İçeriğe atla

Yusuf Hikmet Bayur

Hikmet Bayur
Türkiye Millî Eğitim Bakanı
Görev süresi
27 Ekim 1933 - 8 Temmuz 1934
BaşkanMustafa Kemal Atatürk
Başbakan İsmet İnönü
Yerine geldiğiRefik Saydam
Yerine gelenZeynel Abidin Özmen
Türkiye Cumhurbaşkanlığı Genel Sekreteri
Görev süresi
27 Mart 1932 - 21 Ekim 1933
BaşkanMustafa Kemal Atatürk
Yerine geldiğiTevfik Bıyıklıoğlu
Yerine gelenRuşen Eşref Ünaydın
Görev süresi
20 Kasım 1927 - 4 Kasım 1928
BaşkanMustafa Kemal Atatürk
Yerine geldiğiTevfik Bıyıklıoğlu
Yerine gelenTevfik Bıyıklıoğlu
Türkiye'nin Afganistan Büyükelçisi
Görev süresi
1928-1931
Yerine geldiğiÖmer Fahreddin Türkkan
Yerine gelenMemduh Şevket Esendal
Türkiye'nin Yugoslavya Büyükelçisi
Görev süresi
1925-1927
Yerine gelenİnayetullah Cemal Özkaya
Türkiye Büyük Millet Meclisi
4., 5., 6., 7., 10. ve 11. Dönem milletvekili
Görev süresi
14 Mayıs 1954 - 25 Mayıs 1960
Seçim bölgesi1954 – Manisa
1957 – Manisa
Görev süresi
4 Mayıs 1931 - 14 Haziran 1946
Seçim bölgesi1931 – Manisa
1935 – Manisa
1939 – Manisa
1943 – Manisa
Kişisel bilgiler
Doğum Yusuf Hikmet[1]
1891
İstanbul, Osmanlı İmparatorluğu
Ölüm 6 Mart 1980 (89 yaşında)
İstanbul, Türkiye
Defin yeri Edirnekapı Şehitliği, İstanbul
Partisi Cumhuriyet Halk Partisi
Millet Partisi
İlişkiler Kıbrıslı Mehmed Kamil Paşa (dedesi)
Bitirdiği okul Galatasaray Lisesi, Sorbonne Üniversitesi
Mesleği Bürokrat, Diplomat, Siyasetçi

Yusuf Hikmet Bayur[1] (1891, İstanbul - 6 Mart 1980, İstanbul), Türk siyasetçi ve tarihçi. Türk devrim tarihi konusundaki çalışmalarıyla tanınmıştır. 1933–1934 yılları arasında İsmet İnönü tarafından kurulan hükûmette Türkiye Cumhuriyeti Millî Eğitim Bakanı olarak yer almıştır. Bu görevinden önce 1932–1933 ve 1927–1928 yılları arasında Türkiye Cumhurbaşkanlığı Genel Sekreterliği görevini sürdürmüştür. 1925–1927 yılları arasında Yugoslavya, 1928–1931 yılları arasında ise Afganistan Büyükelçisi olmuştur.

1935, 1939 ve 1943 Türkiye genel seçimlerinde Cumhuriyet Halk Partisi (CHP) listesinden Manisa milletvekili olarak meclise girmiştir. 1946'da CHP'den ayrılmıştır ve siyasi yaşamını CHP'nin muhalifi olarak sürdürmüştür. Millet Partisi'nin kurucu üyeleri arasında yer almıştır. 1952 yılında bu partiden ayrılmıştır ve Demokrat Parti'ye katılarak 1954 ve 1957 seçimlerinde Demokrat Parti'den (DP) bağımsız Manisa milletvekili olarak meclise girmiştir. 1960 Darbesi'nden sonra 4 yıl 2 ay hapis cezasına hüküm giymiştir fakat 1963 affıyla özgürlüğüne kavuşmuştur. 6 Mart 1980 tarihinde İstanbul'da ölmüştür.

Yaşamı

Son Osmanlı sadrazamlarından Kıbrıslı Kâmil Paşa'nın oğlu Haşmet Bey'in oğludur.[2][3] Mekteb-i Sultani'yi (Galatasaray Lisesi) bitirdi. Yükseköğrenimini Fransa'da, Paris Üniversitesi Fen Fakültesi'nde tamamlayarak Türkiye'ye döndü ve bir süre Mekteb-i Sultani'de öğretmenlik yaptı (1914-20). Türk Kurtuluş Savaşı'nın başlarında Anadolu'ya geçerek Salihli cephesinde Kuvâ-yi Milliye'ye katıldı.

Türkiye Büyük Millet Meclisinin (TBMM) açılmasından sonra, 1 Ekim 1920'de Dışişleri Bakanlığı siyasi işler genel müdürü oldu (1920-22). Londra ve Lozan konferanslarında Türk kuruluna danışmanlık etti. 1923'te Londra büyükelçiliği danışmanlığına, 1925'te siyasal temsilci olarak Belgrad ortaelçiliğine atandı. 1927'de Cumhurbaşkanlığı genel sekreterliği, 1928'de Kabil büyükelçiliği, 1932'de ikinci kez Cumhurbaşkanlığı genel sekreterliğine getirildi.

1933 ara seçimlerinde Manisa milletvekili seçildi ve Ekim 1933-Temmuz 1934 arasında Türkiye Cumhuriyeti Millî Eğitim Bakanlığı görevini üstlendi. 1933 Üniversite Reformu'yla bütün üniversite ve yüksekokullara zorunlu ders olarak konulan Türk inkılap tarihini okutmakla görevlendirildi. Daha sonra Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi'nde Hint tarihi ordinaryüs profesörü oldu.[4] 1942'de emekli oldu.

1935, 1939 ve 1943 genel seçimlerinde Cumhuriyet Halk Partisi (CHP) listesinden Manisa milletvekili seçildi. 1946'da CHP'den ayrıldı. Siyasi yaşamını CHP'nin muhalifi olarak sürdürürken, Mareşal Fevzi Çakmak ile birlikte Millet Partisi'nin (MP) kurucu üyeleri arasında yer aldı (Temmuz 1948). MP'nin iki yıl genel başkanlığını (1948-50) yaptı, bu partinin yayın organı olan Kudret gazetesinin de başyazarlığını yaptı. 1952'de partiden ayrıldı. 1954 ve 1957 seçimlerinde Demokrat Parti'den (DP) bağımsız Manisa milletvekili seçildi. 27 Mayıs Darbesi'nden (1960) sonra DP'lilerle Yassıada'da yargılanıp dört yıl iki ay hapis cezasına hüküm giydi. 1963 affıyla özgürlüğüne kavuştuktan sonra siyasal yaşamdan çekilerek yalnız tarih alanındaki çalışmalarına bağlandı.

6 Mart 1980 tarihinde İstanbul'da öldü.

Yapıtları

Başlıca yapıtları aşağıdaki gibidir:

  • Türkiye Devleti'nin Dış Siyasası (1934)
  • Türk İnkılabı Tarihi (1940-67, 10 kitap, 3 cilt)
  • Hindistan Tarihi (1946-50, 3 cilt)
  • Atatürk, Hayatı ve Eseri (1963)
  • XX. Yüzyılda Türklüğün Tarih ve Acun Siyasası Üzerindeki Etkileri (1974)
Wikimedia Commons'ta Yusuf Hikmet Bayur ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır.

Kaynakça

  1. ^ a b "TBMM Albümü 2. Cilt (1950-1980)" (PDF). TBMM Basın ve Halkla İlişkiler Müdürlüğü. 12 Aralık 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 15 Aralık 2021. 
  2. ^ Büyük Larousse Sözlük ve Ansiklopedisi
  3. ^ "Yusuf Hikmet Bayur (1891-1980)". Atatürk ansiklopedisi. ataturkansiklopedisi.gov.tr. 30 Aralık 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Aralık 2021. 
  4. ^ Encyclopædia Britannica Fifteenth Edition

Konuyla ilgili yayınlar

Siyasi görevi
Önce gelen:
Refik Saydam		Türkiye Millî Eğitim Bakanı
27 Ekim 1933 - 8 Temmuz 1934 		Sonra gelen:
Zeynel Abidin Özmen
Hükûmet görevi
Önce gelen:
Tevfik Bıyıklıoğlu		Türkiye Cumhurbaşkanlığı Genel Sekreteri
27 Mart 1932 - 21 Ekim 1933 		Sonra gelen:
Ruşen Eşref Ünaydın
Önce gelen:
Tevfik Bıyıklıoğlu		Türkiye Cumhurbaşkanlığı Genel Sekreteri
20 Kasım 1927 - 4 Kasım 1928 		Sonra gelen:
Tevfik Bıyıklıoğlu
Diplomatik görevi
Önce gelen:
Ömer Fahreddin Türkkan		Türkiye'nin Afganistan Büyükelçisi
1928-1931 		Sonra gelen:
Memduh Şevket Esendal
Önce gelen:
Yeni makam		Türkiye'nin Yugoslavya Büyükelçisi
1926-1928 		Sonra gelen:
İnayetullah Cemal Özkaya


İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Celâl Bayar</span> 3. Türkiye cumhurbaşkanı (1950–1960)

Mahmut Celalettin Bayar, Türk ekonomist, siyasetçi ve eski cumhurbaşkanı. Çağdaş Türkiye'nin siyasi yaşamının çeşitli dönemlerinde önemli roller oynamış olan Bayar, Meclis-i Mebusan üyesi, cumhuriyet döneminde iktisat vekili, Mustafa Kemal Atatürk'ün son başbakanı ve 1950-1960 arasında Türkiye'nin üçüncü ve asker kökenli olmayan ilk cumhurbaşkanı olarak görev yaptı.

<span class="mw-page-title-main">Demokrat Parti (1946)</span> Türkiyede bir siyasi parti (1946–1960)

Demokrat Parti, 7 Ocak 1946'da kurulan, kurulduğu yıl yapılan seçimlerde azınlıkta kalıp 4 yıl sonra yapılan seçimlerde 27 yıllık tek parti dönemini sona erdiren Türk siyasi partisi olarak bilinir. Sırasıyla 1950, 1954 ve 1957 seçimlerini kazanmış ve 10 yıl boyunca iktidar olmuştur. Demokrat Parti, 27 Mayıs 1960 askeri darbesi ile iktidardan düşürülmüş ve 29 Eylül 1960'ta kapatılmıştır. Demokrat Parti'nin kısaltması DP olarak yazılmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Deniz Baykal</span> Türk siyasetçi (1938–2023)

Deniz Baykal, Türk avukat, siyaset bilimci, akademisyen ve siyasetçidir. Cumhuriyet Halk Partisinin 4. genel başkanıdır. 1995-1996 yılları arasında başbakan yardımcılığı görevini yürüttü. Birçok hükûmette yer alan Baykal, kısa aralıklar dışında 1992-2010 yılları arasında Cumhuriyet Halk Partisinin genel başkanlığını yaptı. 2002-2010 yılları arasında CHP'yi ana muhalefet partisi olarak yönetti.

<span class="mw-page-title-main">Hikmet Çetin</span> 20. Türkiye Büyük Millet Meclisi başkanı

Hikmet Çetin, Türk siyasetçi, devlet adamı ve eski Cumhuriyet Halk Partisi Genel Başkanı. CHP Genel Başkanlığı görevini Şubat 1995 - Eylül 1995 tarihleri arasında sürdürmüştür. Mart 1995 - Ekim 1995 ve Ekim 1978 - Kasım 1979 tarihleri arasında Başbakan yardımcılığı görevini sürdüren Çetin, birçok hükûmette görev almıştır.

<span class="mw-page-title-main">Doğru Yol Partisi</span> Türkiyede bir siyasi parti (1983–2007)

Doğru Yol Partisi, Demokrat Parti (DP) ve Adalet Partisi (AP)'nin siyasi mirasçısı olduğu kabul edilen eski siyasal parti. 1983 yılında, 12 Eylül Darbesi'nde kapatılan Adalet Partisi'nin devamı olarak kurulan DYP, 2007 yılında adının değiştirilmesiyle Demokrat Parti adı altında yeniden yapılanmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Ferruh Bozbeyli</span> 10. Türkiye Büyük Millet Meclisi başkanı

Ahmet Ferruh Bozbeyli, Türk siyasetçi. Türkiye Büyük Millet Meclisi başkanlığı (1965-70) ve Demokratik Parti genel başkanlığı yaptı (1970-78).

<span class="mw-page-title-main">Demokratik Parti (Türkiye)</span> Türkiyede eski bir siyasi parti

Demokratik Parti, 1970-1980 yılları arasında faaliyet göstermiş Türk siyasi partisi. Demokrat Parti'nin gerçek siyasal mirasçısı olma iddiasıyla ortaya çıktı. Celâl Bayar'ın desteğiyle 1973 seçimlerinde başarı sağlayan parti, 1975 yılında çözülmeye başladı. 1977 seçimleri ile birlikte siyasi arenadaki gücünü kaybettiyse de 1978 yılında Bülent Ecevit başkanlığında kurulan 42. Türkiye Hükûmetinde yerini aldı.

<span class="mw-page-title-main">1950 Türkiye genel seçimleri</span> TBMM 9. dönem milletvekillerini belirleyen seçim

1950 Türkiye genel seçimleri, 14 Mayıs 1950 tarihinde düzenlenen ve TBMM 9. dönem milletvekillerinin belirlendiği seçim. "Gizli oy, açık tasnif" yönteminin ilk kez uygulandığı 1950 seçimleri, Türkiye tarihinin ilk demokratik seçimi olarak kabul edilir. 1946 genel seçimlerinden sonra, Cumhuriyet tarihinde tek dereceli olarak düzenlenen ve birden fazla partinin katıldığı ikinci milletvekilliği genel seçimidir.

<span class="mw-page-title-main">1954 Türkiye genel seçimleri</span> TBMM 10. dönem milletvekillerini belirleyen seçim

1954 Türkiye genel seçimleri, 2 Mayıs 1954 tarihinde TBMM'de görev yapacak 10. dönem milletvekilleri için yapılan seçimlerdir.

<span class="mw-page-title-main">1957 Türkiye genel seçimleri</span> TBMM 11. dönem milletvekillerini belirleyen seçim

1957 Türkiye genel seçimleri, 27 Ekim 1957 tarihinde TBMM 11. dönem milletvekillerini belirlemek için yapılan genel seçimlerdir.

<span class="mw-page-title-main">1961 Türkiye genel seçimleri</span> TBMM 12. dönem milletvekillerini belirleyen seçim

1961 Türkiye genel seçimleri, 15 Ekim 1961 tarihinde, Türkiye Büyük Millet Meclisi 12. yasama döneminde görev yapacak 450 milletvekilini belirlemek için yapılan genel seçim. 27 Mayıs Darbesi'nin ardından yapılan ilk genel seçimlerdir. 1961 Senato seçimleri ile aynı gün yapılan seçimlerde milletvekili seçimi zarfları "pembe", Cumhuriyet Senatosu seçimi zarfları ise "yeşil" renkli olarak belirlenmişti.

<span class="mw-page-title-main">Turan Güneş</span> Türk siyasetçi ve bilim insanı

Turan Güneş, Türk siyasetçi ve bilim insanıydı.

<span class="mw-page-title-main">Hürriyet Partisi</span> Türkiyede bir siyasi parti (1955–1958)

Hürriyet Partisi, ispat hakkı tanınması meselesinde parti yönetimiyle ters düştükleri için DP'den ayrılan 19 muhalif milletvekili tarafından 20 Aralık 1955'te kurulan merkez partisi.

Korkut Özal, Türk mühendis ve siyasetçi.

<span class="mw-page-title-main">Demokrat Parti (2007)</span> Türkiyede bir siyasi parti

Demokrat Parti, 23 Haziran 1983 tarihinde kurulan, 27 Mayıs 2007 tarihinde Demokrat Parti adını alan, Türkiye'de faaliyet gösteren siyasi partidir. Parti tüzüğüne göre resmî kısaltması "DP" şeklindedir. Simgesi kırattır. TBMM'de 3 milletvekili ile temsil edilmektedir. Genel Başkanı Gültekin Uysal'dır. Yargıtay kayıtlarına göre Türkiye'de kayıtlı olan en eski kuruluşlu siyasi partidir.

<span class="mw-page-title-main">Sırrı Atalay</span> Türk hukukçu ve siyasetçi

Sırrı Atalay Türk hukukçu ve siyasetçi, 1950 yılından 1960 yılına milletvekilliği, 1961 yılından 1980 yılından kadar da senatörlük yaptı. Türkiye Cumhuriyeti tarihinin aralıksız en uzun süre görev yapmış parlamenterlerinden biridir. 1977-1979 yılları arasında Cumhuriyet Senatosu başkanlığı yaptı.

<span class="mw-page-title-main">Ertuğrul Günay</span> Türk siyasetçi ve hukukçu

Ertuğrul Günay, Türk siyasetçi ve hukukçu.

<span class="mw-page-title-main">Millet Partisi (1948)</span> Türkiyede bir siyasi parti (1948–1954)

Millet Partisi, 1948-1954 yılları arasında etkin olan Türk siyasi partisi. Partinin kurulmasının en önemli nedenlerinden biri Demokrat Parti'nin Cumhuriyet Halk Partisi'ne sert muhalefet yapmamasıydı.

<span class="mw-page-title-main">Yeni Türkiye Partisi (1961)</span> Türkiyede bir siyasi parti (1961–1973)

Yeni Türkiye Partisi (YTP), 1961 ile 1973 arasında Türkiye'de faaliyet göstermiş siyasi parti.

<span class="mw-page-title-main">Serdar Denktaş</span> Kıbrıslı Türk siyasetçi

Serdar Denktaş, Kıbrıs Türkü siyasetçidir.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.