İçeriğe atla

Yükleme ve düzenleme formu

Yükleme ve düzenleme formu (İngilizce: Load and Trim Sheet), havacılıkta kullanılan, hava araçlarının yükleme işlemlerinin ve denge ayarlarının gösterildiği kıymetli evraktır.[1] Load and trim sheet, load ve trim olmak üzere iki bölümden oluşmaktadır. Her havayolunun kendi L&T sheeti olabileceği gibi, hizmet alınan yer hizmetleri firmasının L&T sheetleri de kullanılabilir.

Bu dokümanın hazırlanmasındaki öncelikli amaç, hava aracı operatörü yahut pilotuna; "center of gravity" olarak tabir edilen "hava aracının ağırlık merkezini" rakam olarak deklare etmek, bununla birlikte uçak içerisindeki yolcu, bagaj, kargo vd. yüklerin dağılımlarını resmî olarak bildirmektir.[2] Yükleme ve Düzenleme formunun uçuş öncesinde hazırlanması, başlıca iki nedene bağlı olarak zorunluluk ihtiva eder.[3] Bunlar;

  • Her uçak tipinin kendisine münhasır olarak motor, iniş takımı ve genel gövdesi itibarıyla yapısal anlamda kaldırabileceği maksimum ağırlık hadleri vardır. Söz konusu limitler uçak üreticisi firma mühendislerince belirlenir ve bu limitlere riayet etmek gerekir. Yükleme Ve Düzenleme Formu, belirlenen sınırların aşılıp aşılmadığını yahut aşıldıysa ağırlık bazında ne kadar aşıldığını anlamak ve tespit etmek için kullanılır.
  • Bagaj, Kargo, Yakıt ve Yolcu dağılımı, uçağın havada doğrusal bir düzlemde ve dengede kalabilmesi için makul şekilde dağıtılmış olmalıdır. Yükleme ve Düzenleme Formu bu dağılımı ortaya koyduğundan, herhangi bir dengesizlik söz konusu olduğunda formdaki veriler dikkate alınarak gerekli düzenlemeler yapılabilir. Bu husus uçuş güvenliği için çok büyük önem arz eder.

Yükleme Ve Düzenleme Formu, ticari taşımacılık yapan sivil hava ulaşım araçlarında, askeri, kargo ve özel iş jetlerinde yer hizmetleri görevlisi yahut kokpit ekibi tarafından hazırlanır.[4] Load And Trim Sheet veya Türkçesiyle Yükleme ve Düzenleme Formu, Yükleme ve Düzenleme (Tarama) olmak üzere iki ana bölümden oluşur.

Load (yükleme) bölümü

Atlasglobal A321-211 Manuel Load and Trim Sheet Örneği

Uçağın yükleme işlemlerinin gösterildiği kısımdır. Karşı meydana gönderilen LDM (Load Distribution Message/ yük dağılım mesajı) mesajını içerir. Uçağın denge hesabı için gerekli ağırlıkları ve yük dağılımını sayısal olarak bu bölümde planlanır ve gösterilir.

Uçağın kuru operasyonel ağırlığı(DOW), maksimum kalkış ağırlığı(MTOW), maksimum sıfır yakıt ağırlığı(MZFW) ve maksimum iniş ağırlığı (MLAW), aldığı kalkış yakıtı (TOF), havada yakacağı yakıt (Trip Fuel), yolcu sayısı,deadload (bagaj sayısı ve ağırlığı, kargo, EIC, posta ağırlıkları) ile işlemler yapılarak önceden planlanan yükleme planına (pre-loading) uygun olarak yerleştirilmesi yapılır.

Hazırlanışı

Yükleme bölümüne ilk olarak LDM mesajı ile başlanır. Daha sonra uçağın kuru yük ağırlığına kalkış yakıt ağırlığı eklenerek uçağın operasyon ağırlığı (OW) saptanır. Uçağın maksimum değerlerinde yapılan işlemler sonucunda çıkan en düşük değer uçağın maksimum ağırlık noktası kabul edilerek yükleme işlemlerine başlanır. Yolcu sayılarının tahmini yolcu ağırlığı ile çarpılması ile bulunan toplam yolcu ağırlığı, deadload ve kuru operasyonel ağırlığın toplanması ile uçağın sıfır yakıt ağırlığına ulaşılır (ZFW). Ulaşılan kuru operasyonel ağırlığa kalkış yakıt ağırlığı (TOF) eklenir ve uçağın kalkış ağırlığına (TOW) ulaşılır. Uçağın kalkış ağırlığından havada yakacağı yakıtın çıkarılmasıyla uçağın iniş ağırlığına ulaşılır. (LAW) Bu değerlerin kabul edilen maksimum değerin altında olması gerekir. Aksi halde uçak aşırı yüklenmiş (overload) demektir. Aşırı yükleme durumunda uçağın ambarındaki fazla ağırlıklar indirilir ve daha sonraki uçuşta geri getirilmek üzere havalimanında bırakılır.[5]

Uçağın ambarlarında taşınan yüklerin hangi ambarda kaç kilo olduğu yine yükleme kağıdında gösterilir. Uçuş ile ilgili temel bilgiler kaptana gösterilmek üzere SI kısmına not edilir. (Uçağın havada kalabileceği maksimum süre vs.) LMC (Last minute change/ son dakika değişikliği) hanesi yine load kısmında yer alır.

Trim (düzenleme) bölümü

Trim bölümü uçağın havada dengesinin sağlandığı bölümdür. Burada yapılan işlemler ile uçağın denge noktası (Center of Gravity) hesaplanır. Denge noktasının, uçağın mac (main aerodynamic chord/ ana aerodinamik akoru) değerlenin güvenli sayıldığı noktalar arasında olması istenir.

Hazırlanışı

Öncelikle uçağın kuru operasyon indeksi gerekli kutucuğa girilir. Bu indeks tüm hesapların başlayacağı noktadır. Daha sonra deadloadın yüklendiği ambarların ağırlıklar ve yolcu dağılımları (passenger section) ilgili kutucuklara yazılır. İndeksten başlayarak kağıttaki verilerin yardımı ile yukarıdan aşağıya çizgiler çekilerek uçağın denge noktası hesaplanır.[5]

Her ne kadar kalem ve matbu evrak kullanılarak söz konusu dokümanın elde edilmesi mümkün olsa da, bu yöntemde hata payının yüksek olması nedeniyle, hava yolu şirketleri ve yer hizmetleri şirketleri söz konusu dokümanı bilgisayar programları vasıtasıyla üretmeyi tercih etmekte, bu yöntemi daha sağlıklı bulmaktadırlar.[6][7][8]

Kaynakça

  1. ^ "Arşivlenmiş kopya". 20 Eylül 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Nisan 2020. 
  2. ^ "Arşivlenmiş kopya" (PDF). 19 Ağustos 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 19 Nisan 2020. 
  3. ^ "Arşivlenmiş kopya". 20 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Nisan 2020. 
  4. ^ "Arşivlenmiş kopya" (PDF). 31 Mart 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 19 Nisan 2020. 
  5. ^ a b Çelebi Hava Servisi, Harekat/ Apron Hizmetleri Eğitim Kitabı
  6. ^ "Arşivlenmiş kopya". 28 Şubat 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Nisan 2020. 
  7. ^ "Arşivlenmiş kopya". 9 Ağustos 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Nisan 2020. 
  8. ^ "Arşivlenmiş kopya". 19 Eylül 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Nisan 2020. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Uçak</span> Motorlu hava taşıtı

Uçak veya tayyare; hava akımının başta kanatlar olmak üzere kanat profilli parçaların alt ve üst yüzeyleri arasında basınç farkı oluşturması sayesinde havada tutunarak yükselebilen, uçma özellikli motorlu bir hava gemisi ve hava taşıtıdır. Pistonlu ya da jet motorlu, sabit kanatlı ve havadan ağır pek çok hava taşıtı uçak kategorisine dahildir. Günümüzde en temel uçak tipleri, yolcu uçağı, savaş uçağı, kargo uçağı olarak bilinirken, farklı coğrafi şartlara göre özelleştirmiş uçaklar da mevcuttur.

<span class="mw-page-title-main">Lockheed Martin F-22 Raptor</span> ABD yapımı beşinci kuşak savaş uçağı

Lockheed Martin F-22 Raptor, Lockheed Martin kuruluşu tarafından, hava üstünlüğü odaklı, düşük radar izi ile yüksek görünmezlik sağlamaya yönelik üretilen, Amerika Birleşik Devletleri Hava Kuvvetleri (USAF) için geliştirilmiş tek koltuklu, çift motorlu, her türlü hava koşuluna uygun taktik savaş uçağıdır. USAF'ın Gelişmiş Taktik Avcı programının bir sonucu olarak, uçak bir hava üstünlüğü savaşçısı olarak tasarlanmış, ancak aynı zamanda kara saldırısı, elektronik harp ve sinyal istihbarat yeteneklerine de sahiptir. Ana yüklenici Lockheed Martin, F-22'nin gövde ve silah sistemlerinin çoğunu üretip son montajı gerçekleştirirken, Boeing kanatları, arka gövdeyi, aviyonik entegrasyonunu ve eğitim sistemlerini sağlamıştır. Amerika Birleşik Devletleri Hava Kuvvetleri'ne (USAF) bağlı F-22 uçakları, Birleşik Devletler Küresel Saldırı Görev Gücü'nün (US-GSTF) önemli bileşenlerindendir.

<span class="mw-page-title-main">Boeing B-52 Stratofortress</span>

B-52 Stratofortress, Amerikalı Boeing şirketi tarafından üretilmiş uzun menzilli stratejik bombardıman uçağıdır.

<span class="mw-page-title-main">Antonov An-24</span>

AN-24 RV Antonov (Nato kod adıyla "Coke") Rusya yapımı, iki turboprop motorlu AN-24'ler kabin tazyikli her havada görev yapabilecek teçhizatla donatılmış, gövdesi metalden yapılmış 52 koltuk kapasiteli bir yolcu/yük ulaştırma uçağıdır.

<span class="mw-page-title-main">Boeing 737</span> Yolcu Uçağı

Boeing 737 kısa ve orta mesafe menzilli, tek koridorlu, dar gövdeli ve düşük fiyatlı, jet motorlu havayolu uçağıdır. Boeing'in diğer modelleri 707 ve 727'den türetilerek tasarlanmış olan Boeing 737'nin toplam dokuz versiyonu üretilmiştir. Boeing 737 Max üretiminin başlamasından sonra Boeing 737NG olarak adlandırılan -600,700,800 ve 900 versiyonunun üretimi 18 Aralık 2019 tarihinde son 737NG'nin KLM Havayollarına teslim edilmesiyle sonlanmıştır.

<span class="mw-page-title-main">SIAI-Marchetti SF.260</span> akrobasi ve askeri eğitim uçağı olarak satılan hafif uçak

Aermacchi SF.260, akrobasi ve askeri eğitim uçağı olarak satılan hafif uçak. Orijinal modeli Stelio Frati tarafından Aviamilano için tasarlanmış, ilk uçuşunu 15 Temmuz 1964'te yapmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Tupolev Tu-144</span> dünyanın ilk sesüstü hızında yolcu taşıma uçağı

Tupolev Tu-144, SSCB'de Tupolev tasarım ofisinde, Alexei Tupolev yönetiminde tasarlanmış, dünyanın ilk süpersonik taşıma uçağı (SST).

<span class="mw-page-title-main">McDonnell Douglas DC-10</span>

McDonnell Douglas DC-10 Üç motorlu, orta ve uzun mesafeler için tasarlanmış, geniş gövdeli uçak. İki motor kanatlarda yer alırken üçüncü motor kuyrukta, dikey stabilizatörün altına yerleştirilmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Boeing 777</span> yolcu uçağı

Boeing 777 Uzun menzilli, geniş gövdeli, Çift koridorlu, çift motorlu yolcu uçağı. Boeing Ticari Uçaklar tarafından üretilmektedir. Dünyanın en büyük ve yaygın büyük çap turbofan motorlu, üç sınıfta 283 ve 368 arasında tek sınıf yapılandırmasında 550 yolcu taşıma olanağına sahip, 5235 ila 9380 deniz mili 'ye kadar menzili vardır. 777'ye dışarıdan bakıldığında diğer uçaklardan ayırt edici özellikleri, yuvarlak gövde kesiti, bıçak-kuyruk konisi, altı tekerlekli ana iniş takımı. Boeing 777'in ilk telesiyejli filosiyeline göre, bilgisayar aracılı kontrolleri var. Ayrıca, tamamen bilgisayar destekli tasarımla tasarlanan ilk ticari uçak.

<span class="mw-page-title-main">Azami kalkış ağırlığı</span> bir aracın kalkışına izin verilen maksimum ağırlık

Azami kalkış ağırlığı (MTOW) veya azami brüt kalkış ağırlığı (MGTOW) veya azami kalkış kütlesi (MTOM), yapısal veya diğer sınırlamalar nedeniyle pilotun kalkış yapmasına izin verilen en yüksek ağırlıktır.

<span class="mw-page-title-main">Gulfstream G550 (C-37B)</span> Uçak

Gulfstream G500 ve G550 Gulfstream Aerospace şirketinin iş jeti ve VIP kullanımlar için tasarlanmıştır.Gulfstream G500-G550 Uçağı Gulfstream V uçağından geliştirilmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Yakıt boşaltımı</span> uçakların acil iniş yapma durumunda kalması halinde uygulanan prosedür

Yakıt boşaltımı, uçakların genellikle kalkıştan kısa süre sonra acil iniş yapma durumunda kalması halinde uygulanan prosedürdür. Kalkışın ardından, varış noktasına ulaşmadan önce ve uçağın ağırlığı uçağın yapısal iniş ağırlığının altına inmediği durumlarda, uçakta "yakıt boşaltım sistemi" bulunması halinde yakıt boşaltımı yapılabilir. Bu sayede inişde yangın riski ve uçağın yapısal hasar görmesi önlenir.

<span class="mw-page-title-main">Lockheed C-5 Galaxy</span>

Lockheed C-5 Galaxy, Lockheed firmasınca üretilmiş büyük tip askerî Amerikan kargo uçağı. 1968'den beri hizmet vermektedir. İlk hizmetini Vietnam Savaşı'nda vermiş, 2. Körfez Savaşı'nda çeyrek milyon ton taşımıştır. Değeri 300 milyon dolardır. Havada geçirdiği her 1 saat için haftalık bakım gerekmekte ve Amerikan Ordusu'nun bu güne kadar yapılmış en büyük kargo uçağıdır. İniş takımları içe katlanabilir şekilde tasarlanmış, 20 saniye veya daha kısa bir sürede kalkış yapabilme kabiliyetine sahiptir. Uçağın ağırlığından dolayı yüklenen yükün ağırlık merkezi değişirse, uçak havada asılı kalıp hızlı bir şekilde yere düşüp büyük bir zayiata yol açabilir. Bu yüzden yük yüklenirken büyük bir titizlikle bu çalışmalar yürütülür.

<span class="mw-page-title-main">Hafif hava aracı</span>

Hafif hava aracı, maksimum gross kalkış ağırlığı 12.500 lb (5.670 kg) veya daha düşük olan havadan ağır hava aracı. Sabit veya döner kanatlı hafif hava araçları tüm dünyada gerek sivil, gerek askerî amaçlarla yaygın olarak kullanılırlar.

<span class="mw-page-title-main">Kargo uçağı</span>

Kargo uçağı veya nakliye uçağı, yolcudan çok malzeme taşımak için tasarlanmış sabit kanatlı bir uçaktır. Yolcu uçaklarında bulunan konfordan yoksun olan kargo uçakları, mal indirme ve yükleme işlemleri için bir ya da daha fazla devasa kapıya sahiptirler. Kargo uçakları hava taşıyıcılığı yapan kargo şirketleri, sivil vatandaşlar veya çeşitli ülkelerin silahlı kuvvetleri tarafından kullanılabilir.

Uçuş yükü, bir hava taşıtının ya da bir fırlatma aracının taşıma sığasıdır ve genellikle ağırlık olarak ölçülür. Uçuşun ya da görevin türüne göre, aracın uçuş yükü şunları içerebilir: kargo, yolcu, uçuş mürettebatı, cephane, bilimsel araç gereç veya deneyler ya da diğer donanımlar. İsteğe bağlı olarak taşındığında, ek yakıt da ayrıca uçuş yükünün bir parçası sayılır. Ticari bağlamda, taşıma yükü sadece gelir getirici/üretici kargodan ya da ücret ödeyen yolculardan oluşabilir.

<span class="mw-page-title-main">Boeing 747-8</span> Hava aracı

Boeing 747-8, Boeing Commercial Airplanes tarafından geliştirilen 747'nin en yeni ve en büyük çeşidi olan geniş gövdeli bir uçaktır. 747-400'ü piyasaya sürdükten sonra Boeing, daha büyük 747 versiyonlarını Airbus A380'e alternatif olarak gördü. İlk 300 uçağın piyasaya tahmini sürümü için 14 Kasım 2005 olarak belirlendi. İlk 747-8F kargo uçağı ilk uçuşunu 8 Şubat 2010'da gerçekleştirdi ve yolcu versiyonu 747-8I Intercontinental 20 Mart 2011 tarihinde onu takip etti. Kargo versiyonu ilk olarak Ekim 2011'de servise girdi ve uçak Haziran 2012'de ticari hizmete başladı.

<span class="mw-page-title-main">Pratt & Whitney JT8D</span>

Pratt & Whitney JT8D, Pratt & Whitney tarafından Şubat 1963'te Boeing 727'nin ilk uçuşu ile tanıtılan düşük baypaslı bir turbofan motorudur. ABD Donanması A-6 Intruder saldırı uçağına güç veren Pratt & Whitney J52 turbojet motorunun bir modifikasyonuydu. Volvo RM8, Saab 37 Viggen avcı uçağı için İsveç'te lisanslı olarak üretilmiş bir son yakma sürümüdür. Pratt & Whitney ayrıca FT8 olarak elektrik santrali ve gemi tahrik sistemi için statik versiyonlar satıyor.

<span class="mw-page-title-main">Loadmaster</span>

Loadmaster, sivil ve askerî havacılıkta özellikle hava kargolarının yüklenmesi, iki nokta arasında emniyetle taşınması ve varış istasyonunda güvenli bir şekilde yük indirilmesi işleminden sorumlu olan hava yolu personelidir. Loadmaster, birçok ülkenin askeri ve sivil havayollarında hizmet vermektedir.

<span class="mw-page-title-main">2004 Azov-Avia Airlines İlyuşin İl-76 kazası</span> 2004te Azerbaycanda gerçekleşen uçak kazası

4 Mart 2004 tarihinde Azov-Avia Airlines'a ait bir İlyuşin İl-76MD; Ankara'dan Kâbil'e, Bakü'de yakıt ikmali için duraklamak suretiyle bir kargo seferi gerçekleştiriyordu. Ankara'dan Bakü'ye gelen uçak, yakıt ikmalinin ardından uçuşun ikinci ayağı için Bakü'den kalkış yaptı ancak kalkışının birkaç dakika ardından düştü. Uçakta bulunan 7 kişiden 3'ü öldü.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.