştır. Örneğin Birleşik Devletler Ordusuna ait M113'de (palet), Birleşik Krallık Ordusuna ait FV 432'de (palet), Fransız VAB'da (tekerlek), Alman Ordusu GTK Boxerda (tekerlek) ve Sovyet BTR'de (tekerlek) kullanmaktadır. Bu araçlardan daha zırhlı olan Zırhlı Muharebe Araçları (ZMA) ise doğrudan cephede düşmanla çarpışmak için üretilmiştir.

Tarihçe

M113, Vietnam Savaşı sırasında en fazla kullanılan ZPT modeliydi

Tanklar ilk olarak I. Dünya Savaşı sırasında geliştirilen araçlardı. Birleşik Krallık Ordusu için üretilen Mark I tankı içerisinde az da olsa piyadeler için yer bulunmaktaydı. Kimi uzmanlar bu tankın ilk zırhlı personel taşıyıcı olduğunu söylemektedir. Bu iş için düşünülen ilk araç 1918 yılında üretilen Mark IX'du.

II. Dünya Savaşı sırasında Amerikan Ordusu M3 ve Nazi Alman Ordusu ise SdKfz 251 model yarı paletli araçlardan faydalandılar. Bunların yanında bu aracın öncülerinden bir tanesi de İngiliz yapımı Bren Carrier adıyla da bilinen Universal Carrier'dı. Her ne kadar bu araçlar zırhlı personel taşıyıcıdan çok zırhlı araba olsalar da II. Dünya Savaşı bu araçların gelişiminde önemli bir rol oynadı.

1944 yılında Kanada II. Kolordusu komutanı General Guy Simonds Amerikan 72. Ordusundan sahip oldukları kundağı motorlu obüs olan M7 Priest modelinden bir ZPT yapmalarını istedi. Onlar da İngiliz yapımı olan Ordnance QF 25 pounder topunu sökerek aracı dönüştürmeye başladı. Obüsün çıkartılmasından sonra geri kalan delikler ellerinde olan herhangi bir çelik plaka ile kapatıldı. Araca Kangaroo adı verildi. Savaşın sonlarına doğru Kanada tarafından üretilen Ram tankları Amerikan Sherman ile yer değiştirildikten sonra bu iş için kullanılmaya başlandı. Elde bulunan Kangaroolar ise tekrar eski görevleri olan kundağı motorlu obüs hizmetine döndü.

Daha sonra çok farklı ZPT üretildi. Örneğin Amerikalılar yaptıkları birçok denemenin altında 80.000 adet üretecekleri M113 modelini geliştirdi. Sovyetlerde aynı şekilde 8 tekerlekli BTR-40 modelini üretti.

1980'li yılların sonunda İsrail ele geçirdiği T-55 tanklarından dünyanın en iyi zırhına sahip ZPT olan IDF Achzarit'i üretti.

Piyade çatışma aracı aslında ZPT araçlar temel alınarak üretilmiştir.

Son günlerde İsrail 150 adet yeni Wolf Zırhlı Aracı üretmiştir.

Teknoloji

Birçok ZPT üzerinde otobüs veya kamyonlarda kullanılan dizel motor bulunmaktadır. Birçok ZPT piyade birliklerinde 'Cephe Taksisi' ya da 'Cephe Otobüsü' takma adıyla anılır. M113 model ZPT nin üzerinde General Motors firmasına ait ve şehir otobüslerinde kullanılan motor bulunmaktadır.

Birçok ZPT amfibik özelliğe sahiptir. Genellikle su içinde paletleri sayesinde hareket eden ZPT lerin bazılarında pervane veya su püskürtme sistemleri bulunur. Su içerisinde en fazla 3 ila 6 km/s hızla ilerleyebilirler. Suda yüzebilme özelliği sayesinde istedikleri yerden karaya giriş çıkış yapabilirler.

ZPT zırhında genellikle kompozite yapıda çelik veya alüminyum kullanılır. Piyadeyi düşman hafif ateşli silahlarından veya şarapnel parçalarında koruyabilir. Herhangi bir tür tanksavar silahı ZPT zırhını kolaylıkla geçer.

ZPT ler genellikle 12.7 (.50") veya 14.5 mm ağır Makineli tüfek il silahlandırılmıştır. Bu silah aracın üst kısmında bazen kalkanlı veya küçük bir taret üzerine yerleştirilmiş olarak bulunur. Az da olsa otomatik bomba atarda yerleştirilir.

Galeri

Ayrıca bakınız

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">T-34</span> Rus menşei savaş tankı

T-34, 1940 ve 1958 yılları arasında üretimi yapılan Sovyet orta sınıf tankıdır. Çoğu otoriteye göre II. Dünya Savaşı'nın 2. en iyi tankı olarak kabul edilir. T-34, 1940'te piyasaya sürülen Sovyet orta boy bir tanktır. 76.2 mm'lik tank topu, çağdaşlarından daha güçlüydü ve 60 derece eğimli zırhı tank karşıtı silahlara karşı iyi koruma sağladı. T-34 o güne kadarki tank tasarımı anlayışını değiştirmiş, ondan sonraki bütün tanklar T-34'leri örnek almıştır. Doğu cephesinde Alman Ordusu bu tank karşısında zor durumda kalmıştır. Tiger ve Panther tanklarının çıkışı ile T-34 savaş alanındaki mutlak üstünlüğünü kaybetse de, Rusya iklimine uygunluğu, kolay üretilebilirliği ve bunun getirisi olarak tartışılmaz sayı üstünlüğü ile Alman askerleri arasında nefret edilen bir tank olarak kalmıştır. T-34 ateş gücünü, hızı ve sağlamlığı dengeli bir biçimde bir araya toplamıştır. Ayrıca eğimli zırh tasarımı, isabet eden mermilerin birçoğunun tanka zarar vermeden sekmesini sağlamıştır. Bazı askeri tarihçiler onu dünyanın ilk ana muharebe tankı olarak addederler.

<span class="mw-page-title-main">M4 Sherman</span> Amerikan orta sınıf tank

M4 Sherman, ABD yapımı II. Dünya Savaşı'nda ABD ordu ve deniz piyade kolordusunun temel tank sınıfı olan orta sınıf tanktır. Adını General William Tecumseh Sherman 'dan alır. Tankın asıl adı M4 General Sherman'dır ama M4 Sherman diye ünlenmiştir. M4'lerin 1943'e kadar Kanada'da üretilen çeşitlemeleri Grizzly adı ile anılmıştır. SSCB'deki takma adı ise Emça'dır. 50.000'e yakın M4 üretilmiştir.

<span class="mw-page-title-main">M113</span> ABD yapımı hafif zırhlı, tam paletli bir zırhlı personel taşıyıcı

M113, bugüne kadar 80.000 adet üretilen, hizmete girdiği 1960'lardan bu yana ABD'nin mekanize piyade birliklerinin belkemiğini oluşturan ve NATO üyesi ülkelerin aralarında bulunduğu 60 ülke tarafından kullanılan hafif zırhlı, tam paletli bir zırhlı personel taşıyıcıdır.

<span class="mw-page-title-main">Tanksavar</span> tank imha etmek üzere tasarlanan tahrip gücü yüksek silah

Tanksavar terimi her ne kadar tank türünü işaret etse de aslında tüm askeri amaçlı ZSA sınıf araçları kapsamaktadır. Bu terim bu türden araçların imhasını veya etkisiz hale getirilmesi için kullanılan tüm silah türlerini kapsar. Bunlar başlıca yüksek namlu çıkış hızına sahip topçu sistemleri, füzeler, değişik otomatik top ve tanksavar mayınlarını kapsar.

<span class="mw-page-title-main">Kundağı motorlu topçu sistemi</span> Başka bir aracın çekişine ihtiyaç duymadan kendi başına hareket edebilen toplara denir

Kundak Motorlu Topçu Sistemi (KMT) tekerlekli veya paletli bir şase üzerinde başka bir aracın çekme gücüne gereksinim duymadan manevra kabiliyeti olan topa denir. Bu terim hem kundağı motorlu obüsler hem de roket atan platformları kapsar. Bu araçları yüksek hareket kabiliyetine sahip genellikle paletli, üzerlerinde obüs, havan, roket veya güdümlü füze taşıyan araçlardır. Bu silahlar çatışma bölgesine uzun menzilli dolaylı ateş gücü sağlarlar.

<span class="mw-page-title-main">Tank</span> Ateş gücü ve mobilitesi yüksek, ağır zırhlı araç

Tank; ana görevi doğrudan ateş gücü kullanımıyla düşman kuvvetlerine saldırmak olan, paletli ve zırhlı savaş aracı veya bu araçlardan oluşan birlikleri kapsayan askeri sınıf. Tankı diğer savaş araçlarından ayıran özellikleri ağır bir zırha, yüksek ateş gücüne ve her türlü arazide hızlı gidecek şekilde tasarlanmış sürüş takımlarına sahip olmasıdır. Her ne kadar masraflı ve lojistik açıdan çaba gerektiren araçlar olsa da, yer hedeflerine saldırma yeteneği ve piyadelerin moralini çökertmesi nedeniyle modern orduların vazgeçilmez unsurlarındandır.

<span class="mw-page-title-main">BT tankı</span> Rus yapımı hafif tank

BT Serisi Tanklar. Rusça anlamına gelen BT serisi tanklar SSCB tarafından 1932 ve 1941 yılları arasınca büyük adetlerde üretilen süvari tank sınıfıda diyebileceğimiz hafif sınıf bir tanktı. Hafif olmalarına rağmen iyi silahlandırılmış bu model, sınıfı tanklar içerisinde en iyi hareket özelliğine sahip araçtı. Kızıl Ordu içerisinde kısaca Betka, daha küçük modelleri ise Betuşka olarak bilinirdi.

Askeri amaçlar için geliştirilen, zırhla korunan ve silahlı araçlara zırhlı savaş aracı (ZSA) denir.

<span class="mw-page-title-main">Sd.Kfz. 4</span>

SdKfz 4 Gleissketten-Lastkraftwagen ya da Maultier 250 1933 1945 yılların arasında Nazi Almanyası ordusu Wehrmacht tarafından üretilen ve II. Dünya Savaşı sırasında kullanılan yarı paletli bir araçları ailesinin bir üyesiydi.

<span class="mw-page-title-main">Sturmgeschütz III</span> Nazi Almanyası üretimi taarruz topu

Sturmgeschütz III, Nazi Almanyası ordusu Wehrmacht tarafından II. Dünya Savaşı sırasında kullanılan en önemli taarruz topudur. Mühimmat envanter tanımı Sd.Kfz.142 'dir. Panzer III tankının şasesi üzerine yapılmıştır. Asıl yapılış amacı çatışma sırasında piyade birliklerine doğrudan destek vermekti. Bunun yanında savaşın ilerleyen yıllarında tanksavar mermisi kullanılarak tanklara karşı da kullanılmıştır. Bütün savaş boyunca 10,500 adet üretilen Sturmgeschütz serisi mükemmel maliyet-performans oranına sahip bir araçtı. Sturmgeschütz III sürekli olarak değiştirildi ve daha sonraki Jagdpanzer araçları gibi, bir tank avcısı olarak kullanıldı.

BA-6 Sovyetler Birliği tarafından 1933'te geliştirilen ve Kızıl Ordu tarafından kullanılan bir zırhlı arabaydı. T-26'da kullanılan ve üzerinde 45 mmlik top bulunan taret bu arabada da kullanıldı. Araba GAZ-A şasesi üzerine yapıldı. Araçta kullanılan 6×4 şase Amerikan yapımı Ford AA 4×2 kamyonun değiştirilmiş haliydi. Bu şase, aracın hareket kabiliyetini yol ve sert toprak zeminle sınırlıyordu. Arka tekerlek çiftlerine palet takılarak aracın hareket kabiliyeti iyileştirilebilir, araç bir yarı-paletliye dönüştürülebilirdi.

<span class="mw-page-title-main">BA-20</span> Sovyetler Birliği tarafından 1936 yılında geliştirilen zırhlı araba

BA-20 Sovyetler Birliği tarafından 1936 yılında geliştirilen ve Kızıl Ordu tarafından kullanılan bir zırhlı arabaydı. II. Dünya Savaşı'nın ilk yıllarında kullanıldı. Ford firmasına ait tasarımdan geliştirilen ve Nijni Novgorod şehrinde bulunan GAZ'da sivil amaçlı üretilen GAZ-M1 arabasından dönüştürülmüş bir zırhlı arabaydı. BA-20 Vykunskiy Fabrikası'nda üretildi.

<span class="mw-page-title-main">Matilda II (tank)</span> İngiliz ağır piyade tankı

Mk II Piyade Tankı, Matilda II (A12) Birleşik Krallık ordusu tarafından II. Dünya Savaşı sırasında kullanılan piyade tank sınıfında zırhlı savaş aracıdır. Alışılmışın dışında Mk I Piyade Tankı(A11) tasarımı ile Matilda adını ortak kullanmıştır. Bu isim Ordanat General Hugh Elles tarafından tankın denemelerini sırasında aracın ördek gibi sallanarak ve paytak paytak hareket ettiğini söylemesi üzerine ünlü bir çizgi film kahramanı olan ördek 'Matilda'dan almıştır.

<span class="mw-page-title-main">Ordnance QF 2 pounder</span>

Ordnance QF 2-pounder 40 mm çapında Birleşik Krallık Ordusu tarafından II. Dünya Savaşı sırasında araç üzerine monte edilerek kullanılan bir tanksavar topuydu. Fransa Seferi ve Kuzey Afrika Cephesinde etkili olarak kullanıldı. Düşman tank zırhlarının kalınlaşması üzerine yerini 1942 yılından itibaren kademeli olarak 6-pounder topuna bıraktı. Ama savaş sona erene kadar kullanıldı. Araç moteli top II. Dünya savaşının ilk yıllarında birçok tank için ana silah olmasının yanında, savaş boyunca orta ve ağır zırhlı arabaların üzerinde de kullanıldı.

<span class="mw-page-title-main">Cromwell tankı</span> İngiliz ağır kruvazör tankı

Cromwell Kruvazör Tank (A27M) Mk VIII, Birleşik Krallık Ordusu tarafından II. Dünya Savaşı sırasında kullanılan kruvazör tank sınıfında etkili bir zırhlı savaş aracıydı. Adını İngiliz İç Savaşı liderlerinden Oliver Cromwell'den almıştır. Tamamiyle İngiliz tophanelerinde üretilen, iki parçalı namlusu bulunan, yüksek hızlı ve makul bir zırha sahip bir tanktı. Savaşın sonlarına doğru diğer İngiliz tankları gibi yerini Amerikan yapımı M4 Shermanlarına bıraktı. Tasarımı ileride üretilecek olan heybetli A 34 Comet tankına kaynak olarak kullanıldı.

<span class="mw-page-title-main">M7 Priest</span> ABD ordusunun kullandığı kundağı motorlu obüs sınıfında bir zırhlı savaş aracı

M7 105 mm KMO Amerikan Ordusu tarafından II. Dünya Savaşı sırasında kullanılan kundağı motorlu obüs sınıfında bir zırhlı savaş aracıydı. Priest takma adını Birleşik Krallık servisinde almıştır. Bu süre zarfında İngilizler tarafından üretilen kundağı motorlu obüslerin tümüne dinle ilgili isimler verilmiştir. Bunlar Priest (Türkçe→Papaz), Bishop, Sexton (TürkçeZangoç) ve Abbot.

<span class="mw-page-title-main">M3 Kundağı Motorlu Obüs</span> Tank imhacısı

M3 75 mm KMO ABD tarafından üretilen ve II. Dünya Savaşı sırasında hem tank imha edici hem de Kundağı Motorlu Obüs olarak kullanılan bir savaş aracıydı.

M3 Keşif aracı ABD tarafından üretilen ve II. Dünya Savaşı sırasında görev, keşif, komuta, ambulans ve top traktörü olarak kullanılan bir zırhlı keşif aracıydı.

<span class="mw-page-title-main">OT-810</span>

OT-810, Wehrmacht envanter adı Sd.Kfz 251 olan Hanomag HKL-6p temelli bir Çekoslovak yarı paletli zırhlı personel taşıyıcısıdır. OT kısaltması, Obrněný transportér, Çekçe zırhlı personel taşıyıcı anlamına gelir. 1958'den itibaren Çekoslovak Halk Ordusu'nda hizmet gördü ve üstlendiği rol bakımından yerini tam paletli OT-62 ve tekerlekli OT-64 aldı.

<span class="mw-page-title-main">Sd.Kfz. 250</span>

Sd.Kfz. 250 Nazi Almanyası ordusu Wehrmacht tarafından II. Dünya Savaşı sırasında kullanılan ve DEMAG şirketi tarafından üretilen hafif zırhlı ve yarı paletli bir araçtır. Kendisinden biraz büyük olan Sd.Kfz. 251 modeline benzemektedir. "Sd.Kfz. 250" modeli 4 adet dingilli, "Sd.Kfz. 251" ise 6 dingillidir. Sd.Kfz. 251 modeli 3 ton yük kapasitesine, Sd.Kfz. 250 ise bir ton yük kapasitesine sahipti. Önden bakıldığı zaman iki araçta birbirine çok benzemekteydi.