İçeriğe atla

Yuya

Yuya
EvlilikTuya
Çocuk(lar)Tiye, Anen, muhtemelen Ay

Yuya (bazen Iouiya veya Yuaa, Yaa, Ya, Yiya, Yayi, Yu, Yuyu, Yaya, Yiay, Yia ve Yuy olarak da bilinir). On sekizinci Krallık döneminde güçlü bir eski Mısırlı saray mensubuydu. IV. Thutmose'nin atadığı vezirdi. (yaklaşık MÖ 1390).

Hükûmet ve dini hiyerarşilerde yüksek görevlerde bulunan kraliyet ailesiyle bağlantılı Mısırlı bir soylu kadın olan Tuya ile evliydi. Kızları Tiye, III. Amenhotep'in Büyük Kraliyet Karısı oldu.

Yuya ve Tuya'nın Anen adında, Aşağı Mısır Şansölyesi, Amun'un İkinci Peygamberi, "Heliopolis'in rahibi ve İlahi Baba unvanlarını taşıyan bir oğulları olduğu bilinmektedir.

Ay'ın da bu ikilinin çocukları olduğu sanılıyor.

Gazeteci Ahmed Osman, Krallar Vadisi'ndeki Yabancı adlı kitabında, İsrail kabilesini bir kıtlık sırasında Mısır'a götüren eski İbrani patriği Joseph ile Yuya arasında bir özdeşleşme önermiştir.[1]

Kökeni

Yuya ve Thuya'nın mezarından III. Amenhotep'in kartuşunu taşıyan ayrıntılı bir kutu.

Yuya, muhtemelen bir malikaneye sahip olduğu ve kasabanın yerel soylularının zengin bir üyesi olduğu Yukarı Mısır'ın kasabası Akhmim'den geldi. Kökenleri belirsizliğini koruyor. Anatomist Grafton Elliot Smith, Yuya'nın mumyası üzerine yaptığı çalışmasında, özellikleri klasik Mısırlı olmamasına rağmen, Mısır tarihi boyunca komşu ülkelerden çok fazla göç olduğunu düşündüğünü ve "bu konuda nihai bir görüş sunmanın acelecilik olacağını" kaydetti.[2] Quibell, aynı şekilde, Yuya'nın yabancı olduğuna dair "eski öneriye" değindi ve bunun lehine olan tek kanıtın, adının birden fazla yazılışı olduğuna dikkat çekti. Mezardaki mobilyalarda yabancı bir kökene ait hiçbir iz bulunmadı, hepsi tipik Mısırlıydı.

Alışılmadık adını ve özelliklerini dikkate alan bazı Mısırbilimciler, Yuya'nın yabancı kökenli (genellikle Suriyeli) olduğuna inanıyor,[3] ancak bu kesin olmaktan çok uzak.[4] Gaston Maspero'nun Theodore Davis'in 1907 tarihli 'Iouiya ve Touiyou'nun Mezarı adlı kitabında belirttiği gibi, Yuya adı birkaç farklı şekilde hecelenebilir.[5] Bunlar şunları içerir: "iAy", "ywiA", yw [yürüyen ayaklı sazlık yaprağı] A, ywiw" ve yazımda -normalde yabancı bir şeyin işareti- "y [elden ağza adam] iA".[6]

"Eski Mısır'ın Biyografik Sözlüğü", yabancı köken hipotezine güven veriyor: "Atlar ve at arabaları bilgisinin Mısır'a kuzey topraklarından geldiği ve Yuya'nın Mısır'a geldiği bilindiğinden, onun bir miktar Mitanni soyuna sahip olduğu düşünülebilir. Kralın Atının Efendisi de unvanları arasındadır. Ayrıca Yuya'nın Firavun III. Amenhotep'in annesi olan ve Mitanni kraliyet kökenli olabilecek kraliçe Mutemwiya'nın erkek kardeşi olma olasılığını da tartışıyor.[7] Ancak, bu hipotez Mutemwiya'nın geçmişi hakkında hiçbir şey bilinmediği için doğrulanamayacak. Yuya, ağırlıklı olarak yerli Mısırlıların yaşadığı Yukarı Mısır'da yaşarken, Akhmin'de yerel soyluların bir üyesi olmak için yükselen Asyatik göçmenlerin veya kölelerin asimile edilmiş bir torunu olabilirdi. Öte yandan, yabancı olmasaydı, Yuya, kızı III. Amenhotep ile evli olan yerli Mısırlı olurdu. Yuya'nın ellili yaşlarının ortalarında, MÖ 1374 civarında öldüğüne inanılıyor.

Kariyer

Yuya, IV. Thutmose'nin danışmanı ve veziriydi. Ona çok güveniyordu ve Kralın Büyük Kraliyet Karısı'ndan sonra ona en yakın olan kişiydi. Çok özel ünvanlarla anıldı; İyi Tanrı'nın En Sevdiği, Kralın Sırdaşı, Kralın Övgüsünün Sahibi, Bilge Olan ve daha bunun gibi birçok özel isim ve ünvanı vardı. IV. Thutmose'den sonra oğlu III. Amenhotep'e de danışmanlık ve vezirlik yaptı.[2] Kralın Teğmeni ve Atın Efendisi gibi görevlerde bulundu; Tanrının Babası unvanı muhtemelen özellikle Amenhotep'in kayınpederi olmasına atıfta bulunuyordu. Memleketi Akhmin'de Yuya, bölgenin baş tanrısı Min'in peygamberiydi ve bu tanrının Sığırların Şefi olarak hizmet etti.[8]

Mezar

Yuya'nın mumyası

Yuya ve karısı, KV46 mezarlarının bulunduğu Thebes'deki Krallar Vadisi'ne gömüldü,[9] Theodore M. Davis adına çalışan James Quibell ve ekibi 1905'te mezarı keşfetti. Mezar soyguncuları mezara girmiş olsa da, Quibell cenaze eşyalarının çoğunu ve iki mumyayı neredeyse bozulmamış bulduğundan onların sadece rahatsız edildiğini söyledi. Mısırbilimci Cyril Aldred'in belirttiği gibi:

Mezar antik çağda yivli olmasına rağmen, mezarın zengin mezarlık mobilyaları büyük ölçüde sağlamdı ve yırtık keten örtüleri arasında, yuvalarında dinlenirken bulunan çiftin kimliğine dair hiçbir şüphe yoktu.[10]

Yuya, kuzey duvarına yerleştirilmiş dikdörtgen bir ahşap lahit içine gömülmüştü; kapağı Aşağı Mısır'ın tonozlu per-nu tapınağı şeklindeydi. Kızak kızakları üzerinde oturuyor gibi görünse de tabanı yoktu, bu yüzden iç içe geçmiş üç yaldızlı (ve gümüş kaplı) antropoid tabut yere düz bir şekilde oturuyordu.[11] Lahitin uzun güney tarafı, aynı zamanda kısa doğu tarafını da hareket ettiren ve tehlikeli bir şekilde dengede durarak kapağı eğik bırakan eski soyguncular tarafından kırılmıştı. İç içe geçmiş tabutların her birinin kapakları kaldırılmış, ikisi bir sandalye ile üst üste yerleştirilmiş ve biri lahitin yanında yan yatırılmış; oluklar yerinde bırakılmıştı. Yaldızlı kartonaj maskesi kırılmış olmasına rağmen hala yerindeydi.[12]

Mumya

Yuya'nın mumyası, eski soyguncular tarafından sadece gövdesi sargılardan arındırılmış olarak kısmen sarılmış olarak bulundu. Bu rahatsızlığa rağmen, hırsızlar mumyalama kesisini örten altın levhayı (113 × 42 milimetre (4,4 in × 1,7 in)) kaçırmışlardı.[12] Yuya'nın cesedi tabutunun en iç kısmından çıkarıldığında, boynunun arkasında büyük altın ve lapis lazuli boncuklardan oluşan kısmen gerilmiş bir kolye bulundu. muhtemelen yağmacılar tarafından koparıldıktan sonra düşmüştü. Kafasını örten sağlam sargılar, ceset Kahire'ye gönderilmeden önce çıkarıldı.[12]

Yuya'nın mumyası ilk olarak Avustralyalı anatomist Grafton Elliot Smith tarafından incelendi. Yuya'nın cesedinin, mumyalama işlemiyle rengi solmuş beyaz dalgalı saçları 1.651 metre (5.417 ft) uzunluğunda yaşlı bir adama ait olduğunu buldu; kaşları ve kirpikleri koyu kahverengiydi. Kulakları zamanın geleneklerine ters olarak delik değildi. Kollar bükülü, elleri çenesinin altına yerleştirilmişti. Sağ elin parmakları açıkken sol el yumrukluydu. Sağ elin küçük parmağında altın bir parmak duraksı bulundu. Gözlerin önüne keten mumyalama paketleri yerleştirilmişti ve vücut boşluğu reçineyle işlenmiş keten paketlerle doldurulmuştu. Smith, yalnızca dış görünüşüne dayanarak ölüm yaşının 60 olduğunu tahmin etti.[12] Modern CT scanbilim, ölüm yaşının 50-60 olduğunu tahmin etti. eklem dejenerasyonu ve diş aşınması seviyesi de bu taramalarla bulundu. Tarama ayrıca kafatasının içinde iki ayrı reçine seviyesi ortaya çıkardı. Gerçeğe yakın bir görünüm elde etmek için ağzına ve boynunun derisinin altına tampon yerleştirilmişti.[13][14] Ölüm nedeni belirlenemedi.[13] Maspero, lahitlerin konumuna göre ilk ölen ve mezara gömülenin Yuya olduğunu belirtti.[15] Ancak cenaze maskesinde görülen iri gözler, küçük burun ve ağız bunun III. Amenhotep saltanatının son on yılında yapılmış olduğunu düşündürüyor. Yani Tuya'dan daha uzun yaşamış olabileceği ihtimali de vardır.[16] Mumyasında envanter numarası var CG 51190.[17]

Kaynakça

  1. ^ Osman, Ahmed Stranger in the Valley of the Kings, San Francisco: Harper & Row, (1987) 0-06-250674-9
  2. ^ a b Osman, Ahmed, Krallar Vadisi'ndeki Yabancı, Çev. Merve Arkan, Omega Yayınları, İstanbul, 2017
  3. ^ Fletcher, Joann (2016). The story of Egypt. First published in paperback. Londra: Hodder. ISBN 978-1-4447-8515-9. 
  4. ^ David O'Connor & Eric Cline, Amenhotep: Perspectives on his Reign, Michigan Üniversitesi, 1998, s.5
  5. ^ O'Connor & Cline, s. 5.
  6. ^ Maspero'nun Yuya'nın karmaşık adıyla ilgili analizi, The Tomb of Iouiya'nın xiii-xiv. and Touiyou, Theodore M. Davis, Archibald Constable and Co. Ltd, 1907
  7. ^ Anthony David & Rosalie David, A Biographical Dictionary of Ancient Egypt, Londra: Seaby, 1992, s.167 1-85264-032-4
  8. ^ David ve David, s.167
  9. ^ Cyril Aldred: Akhenaten, King of Egypt Thames and Hudson, 1989. s.96 0-500-27621-8
  10. ^ Aldred, s.96
  11. ^ Ikram, Salima; Dodson, Aidan (1998). Eski Mısır'daki Mumya: Ölüleri Sonsuzluk İçin Donatmak. Ciltli. Londra: Thames ve Hudson. s. 259. ISBN 0-500-05088-0. 
  12. ^ a b c d Quibell, James Edward; Egypt. Maslahat al-Athar (1908). Tomb of Yuaa and Thuiu. Institute of Fine Arts Library New York University. Le Caire : Impr. de l'Institut français d'archéologie orientale. 
  13. ^ a b Hawass, Zahi; Saleem, Sahar N. (2016). Firavunları Tarama: Yeni Krallık Kraliyet Mumyalarının CT Görüntüsü. Kahire: Cai'deki Amerikan Üniversitesiro Basın. ss. 68-71. ISBN 978-977-416-673-0. 
  14. ^ Saleem, Sahar N.; Hawass, Zahi (Şubat 2015). "18. ila 20. Hanedanlardan Tarihlenen Mısır Kraliyet Mumyalarında Deri Altı Paketleme". Journal of Computer Assisted Tomography. 39 (3). s. 301–306. doi:10.1097/RCT.0000000000000205. PMID 25695867. 
  15. ^ Davis, Theodore M.; Maspero, G.; Newberry, Percy E. (1907). Iouiya ve Touiyou'nun Mezarı. Londra: Archibald Constable and Co. ss. XIII-XXI. ISBN 0-7156-2963-8. 
  16. ^ Forbes, Dennis (1996). "KMT Fotoğrafa Özel: Yuya'nın Mumya-Maske 91 Yıl Sonra Kahire'de Tanıtıldı". KMT: A Modern Journal of Ancient Egypt. 7 (2). ss. 40-45. 
  17. ^ Habicht, M.E; Bouwman, A.S; Rühli, F.J (25 Ocak 2016). "eski Mısırlıların kimlikleri 18. Hanedan kraliyet mumyaları yeniden ele alındı". Yearbook of Physical Anthropology. 159 (S61). ss. 216-231. doi:10.1002/ajpa.22909Özgürce erişilebilir. PMID 26808107. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Antik Mısır</span> Kuzeydoğu Afrikada varolmuş bir antik medeniyet

Antik Mısır, Antik Çağ'daki medeniyetlerden biridir. Kuzeydoğu Afrika'da Nil Nehri'nin denize ulaştığı yarısı çevresinde yayılmış antik bir uygarlıktır. Uygarlığın yayıldığı bölge, bugünkü Mısır toprakları içinde yer almaktadır. MÖ 3.050 yılları civarında kuruluşundan önce, "Aşağı Mısır" ve "Yukarı Mısır" olarak ikiye ayrılmaktaydı. Uygarlık, MÖ 3.150 yılında ilk firavunun yönetimi altında Aşağı Mısır ve Yukarı Mısır'ı politik olarak birleştirdi. Bu politik birlik, izleyen 3 bin yıl boyunca sürdü.

<span class="mw-page-title-main">Tutankhamun</span> 18. Hanedanlığın on ikinci firavunu

Tutankhamun veya Tutankamon, Mısır tarihinin Yeni Krallığı sırasında 18. hanedanlığın sonunda, kraliyet ailesinin sonuncu lideri olan ve MÖ 1332 – MÖ 1323 yılları arasında hüküm sürmüş Mısır firavunudur. Babası, KV55 mezarında mumyalanmış olarak bulunan firavun Akhenaton'du. Annesi, DNA testi yoluyla KV35'te bulunan Genç Kadın olarak anılan ve mumyalanmış olarak bulunan babasının üvey kız kardeşidir.

<span class="mw-page-title-main">Nefertiti</span> Antik Mısır Kraliçesi, Akhenaton un Eşi

Neferneferuaten Nefertiti (Nfr nfrw itn Nfrt jy.tj) veya yaygın haliyle Nefertiti, Mısır kraliçesi, Mısır Firavunu IV. Amenhotep'in eşidir. Adının tam hâli "Aten'in güzeller güzeli, güzel geldi" anlamına gelir.

<span class="mw-page-title-main">Mumya</span>

Mumya, çeşitli işlemler uygulamak suretiyle çürümesi önlenerek bozulmadan kalması sağlanan cesettir.

<span class="mw-page-title-main">Ankhesenamen</span> Tutankhamunun eşi, Akhenaton ve Nefertitinin kızı

Ankhesenamun Mısır 18. Hanedan döneminde firavun Akhenaton'un ve muhtemelen Nefertiti'in kızıdır. Sonradan Tutankhamun'un Büyük Kraliyet Eşi olmuştur. Ankhesenpaaten doğumlu Mısır Firavunu Akhenaten ve Büyük Kraliyet Karısı Nefertiti'nin bilinen altı kızından üçüncüsüydü. Üvey kardeşi Tutankhamun'un Büyük Kraliyet Karısı oldu. Adındaki değişiklik, babasının ölümünden sonra yaşadığı süre boyunca eski Mısır dinindeki değişiklikleri yansıtıyor. Gençliği, ebeveynlerinin saltanatının antik kabartmalarında ve resimlerinde iyi belgelenmiştir. Ankhesenamun ve kocası Tutankhamun aynı babayı, ancak farklı anneleri paylaştılar. Tutankhamun'un annesinin mumyasının, babası Akhenaten'in öz kız kardeşi ve büyükbabası Amenhotep III'ün kızı olduğu DNA analizi ile tespit edildi. Şimdiye kadar annesinin adı belirsizdir, ancak mumyası bilim insanları tarafından gayri resmi olarak Genç Hanımefendi olarak bilinir.

<span class="mw-page-title-main">Akhenaton</span> Mısır Firavunu

Akhenaton ya da IV. Amenhotep olarak da bilinir. Mısır yeni dönem 18. hanedanının bir firavunudur. Kraliçe Tiye ve III. Amenhotep'in genç olan çocuğudur. Büyük kardeşi Thutmosis babasından önce ölünce tahta önce ortak oldu, sonra da MÖ 1353-1336 ya da MÖ 1352-1334 yılları arasında 17 yıl firavunluk yaptı. Eşi Nefertiti'ydi.

<span class="mw-page-title-main">Krallar Vadisi</span>

Krallar Vadisi ya da Firavunlar Vadisi, Mısır'da bulunan MÖ 16. yüzyıldan 11. yüzyıla kadar yaklaşık 500 yıllık bir süre boyunca 18. ve 20. Hanedanlık döneminde Yeni Krallık'ın firavunları ve dönemin ileri gelenleri için inşa edilen mezarların bulunduğu vadidir. Vadi, Luksor'un batı tarafında bulunur.

<span class="mw-page-title-main">I. Ahmose</span> Mısırın Yeni krallık döneminin ilk hanedanı olan 18. Hanedanın kurucusu

I. Ahmose, Mısır'ın altın çağı olarak kabul edilen Yeni krallık döneminin ilk hanedanı olan 18.Hanedanın kurucusudur. Hiksoslara karşı savaşırken öldürülen firavun Seqenenre Tao'nun oğlu ve on yedinci hanedanlığın son firavunu Kamose'nin erkek kardeşiydi. Babasının 7 yaşında ölümü ve kardeşinin 3 sene süren hükümdarlığından sonra 10 yaşında tahta geçti.

<span class="mw-page-title-main">III. Amenhotep</span> 18. Hanedanlığın 9. firavunu

III. Amenhotep, Antik Mısır firavunluğunun XVIII. Hanedan döneminin 9. hükümdarı olarak hüküm sürmüş firavundur. İsmi bazen III. Amenofis olarak da okunmaktadır. İsmi eski Mısır diline göre Amāna-Ḥātpa olup Amun hoşnuttur anlamına gelmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Tiye</span> III. Amenhotepin eşi ve Akhenatonun annesi

Tiye, III. Amenhotep'in eşi ve Akhenaton ya da IV. Amenhotep'in annesi olan Mısır kraliçesidir. Annesi Tuya, babası Yuya'dır. Eşinin ölümünden birkaç yıl sonra oğlunun hükümdarlığı döneminde öldü. Tiye, Luvi halkındandı. Nitekim İsviçreli jeoarkeolog Eberhard Zangger, “Luvi Uygarlığı Ege’nin Bronz Çağındaki Eksik Halka" adlı eserinde (s.16), o dönemin en zengin ve en güçlü hükümdarı olan Firavun III. Amenhotep'in bir Luvi prensesiyle evlenmek istediğini belirtir. Tiye, Anadolunun en eski halkından Luvilerin kadim inancına bağlıdır ve bu inancı Mısır'a taşır. Oğlu Akhenaton'un Mısır'ın hakim inancına aykırı bir biçimde getirdiği gök Tanrıcılık anlayışında payı vardır. Tiye'nin mezarı Krallar Vadisi'nde bulunmuştur.

<span class="mw-page-title-main">I. Thutmose</span> Antik Mısır Firavunu

I. Thutmose Antik Mısır'ın 18. Hanedanı'nın üçüncü Firavunu idi. Bir önceki firavun I. Amenhotep'in ölümünden sonra tahta geçmiştir. I. Thutmose kendinden önceki firavunlardan daha fazla Mısır sınırları genişletme çabasına girmiş, Levant ve Nubia derinliklerine ilerlemiştir. Ayrıca Mısır'da pek çok tapınak inşa ettirmiş ve Krallar Vadisi'nde kendisi için bir mezar yaptırmıştır. Kendinden sonra yerine oğlu II. Thutmose geçmiştir. Saltanatı genellikle MÖ 1506 - MÖ 1493 yılları arasına tarihlenir ancak bazı tarihçilere göre ise saltanatı MÖ 1526 - MÖ 1513 yılları arasındadır.

<span class="mw-page-title-main">Theodore M. Davis</span> Krallar Vadisindeki arkeolojik kazıları finanse eden, Antik Mısır medeniyetine ilgili duyan Amerikalı milyoner

Theodore Monroe Davis asıl mesleği avukatlık olan, ancak daha çok Krallar Vadisi'nde yaptığı kazılar ile tanınan bir isimdir.

<span class="mw-page-title-main">Sakkara Serapeumu</span>

Sakkara Serapeumu Antik Mısır'da Sakkara'da Zoser Piramidi'nin yakınında kutsal kabul edilen Apis boğasına tapınılan bir tapınaktı. Apis boğaları öldüklerinde mumyalanmışlar ve Serapeum'un hemen altında bulunan tonozlu bir nekropolde gömülmüşlerdir.

Amon Baş Rahibi veya Amon'un İlk Kahini, eski Mısır tanrısı Amon'un en yüksek rütbeli rahibiydi. İlk Amon başrahipleri, Onsekizinci Hanedanlığın başlangıcında Yeni Krallıkta ortaya çıktı.

<span class="mw-page-title-main">Genç Kadın</span>

Genç Kadın, Krallar Vadisi arkeologu Victor Loret tarafından 1898'da KV35 kodlu mumya mezar içinde keşfedilen mumyaya verilen isimdir. Mumyaya ayrıca KV35YL ve 61072 kodları da verilmiştir ve şu anda Kahire'deki Mısır Müzesi'nde bulunuyor. Son DNA testleri ile bu mumyanın firavun Tutankhamun'un annesi ve firavun III. Amenhotep ile onun Büyük Kraliyet Karısı Tiye'nin kızı olduğu belirlendi. Bu mumyanın Nefertiti'nin kalıntıları olduğuna dair spekülasyonların yanlış olduğu kanıtlandı, çünkü Nefertiti hiçbir yerde "Kralın kızı" unvanını kullanmadı.

<span class="mw-page-title-main">IV. Thutmose</span> 18. Hanedanlığın 8. Firavunu

IV. Thutmose, yaklaşık olarak MÖ 14. yüzyılda hüküm süren 18. Mısır Hanedanı'nın 8. Firavunuydu. Tahta kalma süresinin 8 ya da 9 yıl olduğu bilinmektedir. Genç yaşta, daha yirmili yaşlarındayken ölmüştür. Babası II. Amenhotep, annesi Tiaa, oğlu III. Amenhotep'tir. Ölümünden sonra yerine oğlu gelmiştir.

Bu, MÖ 3100'den MÖ 30'a kadar Antik Mısır'ın bilinen kraliyet eşlerinin bir listesidir. Hükümdarlık tarihleri, Mısır firavunları listesi sayfasında yer alan tarihleri takip eder.

<span class="mw-page-title-main">Ahmed Osman (yazar)</span> Mısırlı yazar, hukukçu, gazeteci ve araştırmacıdır

Ahmed Osman, Hukukçu, yazar, oyun yazarı, gazeteci ve araştırmacıdır. Kahire Üniversitesinde hukuk okudu ve 1965 yılından beri Britanya'da yaşıyor.

<span class="mw-page-title-main">Tuya</span> Yuyanın eşi ve Kraliçe Tiyenin annesi

Thuya Mısırlı soylu bir kadın ve kraliçe Tiye'nin annesi ve aynı zamanda Yuya'nın eşiydi. Akhenaten'in büyükannesi ve Tutankhamun'un büyük büyükannesidir.

Mumya: Yılların Sayıldığı Gece,, 1969 tarihli Mısır yapımı film. Yönetmeni Shadi Abdel Salam'ın tek uzun metrajlı filmidir. 43. Akademi Ödülleri'nde En İyi Yabancı Film dalında Mısır adayı olarak seçildi ancak yarışma listesine kabul edilmedi. Film, çeşitli kaynaklarda en iyi 100 Mısır filmi arasında üst sıralarda yer almaktadır.