Meksika, resmî adıyla Birleşik Meksika Devletleri (İspanyolca: Estados Unidos Mexicanos,
Teksas, Amerika Birleşik Devletleri'nde en kalabalık ikinci ve en geniş ikinci eyalettir. Coğrafi olarak ülkenin merkezi güneyinde yer alır. Dünya'da ve Amerika Birleşik Devletleri ekonomisinde önemli bir yer tutar. Teksas güneyde Meksika'nın Chihuahua, Coahuila, Nuevo León ve Tamaulipas eyaletleri ile uluslararası sınır; batıda New Mexico, kuzeyde Oklahoma, kuzeydoğuda Arkansas ve doğuda Louisiana eyaletleri ile sınır oluşturur. Teksas, 696.200 kilometrekare alana ve sürekli artan 30 milyon (2023) nüfusa sahiptir.
Guatemala Maya Dilleri Akademisi, Guatemala'da konuşulan 22 Maya dilinin kullanımını düzenleyen özerk devlet organizasyonu. Bu dillerin yazımında kullanılan değişik yazı sistemlerinin standartlaşması üzerine çaba harcar. Diğer bir işlevi de bu Maya dillerinin öğretimine yönelik çalışmalar yapmak, kurslar açarak tercüman yetiştirmektir.
Yukatek Mayacası ya da Yukatekçe veya kısaca Mayaca, Mezoamerika'nın Atlantik tarafında Yukatan Yarımadası'nda daha çok Meksika'da, daha az olarak da Belize ve çok az olarak Guatemala'da (Petén) Yukatek Mayaları tarafından konuşulan Maya dilleri ailesinin Yukatek dilleri grubunun Yukatek-Lakandon dilleri alt grubundan bir Kızılderili dilidir. En yakın akrabası Lakandoncadır (Jach-t’aan). Meksika'da resmi dillerdendir.
İşilce, daha çok Guatemala'nın El Quiché departmanında İşil Üçgeni denilen Santa Maria Nebaj, San Juan Cotzal ve San Gaspar Chajul kasabalarında, çok daha az olarak Meksika'da İşiller tarafından konuşulan Maya dilleri ailesinin Kiçe-Mam dilleri grubundan bir Kızılderili dilidir. Guatemala'da 2002 sayımına göre etnik 95.315 kişilik nüfustan 83.574 kadarı anadillerini konuşabiliyor. En yakın akrabası birlikte İşil dilleri adıyla alt grup oluşturan Avakatekçedir.
Mamca, Guatemala'nın Huehuetenango, Quetzaltenango, San Marcos, Retalhuleu departmanılarnda, Meksika'da Chiapas eyaletinde ve Amerika Birleşik Devletleri'nin Kaliforniya eyaletinde Mamlar tarafından konuşulan Maya dilleri ailesinin Kiçe-Mam dilleri grubundan bir Kızılderili dilidir. Guatemala'da 2002 sayımına göre etnik 617.171 kişilik nüfustan 477.717 kadarı anadillerini konuşabiliyor. Meksika'da 2000 rakamlarına göre 28.000 konuşanı vardır. ABD'nin Kalifotniya eyaletinde ise birkaç bin kişi tarafından konuşulur. En yakın akrabası birlikte Mam dilleri adıyla alt grup oluşturan Tektitekçedir.
Mamlar, Guatemala'nın Huehuetenango, Quetzaltenango, San Marcos, Retalhuleu departmanılarnda, Meksika'da Chiapas eyaletinde ve Amerika Birleşik Devletleri'nin Kaliforniya eyaletinde yaşayan Maya Kızılderili halkıdır. Guatemala'da 2002 sayımına göre etnik 617.171 kişilik nüfustan 477.717 kadarı anadillerini konuşabiliyor. Meksika'da 2006 rakamlarına göre 22.632 etnik nüfus vardır. ABD'nin Kalifotniya eyaletinde ise birkaç bin kişi tarafından konuşulur. En yakın akrabası birlikte Mam dilleri adıyla alt grup oluşturan Tektiteklerdir.
Tektitekçe, Guatemala'nın Huehuetenango departmanının Tectitán ile Cuilco belediyelerinde ve Meksika'da Chiapas eyaletinin Amatenango de la Frontera ile Mazapa de Madero belediyelerinde Tektitekler tarafından konuşulan Maya dilleri ailesinin Kiçe-Mam dilleri grubundan bir Kızılderili dilidir. Guatemala'da 2002 sayımına göre etnik 2.077 kişilik nüfustan 1.144 kadarı anadillerini konuşabiliyor. Meksika'da 1.000 kişi tarafından konuşulur. En yakın akrabası birlikte Mam dilleri adıyla alt grup oluşturan Mamcadır.
Kakçikelce, Guatemala'nın Chimaltenango, Guatemala, Baja Verapaz, Sacatepéquez, Sololá, Suchitepéquez departmanlarında yaşayan Kakçikeller tarafından konuşulan Maya dilleri ailesinin Kiçe dilleri grubundan bir Kızılderili dilidir. Guatemala'da 2002 sayımına göre etnik 832.968 kişilik nüfustan 444.954 kadarı anadillerini konuşabiliyor. Meksika'da 2002 rakamlarına göre 143 konuşanı vardır. En yakın akrabası birlikte Asıl Kiçe dilleri adıyla alt grup oluşturan Tzutuhilce, Kiçece ve Açicedir.
Mopanca ya da Mopan Mayacası, Belize'nin Toledo, Stann Creek ve Cayo ilçeleriyle Guatemala'nın El Petén departmanının San Luis, Poptún, Melchor ve Dolores kasabalarında yaşayan Mopanlar tarafından konuşulan Maya dilleri ailesinin Yukatek dilleri grubunun Mopan-İtza dilleri alt grubundan bir Kızılderili dilidir.
Kanhobalca, Guatemala'nın Huehuetenango departmanının Santa Eulalia, San Juan Ixcoy, San Pedro Soloma (Tz’uluma’) ve Santa Cruz Barillas belediyelerinde yaşayan Kanhoballar tarafından konuşulan Maya dilleri ailesinin Kanhobal dilleri grubunun Kanhobal-Hakaltek dilleri alt grubundan bir Kızılderili dilidir. En yoğun oldukları yer Santa Eulalia belediyesi olsa da Meksika ve Amerika Birleşik Devletlerinde de göçmenlerce konuşulur. Guatemala'da 2002 sayımına göre etnik 159.030 kişilik nüfustan 139.830 kadarı anadillerini konuşabiliyor. En yakın akrabaları Akatekçe ile Hakaltekçedir.
Instituto Nacional de Lenguas Indígenas, Meksika'da konuşulan ve 11 dil ailesinde ve 68 dil grubunda toplanan 364 yerli Kızılderili dil ve lehçesinin yok olmasını önlemek üzere devlet başkanı Vicente Fox Quesada tarafından 13 Mart 2003 tarihinde yürürlüğe konan Ley General de Derechos Lingüísticos de los Pueblos Indígenas gereği kurulan federal kamu kurumudur.
Lakandonca, Meksika'nın Chiapas eyaletinde Selva Lacandona denen ormanlarda yaşayan Lakandonlar tarafından konuşulan Maya dilleri ailesinin Yukatek dilleri grubunun Yukatek-Lakandon dilleri alt grubundan bir Kızılderili dilidir. En yakın akrabası Yukatek Mayacasıdır. 2000 yılında 1.000 kişilik etnik nüfustan çok az kişinin konuşabildiği sanılıyor.
Meskvakice ya da Meskvaki-Sauk-Kikapu dili, Amerika Birleşik Devletleri'nin Oklahoma, Kansas ve Iowa eyaletleri ile Meksika'nın Coahuila eyaletinde Meskvakiler, Sauklar ve Kikapular tarafından konuşulan Algonkin dilleri ailesinin Merkezî Algonkin dilleri grubundan bir Kızılderili dilidir.
Mam dilleri ya da Büyük Mam dilleri, Mezoamerika'da Guatemala ve Meksika'da Maya halkları tarafından konuşulan 4 dillik Maya dilleri grubu. Kiçe dilleri ile birlikte Kiçe-Mam dilleri de denilen Doğu Maya dilleri grubunu oluşturur.
Tzotzilce ya da Tzotzil dili Meksika'nın Chiapas eyaletinin Zinacantán, San Juan Chamula, San Andrés Larráinzar, Chenalhó, Pantelhó, Huitiupán, Chalchihuitán, El Bosque, Simojovel, Iztapa, Bochil, Soyalhó, Huixtán, San Lucas, Acala, San Cristóbal de las Casas, Venustiano Carranza ve Amatán belediyelerinde yaşayan Tzotziller tarafından konuşulan Maya dilleri ailesinin Çol-Tzeltal dilleri adı da verilen Çol dilleri grubunun Tzeltal dilleri alt grubundan bir Kızılderili dilidir. En yakın akrabaları Tzeltalcadır.
Tzeltalca ya da Tzeltal dili, Meksika'nın Chiapas eyaletinin Ocosingo, Altamirano, Huixtán, Tenejapa, Yajalón, Chanal, Sitalá, Amatenango del Valle, Socoltenango, Villa las Rosas, Chilón, San Juan Cancun, San Cristóbal de las Casas Oxchuc ve San Bartolome de los Llano/Venustiano Carranza belediyelerinde yaşayan Tzeltallar tarafından konuşulan Maya dilleri ailesinin Çol-Tzeltal dilleri adı da verilen Çol dilleri grubunun Tzeltal dilleri alt grubundan bir Kızılderili dilidir. En yakın akrabaları Tzotzilcedir.
Güneybatı Kızılderilileri, Kuzey Amerika'nın güneybatısında Amerika Birleşik Devletleri'nde Arizona, Colorado, New Mexico ve Utah eyaletlerin ile Meksika'da Chihuahua ile Sonora bölgelerinde Kuzey Amerika yerlileri kültür bölgesinden yerli kültürü oluşturan Kızılderililer. Bazen Oasisamerica olarak da adlandırılır. Kuzeyde Büyük Havza Kızılderilileri ile Kaliforniya Kızılderilileri, kuzeydoğuda Ova Kızılderilileri, batıda çok az Güneydoğu Kızılderilileri, güneyde ise Meksika'daki Aridoamerika kültür gruplarıyla komşudur.
Meksika Kızılderilileri, Meksika'da yaşayan Kuzey Amerika Kızılderilileri grubunun Aridoamerika ile Mezoamerika Kızılderilileri kültür grubundan Kızılderili halkları.
Klasik Nahuatl dili, 16. yüzyılda İspanyolların Aztek İmparatorluğunu ele geçirdiği sırada Meksika Vadisinde ve orta Meksika'da geçer dil olarak konuşulan Nahuatl dilinin bir türevidir. Sonraki yüzyıllarda, yerini büyük ölçüde İspanyolcaya bırakmıştır ve bugün kullanılan çağdaş Nahua dillerinden bazılarına evrilmiştir. Soyu tükenmiş bir dil olarak sınıflandırılmasına karşın, Klasik Nahuatl dili, Latin alfabesinde Nahua halkları ve İspanyolları tarafından kopyalanan çok sayıda yazılı kaynakla yaşamını sürdürebilmiştir.
