İçeriğe atla

Zülfikar Bey Makinski

Zülfikar Bey Makinski
DoğumAzericeZülfüqar bəy Məhəmmədqulu bəy oğlu Makinski
1885
İrevan, İrevan Guberniyası, Rus İmparatorluğu
Ölüm1923 yılından sonra
Bilinmemektedir
EğitimSankt-Peterburg Devlet Üniversitesi
MeslekSiyasetçi ve hukukçu

Zülfikar Bey Makinski (Azerbaycanca:Zülfüqar bəy Məhəmmədqulu bəy oğlu Makinski; d. 1885, İrevan, İrevan Guberniyası, Rus İmparatorluğu - ö. 1923 yılından sonra) Azerbaycan Halk Cumhuriyeti'nin Himayedarlık Bakanlığının Ermenistan Demokratik Cumhuriyeti'ndeki temsilcisi, Ermenistan Demokratik Cumhuriyeti Parlamentosunun I. Dönem milletvekili, Azerbaycan Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti'nin Erzak Bakanlığının idare başkanı ve Teymur Bey Makinski'nin kardeşi. Ünlü Azerbaycan soylu ailelerinden olan Makinskiler'dendir.[1]

Hayatı

1885 yılında İrevan şehrinde Muhammedkulu bey Makinskinin ailesinde dünyaya gelmiştir. 1904 yılında Sankt-Peterburg Devlet Üniversitesinin Hukuk fakültesinde eğitim görmeye başlamış, 1911 yılında eğitimini tamamlamıştır.[2][3]

Makinski ailesinin kökeni Güney Azerbaycanda yerleşen Maku Hanlığı'na dayanmaktadır. Oğuz Türkleri'nin Bayat koluna mensub olan aile Nadir Şah'ın ölümünden sonra Maku Hanlığı'nı kurmuş, XIX yüzyılda ailenin bir kolu Kuzey Azerbaycanın İrevan şehrinde (şimdi Ermenistan Cumhuriyeti) yaşamaya başlamıştır.[4]

Siyasi faaliyeti

1918 yılının Haziran ayında Ermenistan Parlamentosunda temsil edilen 6 müslüman milletvekilden biri olmuştur.

Ermenistan Parlamentosu'ndakı Müslüman milletvekillerinin listesi. Üçüncü kişi Zülfikar Bey Makinski'dir.

1918-1920 yıllarında İrevan şehrinde faaliyet gösteren ve Azerbaycan Türkleri'ne ait olan İrevan Müslüman Milli Şurası, İrevan Müslüman Hayır Cemiyeti ve İrevan Guberniyası Hemşehrileri teşkilatlarının işlerinde aktif rol almıştır. Onun başkanlığı altında olan teşkilatın 1919 yılının 17 Ocak tarihli toplantısında Azerbaycan Cumhuriyeti'ne başvuru kabul edilmiştir. Başvuruda, Türk birliklerinin [[[Osmanlı ordusu]]] İrevan vilayetinden çekilmesinin ardından Ermeni silahlı kuvvetlerinin Surmali ve Eçmiadzin ilçelerinin tamamını Müslümanların yaşadığı bölümlerini ele geçirdiği, ayrıca Şarur'u ve Nahçivanı ele geçirmek için bir saldırı başlattığı belirtiliyordu. Bundan başka, başvuruda İrevan vilayetinde "yıkıma ve ölüme mahkûm edilen Müslümanların kurtarılması için" Azerbaycan ve Ermenistan temsilcilerinin Tiflis'te müttefik komutanlığının katılımıyla özel bir konferans düzenlenmesi teklif edildi.[5][6][7]

Azerbaycan Cumhuriyeti'nin 1 A]ustos 1919 tarihli kararıyla Zülfikar Bey Makinski Himayedarlık Bakanlığı'nın Ermenistan Demokratik Cumhuriyeti'ndeki temsilcisi oldu. Onun 11 Kasım 1919 tarihli göndermiş olduğu raporda şunlar yazılıydı:[8][9][10]

Şubat 1918'den bu yana devam eden katliamlar sonucunda 0,5 milyon kişi (Nahçıvan, Şarur, Sürmeli ilçelerinden) dilenci durumuna düşmüştür...Kati olarak ölenlerinin sayının 100-120 bin olduğunu söyleye biliriz. 50 bin kişi Azerbaycan'a kaçmıştır. İrevan, Zangibasar ilçesi, Sürmeli ilçesinin 2 mahallesi ve Eçmiadzin'de yaklaşık aynı sayıda yaşıyor. Yerde kalan mülteciler ise Nahçivan kazasına, Şarur ilçesine, Sürmeli kazaının III. bölgesine ve Kars vilayetinin Kağızman bölgesine sığınmıştır. Bazıları Maku Hanlığı'na ve Türkiye'ye taşınmıştır. Şuanki durumda 50 bin kişiye yiyecek yardımı (un, tahıl ve ekmek şeklinde) gerekmektedir. İrevan şehrinde açlık keçiren kişi sayısı [Azerbaycan Türkü] 8 bindir.[11]

16 Mart 1920 yılında onun yerine kardeşi Teymur Bey Makinski atanmıştır.[12]

Ayrıca bakınız

Kaynakça

  1. ^ Çingizoğlu 2011, s. 10.
  2. ^ "Peterburq ali məktəblərində oxumuş tələbələrimiz". 12 Şubat 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Nisan 2018. 
  3. ^ Nazim 2018, s. 170.
  4. ^ Çingizoğlu 2011, s. 2-5.
  5. ^ Xanməmməmdova 2019, s. 2595.
  6. ^ Адрес-календарь Азербайджанской Республики на 1920 г.. Баку, 1920
  7. ^ Nazim 2018, s. 74.
  8. ^ Qanunverici aktlar 1998, s. 617.
  9. ^ "Tariximizin parlaq səhifəsi". 30 Ağustos 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Nisan 2018. 
  10. ^ Xanməmməmdova 2019, s. 2599.
  11. ^ Xanməmməmdova 2019, s. 2600.
  12. ^ Xanməmməmdova 2019, s. 2602.

Kaynak

  • Çingizoğlu, Ənvər (2011). Makinskilər. Baku: Soy. 
  • Азербайджанская Демократическая Республика (1918―1920). Законодательные акты. (Сборник документов). Baku: Azərbaycan Nəşriyyatı. 1998. 
  • Nazim, Mustafa (2018). Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti işığında: 1918-1920. Baku: Ulu. 
  • Xanməmmədova, Nərmin (2019). Transkafkasya'da (Güney Kafkasya) Devletlerarası İlişkiler ve Mülteci Sorunları (1918-1920). 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Ermenistan Demokratik Cumhuriyeti</span> Kafkaslarda tarihi devlet (1918-1920)

Ermenistan Demokratik Cumhuriyeti, varlığı boyunca kullandığı resmi adıyla Ermenistan Cumhuriyeti, resmi olmayan adıyla Birinci Ermenistan Cumhuriyeti, Transkafkasya Demokratik Federatif Cumhuriyeti'nin dağılmasından sonra Ermeni Devrimci Federasyonu tarafından kurulan bir de facto bir hükûmetti. Uluslararası alanda tanınmamış ve 28 Mayıs 1918 tarihinde kurulduğu zaman eski Rus İmparatorluğu'nun Erivan Guberniyası ve Kars Oblastı'nda yüzölçümü 8.913 kilometrekarelik arazide iddialarda bulunmuştur. Kızıl Ordu'nun 29 Kasım 1920 tarihinde Erivan'a girmesiyle son bulmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Azerbaycan Demokratik Cumhuriyeti</span> ilk Azerbaycan cumhuriyeti (28 Mayıs 1918-28 Nisan 1920)

Azerbaycan Demokratik Cumhuriyeti, Azerbaycan Halk Cumhuriyeti veya kısaca Azerbaycan Cumhuriyeti, Doğu Kafkasya'da yerleşmiş ve yüzölçümü 147.629 km2 olan, Müslüman ve Türk toplumlarında kurulan ilk laik ve demokratik devlet. Nüfusu 2 milyon kişiye ulaşan cumhuriyetin sınırları kuzeyde Kuzey Kafkasya Cumhuriyeti, kuzeybatıda Gürcistan Demokratik Cumhuriyeti, batıda Ermenistan Demokratik Cumhuriyeti ve güneyde İran'la belirlenmiştir. Azerbaycan'da en büyük şehir olan Bakü'nün Bolşevik Bakü Sovyeti'nin kontrolünde olması nedeniyle, AHC'nin geçici başkenti Gence olmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Azerbaycan-Ermenistan Savaşı (1918-1920)</span> 1918-20 Ermenistan ve Azerbaycan arasındaki toprak çatışmaları serisi

1918–1920 Azerbaycan–Ermenistan Savaşı, 1917'de Ekim Devrimi yani Bolşevik Devrimi'nden sonra başlamıştır. Çoğu saldırı düzenli ordu biçiminde olmadı. Daha sonra Azerbaycan Demokratik Cumhuriyeti kuruldu. Osmanlı İmparatorluğu'nun Erivan'ı boşaltıp Iğdır Ovası'na çekilmesi ile savaş başlamış oldu (1920).

Yelizavetpol Guberniyası, bir Rus İmparatorluğu guberniyası. Merkezi Yelizavetpol'dür.

<span class="mw-page-title-main">Transkafkasya Demokratik Federatif Cumhuriyeti</span> Güney Kafkasyada eski bir devlet

Transkafkasya Demokratik Federatif Cumhuriyeti (TDFC), Transkafkasya Federasyonu veya Kafkasardı Federatif Cumhuriyeti, Rus İmparatorluğu'nun çöküşü sonucunda, 1918'in Ocak ayından itibaren başlayan hazırlıkların ardından 22 Nisanda bugünkü Azerbaycan, Ermenistan ve Gürcistan topraklarında oluşturulmuş federatif devlettir. 26 Mayıs 1918 tarihinde Gürcistan Demokratik Cumhuriyeti'nın ve 28 Mayıs 1918 tarihinde Azerbaycan Halk Cumhuriyeti ve Ermenistan Demokratik Cumhuriyeti'nin ilan edilmesi ile TDFC'nin varlığı sona ermiştir.

<span class="mw-page-title-main">Süleyman Sülkeviç</span>

Süleyman Bey Sülkeviç, Lipka Tatarı asker, siyasetçi, Rus İmparatorluğu korgenerali, Kırım Başbakanı (1918) ve 1918-20 yılları arasında Azerbaycan Silahlı Kuvvetleri Genelkurmay Başkanı.

<span class="mw-page-title-main">Erivan Guberniyası</span>

Erivan Guberniyası, Rus İmparatorluğu'nun guberniyalarından biriydi. Guberniya, günümüz Ermenistan ile Azerbaycan'ın Nahçıvan Özerk Cumhuriyeti ve Türkiye'nin Iğdır ilini kapsamaktaydı. Guberniya merkezi Erivan idi.

<span class="mw-page-title-main">Azerbaycan Demokratik Cumhuriyeti Parlamentosu</span>

Azerbaycan Halk Cumhuriyeti Parlamentosu, 7 Aralık 1918 tarihinde kurulmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Aslan Bey Safikürdski</span>

Aslan Bey Safikürdski Ağalar Bey oğlu, bilinen adıyla Aslan Bey Safikürdlü Azerbaycanlı devlet adamı. Azerbaycan Demokratik Cumhuriyeti Çalışma ve Adalet Bakanı ve Posta Hizmetleri ve Telgraf Bakanı olarak Azerbaycan Millî Meclisi ve daha sonra Azerbaycan Parlamentosu üyeliği yaptı.

<span class="mw-page-title-main">Habib Bey Selimov</span>

Selimov Hebib Bey Hacı Yusuf oğlu Tümgeneral, Azerbaycan Halk Cumhuriyeti'nin ilk Genelkurmay Başkanı, “Asgeran Savaşı Kahramanı” olarak bilinmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Zengezur Uyezdi</span>

Zangezur Uyezdi Yelizavetpol Guberniyası'nın idari bölümlerinden (uyezd) biri. Rusya İmparatorluğu tarafından 1868 yılında yaratılmış ve uyezd'in Sovyet yönetimi tarafından ortadan kaldırıldığı 1921 yılına kadar idari merkezi Goris şehri olmuştur.

Novruzali Bey Camisi Ermenistan'ın başkenti Erivan'ın tarihi ksımında yerleşmiş olan tarihi camilerden biri.

<span class="mw-page-title-main">Teymur Bey Novruzov</span>

Teymur Bey Novruzov Rus İmparatorluk Ordusu'nun subayı, Azerbaycan Halk Cumhuriyeti'nin Tümgenerali. "Kutsal Giorgi Ordeni"nin tüm 4 derecesi ile de teltif edilmiştir. Ailesi ünlü Azerbaycan soylu ailelerinden olan Novruzovlar'dan gelmektedir. Babası Mirze Hacı Bey Novruzov da general olmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Ahmed Bey Pepinov</span> Azerbaycan Demokratik Cumhuriyeti Tarım Bakanı

Ahmed bey Pepinov Ömeroğlu, ayrıca Ahmet Cevdet Bey Pepinov olarak da bilinir,

<span class="mw-page-title-main">Behram Bey Vezirov</span>

Behram Bey Esat bey oğlu Vezirov — Azerbaycanlı devlet adamı, siyasetçi, Azerbaycan Demokratik Cumhuriyeti Parlamentosunun üyesi ve şair.

<span class="mw-page-title-main">Panah Han Makinski'nin evi</span>

Panah Han Makinski'nin evi — İrevan şehrinde mevcut olmuş ünlü evlerden biri. Sovyetler döneminde ev dağıtılan ev Nalbendyan sokakığında yerleşmekteydi. Ev veya diğer bilinen ismiyle konak Azerbaycan Türkleri'nin ünlü bey Han ailelerinden olan Makinskiler ailesinin üyesi Panah Han Makinski'ye ait olmuştur.

Zeynal bey Vezirov Azerbaycanlı bir siyasetçi, Azerbaycan Demokratik Cumhuriyeti parlamentosu üyesiydi.

Ağa Han Abbasgulu Han oğlu İrevanski — Rus İmparatorluğu'nun 1. Devlet Duması'nın milletvekili, subay. 1919 yılında İrevan Müslüman Milli Şurası'nın başkanı olmuştur. Baba tarafından İrevan, anne tarafından Nahçivan hanları ailesine mensuptur.

Bağır Bey Aliasger oğlu Rzayev ve ya Memmedbağır Rzayev – Azerbaycan Demokratik Cumhuriyeti Parlamentosu üyesi, Aras Türk Cumhuriyeti bakanlarından biri, Azerbaycan Demokratik Cumhuriyeti Millî Şûrası'nın, Transkafkasya Seymi'nin Müslüman Sosyalistler Fraksiyonu'nun üyesi.

Mirza Yusuf han Cavanşir Memmedbeyov, Azerbaycanlı bir devlet adamı, mühendis ve Azerbaycan Demokratik Cumhuriyeti'nin bakan yardımcısıydı.