İçeriğe atla

Zühal Tekkanat

Zühal Tekkanat
Doğum16 Ağustos 1938(1938-08-16)
Ankara, Türkiye
Ölüm27 Ekim 2019 (81 yaşında)
Ankara, Türkiye
MahlasElif Sungur
MeslekŞair
DilTürkçe
Alma materKadıköy Kız Enstitüsü
Etkin yılları1965-2019
EvlilikDoğan Dülgergil
Cemal Süreya
Çocuklarİçsel Dülgergil
Memo Emrah Seber

Zühal Tekkanat (16 Ağustos 1938, Ankara - 27 Ekim 2019, Ankara),[1] Türk şair.

Cumhuriyet gazetesinde sanat muhabiri olarak çalıştığı dönemde şair Cemal Süreya ile tanıştı.[2] Sosyal Sigortalar Kurumu'nda devlet memuru olmasından dolayı Elif Sorgun mahlasıyla şiirler yazdı.[2] "Karacaoğlan'ın Elif'ini" ve "Yozgat'ın Sorgun'unu" mahlas olarak Süreya verdi.[3]

İlk eşi askeri hâkim Doğan Dülgerdil'dan İçsel (Dülgerdil) adında bir kızı dünyaya geldi.[2] İki kez evlendiği eşi Cemal Süreya'dan Memo Emrah (Seber) adında bir oğlu dünyaya geldi.[2] 1967'de evlendiklerinde Süreya 35, Tekkanat 28 yaşındaydı.[4] 1974'te ayrıldılar.[5] Memo Emrah, babasının ölümünden kısa bir süre sonra av tüfeğinin bir arkadaşının elinde ateş alması sonucu öldü.[2]

Cemal Süreya'nın 1972'de hastanede yatan Zühal Tekkanat'a yazmış olduğu mektuplardan oluşan Onüç Günün Mektupları adlı kitap, Can Yayınları tarafından yayımlandı. Tekkanat, Süreya ile birlikte paylaştığı yedi yılı Yaşadığım Yıllar adlı eserinde kitaplaştırdı.[5] Tekkanat'ın Süreya ile olan ilişkisi, Aydan Ay'ın "Zühal ile Cemal" adlı kitabına konu oldu.[6]

Eserleri

  • Gibi (1965)
  • Acıben (1994)
  • Cemal Süreya Sokağı (1997)
  • İçimizdeki Günler (1997)
  • Dostlarının Kaleminden Cemal Süreyya'nın Portresi (1998)
  • Yakamı Bırakmayan Şiirler (2000)
  • Şiir Buluşması (2002)
  • Dikine Sarkan Ağaç (2007)
  • Tutkulu Patiler (2009)
  • Yaşadığım Yıllar (2011)
  • Son Kanadım Tek (2011)
  • Günörgüsü (2016)
  • Bu Fotoğrafları Ben Çektim (2016)
  • Papirüs Şiirleri Antolojisi 1966-1981 (2017)
  • Şiir Sözleri: Bütün Şiirleri: Sorgun 1965-2017 (2017)

Kaynakça

  1. ^ "Zühal Tekkanat - Türkiyeli Kadın Yazarlar". writersofturkey.net. 10 Ocak 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Ocak 2018. 
  2. ^ a b c d e "Eşi anlatıyor; Cemal Süreya nasıl öldü, birlikte olduğu kadınlara şiddet uyguladığı doğru mu?". T24. 5 Ocak 2015. 20 Temmuz 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Ocak 2018. 
  3. ^ "Zühat Tekkanat'ın 52. sanat yılı kutlandı". Gazete Kadıköy. 5 Mayıs 2017. 10 Ocak 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Ocak 2018. 
  4. ^ Kadir İncesu (7 Ocak 2016). "Kadıköylü Cemal Süreya'dan kalanlar". Gazete Kadıköy. 14 Ocak 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Ocak 2018. 
  5. ^ a b Semra Çelebi (11 Şubat 2012). "Cemal Süreya'nın 'ipekböceği sesli' sevgilisi". ETHA. 17 Temmuz 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Ocak 2018. 
  6. ^ Seyyit Nezir (9 Kasım 2017). "Zuhal ile Cemal". Aydınlık. 14 Ocak 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Ocak 2018. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Cemal Süreya</span> Türk şair, yazar ve çevirmen (1931–1990)

Cemal Süreya, kimlik adıyla Cemalettin Seber, Türk şair, yazar ve çevirmen. Türk şiirinde modernist bir hareket olan İkinci Yeni şiirinin öncü şairlerinden biridir. İlk şiir denemelerini ortaokulda eskizlerle, lisede aruzla yapsa da asıl şiir çalışmaları üniversite yıllarında başlamıştır. Üvercinka (1958), Göçebe (1965), Beni Öp Sonra Doğur Beni (1973), Uçurumda Açan (1984), Sıcak Nal (1988), Güz Bitigi (1988) ve Sevda Sözleri (1990) adlarındaki şiir kitaplarının yanı sıra deneme, eleştiri, günlük ve antoloji türlerinde de yazmıştır. Eserlerinde en sık işlediği temalar aşk, kadın, yalnızlık, sosyal ve siyasal eleştiriler, ölüm, tanrı düşüncesi, portreler ve manzum poetikadır. Ayrıca Fransızcadan kırka yakın kitabı Türkçeye çevirmiştir. Onüç Günün Mektupları (1990) dışında hiçbir yazısı veya şiiri, dergi ve gazetede yayımlanmadan kitaba dönüşmemiştir. Sosyalist bir dünya görüşüne sahip olan Süreya, Papirüs dergisini çıkarmış ve bu dergide edebî görüşlerini açıklamasının yanı sıra dergiyi bir aydın olarak fikirlerini ortaya koymak için araç olarak kullanmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Haydar Ergülen</span>

Haydar Ergülen Türk şair.

İkinci Yeni, Türk şiirinde 1950'li yıllarda ortaya çıkmış bir şiir hareketidir.

Soyut, Mayıs 1965'ten Eylül 1977'ye kadar iki ayrı döneminde toplam 144 sayı yayımlanan edebiyat dergisi. Şair Halil İbrahim Bahar'ın sahibi olduğu dergi önce gazete boyutunda çıktı, sonra küçük boyda yayınlandı. Sorumlu yönetmenliğini Bülent Dalyancı, teknik yönetmenliğini Yalçın Aslan yaptı.

Murathan Çarboğa, Türk şair.

555K; 5 Mayıs 1960 tarihinde, Ankara'da, Demokrat Parti aleyhtarı öğrencilerin yaptığı protesto eylemi. Adını 5. ayın 5. günü saat 5'te Kızılay'da düzenlenmesinden alan eylem cumhuriyet tarihinin ilk "sivil itaatsizlik" eylemi olarak da anılır.

<span class="mw-page-title-main">Nurduran Duman</span>

Nurduran Duman, Türk şair, oyun yazarı, yazar, çevirmen. Türkiye Yazarlar Sendikası ve PEN üyesidir.

<span class="mw-page-title-main">Süreyya Berfe</span> Önceleri İkinci Yeninin, sonradan halk şiirinin yolundan giden ve 1960 kuşağı şairleri arasında sayılan Türk şair ve yazar

Süreyya Berfe, Türk şair ve yazar. 1965'e kadar gerçek adı olan Süreyya Kanıpak'ı kullandı. Daha sonra soyadını değiştirmeye karar verdi ve Cemal Süreya'nın önerisiyle Berfe soyadını aldı. Süreyya Berfe adını kullanmaya başladı. Önceleri İkinci Yeni akımı içinde yer aldıysa da, sonradan halk şiirinin yolundan giden başka arayışlara yöneldi. 1960 kuşağı şairleri arasında sayıldı.

Nursel Duruel, Türk yazardır.

Adnan Özer, Türk şairdir.

Erol Özyiğit, Türk şair.

<i>Üvercinka</i> Cemal Süreya kitabı

Üvercinka, Cemal Süreya'nın 1958'de Yeditepe Yayınları tarafından yayımlanan ilk şiir kitabıdır. Kitabın ilk basımında şairin 1953-1957 yılları arasında yayımladığı şiirlerden sadece yirmi dokuzuna yer verilmişken sonraki basımlarda şiir sayısı artırılmıştır. Yayımlandığı dönemde büyük ilgi gören kitap, 1959'da Yeditepe Şiir Armağanı'nı kazanmıştır. Eserin adı, Süreya'nın iş yerinde tanıştığı ve âşık olduğu bir kadına "Üvercinka" adını vermesinden gelmiştir. Kitap-lık dergisinin Türkiye'nin kuruluşunun 75. yıldönümü sebebiyle 1998'de hazırladığı "75 Yılda 75 Kitap listesi"nde 36. sırada yer almıştır. Ocak 2015'ten itibaren Yapı Kredi Yayınları tarafından yayımlanmaktadır.

Sevda Sözleri, Cemal Süreya'nın 1984'te Uçurumda Açan ile birlikte, 1990'da toplu şiirlerle Can Yayınları tarafından yayımlanan şiir kitabıdır. Kitaptaki şiirler şairin Üvercinka, Beni Öp Sonra Doğur Beni, Sıcak Nal, Göçebe, Güz Bitigi, Uçurumda Açan, Kalanlar adlı şiir kitaplarının bir araya getirilmesiyle oluşmuştur. Ayrıca daha sonraki baskılarında dergilerde ve mektuplarda kalmış yirminin üstünde şiiri de içermektedir. Notos edebiyat dergisi tarafından 2012'de hazırlanan "Alternatif 100 Temel Eser" listesinde 19. sırada yer alırken Kitap-lık dergisinin Türkiye'nin kuruluşunun 75. yıldönümü sebebiyle 1998'de hazırladığı "75 Yılda 75 Kitap listesi"nde 75. sırada yer almıştır. Kitap, Ekim 1995'ten itibaren Yapı Kredi Yayınları tarafından yayımlanmaktadır.

<i>Beni Öp Sonra Doğur Beni</i> Cemal Süreya kitabı

Beni Öp Sonra Doğur Beni, Cemal Süreya'nın 1973'te yayımlanan şiir kitabıdır. e Yayınları tarafından yayımlanan kitap, otuz şiirden ve dört bölümden oluşmaktadır. İçerdiği çoğu şiir daha önce çeşitli dergilerde yayımlanmış olan Beni Öp Sonra Doğur Beni, Süreya tarafından Elif Sorgun'a ithaf edilmiştir. Süreya'nın "toplumsal yön sebebiyle" en sevdiği şiirlerini barındırdığı söylediği Beni Öp Sonra Doğur Beni, eleştirmenler ve okurlar tarafından beğenilmiştir.

Göçebe, Cemal Süreya'nın Nisan 1965'te, DE Yayınevi tarafından yayımlanan şiir kitabıdır. Yayınevinin "Türk Şiiri Dizisi"nin üçüncü kitabıdır. Göçebe'de, şairin 1958-1965 yılları arasında yazıp yayımladığı on yedi şiiri yer almaktadır. Bu şiirler daha önce Pazar Postası, Yeni İnsan, Dönem ve Yeni Dergi'de çıkmıştır. Göçebe'deki şiirler, "27 Mayıs Devrimi" sonrasında yazılmıştır. Kitaba adını veren şiiri Paris'teyken yazan Süreya, bu kitabında kendini "daha bilinçli" olarak görmüştür. Yayımlandıktan bir yıl sonra, 1966 yılında Türk Dil Kurumu Şiir Ödülü'nü almıştır. Yedi yıl önce yayımladığı bir önceki kitabı Üvercinka'ya oranla aşk şiirlerinde düşüş varken toplumsallık teması içeren şiirler artmıştır.

Uçurumda Açan, Cemal Süreya'nın 1984'te Can Yayınları tarafından yayımlanan Sevda Sözleri içinde yer alan kitabıdır. "Üzerinden Sevişmek", "Oteller Hanlar Hamamlar İçin Sürekli Şiir" ve "Taşıran Damla" adlı üç bölüm ve otuz beş şiirden oluşmaktadır. Yayımlandığı zaman ses getiren bir kitap olmamıştır. Kitaptaki şiirler, 1977-1984 yıllarında Türkiye Yazıları, Oluşum, Yusufçuk, Papirüs, Hürriyet Gösteri, Yaşam İçin Şiir ve Aydan Aya dergilerinde yayımlanmıştır. "Üzerinden Sevişmek" bölümünde aşk şiirleri varken "Oteller Hanlar Hamamlar İçin Sürekli Şiir" bölümündeyse roma rakamlarıyla altı şiir yer almaktadır. Süreya bu bölümdeki seriyi yirmi ila otuz ay sürdürmeyi plânlarken eşi Zühal Tekkanat'a yazdığı mektupta bu seriyle yazmadığı şiirleri telafi edeceğini söylemiştir ve bu serideki şiirler Süreya'nın Ankara anılarını ve izlenimlerini taşımaktadır. "Taşıran Damla" bölümündeyse portre şiirler ağırlıktadır.

<i>Papirüs</i> (dergi)

Papirüs, Cemal Süreya tarafından yayımlanmış dergidir. Belli aralıklarla yayın hayatı kesilen dergi toplamda elli üç sayı basılmıştır.

Onüç Günün Mektupları, Cemal Süreya'nın 1990'da Can Yayınları tarafından basılan ve mektuplardan oluşan kitabıdır. Kitap, Zühal Tekkanat'ın mektupları Erdal Öz'e vermesiyle yayımlanmıştır ve Süreya'nın dergi ya da gazetelerde yayımlanmadan basılan tek kitabıdır. Yapı Kredi Yayınları'nın basımında ise eşine yazdığı mektupların dışında ek olarak yirmi dört mektup daha yer almaktadır.

Cemal Süreya (1931-1990), hayatı boyunca şiir, deneme, eleştiri, çeviri, günlük ve antoloji alanında eserler vermiştir. Türk şiirinde modernist bir hareket olan İkinci Yeni şiirinin öncü şairlerinden biri Süreya, ilkokul sıralarında Ali cenkleri ve bir takım dinî içerikli eserleri okumuş ve dergi çalışmaları yapmıştır. Şairliğe ilk adımını, ortaokul arkadaşı ve sonradan eşi olan Seniha Hanım'a yazdığı şiirler oluşturmaktadır. Lisedeyken Eski edebiyatla ilgilenen şair, Osmanlıcayı kendi kendine öğrenmiş ve şiirlerini aruz ölçüsüyle yazmıştır. İlk şiirini, "Şarkısı-Beyaz", 8 Ocak 1953 tarihli Mülkiye dergisinde yayımlamıştır. Derginin nisan sayısında "Di Gel", mayıs sayısında "Çıkmaz Sinir" yer almıştır. Ayrıca Asır, Yeditepe, Yenilik dergilerine de şiirler göndermeye başlamıştır. Şairlik duygusunu yaratan ilk etken, annesinin ona anlattığı Kerem ile Aslı hikâyesi, ikinci etken de Ali cenkleri ve Köroğlu kitaplarıdır. Başlarda Garip hareketine ilgi duymayan Süreya, yeni şiire ilgisi Ahmet Muhip Dıranas'ın "Kar" şiiriyle başlamıştır. Yeni şiire yönelmesi Dıranas ve Özdemir Asaf'a olan ilgisiyle gelişmiştir. Süreya'yı şöhrete kavuşturan şiir Yeditepe dergisinde Haziran 1954'te yayımlanan "Gül" şiiridir. Eserlerini Yeditepe'nin yanı sıra Şiir Sanatı, Evrim, Yenilik, Şimdilik, Pazar Postası gibi yerlerde yayımlamaya devam etmiştir. Üvercinka (1958), Göçebe (1965), Beni Öp Sonra Doğur Beni (1973), Uçurumda Açan (1984), Sıcak Nal (1988), Güz Bitigi (1988) ve Sevda Sözleri (1990) şiir kitaplarını yayımlamıştır. Ayrıca Fransızcadan kırka yakın kitabı Türkçeye çevirmiştir. Onüç Günün Mektupları (1990) dışında hiçbir yazısı veya şiiri, dergi ve gazetede yayımlanmadan kitaba dönüşmemiştir. Kendini "sol sempatizanı demokrat aydın" olarak gören Süreya, Papirüs dergisini çıkarmış ve bu dergide edebî görüşlerini açıklamasının yanı sıra dergiyi bir aydın olarak da fikirlerini ortaya koymak için bir araç olarak kullanmıştır.

Güngör Tekçe, Türk şair, yazar. Daha çok şiirleri ile tanınır.