İçeriğe atla

Yumrubaş

Bulb ya da yumrubaş

Yumrubaş veya bulb(balb), geminin tekne yapısının bölümlerinden biridir. Teknenin başında, baş bodoslamanın alt tarafında geminin yüklü halde su kesimi düzeyi ile omurga arasında ileri doğru, soğan ya da yumru biçiminde bir çıkıntı oluşturur.

Yumrubaşın temel görevi, suda ilerleyen bir teknenin yarattığı olağan dalga dizgesini önceleyen bir dalga yaratmaktır. Belli bir hızda söz konusu dalganın çukuru gemi baş bodoslamasının suyu yarmasıyla oluşan dalganın tepesiyle üst üste gelir ve onu sıfırlar. Böylece hidrodinamik direnç azalır ve gemi aynı gücü kullanarak daha hızla ilerler. Ayrıca ilk dalganın sırtı daha öne kayar ve bu da yüzerlik (İngilizce: buoyancy; Fransızca: flottaison) uzunluğunu gizil olarak artırmak suretiyle teknenin azami teorik hızını yükseltir. Yumrubaş genel olarak yakıt tüketiminde değişik oranlarda bir tasarruf sağlar.

Yumrubaş su hattı uzunluğu 15 metreden fazla olan teknelerde ve azami hızla seyredildiğinde etkilidir. Bu nedenle küçük teknelerde verimli olmayacağı için kullanılmaz.

Tarihsel gelişimi

Yumrubaşın su akışını nasıl etkilediğini gösteren bir grafik

Yumrubaşın modern gemi inşaatının ana unsurlarından birisi olarak ortaya çıkması ilk hali olan "koçbaşı" (ram) ile başlamıştır. 1778'de Fransız bilim adamı Charles Bossut'un ve 1867'de İngiliz mühendis William Froude'un yumrubaşın direnç azaltıcı etileri üzerine yaptıkları deneysel çalışmalar nihayet 1905 yılında Amerikalı mühendis David Watson Taylor tarafından uygulamaya geçirilmiş ve Amerikan savaş gemisi USS Delaware yumrubaş kullanılarak tasarlanmıştır. Modern anlamda bilinen yumrubaşın asıl geliştiricisi Dr. Takao Inui olmuştur. T.Unui, yumrubaşı motoryattan süper tankerlere kadar neredeyse tüm gemi formatlarına uygulamıştır.[1]

Yumrubaş tipleri

Yumrubaşlar kesitlerine göre üç ana balıkta toplanmatadır.[2]

  • Delta tipli yumrubaşlar
  • Dairesel-eliptik tipli yumrubaşlar
  • Nabla tipli yumrubaşlar

Bir gemi dizayn edilirken hangi yumrubaş formunun kullanılacağını belirleyen üç lineer üç de lineer olmayan altı parametre bulunur.

Karmaşık şekilli bir yumrubaş

Lineer parametreler

  • Genişlik parametresi: Maksimum yumrubaş genişliğinin, gemi genişliğine oranı,
  • Uzunluk parametresi: Yumrubaşın en uzun noktasının, gemi dikeyler arası boyuna oranı,
  • Derinlik parametresi: Yumrubaşın en uç noktasının kaime hattından yüklekliğinin gemi su hattına oranı[3]

Lineer olmayan parametreler

  • En kesit alan parametresi: Yumrubaşın en kesitinin, geminin orta kesit alanına oranı,
  • Lateral parametre: Yumrubaşın boyuna kesit alanının, orta kesit alanına oranı,
  • Hacim parametresi: Yumrubaş hacminin, geminin su hattı hacmine oranı.[3]

Kaynakça

Dipnotlar

  1. ^ Kükner 2013, s. 7, 8
  2. ^ Kükner 2013, s. 8
  3. ^ a b Kükner 2013, s. 9

Dış bağlantılar

İlgili Araştırma Makaleleri

Salma omurga ya da işler omurga, yelkenli teknelerin altında bulunan, temelde denge sağlamaya yarayan ağırlıktır. Yelkenlerin yarattığı kuvvete dengeleyici bir ters kuvvet üretmesi gerektiğinden genelde kurşundan yapılır. Zira eğer yeteri kadar ağır olmazsa tekne sert bir rüzgârda alabora olabilir. Salmanın bir diğer önemli işlevi de yandan gelen rüzgârın tekneyi rüzgâr altına sürüklemesine engel olmaktır. Bu iki işlevinden ötürü salma, yelkenli teknelerin temel parçalarından biridir.

<span class="mw-page-title-main">Parakete (aygıt)</span>

Parakete, gemi hızını ve aldığı yolun miktarını gösteren cihaz. Gemi teknesinden elle veya sabit bir delikten sarkıtılan parakete, tekne altındaki akan suyun hızına bağlı olarak çalışır.

<span class="mw-page-title-main">Yüksek hızlı demiryolu</span> Konvansiyonel sistemlerden önemli ölçüde daha hızlı ve gelişmiş demiryolu taşımacılığı ve teknoloji ile geliştirilmiş altyapı sistemleri

Yüksek hızlı demiryolu (YHD), kendine özgü ray sistemi ve bu sisteme entegre özel raylı taşıtları ile geleneksel demiryolu trafiğinden önemli ölçüde daha hızlı ulaşıma imkân tanıyan demiryolu taşımacılığı türüdür. Dünya çapında bir tek geçerli standart tanım bulunmamakla birlikte, 250 kilometre/saat (160 mph) ve üstü hıza uygun yeni demiryolu hatları ve 200 kilometre/saat (120 mph) ve üstü hıza uygun geliştirilmiş mevcut demiryolu hatları yaygın olarak yüksek hızlı demiryolu olarak kabul edilir.

<span class="mw-page-title-main">Tren</span> raylar üzerinde giden ulaşım ve taşıma aracı

Tren, raylar üzerinde bir ya da birkaç lokomotif tarafından çekilen veya itilen vagonlardan oluşan ulaşım aracı. Tren kelimesi Türkçe ve diğer dillere Latince trahereden (çekmek) türeyen eski Fransızca trahinerden gelmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Gemi</span> Ulaşım aracı

Gemi dünya denizlerini, okyanuslarını, nehir, göl ve diğer yeterince derin su yollarını dolaşan, mal ve yolcu taşıyan veya savunma, araştırma ve balıkçılık gibi özel görevleri yapan büyük bir deniz taşıtı’dır. Gemiler genellikle boyut, şekil, yük kapasitesi ve amaca göre teknelerden ayrılır. Yelken çağı'nda "gemi", en az üç Kabasorta arma‘lı direkleri ve tam cıvadra yelken planıyla yelkenli gemi olarak tanımlanır.

<span class="mw-page-title-main">Koaksiyel kablo</span> televizyon ve uydu iletişim sistemlerinde kullanılan kablo türü

Koaksiyel kablo radyo frekansta kullanılan bir kablo türüdür. Bu kablonun kesit alanı iç içe dört maddeden meydana gelir. En içte canlı hat, yani sinyali taşıyan hat vardır. Bu uç dielektrik sabiti yüksek bir yalıtkan ile çevrelenmiştir. Yalıtkanın çevresinde iletkenlerden oluşan bir örgü vardır. Bu örgü topraklanmıştır. En dışta ise koruyucu kılıf yer alır. Bu yapı koaksiyel kabloların kendi kalınlığındaki diğer kablolara göre daha elastiki olmalarını sağlar.

<span class="mw-page-title-main">İtici pervane</span>

İtici pervane, gemilerde başta veya kıçta bulunan ve manevra kabiliyetini artıran sistemlerden her biri. Konumuna göre baş iter veya kıç iter olarak adlandırılır. Güçleri ve sayıları oranında manevra yeteneğini artıran ve geminin ana makinesinden ayrı bir jeneratör ünitesi ile çalışan; sabit kanatlı pervane, yönlenebilen kanatlı (pitch) pervane ve su jeti nozul gibi itici tipleri bulunan aletlerdir.

<span class="mw-page-title-main">Demiryolu hat açıklığı</span> demiryolu hattındaki raylar arasındaki boşluk

Demiryolu hat açıklığı, bir demiryolu hattını oluşturan yük taşıyan iki tren rayı arasındaki mesafeyi tanımlar. Dünyadaki demiryolu hatlarının %60'ı standart hat açıklığı olarak 1.435 mm mesafeyi kullanır. Farklı mesafelerdeki hat açıklıkları geniş veya dar olarak adlandırılır. İki farklı hat açıklığına sahip hatların buluştuğu yerlerde hat kesintiye uğrar. Bu yüzden bazı geçiş bölgelerinde farklı hat genişlikleri arasında kolayca geçiş yapılabilmesi için çok sayıda hat içeren kısımlar inşa edilmiştir. Hat açıklığı olmayan tek demiryolu türü monoray olarak adlandırılan hat yapısıdır. Bazı hafif yük taşıyan elektrikli demiryolu hatlarında üçüncü veya dördüncü hat bulunabilmektedir. Esas hattın dışında yer alan bu hat elektrik şebekesinin beslenmesi amacıyla kullanılır.

<i>Brandenburg</i> sınıfı zırhlı

Brandenburg sınıfı, Alman İmparatorluğu'nun okyanus ötesi ilk dört ön dretnot zırhlının dahil olduğu sınıf. Bu gemiler aynı zamanda kablosuz iletişim yapabilen ilk Alman savaş gemileridir. Bu sınıfta üretilen savaş gemilerinin adları SMS Brandenburg, SMS Kurfürst Friedrich Wilhelm, SMS Weißenburg ve SMS Wörth'tür. Dört geminin inşasına 1890 yılında başlandı, üçü 1893'te tamamlanırken SMS Weißenburg 1894'te bitirildi. Öncü gemi olan Brandenburg 9,3 milyon marka, Kurfürst Friedrich Wilhelm ise 11,23 milyon marka mal oldu. Birleşik Krallık Kraliyet Donanması, bu gemileri alaya alarak "balina avcıları" olarak nitelendirmiştir.

<i>Deutschland</i> sınıfı zırhlı Alman İmparatorluk Donanması için inşa edilen beş ön dretnot savaş gemisinden oluşan gemi sınıfı

Deutschland sınıfı, Alman İmparatorluk Donanması için inşa edilen beş ön dretnot savaş gemisinden oluşan gemi sınıfıdır. Sınıf Deutschland, Hannover, Pommern, Schlesien ve Schleswig-Holstein gemilerinden oluşmaktaydı. 1903-1908 arasında inşa edilen gemiler, daha önceki Braunschweig sınıfı zırhlılara çok benzerdi; ancak daha iyi koruma sağlayan zırhları vardı. İngiliz Kraliyet Donanması'nın devrimci gemisi HMS Dreadnought'un hizmete girişiyle daha inşaları tamamlanamadan teknolojinin gerisinde kalan Deutschland sınıfı, Alman donanmasına katılan son ön dretnot gemiler oldular. Deutschland sınıfının ardından inşa edilen Nassau sınıfı zırhlılar ise Almanya'nın ilk dretnot sınıfı oldu.

<span class="mw-page-title-main">İletim hattı</span>

İletim hattı, elektronik ve haberleşme mühendisliğinde, akımın dalga karakteristiğinin hesaba katılmasını gerektirecek kadar yüksek frekanslarda, radyo frekansı, alternatif akımın iletimi için tasarlanmış özel kablo. İletim hatları radyo vericisi, alıcısı ve bunların anten bağlantıları, kablolu televizyon yayınlarının dağıtımı ve bilgisayar ağları gibi yerlerde kullanılır.

Saçılma parametreleri veya S parametreleri, sürekli hâlde elektrik sinyalleri ile uyarılmakta olan lineer elektrik devrelerinin davranışlarını tanımlayan parametreler. S parametreleri elektrik mühendisliği, elektronik mühendisliği, haberleşme sistemleri ve özellikle mikrodalga mühendisliğinde kullanılır.

SMS <i>Fürst Bismarck</i> (1897)

SMS Fürst Bismarck Almanya'nın 20. yüzyıldan önce Kaiserliche Marine için inşa edilmiş ilk zırhlı kruvazörüydü. Geminin ismi Alman devlet adamı Otto von Bismarck'tan gelmektedir. Fürst Bismarck'ın modeli, önceki Victoria Louise sınıfı korumalı kruvazörlere göre geliştirilmişti—Fürst Bismarck, öncüllerinden önemli ölçüde daha büyük ve daha iyi silahlandırılmıştı.

<span class="mw-page-title-main">Su hattı boyu</span>

Su hattı boyu (LWL), bir deniz aracının su ile temas eden en baştaki ve en kıçtaki kısımları arasındaki yatay uzunluktur.

<span class="mw-page-title-main">Tam boy</span>

Tam boy (LOA), bir deniz aracının en baştaki ve en kıçtaki kısımları arasındaki azamî yatay uzunluktur.

<span class="mw-page-title-main">Gemi geometrisi</span>

Gemi geometrisi, gemilerin ve diğer deniz araçlarının boyutları ve formu ile ilgili konuların işlendiği alan ve ilgili dersin adıdır.

<span class="mw-page-title-main">Elektriksel özdirenç ve iletkenlik</span> Wikimedia anlam ayrımı sayfası

Elektriksel öz direnç, belirli bir malzemenin elektrik akımının akışına karşı nicelleştiren bir özelliktir. Düşük bir direnç kolaylıkla elektrik akımının akışını sağlayan bir malzeme anlamına gelir. Karşıt değeri, elektrik akımının geçiş kolaylığını ölçen elektriksel iletkenliktir. Elektriksel direnç, mekanik sürtünme ile kavramsal paralelliklere sahiptir. Elektriksel direncin SI birimi ohm, elektriksel iletkenliğin birimi ise siemens (birim) (S)'dir.

<span class="mw-page-title-main">Genişlik (denizcilik)</span>

Gemilerde genişlik, en veya kemere, geminin nominal su hattında ölçülen en geniş noktasındaki genişliğidir. Genişlik, geminin en geniş kısmında, burun-kıç hattına dik açıda ölçülen bir doğrudur. Genişlik terimi gemi gövdesinin maksimum genişliğini veya üstyapı çıkıntıları dahil maksimum genişliği tanımlamak için de kullanılabilir.

<span class="mw-page-title-main">Su hattı</span>

Su hattı, bir geminin gövdesinin, suyun yüzeyiyle buluştuğu çizgidir. Spesifik olarak, aynı zamanda uluslararası yük hattı ve Plimsoll hattı olarak da bilinen, geminin su çekimini ve belirli su türleri ile sıcaklıklar için kaldırma kuvvetini özellikle ortaya çıkabilecek dalgalara karşı güvenli bir şekilde korumak için yüklenebileceği yasal sınırı belirten özel bir işaretin adıdır. Değişen su sıcaklıkları bir geminin su çekimini etkileyecektir, çünkü ılık su soğuk sudan daha az yoğundur ve daha az kaldırma kuvveti sağlar. Aynı şekilde tatlı su, tuzlu su veya deniz suyundan daha az yoğundur ve kaldırma kuvveti üzerinde aynı azaltıcı etkiye sahiptir.

<i>Libia</i>

Libia, 1900'lerde İtalya'da inşa edilmiş bir korumalı kruvazördür. Tasarımı, Osmanlı kruvazörü Hamidiye'ye dayanan gemi, aslen 1907 yılında Osmanlı donanması için inşa edilmişti ve Drama olarak adlandırılacaktı. 1911'de, İtalya'nın Osmanlı İmparatorluğu'na karşı mücadele ettiği Trablusgarp Savaşı patlak verdiğinde geminin inşası henüz tamamlanmamıştı. Savaşın çıkmasıyla birlikte Regia Marina gemiye el koydu. 1913'te tamamlanan gemi, iki tane 152 mm'lik, sekiz tane 120 mm'lik top taşıyordu ve 22 knot üzerinde azami hıza ulaşabiliyordu.