İçeriğe atla

Yumen Geçidi

Koordinatlar: 40°21′12.6″K 93°51′50.5″D / 40.353500°K 93.864028°D / 40.353500; 93.864028
Yumen Geçidi
Çince (basitleştirilmiş): 玉门; Çince (geleneksel): 玉門; pinyin: Yùmén Guān
Harita
China üzerinde Yumen Geçidi
Yumen Geçidi
Yumen Geçidi
Çin'in Kansu eyaletinin Dunhuang ilinin 80 km kuzeybatısı
En yüksek noktası
Yükseklik1.130 metre (3.710 ft)
Koordinatlar40°21′12.6″K 93°51′50.5″D / 40.353500°K 93.864028°D / 40.353500; 93.864028
Coğrafya
KonumÇin'in Kansu eyaletinin Dunhuang ilinin 80 km kuzeybatısı
Yumen Geçidi haritası
Yumenguan Küçük Fangpan Kalesi - kuzeyden giriş
Han hanedanı Yumen Geçidi, Çin Seddi

Yumen Geçidi (Çince (basitleştirilmiş): 玉门; Çince (geleneksel): 玉門; pinyin: Yùmén Guān) veya Yeşim Kapısı veya Yeşim Kapısı Geçidi, bugünkü Çin'in Kansu Eyaletinde Dunhuang'ın batısında bulunan Çin Seddi üzerindeki bir geçidin adıdır. Han Hanedanlığı sırasında (M.Ö. 202 - M.S. 220), İpek Yolu'nun aştığı bir geçitti ve eski Batı Bölgeleri olarak adlandırılan Orta Asya ile Çin'i birbirine bağlayan tek yoldu. Sadece güneyde, İpek Yolu'nun da önemli bir noktası olan Yangguan Geçidi bulunmaktaydı.

Her ne kadar Çince guan basitçe "geçit" olarak çevrilse de, onu dağları aşan normal bir geçitten ayırt etmek için kullanılan daha belirgin anlamı "sınır geçidi"dir. Yumen guan玉門關 ve Yang guan陽 關 kelimesinin etimolojisi şöyledir: yu玉 = 'yeşim' + erkekler 門 = 'kapı'; ve yang 陽 = 'güneşli taraf', 'bir tepenin güney tarafı', 'bir nehrin kuzey tarafı' ve guan關 = 'sınır geçidi'. Bunlar Çin topraklarından kuzeye ve batıya giden en ünlü iki geçit idi.[1] Erken Han döneminde, "... Gansu Koridoru'ndaki Jiuquan'dan (" Şarap Pınarları") Yeşim Kapısı Geçidi'ne kadar savunma hattı kuruldu."[2]

Gansu, Çin'deki Yumen (玉門, kelimenin tam anlamıyla Jade Gate) şehri ile karıştırılmamalıdır. Her ikisi de Gansu eyaletinin aynı Jiuquan "idari bölge şehri " (çok ilçeli idari birim) içinde olmasına rağmen, Yumen Geçidi aynı adlı şehrin yaklaşık 400 km batısında yer almaktadır.

Tarihi

'Batı Bölgelerine' (西域, Xiyu) giden yolcular, Çin'in ünlü Yumenguan or veya 'Yeşim Sınır Kapısı' aracılığıyla yollarına devam ettiler. Orijinal Yeşim Kapısı, MÖ 121'den kısa bir süre sonra İmparator Wudi (Wu) tarafından inşa edilmiştir ve 6. yüzyıla kadar Çin'den Hindistan'a, Parthia ve Roma İmparatorluğu'na yapılan uzun kervan yolculuklarında kervanlar için son durak olan Dunhuang'ın 80 kilometre (50 mi) kuzeybatısında kalıntıları görülebilir.[3]
Bu iki önemli Han Hanedanlığı kapısının kalıntıları, Büyük Duvar'ın Dunhuang uzantısının her iki ucunda yaklaşık 68 kilometre (42 mil) uzaklıktadır. Tang Hanedanına kadar, kapılar kullanılmaz hale gelinceye kadar, Dunhuang'dan geçen tüm kervanların bu kapılardan birinden geçmesi, ardından Çin'in en batısındandan geçmeleri gerekiyordu. Yumenguan, Dunhuang'ın yaklaşık 80 kilometre (50 mil) kuzeybatısında yer alır. Başlangıçta 'Kare Şehir' olarak adlandırıldı, ancak Khotan'daki büyük yeşim kervanları kapılarından girdiği için Yeşim Kapısı Geçidi olarak biliniyordu. Üçüncü ve dördüncü yüzyıllarda Orta Asya üzerinde bir kargaşa meydana geldi ve kara ticaretini bozdu ve Hindistan üzerinden deniz yolu onu etkilemeye başladı. Altıncı yüzyılda, kervanlar Hami üzerinden kuzey yolunu tercih ettikleri için geçit terk edildi. 1907'de Sir Aurel Stein, bölgeye Yumenguan adını veren bambu tabletlerini buldu ve 1944'te Çinli arkeologlar bunu doğrulayan kalıntıları keşfetti. Dört ağ geçidi tarafından delinmiş 10 metre yüksekliğindeki (32 ayak) kil duvarları ile kare kale, sınırsız ıssızlığın ortasında 600 metrekareden (718 metrekare) daha fazla alan kaplıyordu. Yanguan, Dunhuang'ın 75 kilometre (47 mil) güneybatısında yer alır, ancak sadece yüksek kulesinin kalıntılarından oluşur. ...

Bonavia & Baumer (2004), ss. 176, 178. Quoted in Hill (2009), s. 138.

Kaynakça

Kaynakça

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Hiung-nu</span> İlk Çağda Orta Asyada yaşamış göçebe Avrasya Türk İmparatorluğu

Hiung-nu, Türkçe tarihyazımında bilinen isimleri ile Büyük Hun İmparatorluğu veya Asya Hun İmparatorluğu, eski Çin kaynaklarına göre MÖ 3. yüzyıl ile MS 1. yüzyılın sonları arasında doğu Avrasya bozkırlarında yaşamış göçebe halklardan oluşan boylar konfederasyonudur. Bilinen ilk Türk devletidir. Hiung-nu halkı hakkındaki bütün bilgiler dağınık Çin kaynaklarına ve arkeolojik bulgulara dayanmaktadır. Dilleri hakkındaki değişik varsayımlar, Çin kaynaklarında bulunabilen çoğunluğu kişi ve unvan adları olan sözcüklere dayanmaktadır. Dillerindeki sözcüklerin Çin lehçelerindeki transkripsiyonlarına göre dillerinin Türk, İrani, Moğol, Ural, Yenisey kökenli veya yalıtık dil olduğuna ve hatta halkın çok uluslu olduğundan dilin de karışık bir dil olabileceğine dair görüşler bulunmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Han Hanedanı</span> çinde M.Ö. 206 - M.S. 220 tarihleri arasında hüküm sürmüş hanedan

Han Hanedanı, Çin'de MÖ 206 – MS 220 tarihleri arasında hüküm sürmüş hanedanıdır. Dönemin önemli klanlarından Liu tarafından kurulmuştur.

Praefectus praetorio, Roma İmparatorluk muhafızlarının liderine verilen bir unvandır. Roma İmparatorluğu tarihi boyunca imparatorun seçimi gibi birçok siyasi olayda etkili olmuşlardır. Bu makam İmparator I. Konstantin döneminde kaldırılmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Orontid Hanedanı</span>

Orontid Hanedanı veya Yervanduni Hanedanı, MÖ 6. yüzyılda kurulan Ermenistan Satraplığı'nı yöneten İrani kökenli hanedandır. Bu hanedanın Helenleşmiş ve sonrasında Greko-Pers olarak anılan bir kolu Kommagene Krallığı'nı kurmuştur.

Doğu Roma iç savaşı (1341-1347) Doğu Roma İmparatorluğu'nun Balkan topraklarında, III. Andronikos'un ölümünden sonra ortaya çıkıp 6 yıl süren iç savaş dönemidir. Bazen İkinci Paleologos İç Savaşı olarak da geçer. Bu iç savaş, Doğu Roma cemiyeti içinde aristokrasi ile orta ve alt sınıf arasında gelişmiş, sınıflar arası mücadele yaratmıştır. Aristokrasi tarafında VI. İoannis, orta ve alt sınıf tarafında mevcut hanedan mensupları yer almıştır.

Sir James Cochran Stevenson Runciman CH, Steven Runciman olarak tanınır. Orta Çağ ile ilgili çalışmaları bilinen Britanyalı tarihçi. En tanınmış eseri, üç ciltlik Haçlıların Tarihi 'dir (1951–54). 1940'lı yıllarda İstanbul Üniversitesi'nde Bizans sanatı ve tarihi dersleri vermiştir.

Yirmi Dört Tarih, MÖ 3000'den 17. yüzyılda Ming Hanedanı'na kadar uzanan bir dönemi kapsayan Çin resmi tarih kitaplarıdır. İlk olarak Han Hanedanı yetkilisi Sima Qian tarafından oluşturulmuş olup daha sonra Tang Hanedanı'ndan başlayarak her hanedan resmi kayıtları kullanarak selefinin tarihini yazmak için resmi bir büro kurmuştur. Tüm seri Qing Hanedanı döneminde sabitlenmiş ve düzenlenmiş olarak 3213 cilt ve yaklaşık 40 milyon kelime içerir ve Çin tarihinin ve kültürünün en önemli kaynaklarından biri olarak kabul edilir.

<span class="mw-page-title-main">Ban Chao</span>

Ban Chao, Antik Çin generali, araştırmacı ve diplomatı. Chao, günümüzde Shaanxi eyaletine bağlı Xianyang olarak bilinen Fufeng'de doğdu. Babası Ban Biao, ağabeyi Ban Gu ve kızkardeşi Ban Zhao, Batı Han Hanedanlığı tarihini kaydeden Han'ın Kitabı'nı yazan ünlü tarihçilerdi. Bir Han generali ve süvari komutanı olan Ban Chao, hizmetindeyken "Batı Bölgeleri" idare etmekle görevliydi. Ayrıca Hunlara karşı savaşta Han güçlerine 30 yıldan fazla komuta etti ve Tarım Havzası'nı kontrol altına aldı. Bölgelerin korunması ve yönetilmesi çabaları nedeniyle hükûmet tarafından "Batı Bölgeleri'nin Koruyucusu" unvanını kazandı.

<span class="mw-page-title-main">Cao Cao</span>

Cao Cao Soğd kökenli(Çince: 曹操; MS 155-15 Mart 220), Doğu Han Hanedanı'nın son yıllarında büyük güç kazanan bir Çinli savaş ağası ve Hanedanın sondan bir önceki lideridir.

<span class="mw-page-title-main">Guandu Muharebesi</span>

Guandu Muharebesi, MS 200'de Doğu Han Hanedanı döneminin sonlarında iki savaş ağası olan Cao Cao ve Yuan Shao arasında meydana gelen bir muharebedir. Cao Cao için kararlı bir zaferle sonuçlanan muhaerebe, iki savaş ağası arasındaki savaşta bir dönüm noktasıydı. Bu, Cao Cao'nun Kuzey Çin'in yeniden birleşmesinin başlangıcını işaret etti ve bu da Üç İmparatorluk döneminde Wei Hanedanı'nın kurulmasını mümkün kıldı.

<span class="mw-page-title-main">Lü Bu</span>

Lü Bu, Çin'de Geç Han Hanedanı döneminde yaşamış bir komutan ve savaş ağasıydı. Başlangıçta küçük bir savaş ağası olan Ding Yuan'a bağlı ikine Ding'e ihanet ederek öldürdü ve MS 192 başlarında Han merkezi yönetimini kontrol eden savaş ağası Dong Zhuo'ya kaçtı. MS 192 yılında da Dong Zhuo'ya ihanet etti ve Wang Yun ile Shisun Rui tarafından kışkırtıldıktan sonra onu da öldürdü, ancak daha sonra yenildi ve Dong Zhuo'nun takipçileri tarafından uzaklaştırıldı. MS 190'dan 195'e kadar Lü Bu, Orta ve Kuzey Çin'de gezindi ve art arda Yuan Shu, Yuan Shao ve Zhang Yang gibi savaş ağalarına sığındı. MS 194 yılında Yan eyaletini kontrol eden Cao Cao'yu Cao'yu terk edenlerin yardımıyla ele geçirmeyi başardı ancak Cao iki yıl içinde toprakları geri aldı. MS 196 yılında Lü Bu, Xu eyaletine sığınmak istediği Liu Bei'ye karşı döndü ve eyaletin kontrolünü ele geçirdi. Daha önce Yuan Shu ile ittifak yapmayı kabul etmiş olmasına rağmen, Yuan kendisini imparator ilan ettikten sonra onunla olan bağlarını kopardı ve Cao Cao ve diğerleri ile birlikte Yuan'a karşı ittifak kurdu. Bununla birlikte, MS 198 yılında Yuan Shu'ya tekrar sığındı ve Cao Cao ve Liu Bei'nin birleşik kuvvetleri tarafından saldırıya uğradı ve MS 199 yılında Xiapi Savaşı'nda yenildi. Lü Bu, Cao Cao'nun emri üzerine tutuklandı ve idam edildi.

Sasani ordusu, Sasani donanmasının yanı sıra görev yapan Sasani silahlı kuvvetlerinin birincil askeri organıdır. Ordunun doğuşu, Sasani İmparatorluğu'nun kurucusu I. Erdeşîr'in tahta yükselişine dayanır. Erdeşîr, Pers İmparatorluğu'nun yeniden canlanmasını hedefledi ve bu amacını sürdürmek için ordusunu, doğrudan kendi emri altında olan ve Satraplıktan, yerel prenslerden ve asaletten ayrı duran subaylar ile ayakta duran bir ordu oluşturarak, reform yaptı. Ahameniş İmparatorluğu askeri örgütlerini yeniden kurdu, Part süvarileri modelini korudu ve yeni tür zırh ve kuşatma savaş teknikleri kullandı. Bu, kendisine ve onun haleflerine 400 yıldan fazla hizmet verecek bir askeri sistemin başlangıcıydı; bu sırada Sasani İmparatorluğu, Geç Antik Çağ'da Batı Avrasya'daki iki süper gücünden biriydi, diğeri ise önce Roma İmparatorluğu sonra Doğu Roma İmparatorluğu'ydu. Sasani ordusu Eranshahr'ı Doğu'dan, Ak Hunlar ve Türk halkları gibi Orta Asya göçebelerinin saldırılarına karşı korurken, batıda Roma İmparatorluğu'na karşı tekrarlayan bir mücadeleye girişti.

Wiman Joseon eski Kore tarihinin Gojoseon döneminin bir parçasıydı. Wiman'ın Gojoseon Kralı Jun'dan tahtı ele geçirmesiyle başladı ve Wiman'ın torunu olan Kral Ugeo'nun ölümüyle sona erdi. Arkeolojik veriler dışında, Kore tarihinin bu dönemindeki ana kaynak Sima Qian'ın Shiji'sinin 115. bölümünden geliyor. Wiman aslen Han Hanedanlığı altında Yan Krallığından bir Çin askeri lideriydi.

<span class="mw-page-title-main">Yaz kültürü</span>

Yaz kültürü, Margiyana, Baktriya ve Soğdiana'da yaklaşık MÖ 1500-500 yılları arasında var olmuş Erken Demir Çağı kültürüdür.. Kültür adını Baýramaly, Türkmenistan'da bulunan Yaz Tepe arkeolojik alanından almıştır.

<span class="mw-page-title-main">Kangju</span>

Kangju Orta Asya'da eski bir krallığın Çince adıydı ve bu krallık birkaç yüzyıl boyunca Yüeçiler'den sonra Mâverâünnehir'deki ikinci en büyük güç olmuştur. Kangju halkı olan Kāng'lar Hint-Avrupalı yarı göçebe bir halktı, İranlı Soğdlar veya kendileriyle yakından ilişkili olan diğer Asii halkları ile özdeşleştirilmişlerdir.

<span class="mw-page-title-main">Ermenistan Satraplığı</span>

Ermenistan Satraplığı Orontid Hanedanı tarafından yönetilen bir bölgeydi. MÖ 6. yüzyılda Ahameniş İmparatorluğu'na bağlı satraplıklıklardan biri olan bölge, daha sonra bağımsız bir krallık olmuştur. Krallığın başkenti sırasıyla Tuşpa ve Erebuni kentleri olmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Miran</span>

Miran, Kuzeybatı Çin'de, Sincan'daki Taklamakan Çölü'nün güney kenarında bulunan eski bir vaha şehridir. Lop Nur çölünün Altun Shan dağlarıyla birleştiği yerde bulunan Miran, bir zamanlar İpek Yolu olarak bilinen ünlü ticaret yolunun bir durağıydı. İki bin yıl önce dağdan bir nehir akan bir nehir bulunmaktaydı ve Miran'ın gelişmiş bir sulama sistemi vardı. Günümüzde alan, bakımsız yolları bulunan ulaşımın zorluklarla sağlandığı, seyrek yerleşimli, tozlu bir bölgedir. 20. yüzyılın başlarından bu yana yapılan arkeolojik kazılar, MS 2. ila 5. yüzyıllar arasında var olan geniş bir Budist manastır alanını ve MS 8. ve 9. yüzyıllara tarihlenen bir Tibet yerleşimi olan Miran Kalesi'ni ortaya çıkardı.

<span class="mw-page-title-main">Yuan Shao</span>

Yuan Shao, Çin'de Doğu Han Hanedanı döneminde yaşamış siyasetçi ve savaş ağasıydı. Han Hanedanı'nın sonlarına doğru meydana gelen iç savaşlar sırasında Çin'in kuzey bölgelerini işgal etti. Aynı zamanda Huai Nehri bölgesini kontrol eden bir savaş ağası olan Yuan Shu'nun üvey ağabeyiydi, ancak ikisi birbirleriyle iyi ilişkiler içinde değildi.

<span class="mw-page-title-main">Charax Spasinu</span>

Charax Spasinu, aynı zamanda Charax Spasinou, Charax Pasinu, Spasinu Charax olarak da bilini), İskenderiye veya Susiana'daki Antiochia, günümüz Irak'ında Basra Körfezi'nin başında bulunan antik bir liman ve antik Harakini krallığının başkentidir.