İçeriğe atla

Zırhlı kruvazör

Standart bir zırhlı kruvazörün arkadan kesiti

Zırhlı kruvazör, 19. yüzyılın sonları ve 20. yüzyılın başlarındaki, uzun menzilli ve bağımsız bir savaş gemisi tipidir. Savaş gemileri dışındaki bütün gemileri yok edebilecek ve çarpıştığı çoğu savaş gemisine ise büyük zarar verebilecek niteliktedir.

İlk zırhlı kruvazör, 1875 yılında suya indirilen HMS Shannon'dur. Diğer ilk zırhlı kruvazörler de, onun gibi buhar motorludur. 1890'larda kruvazörlerde buhar motoru kullanımı sona ermiş ve kruvazörler daha modern bir görünüm almışlardır. Zırhlı kruvazörlerin büyüklüğü değişken olmakla beraber en büyüğü, bir savaş gemisi kadar büyük ve pahalıdır.

Zırhlı kruvazörler, düşman toplarının şarapnellerinden korunması için yapılan kalın demir (ilerleyen yıllarda çelik kemerleri ile diğer kruvazörlerden ayrılmaktadır. Bu koruma yöntemi, savaş gemilerinde de sıkça uygulanmıştır. Görevini yerine getirebilmesi için; zırhlı bir kemer, uzun menzil ve yüksek bir hızı bir arada bulunduracak etkili bir zırhlı kruvazörün tasarlanması onlarca yıl sürmüştür. 1880'lerde ve 1890'ların başında pek çok donanma, zırhlı kruvazör yerine "korumalı kruvazör" yapımına eğilim gösterilmiştir. Geminin en önemli bölümlerini korumak üzere tasarlanmış hafif zırhlı güverteleri bulunan bu kruvazörlerin çoğu, diğer gemilerden daha yüksek hızlara ulaşabilmişlerdir.

HMS Nisshin (1905)

1908 yılında zırhlı kruvazörün gelişimi, muharebe kruvazörünün ortaya çıkmasıyla son bulmuştur. Bu yeni gemi türüyle, bir savaş gemisinin sahip olduğu vuruş gücü ile hızlı buhar motoru bir araya getirilmiş, kısa sürede zırhlı kruvazörün yerini almıştır. Bu zamanlarda "hafif kruvazör" terimi, zırhlı kemerleri olan küçük kruvazörleri tanımlamak için ortaya çıkmıştır.

Zırhlı kruvazörler, I. Dünya Savaşı'nda "ikinci sınıf gemi" olarak çokça kullanılmıştır. Savaştan geriye kalan zırhlı kruvazörler ise 1922 yılında imzalanan ve savaş gemileri ile kruvazör sayılarılarını sınırlandıran Washington Denizcilik Antlaşması'nın hükümleri nedeniyle kullanımdan kaldırılmıştır. Antlaşmaya göre "10.000 ton ve daha hafif olup, pek çok büyük zırhlı kruvazördekinden daha düşük olmasına rağmen, 8 inç veya daha düşük kalibreli top taşıyan" gemiler, "kruvazör" olarak tanımlanmıştır.

Zırhlı kruvazörlerin sonu

I. Dünya Savaşı'ndan geriye kalan kruvazörler, hurda olarak satılmışlardır. Washington Denizcilik Antlaşması (1922), donanmalardaki güçlü büyük gemilerin sayılarına katı sınırandırmalar getirmiştir. "10.000 tondan ağır, 8 inçten daha yüksek kalibreli bütün gemiler" olarak tanımlanan "büyük gemiler" ile zırhlı kruvazörlerin hepsi, antlaşma dolayısıyla kullanımdan kaldırılmıştır. 1930 yılındaki Londra Denizcilik Antlaşması'nda ise kruvazörlerin tonaj limitleri arttırılmıştır. Sadece birkaç zırhlı kruvazör bu limitlerin dışarısında kalmış ve onlar da II. Dünya Savaşı'nda yer almışlardır.

Resimler

  • Georgios Averof: 20. yüzyılın başlarından bugüne kalan tek zırhlı kruvazör
    Georgios Averof: 20. yüzyılın başlarından bugüne kalan tek zırhlı kruvazör
  • Georgis Averof
    Georgis Averof
  • USS Brooklyn (1898)
    USS Brooklyn (1898)
  • "General-Amiral" (1873)
    "General-Amiral" (1873)
  • SMS Blücher (1908): Muharebe kruvazörlerinden önce üretilen son zırhlı Alman kruvazörü
    SMS Blücher (1908): Muharebe kruvazörlerinden önce üretilen son zırhlı Alman kruvazörü

Dış bağlantılar

Kaynakça

İlgili Araştırma Makaleleri

DKM <i>Scharnhorst </i> II. Dünya Savaşında Kriegsmarineye ait Scharnhorst sınıfı ilk zırhlı gemi

Scharnhorst, II. Dünya Savaşı'nda Kriegsmarine'ye ait Scharnhorst sınıfı muharebe kruvazörü veya zırhlı.

<span class="mw-page-title-main">Kruvazör</span> ağır savaş gemisi

Kruvazör büyük savaş gemilerinin sınıfıdır. Muhrip sınıfı gibi dışarıda destek ihtiyacı olan bir sınıftı fakat modern zamanda bu fark ortadan kalkmıştır. Geçmişte bağımsız operasyonlar için en küçük gemi olarak düşünülürdü. Modern savaşta kruvazörün eski işlevi ortadan kalkmış, yerlerini muhriplere terk etmiştir. Askeri işlev nedeniyle kruvazör adı en büyük gemiler için kullanılmaktadır.

<i>Yavuz</i> (muharebe kruvazörü) Osmanlı İmparatorluğunun I. Dünya Savaşına girmesinde önemli rol oynayan savaş gemisi

Yavuz, Osmanlı Devleti'nin I. Dünya Savaşı'na girmesinde önemli rol oynayan savaş gemisidir.

<i>Barbaros Hayreddin</i> (zırhlı) Alman zırhlısı

Barbaros Hayreddin veya SMS Kurfürst Friedrich Wilhelm, okyanus ötesi sefer yapabilen bir Alman zırhlısıdır. Alman İmparatorluk Donanması ve sonrasında Osmanlı donanması'nda görev yapmıştır. Geminin orijinal adı Prusya dükü ve Brandenburg seçici prensi olan I. Frederick Wilhelm'den gelmektedir. Brandenburg sınıfının dördüncü ön dretnot gemisi idi. 1890 yılında Kaiserliche Werft Wilhelmshaven'da inşa çalışmaları başladı, 1891'de denize indirildi ve 1893'te tamamlandı. Geminin yapımı 11,23 milyon marka mal oldu. Brandenburg sınıfı savaş gemileri üç zırhlı tarette taşıdıkları altı ana top ile, diğer donanmaların iki tarette dört top taşıyan gemilerine kıyasla daha modern bir tasarımdı.

<i>Turgut Reis</i> (zırhlı)

Turgut Reis veya SMS Weißenburg, Alman İmparatorluğu Donanması'nın ilk okyanus ötesi savaş gemilerinden biridir. Alman İmparatorluğu Donanması'nın ardından son olarak Osmanlı donanmasında görev yapmıştır. Alman İmparatorluğu'nda 1890'larda yapılan Brandenburg sınıfı dört ön-dretnot zırhlısından üçüncüsüdür. 1890 yılında AG Vulcan firmasının Stettin tersanesinde inşası başlamış, 1891'de denize indirilmiş, 1894 yılında tamamlanmıştı. Brandenburg sınıfı zırhlılar, üç adet ikiz tarette taşıdıkları altı büyük kalibre top ile, dönemin standardı olan iki adet ikiz taret taşıyan zırhlılardan farklıydılar. İngiliz Kraliyet Donanması, bu gemilere "whaler" adını vermişti. Turgut Reis, kendisiyle aynı sınıftan gemiler olan SMS Brandenburg, SMS Wörth ve SMS Kurfürst Friedrich Wilhelm ile aynı yıllarda suya indi.

<span class="mw-page-title-main">Lexington sınıfı muharebe kruvazörü</span>

Lexiogon sınıfı muharebe kruvazörü, ABD Deniz Kuvvetleri tarafından sipariş edilmiş ilk ve tek muharebe kruvazörü sınıfı. Sınıfa ait alt gemilerin adları Amerikan Bağımsızlık Savaşı sırasında muharebenin yaşandığı alanın adları ya da aynı savaşa katılmış olan savaş gemilerinin adları. Washington Donanma Antlaşması gereğince ikisi uçak gemisine çevrildi ve dördü iptal edildi.

<span class="mw-page-title-main">İmroz Deniz Muharebesi (1912)</span>

İmroz Deniz Muharebesi ya da Elli (Seddülbahir) Deniz Muharebesi, Birinci Balkan Savaşı sırasında 16 Aralık 1912 tarihinde Seddülbahir Burnu ve İmroz adası açıklarında Osmanlı ve Yunan deniz güçleri arasında meydana gelmiştir. Osmanlı donanması bu harekât ile Çanakkale Boğazı çıkışındaki Yunan ablukasını kırmayı amaçlamaktaydı. Yunanların Pavlos Kunduriotis komutasındaki bir zırhlı kruvazör, üç ön dretnot ve dört muhribinin; Osmanlıların Ramiz Numan Bey komutasındaki iki ön dretnot, iki zırhlı korvet, bir kruvazör ve dört muhribi ile karşı karşıya geldiği deniz muharebesi, Balkan Savaşları boyunca gerçekleşen en büyük deniz çatışmasıdır.

<span class="mw-page-title-main">Mondros Deniz Muharebesi</span>

Mondros Deniz Muharebesi 18 Ocak 1913 tarihinde Osmanlı İmparatorluğu ile Yunanistan donanmaları arasında meydana gelen çatışma. Birinci Balkan Savaşı sırasında yaşanan muharebe, Osmanlıların Çanakkale Boğazı'nda konuşlu Yunan donanmasını dağıtmak ve Ege Denizi'nde egemenliği yeniden ele geçirmek için yaptıkları ikinci ve son denemedir.

<span class="mw-page-title-main">Deutschland sınıfı ağır kruvazör</span>

Deutschland sınıfı kruvazörler Versay Antlaşması sınırlamalarına uyum içinde alman Reichsmarine tarafından yapılan ağır zırhlara sahip kruvazör formuyla üç panzerschiff ‘in serisidir. Sınıfın ismi ilk tamamlanan gemi ’’Deutschland’’ın ardından belirlenmiştir. Seriye mensup üç gemi 1931 ile 1934 yılları arasında yapılmıştır ve II. Dünya Savaşı sırasında Kriegsmarine’e hizmet etmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Osmanlı İmparatorluğu'nun zırhlı savaş gemileri listesi</span> Vikimedya liste maddesi

Osmanlı İmparatorluğu'nun zırhlı savaş gemileri listesinde, Osmanlı İmparatorluğu'na ait olan ve olması planlanan zırhlılar yer alır. Jön Türkler'in 1908 yılında Osmanlı'da güç kazanmasının ardından İttihat ve Terakki cemiyeti iktidara yükseldi; güçlü bir Osmanlı Donanması hazırlamak için planlara başlandı. 1910 yılında yapılan Osmanlı Donanması geçit töreninde ciddi eksiklik açıkça görülmüştü. Girişilen zırhlı gemi inşa çalışmaları Abdülkadir'de olduğu gibi başarısızlıkla sonuçlanmıştı, bunun için Donanma Cemiyeti kuruldu; yerel bağışlar toplanması yoluyla gemi alımını hedeflemekteydi. Bu çabalara rağmen donanma kötü durumda kaldı. Donanmanın yetersizliği, Birinci Balkan Savaşı'nda kesin olarak görüldü. Bu savaşta Osmanlı Donanması, Yunan Donanması tarafından İmroz ve Mondros Deniz Muharebesi'nde iki defa yenilgiye uğratıldı.

<i>Abdülkadir</i> (zırhlı) tamamlanmayan ön dretnot savaş gemisi

Abdülkadir, Osmanlı İmparatorluğu tarafından 1890'da sipariş edilen, 1892'de İstanbul'daki Tersâne-i Âmire'de yapımına başlanan ancak inşası tamamlanmadan 1909'da hurdaya çıkartılan ön dretnot savaş gemisidir. On yıldan uzun bir aranın ardından Osmanlılar tarafından inşasına başlanan ilk büyük gemi olan Abdülkadir, aynı zamanda kendi sınıfının da ilk gemisiydi. Ana silah olarak dört 28 cm top taşıması ve kemer zırhının 230 mm kalınlıkta olması planlanmıştı. Maddi kaynak sorunu nedeniyle inşası yavaş ilerleyen geminin iki yıl sonunda yalnızca gövde iskeleti tamamlanabildi. 1906'da çalışmalara son verildiğindeyse yalnızca gövdenin bir kısmı plakalarla kaplanmış durumdaydı. Yapımı tamamlanamayan gemi, 1909 yılında hurdaya ayrılarak parçalandı.

<i>Reşadiye</i> sınıfı zırhlı

Reşadiye sınıfı zırhlı savaş gemisi veya Reşadiye sınıfı dretnot, Osmanlı donanması için planlanan ve 1910'larda Birleşik Krallık'tan sipariş edilen iki adet dretnot savaş gemisinin sınıfıdır. Sınıfın tasarımı İngiliz King George V sınıfının tasarımına dayanmakta olup kapsamlı geliştirmeler yapılmıştır. Gemilerde İngiliz gemileriyle aynı 13,5-inç (340 mm) ana batarya yer almakta, ikincil bataryalar ise 4-inç (100 mm) yerine 6-inç (150 mm) sınıfı toplardan oluşmaktadır. İlk gemi olan Reşadiye 1911'de kızağa konulmuş ve Ağustos 1914'te tamamlanmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Washington Denizcilik Antlaşması</span>

Washington Deniz Antlaşması veya Beş Güç Antlaşması, Birleşik Krallık, Amerika Birleşik Devletleri, Japon İmparatorluğu, Üçüncü Fransa Cumhuriyeti ve İtalya Krallığı devletleri arasında donanma hakkında Washington Konferansı'nda imzalanmış bir antlaşmadır. İmza tarihi 6 Şubat 1922'dir. Silahlanma yarışını I. Dünya Savaşı'ndan sonra durdurmak amacını taşımaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Hafif kruvazör</span> Küçük veya orta boy bir savaş gemisi

Hafif kruvazör, küçük veya orta boy savaş gemisidir. Güverte ve kemer kısımlarında daha gelişmiş zırha sahip olanlar Hafif zırhlı kruvazör olarak anılmaktadır. İlk olarak buharla çalışan kruvazör Kraliyet Donanması'na ait 1878 yılında yapılan HMS Mercury idi. Modern kruvazörler hızları 30 knota kadar çıkabilen Muhrip olarak bilinen gemilerdir.

<span class="mw-page-title-main">Muharebe kruvazörü</span>

Muharebe kruvazörü, 20. yüzyılın ilk yarısında yapılmış büyük savaş gemisi sınıfı. İlk olarak 1900 ila 1910 yılları arasında, zırhlı kruvazörün yerine geçmesi için yapılmıştır. Evrimi zırhlı savaş gemilerine (dretnot) daha çok benzemektedir. Maliyetleri ve büyüklükleri bir savaş gemisi ile hemen hemen aynıdır. Yüksek kalibreli silah donanımları nedeniyle, hızları diğer kruvazörlere nispeten daha düşüktür.

SMS <i>Blücher</i> Alman İmparatorluk Donanmasının son imal edilen zırhlı kruvazörü

SMS Blücher, Alman İmparatorluk Donanması'nın son imal edilen zırhlı kruvazörü. Alman istihbaratınca, hatalı olarak İngiliz Invincible sınıfı kruvazörlerine ait olduğu zannedilen özelliklere göre tasarlanan Blücher, önceki zırhlı kruvazörlere göre daha büyük olup, daha fazla ağır silah taşısa da büyüklük ve silah bakımından Birleşik Krallık ile Alman donanmalarında zırhlı kruvazörler yerine getirilen muharebe kruvazörleriyle rekabet edebilecek konumda değildi. Gemi, ismini 1815 yılındaki Waterloo Muharebesi'nde Prusya kuvvetlerine komuta eden Generalfeldmarschall Gebhard Leberecht von Blücher'den almıştı.

<span class="mw-page-title-main">Askerî gemi</span>

Askerî gemi, Deniz kuvvetleri ve donanma tarafından kullanılan gemi veya botlara verilen genel isimdir. Deniz savaşı için yaratılmıştır. Yapıları ve amaçlarıyla sivil gemilerden farklıdırlar. Askerî gemiler genellikle hasar kontrol sistemi ve silahlarla donatılmış şekilde seyir ederler. Bazı personel taşıma gemilerinde bu donanımlar hafiftir veya bulunmayabilir. Askerî gemiler, inşaat veya amaca göre sivil gemilerden farklıdır. Günümüzde dünya donanmalarında birçok farklı gemi var. Bu gemilerde uçak, helikopter, askerî araç ve askerî teknoloji'ler taşınabilir. Hepsinin farklı uygulamaları vardır ve bazı sınıflandırmalar belirli ülkelere özeldir. Farklı ülkeler çabalarını farklı gemi türlerine harcadılar ve bazıları neredeyse hepsine yatırım yaptı.

<span class="mw-page-title-main">Demir zırhlı savaş gemisi</span>

Demir zırhlı savaş gemisi, 19. yüzyılın ikinci yarısının başlarında kullanılan buhar motorlu dövme demir veya çelikten yapılmış zırh plakalarıyla korunan savaş gemisi türü. Zırhlı korvet ve zırhlı fırkateyn olarak da adlandırılır.

<i>Hydra sınıfı zırhlı</i>

Hydra sınıfı, Hydra, Spetsai ve Psara adında üç gemiden oluşan demir zırhlı sınıfıdır. Gemiler, 1866'daki Girit isyanı sırasında yetersiz olduğunu gösteren Yunan donanmasının geniş bir yeniden yapılanma ve modernizasyon programı kapsamında Charilaos Trikoupis'in liderliği esnasında 1885'te Fransa'dan sipariş edildi. Yapımına 1889 ve 1890'da başlanan gemiler, 1892'de Yunan Donanması'nda hizmete girdi. Üç adet 274 mm toptan oluşan ana batarya ve beş 150 mm toptan oluşan ikincil batarya ile silahlandırıldılar; gemilerim azami sürati ise 17 deniz miliydi (31 km/sa).

Scharnhorst sınıfı zırhlı, II. Dünya Savaşı'ndan hemen önce inşa edilmiş bir Alman zırhlısı sınıfıdır. Nazi Almanyası'nın Kriegsmarine gemisinin ilk ana gemileri, iki gemiden oluşuyordu: Scharnhorst ve Gneisenau.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.