İçeriğe atla

Yusuf Küpeli

Yusuf Küpeli
DoğumYusuf Küpeli
27 Mart 1944(1944-03-27)
Balıkesir, Türkiye
Ölüm26 Aralık 2021 (77 yaşında)
Stockholm, İsveç
Etnik kökenTürk
VatandaşlıkTürkiye (1944-1983)
Vatansız (1983-1988)
İsveç (1988-2021)
EğitimODTÜ
Siyasal Bilgiler Fakültesi

Yusuf Küpeli, (d. 27 Mart 1944, Balıkesir - ö. 26 Aralık 2021, Stockholm[1]), Türk devrimci, 68 Kuşağı önderlerinden ve Türkiye Halk Kurtuluş Partisi-Cephesi kurucularındandır.

Yaşamı

Çocukluğu Niğde'nin Ulukışla ilçesine bağlı eski adı Hamidiye olan Bolkar Dağları'ndaki Maden köyünde geçti. 11 yaşında ailesiyle İstanbul'a göç etti ve aynı yıl babasını kaybetti. 1958 yılında askeri liseye giren Küpeli, 27 Mayıs 1960 Darbesinden sonra Talat Aydemir ve Fethi Gürcan'ın yaptıkları başarısız 22 Şubat 1962 ve 20 Mayıs 1963 darbe girişimlerine karışması nedeniyle tutuklandı ve TCK 146. maddesinden yargılandı. Davada beraat etmekle birlikte, 1963'te birçok arkadaşıyla Kara Harp Okulu'ndan çıkarılarak ordu ile ilişiği kesildi.

Devrimcilik dönemi

Öğrenimini önce ODTÜ ardından SBF'de sürdüren Küpeli, dönemin devrimci hareketine katıldı. 1968'de FKF Genel Başkanı seçildi. 1969'da kendisi gibi aranan Deniz Gezmiş'le birlikte 1. Devrimci Milliyetçi Öğrenci Kurultayından sonra bir bildiri yayımladı. Kısa bir süre Filistin'de bulundu,[2] ardından Türkiye'ye döndüğü 1969 Kasım ayında yakalanarak 1970 Ağustosuna kadar tutuklu kaldı. 12 Mart 1971 Muhtırasından sonra Mahir Çayan'ın önderliğinde THKP-C'nin kuruluş çalışmalarına katıldı ve örgütün ilk merkez komitesinde yer aldı. Mahir Çayan'ın cezaevinde bulunduğu dönemde örgüt içinde anlaşmazlık büyüdü ve Çayan'ın Kasım 1971'de cezaevinden kaçmasından sonra yapılan görüşmelerde bir uzlaşma sağlanamayınca, Münir Aktolga'yla birlikte THKP-C'den ihraç edildiler.[3]

Mültecilik ve İsveç'e yerleşmesi

1972'de tekrar yakalanan Küpeli, toplam 8 yıla yakın tutuklu ve hükümlü olarak hapiste kaldıktan sonra, 1983'te infaz yasasındaki değişiklikle şartlı olarak tahliye edildi ve İsveç'e kaçtı. Aynı yıl Türkiye Cumhuriyeti vatandaşlığından atılan Yusuf Küpeli, İsveç'te mülteci olarak yaşadığı 5 yılın ardından 1988'de İsveç vatandaşı oldu. 26 Aralık 2021 tarihinde İsveç'in Stockholm kentinde 77 yaşında öldü.

Eserleri

Kaynakça

  1. ^ "68 hareketinin önde gelen isimlerinden Yusuf Küpeli hayatını kaybetti". T24. 29 Aralık 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Mart 2022. 
  2. ^ Kendi anlatımıyla hayatı, http://www.sinbad.nu/kupelibil.htm 9 Aralık 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
  3. ^ Sosyalizm ve Toplumsal Mücadeleler Ansiklopedisi, İletişim Yayınları, İstanbul 1989.

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Devrimci Sol</span> 1978-1994 yılları arasında etkin olmuş silahlı sol grup

Devrimci Sol ya da kısaca DEV-SOL, 1978-1994 yılları arasında faaliyet göstermiş silahlı sol grup.

Hüseyin Cevahir, Türkiye Halk Kurtuluş Partisi-Cephesi'nin önde gelenleri arasında yer alan ve THKP'nin iki kere düzenlenen Genel Komitesi'nde yer alan sosyalist ve politik aktivist.

<span class="mw-page-title-main">Türkiye Halk Kurtuluş Ordusu</span> 1960ların ikinci yarısında kurulmuş silahlı sosyalist örgüt

Türkiye Halk Kurtuluş Ordusu ya da THKO, Deniz Gezmiş, Hüseyin İnan, Yusuf Aslan, Sinan Cemgil, Alparslan Özdoğan, Kadir Manga, Taylan Özgür, Cihan Alptekin ve Mustafa Yalçıner tarafından kurulan silahlı Marksist-Leninist örgüt. Örgüt, kuruluşunu, gerçekleştirdiği bir dizi eylemden sonra 4 Mart 1971 tarihinde yayımladığı bir bildiri ile kamuoyuna duyurdu.

<span class="mw-page-title-main">Devrimci Halk Kurtuluş Partisi-Cephesi</span> 1978de kurulan ve 1994te yeniden adlandırılan komünist örgüt

Devrimci Halk Kurtuluş Partisi-Cephesi, 30 Mart 1994 tarihinde Devrimci Sol örgütünün partileşme kararı alması ile Dursun Karataş liderliğinde kurulan Türkiye'de yasa dışı kabul edilen Marksist-Leninist partidir. Örgüte bağlı olarak faaliyet gösteren Devrimci Halk Kurtuluş Partisi (DHKP), genellikle DHKP-C'nin siyasal işlerinde sorumlu olarak faaliyet göstermektedir. Devrimci Halk Kurtuluş Cephesi (DHKC) ise örgütün silahlı faaliyetlerinden sorumludur. Cephe, Türk güvenlik güçlerine, bürokratlara ve hükûmet üyelerine karşı ölümlü saldırılar gerçekleştirmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Mahir Çayan</span> THKP-Cyi kuran Türk Marksist-Leninist militan

Mahir Çayan, Türkiye Halk Kurtuluş Partisi-Cephesinin kurucusu Türk Marksist-Leninist militandır. 30 Mart 1972 tarihinde Tokat'ın Niksar ilçesine bağlı Kızıldere köyünde dokuz arkadaşıyla birlikte vurularak öldürülmüştür.

<span class="mw-page-title-main">Türkiye Halk Kurtuluş Partisi-Cephesi</span> Aralık 1970te Türkiyede yasa dışı olarak kurulan Marksist-Leninist örgüt

Türkiye Halk Kurtuluş Partisi-Cephesi kısaca THKP-C, Mahir Çayan, Hüseyin Cevahir, Ulaş Bardakçı, Ertuğrul Kürkçü, Yusuf Küpeli ve Münir Ramazan Aktolga tarafından Aralık 1970'te Türkiye'de yasa dışı olarak kurulan Marksist-Leninist örgüttür. Kentsel gerilla savaşı stratejisini benimsediğini açıklayan örgüt, 1960 ve 70'lerde oluşan Devrimci Gençlik Hareketleri ile büyüdü. Kuruluşunun hemen ardından İstanbul ve Ankara'da banka soygunu gibi birkaç eylem gerçekleştiren örgüt, Nisan 1971'de İsrail başkonsolosu Efraim Elrom'u kaçırarak adını daha da duyurmuştur. Elrom'un kaçırılmasından sonra yapılan görüşmelerden netice alınamaması ve ardından Efraim Elrom'un öldürülmesinden sonra örgüte yönelik başlatılan operasyonlar sonucu örgütün yönetici kadrosundan birkaçı dışında tümü yakalandı. Bu operasyonlar sonrası kendi içlerinde örgütün yöntemlerine dair tartışmalar yaşamalarının ardından yönetim kadrosundan birkaç isim ihraç edildi. Mahir Çayan ve arkadaşlarının cezaevinden kaçmasının ardından yeniden bir araya gelen örgüt, şehirlerden uzaklaşıp kırlarda örgütlenme yoluna gitti ve bu sebeple Karadeniz Bölgesi'ne gittiler.

<span class="mw-page-title-main">Ulaş Bardakçı</span> Türk Marksist-Leninist devrimci

Rasih Ulaş Bardakçı, TİP, FKF, Devrimci Gençlik, THKP-C gibi örgütlerde faaliyet göstermiş Türk Marksist-Leninist militan.

Türkiye Devrimci Gençlik Federasyonu (TDGF) ya da daha yaygın ismiyle DEV-GENÇ, 1965'in sonlarında kurulan Fikir Kulüpleri Federasyonu içerisinde yer alan öğrenciler tarafından dönemin özgünlüğünde kimi fikirsel ve mücadele pratiğine dair ayrılıklar üzerine kurulan, üniversiteli sosyalist gençlik örgütlenmesidir.

<span class="mw-page-title-main">Kızıldere Olayı</span>

Kızıldere Olayı, Mahir Çayan ve arkadaşlarının 26 Mart 1972 günü Ünye Radar Üssünde çalışan birisi Kanadalı, ikisi İngiliz olan üç teknisyeni kaçırmaları ve sonrasında gerçekleştirilen operasyondur. Failler ve rehineler Tokat'ın Niksar ilçesi Kızıldere köyünde muhtar Emrullah Arslan'ın evinde saklandılar. İsrail'in İstanbul Başkonsolosu Efraim Elrom'u kaçırıp öldürmek ve gizli örgüt kurmak suçlarından yargılama süresince tutuklu bulundukları İstanbul Kartal Askerî Cezaevinden tünel kazarak kaçan Çayan ve arkadaşları, Ankara Sıkıyönetim Komutanlığı 1 No.'lu Askerî Mahkemesince ölüm cezasına çarptırılan Deniz Gezmiş, Yusuf Aslan ve Hüseyin İnan için verilen kararın infaz edilmemesini isteyen bir bildiriyi de kaçırdıkları İngilizlerin şifreli kasasına bırakmışlardı. Bu bildirinin radyoda yayımlanmasını, yayımlanmazsa teknisyenlerin öldürüleceğini de bildiriye eklemişlerdi. Teknisyenler, 26 Mart günü oturdukları apartmanlardan kaçırılmışlar ve olay 27 Mart sabahı İçişleri Bakanlığınca duyurulmuştur.

Cihan Alptekin, Türkiye Halk Kurtuluş Ordusu, Devrimci Gençlik ve Devrimci Liseliler kurucularından siyasi aktivist.

<span class="mw-page-title-main">Marksist-Leninist Silahlı Propaganda Birliği</span> 1970li yıllarda silahlı eylemler düzenlemiş Marksist-Leninist örgüt

Türkiye Halk Kurtuluş Partisi-Cephesi/Marksist-Leninist Silahlı Propaganda Birliği (THKP-C/MLSPB) 1970'li yıllarda aktif olarak silahlı eylemler düzenlemiş Marksist-Leninist örgüt. Örgütün legal yapılanması Devrimci Kurtuluş örgütüdür.

<span class="mw-page-title-main">Halkın Yolu</span> Türkiyede komünist topluluk

Halkın Yolu yasadışı politik dergi çevresidir. Türkiye Halk Kurtuluş Partisi-Cephesi'nin 12 Mart Muhtırası ile yenilgiye uğrayıp kadroları arasında çıkan ayrışmadan sonra Devrimci Yol, THKP-C/MLSPB ve THKP-C/HDÖ ile aynı yılda Maoizm ideolojisini benimseyen Militan Gençlik Dergisi grubunun Halkın Yolu dergisini çıkarmasıyla kurulmuştur. Kuruluşundan itibaren grup yayın organı "Halkın Yolu" ve "Kızıl Bayrak" dergilerini çıkarmıştır.

Kurtuluş Hareketi, 1971'deki örgütsel yenilgiden sonra hapisten çıkan bir kısım Türkiye Halk Kurtuluş Partisi-Cephesi kadrolarının, THKP-C'nin aynı isimli haftalık yayın organı Kurtuluş dergisinin ismini alarak 1976'da aylık olarak yayımlamaya başladıkları Kurtuluş Sosyalist Dergi çevresinde oluşturdukları Marksist-Leninist siyasi harekettir.

68 kuşağı, tüm dünyada etkisini hisettiren 1968 kuşağı protestolarının Türkiye'deki yansıması olarak Deniz Gezmiş, Mahir Çayan, Kemal Bingöllü, İbrahim Kaypakkaya, Behice Boran, Sevgi Soysal, Şirin Cemgil, İlkay Demir, Gülten Savaşçı, Hatice Alankuş, Füsun Özbilgen, Necmiye Alpay, Hasan Yalçın, Cihan Alptekin, Hüseyin İnan, Yusuf Aslan, Harun Karadeniz, Sinan Cemgil, Ali Haydar Yıldız, Rasih Ulaş Bardakçı, Kadir Manga, Ahmet Atasoy, Alpaslan Özdoğan, Hüseyin Cevahir, Ömer Ayna, Taylan Özgür, Doğu Perinçek, Zülfü Livaneli gibi isimlerin liderliğinde oluşturulan Marksist-Leninist sentezli hareketin adıdır.

Efraim Elrom (Hofstadter) (İbrani: אפרים אלרום‎, 23 Ocak 1911 - 22 Mayıs 1971), İsrail'in İstanbul Başkonsolosu.

<span class="mw-page-title-main">Kadir Manga</span> Türkiye Halk Kurtuluş Ordusunun kurucularından olan Türk sosyalist devrimci

Kadir Manga, Türkiye Halk Kurtuluş Ordusunun (THKO) kurucularından olan Türk politik aktivist. 4 Ocak 1969'de yapılan FKF Olağan Kongresi'ne Erzurum Delegesi olarak katıldı ve Yusuf Küpeli'nin Genel Başkanlığı kazandığı bu Genel Kurul'da FKF Genel Yönetim Kurulu üyeliğine seçildi.

Hava Kuvvetleri Proleter Devrimci Örgütü, 1969 yılının haziran ayında Türkiye Halk Kurtuluş Partisi-Cephesi kurucularından Mahir Çayan'ın kayınbiraderi Hava Yüzbaşı Orhan Savaşçı öncülüğünde kurulmuş sosyalist örgüt.

Oğuzhan Müftüoğlu, Türk Marksist-Leninist aktivist, gençlik lideri ve siyasetçidir. Türkiye Devrimci Gençlik Federasyonu Merkez Yürütme Kurulu Üyesi-Basın Sekreteri, THKP-C üyesi, Devrimci Yol kurucusu, Özgürlük ve Dayanışma Partisi Kurucusu, Sol Parti üyesi. Devrimci Gençlik Dergisi (1975-1980), Devrimci Yol Dergisi (1977-1980), Yeniden Dergisi (1995-1998), BirAdım Dergisi (1999-2001), BirGün Gazetesi yazarıdır.

Orhan Savaşçı, Türk asker ve devrimcidir.

Bu sayfada 1972 yılında Türkiye'de görevdeki siyasi kurumlar ve kişiler, yaşanan olaylar, doğan ve ölen kişiler yer alır.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.