Yüzbaşının Kızı

Yüzbaşının Kızı

Капитанская дочка
Seri olarak ilk yayının birinci sayfası
Yazar	Puşkin
Çevirmen	Koray Karasulu
Kapak sanatçısı	Nurgül Duldul
Ülke	Rusya
Dil	Rusça
Tür	Roman
Yayım	1836 (özgün) 2005 (Türkçe)
Yayımcı	Alfa Yayınları
Sayfa	138
ISBN	9752976115

Yüzbaşının Kızı, (Rusça Капитанская дочка [Kapitanskaya dochka]) Puşkin'in 1833-1836 yılları arasında yazdığı ve Yemelyan Pugaçov Ayaklanması sırasında Rus bir subayla görev yaptığı kale komutanı yüzbaşının kızı aralasındaki duygusal ilişkileri konu alan romanıdır. Yüzbaşının Kızı, Puşkin'in roman alanındaki en önemli eserlerinden biridir.

Pyotr Andreyich Grinyov emekli bir askerin tek hayatta kalan çocuğudur. Pyotr 17 yaşına geldiğinde babası onu askerliğini yapması için Orenburg'a gönderir. Oraya giderken yolda bir tipi çıkar ve Pyotr yolunu kaybeder. Fakat gizemli bir adamla karşılaşır ve o Pyotr'a yolunu gösterir. Buna ufak bir karşılık olarak Pyotr kılavuzuna tavşan kürkü ceketini hediye eder.

Orenburg'e geldiğinde Pyotr komutanına çıkar ve onun tarafından Yüzbaşı Mironov emri altında Belogorsky kalesinde ödev verilir. Kale koyun etrafında bulunan yüksekçe bir tahta perdeden oluşan çit gibidir. Bu koy ve kale sanki Yüzbaşı’nın karısı Vasilisa'nin idaresi altındadır. Pyotr burada bir düelloda rakibini öldürdükten sonra sürgüne gönderilen subay Şvarbin ile arkadaş olur. Pyotr komutanı Miranov tarafından bir akşam yemeği davetinde yüzbaşının kızı Masha ile tanışır ve ona aşık olur. Bu, Masha tarafından kurları reddedilmiş olan Şvarbin ile Pyotr arasını acar. Şvarbin Masha'nin şerefini rencide edici sözler başlayınca, Pyotr onu düelloya çağırır ve bu düello sonucu Pyotr yaralanır. Pyotr yüzbaşıdan kızı ile evlenmek için izin talep eder yüzbaşı seve seve Pyotr'a izin verir; fakat Pyotr'ın babası bu evliliğe razı değildir. Bundan çok zaman geçmeden, kendinin Rus İmparatoru III. Petro olduğunu iddia eden Yemelyan Pugachev isyanı başlar. Pughayev orduları kaleyi kuşatırlar. Kalenin bulunduğu köyde yaşayan Kazaklar da Pugachev tarafını tuttukları için kale kolayca Pugachev'in eline geçer. Pugachev kale komutanı Yüzbaşı Miranaov'un kendi tarafına geçip kendine bağlılık yemin etmesini ister. Yüzbaşı bunu kabul etmez; asılarak idam edilir ve karısı da öldürülür. Şvarbin taraf değiştirip Pugachev emrine girer ve Pyotr'un idam edilmesini tavsiye eder. Fakat Pyotr idam edilmeyi beklerken birden Pugachev tarafından şahsen hayatı bağışlanır. Pyotr, Orenburg'a gelirken yolunu kaybettiği zaman kendine kılavuzluk eden gizemli kişi Pugachev'in kendisi olduğunu öğrenir.

Ertesi akşam Pyotr ve Pugachev birlikte yalnız konuşurlar. Pyotr Pugachev'i niye kendinin onun emri altında görev yapamayacağına inandırır. Pugachev Pyotr'u Orenburg'a göndermeye karar verir. Pyotr Orenburg valisine Pugachev'in şehir üzerine yürüyüşe geçeceği haberini götürecektir. Pugachev Belogorsky kalesi komutanlığına Şvarbin getirilir. Şvarbin Masha'yi zorla kendisine evlenmesini sağlar. Pyotr bu evliliği önlemek için kaleye geri dönmek isterken Pugachev güçleri tarafından yakalanır. Fakat Pyotr Pugachev'le tekrar konuşmayı başarır ve durumu anlattıktan sonra Masha ve kendisi serbest bırakılır.

İkisi Pyotr'un babasının malikânesine gitmek üzere yola çıkarlar. Fakat bu sefer Rus ordusu tarafından tutulurlar. Pyotr orduya bağlı kalmak istemektedir ve Masha'yi babasının malikânesine gönderir. Pugachev'le savaş devam eder.

Ruslar Pugachev isyanı tam bastırdıktan sonra, bu sefer Rus makamları tarafında Pugachev ile yakın ilişkileri olduğu nedeniyle tutuklanır. Yapılan askeri yargılama sırasında Şvarbin Pyotr aleyhinde şahitlik yaparak onu ülkeye ihanetle suçlar. Masha'yi askeri mahkemeye sürüklemek istemeyen Pyotr bu ithama karsı şahit bulamaz ve sonunda idama mahkûm edilir. İmparatoriçe Büyük Katerina idam mahkûmlarının hayatlarını affeder ama yine de Pyotr hapis kalmıştır.

Masha niçin Pyotr'un kendini şahit olarak çağırıp müdafaa yapmadığını anlamıştır. Onun affını talep eden bir dilekçeyi İmparatoriçeye vermek için St. Peterburg'a gitmeye karar verir. Masha Tsarskoe Selo'da gizemli soylu bir hanım ile karşılaşır ve ona bütün olan biteni ve İmparatoriçeyi dilekçe vermek için şahsen görme isteğini anlatır. Asil hanım önce Masha'yı anlamaz görünür ve Pyotr'un vatan haini olduğunu tekrarlar ama Masha daha fazla ayrıntı sağlayarak bunun doğru olmadığında ikna eder. Çok geçmeden Masha İmparatoriçeyi şahsen görmek için bir davetiye alır. Onun huzuruna çıktığı zaman daha önce konuşmuş olduğu gizemli hanımın İmparatoriçe olduğunu anlar. İmparatoriçe Pyotr'un masumiyetine inandırılmıştır ve Pyotr'un serbest bırakılmasını emreder. Pyotr serbest kalınca Pugachev'in kafası kesilerek idam edilmesine şahit olur. Sonra da gidip Masha ile evlenir.

Rus besteci "César Cui" (d. 18 Ocak, 1835 - ö. 13 Mart, 1918) romandan uyarılan bir libretto ile 1907-1909'da Kapitanskaya Dochka (Yüzbaşının kızı) adlı bir opera bestelemiştir.

Bu eserin birkaç film uyarlaması bulunmaktadır:

• 1947: La figlia del capitano. Direktör: Mario Camerini. Başroller: Cesare Danova (Pyotr), Irasema Dilián (Masha).
• 1958: La Tempesta. Direktör: Alberto Lattuada. Başroller: Geoffrey Horne (Pyotr), Silvana Mangano (Masha).
• 1959: Kapitanskaya Dochka. Direktör: Vladimir Kaplunovsky. Başroller: Oleg Strizhenov (Pyotr), Iya Arepina (Masha).
• 1962: La Fille du capitaine. Direktör: Boudet Alain.^[1]
• 2000: Russkiy Bunt. Direktör: Aleksandr Proshkin. Başroller: Mateusz Damiecki (Pyotr), Karolina Gruszka (Masha).
• 2005: The Captain's Daughter. 28-dakikalık animasyon filmi.^[2]

Yapıtın, Cumhuriyet Gazetesi Dünya Klasikleri Dizisi'nde yayımlanan baskısının çevrimiçi okunabileceği bağlantı 7 Ocak 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi..