İçeriğe atla

Yōko

Yōko (Japonca: 妖狐yōko, pinyin:yāohú) Japon ve Çin mitolojilerinde geçen bir tür yōkaidır. İnsanları aldatması ve insan kılığına bürünmesiyle bilinir. Bakekitsune olarak adlandırıldığı da olur.

Genel bakış

Çin roman ve hikâyelerinde özellikle çekici bir kadın şeklini alıp, erkekleri kandıran tilki olarak geçer.

Japonya'nın farklı bölgelerindeki masallarında rakun köpeği benzer bir şekilde, insana veya başka hayvanlara dönüşebilmesiyle sıkça yer alır. Ayrıca kendisine yardımcı olan insanlara minnet borcunu geri ödemesiyle ünlüdür. Bölgeye göre farklı isimlerle anılır. Igataume, okonkonsama, otouka, ketsune, mayowashidori yako, yakan bunlardan bazılarıdır.[1]

Çin'de tilkiler genellikle tavuk yumurtasını seven hayvanlar olarak bilinirken Japonya'da ise daha çok yağda kızartılmış yiyecekleri sevdikleri düşünülür.

Çin’de insan kılığına giren tilkiler kendilerini çoğu zaman Ko (胡) soyadı ile tanıtırlar. Bunun sebebi Çincede 胡 (hú) ile 狐 (hú) karakterlerinin aynı şekilde telaffuz edilmesinden kaynaklandığı söylenir. Öte yandan, farklı soyadı kullanan tilkiler de vardır. Ayrıca tilkinin tüy renginin insan kılığına girdikten sonra soyadını etkilediği de söylenir.[2]

Japon geleneğinde ise soyadı ile ilgili bu tarz vurgu veya anlatılara rastlanmaz.

Yōko, Japonya'da başta insanlar olmak üzere değişik varlıkların kılığına bürünüp insanları aldatan bir varlık olarak anlatılır.

Eski Japonya'da tüm vücudu beyaz veya siyah tüylerle kaplı tilkilerin uğurlu hayvanlar olarak kabul edildiğini gösteren betimlemeler bulmak mümkündür. 712 yılında yazılmış Shoki Nihongi adlı metinde siyah tilki hakkında bazı kayıtlar görülmektedir. Ayrıca hanedana hediye edilen ve uğurlu şeylerin açıklamalarının olduğu bir kitapta siyah tilki için "Hükümdarın hükmü ile dünyaya düzen gelip barış görüldüğünde görünür" şeklinde bir ifade olup tüm insanların mutluluğuna işaret sayılmıştır

Japon Anlatıları ve Geleneği

Tilkileri taşıdıkları anlamlara göre derecelendirme  çalışmaları Edo döneminde İnari ve Reiko'ya inananlar arasında başlamış olup bu konuda farklı değerlendirmeler yapılmıştır. Edo döneminin sonlarında yazılan “Zen’an Denemeleri” adlı kitapta sık sık referans verilen Kien Minagawa'ya göre  seviye açısından tenko (Gök Tilkisi) , kūko (Hava Tilkisi), kiko (Ruh Tilkisi), yako (Tarla Tilkisi) şeklinde sıralanırlar. Bunlar arasında görerek algılayabileceğimiz yalnızca yakodur. Kiko ve daha üst seviyedekilerin bir şekli olmayıp ruhsal varlıklar olarak kabul edilirler[3]. En üst seviyede bulunan tenkolar ise Tanrılarla özdeşleştirilirler.[3]

"Nihon Ryōiki"日本霊異記

"Tilkilerin sıklıkla yōkai olarak yüz yaşına kadar yaşadıkları ve kadın kılığına bürünürler." kaydı bulunmaktadır.

"Wamyōshō"和名抄

"Tilkiler genellikle yōkai olup yüz yaşına kadar yaşayabilip, kadın kılığına bürünürler." şeklinde bir açıklama geçmektedir. Çin mitolojisinden oldukça etkilendiği görülmektedir.

"Tono Monogatari"遠野物語

Tilki yōkailer hakkında hikâyeler anlatılır. Tōno ilçesi Muikamachi semtinde (Iwate vilayeti) “Büyük Tilki” diye anılan bir tilkiden bahisle her biri yarısından fazlası beyaz, iki kuyruklu kadim bir tilkinin varlığından söz edilmektedir. Demirci ustası Matsumoto Sanemon'un evine geceleri taş attığı ancak sonrasında yakalandığı yazılıdır. Aynı kitapta kılık değiştirmiş bir kedinin kılığına bürünen bir tilkinin hikâyesi de yer almaktadır

Çeşitli tilki türleri

Yako, Takayuki Sawaki " Hyakkai Zukan "
Vahşi tilki (Yako)野狐
Bir tür başıboş tilkidir. Japonya'da insanlara karşı kötülükte bulunup rahatsız edici şakalar yapan tilkilerin genelini ifade eder.[4][5] Kyūshū'da insanlara musallat olan bir tür oldukları, içine girdikleri kişilerle arası kötü olanlara kötülük yaptıkları söylenmektedir.[6] Zen Budizm'inde ise henüz kesin bir şekilde aydınlığa ermemiş olmasına rağmen, kibrinden dolayı aydınlığa erişmiş gibi davranan keşişlere "yakozen" denir.
Keşiş Tilki (Senko)仙狐
Çin'de geçen yōkai tilkilerinden biridir. Keşişlik eğitimini bitirip keşişliği elde etmiştir.
Beyaz Tilki (Byakko,Hakuko) 白狐
Beyaz tüylere sahiptir. Japonya'da Abe no Seimei'nin annesi olarak bilinen Kuzunoha ve Kyougen"tsurugikitsune"de geçen Hakuzōsu ünlü beyaz tilkilerden bazılarıdır. Tanrı Inari 'nin takipçileri olan tilkilerin neredeyse hepsi beyaz tilkidir. İnsanlara mutluluk getirdiklerine inanılır
Qing hanedanının "Shan Hai Jing" sunda tasvir edilen dokuz kuyruklu tilki
Dokuz Kuyruklu Tilki (Kyūbiko)九尾狐
Çin'de uğurlu hayvanlardan biri olarak kabul edilmektedir. "Fengshen Yanyi"de geçen Dakki ile "Sangokuyōkaiden"de geçen Tamamo no Mae'nin bu tür bir tilki oldukları söylenmektedir. Edo dönemi sonrası muazzam bir büyü gücünü elde eden tilkilerden bahsetmek için kullanılmaya başlandı.
Sekiz Kuyruklu Tilki　(Yaogitsune)八尾狐
Edo döneminde Kasuga no Tsubone'nin yazdığı söylenen "Tōshōdaikengenshukushi"  (Şogun Tokugawa Ieyasu’nun Büyük Hükümranlığını Kutlama Sözleri) adlı kaynakta "3.nesil Şogun Tokugawa İemitsu'nun rüyasına sekiz kuyruklu bir tilkinin girdiği ve hastalığının iyileşeceğini müjdeleyip kaybolduğu" ile İemitsu'nun tilkinin resmini yaptırdığı yazılmaktadır.[.[7] Bu resim uzun bir dönem sır perdesiyle örtülüydü ancak 2015 yılında Kyoto'da bir kişinin evinde şogunun özel ressamı Kanō Tan'yū'nun eseri olan "Sekiz Kuyruklu Tilki Resmi” (Yaogitsune-zu) bulunmuştur.[8]
Altın Tilki (Kinko)金狐, Gümüş Tilki (Ginko)銀狐, Siyah Tilki (Kokuko)黒狐
Kitsune Monogatari’de (Tilki Hikayesi) betimlenen İyi huylu tilkilerden (Zenko) biri olduğu öne sürülmektedir. Aynı metinlerde Zenko türünün Tenko, Kinko, Gginko, Byakko ve Kokukodan oluştuğu söylenmektedir

Kaynakça

  1. ^ 小松和彦, (Ed.) (2013). "きつね". 日本妖異妖怪大事典. 東京堂出版. s. 183. 
  2. ^ 李建国 『中国狐文化』2002年 人民文学出版社 340-346頁 ISBN 7-02-003360-1
  3. ^ 多田克己編 (1997). 竹原春泉 絵本百物語 -桃山人夜話-. 国書刊行会. ss. 159頁. ISBN 978-4-336-03948-4. 
  4. ^ 篠田耕一 『幻想世界の住人たち3 中国編』 新紀元社 1989年 116頁 ISBN 4-915146-22-7
  5. ^ 草野巧 『幻想動物事典』 新紀元社
  6. ^ 村上健司編著 『日本妖怪大事典』 角川書店〈Kwai books〉、2005年、328-329頁。ISBN 978-4-04-883926-6。
  7. ^ 特別出品　狩野探幽筆　八尾狐図のご紹介 21 Ocak 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.（京都国立博物館）
  8. ^ 家光が描かせた「八尾狐図」発見　京都府内の個人宅で 28 Ocak 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.（日本経済新聞）

İlgili Araştırma Makaleleri

Bu madde, Masashi Kishimoto tarafından oluşturulan manga ve anime serisi Naruto'da geçen Konohagakure'nin birincil ninjalarını tanıtmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">731. Birim</span>

731. Birim , Japon İmparatorluk Ordusu tarafından Çin-Japon Savaşı ve II. Dünya Savaşı sırasında Mançurya halkına uygulanan biyolojik ve kimyasal savaş birimidir. Bu birim insanlar üzerinde birçok deney yapmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Türkiye Türkmenleri</span> Anadoluda yaşamını sürdüren çoğunlukla Oğuz kökenli Türk halkları

Türkiye Türkmenleri ya da Anadolu Türkmenleri, Anadolu Oğuzları veya kısa söylenişiyle Türkmenler, Selçuklular döneminde Anadolu ve çevresinde Türkmeneli denen bölgelerde yerleşmeye başlayan, dilleri Türkiye Türkçesine bağlı Anadolu ağızları içinde ele alınan ve Türkiye Türklerini oluşturan Oğuz oymakları Müslüman olup, Hanefi Sünni ve Anadolu Aleviliği olarak görülür. Anadolu’nun Türkleşmesi sürecinde etkili olmuşlardır. Türkmen (تركمنلر) ve Yörük (يوروك) kelimeleri tarihî belgelerde eş anlamlı olarak da kullanılmıştır. Osmanlı arşiv belgelerinde, yerleşim durumuna ve şekline bağlı olarak köylü «Türk» olarak adlandırılırken, göçer veya yarı-göçer topluluklar «Türkmen» ya da «Yörük» tabiriyle anılmışlardır. Aşiretler, yerleşik veya konar-göçer olma durumlarına ve bulundukları bölgelere göre «Türkmen» ya da «Yörük» adını almışlardır. Kimilerine göre Kızılırmak'ın doğusundakilere Türkmen batısındakilere ise Yörük denir. Maraş ve çevresinde yaşayan Dulkadirli Türkmenleri için Osmanlı kaynaklarında hem Türkmen hem de Yörük tabiri birlikte kullanılmıştır. Etnik olarak akraba oldukları Türkmenistan Türkmenleri ile aynı adı taşıdıkları gibi kimi uruğ/oymak adları da ortaktır.

Hyakkai Zukan Edo Dönemi'nin ortalarında ressam Hanabusa Iççō'nun öğrencisi Sawaki Sūşi tarafından 1737 yılında çizilen yōkai motifli parşömen tomarına verilen isimdir. Bu tarzda üretilmiş, resim ve yazı içeren tomarlara Japonya'da emakimono (絵巻物) denir. Hyakkai Zukan, eskiden Japon-stil ressam (日本画家) Yoşikawa Kanpō'ya ait olup şimdi Fukuoka Tarih Müzesi'nce muhafaza edilmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Japonya ekonomisi</span> Ulusal ekonomi

Japonya ekonomisi, nominal olarak dünyanın üçüncü büyük ve satınalma gücü paritesi bakımından dördüncü büyük ekonomisi olup dünyanın ikinci büyük gelişmiş ekonomisidir. Uluslararası Para Fonu'na göre, ülke kişi başına düşen GSYİH (SAGP) ile, 2014'te 28. sırada en yüksek $ 37.519 ABD doları ve 2012'de 22. sırada yer alıyordu. Japonya G7'nin bir üyesidir. Japon ekonomisi tahminleri, Japonya Merkez Bankası tarafından yürütülen Üçer aylık Tankan iş duyarlılığı anketiyle tahmin edilir.

Kuchisake-onna, 1979 yılının ilkbaharından yaz aylarına kadar Japonya'da yayılan ve toplumda sorunlara dahi sebep olan bir şehir efsanesidir. 2004 yılında Kore'de de popülerlik kazanmış olan bu efsane Çin’de de ünlüdür.

<span class="mw-page-title-main">Nogitsune</span>

Nogitsune bir Yõkai türüdür.

<span class="mw-page-title-main">Amabie</span>

Amabie, Japonya'da söylentilere konu olan bir Yōkai türüdür. Denizin dibinden ışıkların yansıması gibi doğaüstü olaylara sebep olduğu ve bol hasat, salgın hastalıklar veya benzeri şeylere dair kehanetlerde bulunduğuna inanılır.

<span class="mw-page-title-main">Umibōzu</span>

Umibōzu denizde yaşayan bir tür yōkai ve deniz canavarıdır. Umihōshi veya Uminyūdō olarak da adlandırılır.

<span class="mw-page-title-main">Su tanrıları listesi</span> Vikimedya liste maddesi

Su tanrısı, mitolojide suyla veya çeşitli su kütleleriyle ilişkilendirilen bir tanrıdır. Su tanrıları mitolojilerde yaygındır ve genellikle denizin, okyanusun veya büyük bir nehrin daha çok olduğu medeniyetler arasında daha önemlidir. Su tanrılarına ibadet etmenin bir diğer önemli odak noktası, kaynaklar veya kutsal kuyulardır.

<span class="mw-page-title-main">Nekomata</span>

Nekomata, Japon halk kültüründe görülen, kedi görünümlü bir tür yōkaidir. Klasik hayalet hikâyelerinde ve çeşitli eserlerde bahsi geçen Nekomata’nın iki farklı türü olduğu söylenir. Biri dağlarda yaşayan canavar kediler, diğeri ise yaşlandıkça dönüşüm geçiren evcil kedilerdir.

<span class="mw-page-title-main">Kasha (yōkai)</span>

Kasha, yaşarken kötülükler yapmış olan insanların cesetlerini çaldığına inanılan bir yōkai'dır.

Nurikabe, Japonya'nın Kyūshū bölgesinin kuzeyinde görülen bir tür yōkai'dir. İnsanların geceleri yolda yürümelerini engelleyen, gözle görülmez bir duvara benzeyen bir yōkai olduğu söylenir.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.