İçeriğe atla

Yunanistan'daki Yahudilerin tarihi

Yunanistan'daki Yahudilerin tarihi
Έλληνες Εβραίοι
יהודים יוונים
Toplam nüfus
4,500[1]
Önemli nüfusa sahip bölgeler
Diller
Din

Yunanistan'daki Yahudilerin tarihi, MÖ 4. yüzyıla kadar izlenebilir. Yunanistan'da yaşayan en eski ve en karakteristik Yahudi grubu, "Yunan Yahudileri" olarak da bilinen Romanyotlardır. "Yunan Yahudisi" terimi ağırlıklı olarak Yunanistan'ın bugünkü modern bölgesinde yaşayan Yahudi kökenli veya inançlı herhangi bir kişi için kullanılır.

Tarihsel olarak Yunanistan'daki topluluklarda ve büyük Yunan nüfusu olan komşu bölgelerde yaşayan ayrı bir Yahudi nüfusu olan Romanyotların yanı sıra, Yunanistan'da büyük bir Sefarad Yahudisi nüfusu vardı ve Selanik kenti Sefarad yaşamının tarihi bir merkezidir; Selanik, Yunan Makedonya'sında "İsrail'in Annesi" olarak adlandırılıyordu.[2] Yunan Yahudileri, Hristiyanlığın erken gelişiminde önemli bir rol oynadılar ve Yunanların onları koruma çabalarına rağmen Mihver Devletleri tarafından Yunanistan'ın işgal edilmesinden sonra Holokost'ta yıkıma uğrayana kadar, Bizans İmparatorluğu için ve Osmanlı Yunanistan dönemi boyunca bir eğitim ve ticaret kaynağı haline geldi.[3][4] Holokost'un ardından, hayatta kalan topluluğun büyük bir yüzdesi İsrail veya Amerika Birleşik Devletleri'ne göç etti.

2019 yılı itibarıyla, Yunanistan'daki Yahudi cemaati, özellikle Atina, Selanik, Larissa, Volos, Halkida, Yanya, Tırhala, Korfu ve Girit'te işleyen bir sinagogda yoğunlaşan 10,8 milyonluk nüfus içinde yaklaşık 6.000 kişidir.[5] Yunanistan Yahudi Müzesi Yunan Komitesi başkanı Giorgo Romaio'ya göre,[6] bugün Yunan Yahudileri büyük ölçüde Hristiyan Yunanlarla "yan yana yaşıyorlar", ancak yine de Yunanistan'da herhangi bir Antisemitizm yükselişine karşı mücadele etmek için diğer Yunanlar ve dünya çapındaki Yahudilerle çalışmaya devam ediyorlar.[7]

Ayrıca bakınız

Kaynakça

  1. ^ "The Virtual Jewish World — Greece". The Virtual Jewish Library. 11 Haziran 2002 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Aralık 2015. 
  2. ^ Samuel Usque, The Foundation for the Advancement of Sephardic Studies and Culture, p. 1
  3. ^ The Foundation for the Advancement of Sephardic Studies and Culture, p.2
  4. ^ Zakynthos: The Holocaust in Greece 21 Mayıs 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., United States Holocaust Memorial Museum, URL accessed May 25, 2014.
  5. ^ "Short History Of The Jewish Communities In Greece (pdf), publicized by the Central Board of Jewish Communities in Greece" (PDF). kis.gr. 26 Eylül 2007 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 April 2018. 
  6. ^ Current Activities of the Jewish Museum of Greece 9 Ekim 2006 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., The Central Board of Jewish Communities in Greece. URL accessed April 15, 2006.
  7. ^ Makris, A. "Holocaust Museum to Be Build [sic] in Greece - GreekReporter.com". GreekReporter.com. 27 Aralık 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Mart 2017. 

Konuyla ilgili yayınlar

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Yunanistan</span> Güneydoğu Avrupada bir ülke

Yunanistan, resmî adıyla Helen Cumhuriyeti, Güneydoğu Avrupa'da bulunan bir ülkedir. Nüfusu 2022 itibarıyla yaklaşık 10,3 milyon olan ülkenin en büyük şehri ve başkenti Atina'dır. Kuzeybatısında Arnavutluk, kuzeyinde Kuzey Makedonya ve Bulgaristan, kuzeydoğusunda Türkiye, doğusunda Ege Denizi, batısında İyon Denizi, güneyinde Girit Denizi ve Akdeniz ile sınırlanan Yunanistan, Avrupa, Asya ve Afrika'nın kavşağında stratejik bir konumda yer almaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Holokost</span> Adolf Hitler liderliğindeki Nazi Almanyasının azınlıklar, eşcinseller, esirler ve muhaliflere uyguladığı soykırım

Holokost, Yahudi Soykırımı veya HaŞoah, Nazi Almanyası döneminde 1941 ve 1945 yılları arasında, Adolf Hitler ve Heinrich Himmler'in liderliğindeki SS güçleri tarafından işgal edilen sınırlar içerisinde yaklaşık 6 milyon Yahudi'nin sistemli bir şekilde öldürüldükleri soykırımdır.

<span class="mw-page-title-main">Romanyot</span>

Romanyot, Roma döneminden beri bugünkü Türkiye, Yunanistan ve bu ülkeleri çevreleyen bölgelerde yaşayan Yahudilere verilen addır. Kendi aralarında kullandıkları dil Yunancanın bir lehçesi olan ve İbraniceden kelimeler bulunan Yevanik'ti. Bu dil Sinagoglarının adları Yunanca olduğu gibi, duaların bazıları da yine bu dilde okunurdu. Bu dilin ölü bir dil olma ihtimali çok yüksektir. 1547 yılında Tevrat da Yunancaya çevrilmiştir. Gelenekleri de doğal olarak Rum yaşam tarzına yakın olmuştur.

Ana Çin topraklarının aksine Yahudilerin Tayvan'daki tarihi yeni sayılır ve nüfusları hiçbir zaman çok olmamıştır. İlk hatırı sayılır büyüklükteki cemaat 1950'lerde oluştu. Dini servisler için ABD Silahlı Kuvvetleri'nin şapeli kullanıldı.

<span class="mw-page-title-main">Uluslararası Dürüstler</span> Holokosta maruz kalan yahudilere yardım eden gayri-yahudi kişilere verilen onursal sıfat

Uluslararası Dürüstler, İsrail Devleti'nin Naziler tarafından Holokost'a maruz kalan Yahudileri kurtarmak için hayatını riske atan gayri-Yahudilere verdiği onursal sıfattır. Terim, Nuh’un evrensel kanunlarına itaat eden Yahudi olmayan insanları anlatan “dürüst Yahudi olmayan” kavramından gelir.

<span class="mw-page-title-main">Yunanistan'ın Mihver Devletleri tarafından işgali</span>

Yunanistan'ın Mihver Devletleri tarafından işgali, Yunanistan'ın II. Dünya Savaşı sırasında Mihver devletleri tarafından işgal edilmesini tanımlamaktadır. Nisan 1941 tarihinde Nazi Almanyası, Ekim 1940'tan bu yana Yunanistan ile savaş halinde olan müttefiki Faşist İtalya'ya yardım etmek için Yunanistan'ı işgal etti. Girit'in işgalini takiben, Yunanistan'ın tamamı Haziran 1941'de işgal edildi. Anakaranın işgali Almanya ve müttefiki Bulgaristan'ın Ekim 1944'ün başlarında Müttefiklerin baskısı altında çekilmeye zorlanmasına kadar sürdü. Ancak, Mayıs ve Haziran 1945'te Almanya'nın teslim olmasına kadar Girit ve bazı Ege Adaları Nazi kontrolünde kaldı.

<span class="mw-page-title-main">İmha kampı</span>

İmha kampları, II. Dünya Savaşı dönemindeki Holokost sırasında Nazi Almanyası tarafından milyonlarca Yahudiyi sistematik bir şekilde öldürmek için inşa ettirilmiştir. Polonyalılar, savaştaki Sovyet esirleri ve Çingeneler gibi diğer etnik gruplar da imha kamplarında öldürülmüştür. İmha kamplarındaki kurbanlar en çok gaz odalarında öldürülmüştür. Öldürülmeler ya bu özel amaç için yapılmış kalıcı tesislerde ya da gaz kamyonetlerinde gerçekleşmiştir. Auschwitz-Birkenau ve Majdanek gibi bazı Nazi toplama kampları, 1945 yılında savaşın bitiminden önceki dönemde ikili bir amaca hizmet etmiştir: zehirli gazla imha ve açıktan ölmek üzere olan insanları çok yoğun bir şekilde çalıştırma.

<span class="mw-page-title-main">Pruszków</span>

Pruszków, Polonya'nın merkezinde, 1999'dan beri Masovya Voyvodalığı'na bağlı olan şehir. Daha önce 1975-1998 yılları arasında Varşova Voyvodalığı'nda bağlı idi. Pruszków, Varşova kent bölgesinin batı kenarı boyunca yer alan Pruszków İlçesi'nin başkentidir. Kasabanın nüfusu, 20. yüzyılın başlarında 16.000'den, Polonya Merkez İstatistik Ofisi'nin gerçekleştirdiği 2014 nüfus sayımında 60.068'e yükselmiştir.

Białystok Ghetto'su, II. Dünya Savaşı sırasında Alman işgali altında bulunan Polonya sınırları içerisinde yeni adıyla Bezirk, Białystok mevkiinde, Nazi Almanya'sı tarafından oluşturulmuş bir Yahudi Ghetto'sudur. Kurulmaya başlandığı ilk tarih 26 Temmuz 1941'dir. Białystok ve çevre bölgelerinden getirilen yaklaşık 50.000 Yahudi, şehrin küçük bir alanında izole edilmiştir. Ortasından geçen Biała Nehri Getto'yu iki bölüme ayırmaktadır. Getirilen çoğu Yahudi Alman Savaş makinesine yardım etmesi için zorunlu çalıştırma işletmelerine yollanmış ve buralarda büyük tekstil fabrikalarında ya da kimyasal maddeler üreten fabrikalarda çalışmaya zorlanmışlardır. Getto, 1943 yılının kasım ayında dağıtılmış, sakinleri ise trenlerle Treblinka İmha Kampı'na ya da Majdenak Toplama Kampı'na gönderilmiştir. Getto'da yaşayan binlerce kişiden sadece birkaç yüz kişi; şehrin Polonya bölgesinde kalan kısmında saklanarak, direniş hareketiyle Getto'dan kurtulmayı başararak veya Getto'nun içerisinde hayatta kalarak savaşı atlatmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Yunanistan Holokost Müzesi</span> Yunanistan, Thessalonikideki Holokost Müzesi, İnsan Hakları Müzesi

Yunanistan Holokost Müzesi ya da resmî adıyla Yunanistan Holokost Anma Müzesi ve İnsan Hakları Eğitim Merkezi, Yunanistan Selanik şehrinde henüz inşa aşamasında bulunan, Holokost hakkında bir müzedir. Müze inşasının önerisi 2016 yılında ortaya atıldı; inşa da Selanik Büyükşehir Belediyesi'yle belediye başkanı Yannis Butaris'ın desteğiyle gerçekleşmekte, maliyetin bir kısmı da Alman Federal Cumhuriyeti tarafından karşılanmaktadır. İnşanın toplam maliyetinin €25 milyon olduğu tahmin edilmektedir. Temel taşı 30 Ocak 2018 tarihinde konuldu.

<span class="mw-page-title-main">Yunanistan'da Holokost</span>

Yunanistan'da Holokost, II. Dünya Savaşı boyunca çoğu Auschwitz toplama kampına tehcir edilmek üzere Yunanistan Yahudilerinin toplu katliâmını kapsar. 1945 yılına gelindiğinde, Yunanistan Yahudilerinin %83 ilâ %87'si öldürülmüştü. Bu, Avrupa'da Holokost kapsamında katledilmiş Yahudi toplulukların en büyük ölüm oranlarından biridir.

<span class="mw-page-title-main">Avram Benaroya (1979 yılında ölen)</span> Yahudi asıllı Osmanlı ve daha sonra Yunan sosyalist (1887-1979)

Avram Eliezer Benaroya (İbranice:  אברהם בן-ארויה; Bulgarca: Аврам Бенароя; Yunanca: Αβραάμ Μπεναρόγια; Yahudi İspanyolcası: Abrahán Eliezer Benarroya

<span class="mw-page-title-main">Selanik Sosyalist İşçi Federasyonu</span> 20. yüzyıl başlarında Selanikte kurulan işçi federasyonu

Selanik Sosyalist İşçi Federasyonu (Fransızca: Fédération Socialiste Ouvrière, Yahudi İspanyolcası: Federacion Socialista Laboradera Osmanlı İmparatorluğu'nun Selanik Vilayeti'nde Avram Benaroya liderliğindeki sosyalist bir örgüttür. Selanik'teki farklı milletlerden işçilerin tek bir işçi hareketi içinde birleştirilmesi girişimidir.

<span class="mw-page-title-main">1941 Odessa Katliamı</span> Yahudilere düzenlenen toplu katliam

Odessa katliamı, Transdinyester Valiliği'ndeki Odessa ve çevresindeki kasabaların Yahudi nüfusunun 1941 sonbaharı ve 1942 kışında Romanya kontrolü altındayken toplu katliamıydı.

<span class="mw-page-title-main">Litvanya'da Holokost</span>

Litvanya'da Holokost, Nazi işgâli altındaki Litvanya SSC'nde kurulmuş Reichskommissariat Ostland'a bağlı Generalbezirk Litauen alanında yaşayan Litvanya (Litvak) ve Polonya Yahudileri'nin neredeyse tümünün imha edilmesine sebep oldu. Yaklaşık 208.000-210.000 Yahudinin arasında tahminen 190.000-195.000'i, çoğu Haziran ile Aralık 1941 arasında öldürülmek üzere İkinci Dünya Savaşı'nın sonundan önce öldürüldü. Üç senelik Alman işgâli boyunca Litvanya'daki Yahudi nüfusunun %95'inden fazlası katledildi; bu, Holokost'un yer aldığı tüm diğer ülkelerden daha eksiksiz bir yıkımdı. Tarihçiler, bu imha oranını Yahudi olmayan yerel paramiliter oluşumlarının soykırımda Nazilerle kitlesel oranda işbirliklerinde bulunmalarına bağlamıştır, ancak bu işbirliklerinin nedenleri tartışılmaya devam etmektedir. Holokost, Litvanya tarihinde bu kadar kısa bir sürede şimdiye kadarki en büyük can kaybıyla sonuçlandı.

<span class="mw-page-title-main">Polonya'da Holokost</span>

Polonya'da Holokost, Nazi Almanyasının Avrupa çapında çoğunlukla 101.Yedek Ordnungspolizei Taburu eliyle işlediği Holokost'un o dönem Alman işgâlinde bulunan Polonya'daki tezahürlerini kapsar. Bu soykırım kapsamında üç milyon Polonya Yahudisi, yani Holokost'ta katledilmiş tüm Yahudilerin yarısı, öldürüldü.

<span class="mw-page-title-main">Ukrayna'da Holokost</span>

Ukrayna'da Holokost, II. Dünya Savaşı boyunca işlenmiş Holokost'un Reichskommissariat Ukraine, Kırım Genel Hükümeti, Reichskommissariat'ın doğusunda yer alan ve Nazi askerî işgâli altında bulunan topraklar, Romanya işgâli altında bulunan Transdinyester Valiliği, Romanya işgâli altında sonra Romanya tarafından ilhâk edilen Kuzey Bukovina ve o dönem Macaristan'a ait Karpat Rutenya'daki tezahürlerini kapsar. Bütün bu topraklar günümüz Ukrayna devletine ait. 1941 ile 1944 yılları arasında, Sovyetler Birliği'nde yaşayan bir milyondan fazla Yahudi, Nazi Almanyası'nın "Nihai Çözüm" imha politikaları kapsamında katledildi. II. Dünya Savaşı öncesinde Sovyet Yahudilerinin çoğunun Ukrayna'nın en büyük parçasını oluşturduğu Çit Yerleşimi'nde yaşamasından dolayı bu Yahudilerin çoğu Ukrayna'da öldürüldü.

<span class="mw-page-title-main">Moses Elisaf</span> araştırmacı

Moisis Elisaf, Yunan hekim, siyasetçi ve akademisyen.

Aron Rodrigue, Sefarad Yahudisi kökenli Amerikan akademisyen, tarih araştırmacısı ve yazardır. Stanford Üniversitesi Tarih Bölümü'nün Daniel E. Koshland Musevi Kültürü ve Tarihi Kürsüsü'nde, Burke Ailesi Bing Denizaşırı Araştırmalar Programı Direktörü ve John Henry Samter Fellow'u olarak Musevi tarihi ve kültürü alanlarında dersler vermektedir. Osmanlı ve Fransız Yahudileri alanında uzmanlaşmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Žamila Kolonomos</span>

Žamila Andžela Kolonomos, şu anda Kuzey Makedonya olarak bilinen bölgede yaşayan bir Sefarad Yahudi partizanı, yazar, akademisyen ve siyasi aktivistti.