İçeriğe atla

Yule Lads

Noel zamanı Yule Lads. Akureyri, İzlanda.

Yule Lads veya Yule Beyleri (İzlandacajólasveinarnir veya jólasveinar), İzlanda halk folklorunda yaramaz şakacılar olarak resmedilen figürlerdir. Eski zamanlardan farklı olarak günümüzde Yule Beyleri, Noel Baba gibi yardımsever bir rol üstlenir şekilde tasvir edilir. Kaç tane oldukları zamana göre değişim gösterse de günümüzde 13 tane oldukları kabul edilir.[1] Noelden önceki on üç gece boyunca çocukların pencere eşiğinde bulunan ayakkabılarına ödül veya ceza bırakırlar. Her gece, bir Yule Beyi her bir çocuğu ziyaret eder ve çocuğun yıl boyunca sergilediği davranışlara göre ayakkabının içine bir hediye ya da çürümüş patates bırakır.[2]

Tarihi ve kökeni

Yule Beyleri İzlanda folkloru kökenlidir.[3] Yule Beylerinin görünüşleri ve kaç tane oldukları bulundukları konuma göre değişim göstermiştir. Bazı bölgelerde sadece bir şakacı olarak kabul edilen Yule Beyleri,[4] bazı bölgelerde çocukları yiyen cani bir canavardır.[5]

Yule Beylerinin listesi

Yule Beylerinin Noel'den önceki son 13 gece boyunca "şehre geldiği" söylenir. Aşağıda Yule beylerinin 'resmi' olarak şehre geliş ve gidiş tarihleri verilmiştir.

İngilizce isimler, Hallberg Hallmundsson'un şiir çevirisine dayanmaktadır. Türkçe isimler ise İngilizce isimlerden çevrilmiştir.[6]

İzlandaca ismi Türkçe çevirisi Tanımı Geliş Gidiş
StekkjarstaurKoyun ağırı budalası Koyunlara tecavüz eder, ama bunu yaparken tahta bacakları ayrılır. 12 Aralık25 Aralık
GiljagaurSel yatağı ahmağı Sel yataklarında saklanır, ahırın içine gizlice girmek ve süt çalmak için pusuda bekler. 13 Aralık 26 Aralık
StúfurGüdük Anormal derecede kısadır. Üzerinde kalan artıkları yemek için tavaları çalar. 14 Aralık 27 Aralık
ÞvörusleikirKaşık yalayıcı Yalamak için Þvörur (uzun bir tutacağı olan tahta kaşık) çalar. Malnütrisyondan dolayı aşırı zayıftır. 15 Aralık 28 Aralık
PottaskefillTencere kazıyıcı Tencereden arta kalanları çalar. 16 Aralık 29 Aralık
AskasleikirÇanak yalayıcı Yatakların altında evdekilerin "askur"u (bulaşık yerine kullanılan kapaklı kase) aşağıya koyması için bekler, daha sonra onları çalar. 17 Aralık 30 Aralık
HurðaskellirKapı çarpıcı Özellikle geceleyin kapıları çarpmayı sever. İnsanları uyandırmaya bayılır. 18 Aralık 31 Aralık
SkyrgámurSkyr baba hindisi Skyr'a yakınlık duyan bir Yule Beyi. 19 Aralık 1 Ocak
BjúgnakrækirSosis geçirici Kirişlerde saklanır ve füme edilmiş sosisleri keser. 20 Aralık 2 Ocak
GluggagægirCam röntgencisi Bir şey çalmak için camların arkasından evin içine bakar. 21 Aralık 3 Ocak
GáttaþefurKapı aralığı röntgencisi Laufabrauð'u bulmak için kullandığı anormal derecede büyük bir burnu ve çok güçlü bir koku alma duyusu vardır. 22 Aralık 4 Ocak
KetkrókurEt kancası Et çalmak için kanca kullanır. 23 Aralık 5 Ocak
KertasníkirŞeker çalıcı Şekerlerini çalmak amacıyla çocukları takip eder. 24 Aralık 6 Ocak

Ayrıca bakınız

Kaynakça

  1. ^ "Celebrating Christmas with 13 trolls". Promote Iceland. 4 Ağustos 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Haziran 2013. 
  2. ^ Robert, Zoe (20 Aralık 2007). "Bad Santas". Iceland Review. 29 Haziran 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Haziran 2013. 
  3. ^ Chalk, Andy (18 Aralık 2012). "Eve Online Introduces the "Yule Lads"". The Escapist. 2 Nisan 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Haziran 2013. 
  4. ^ "The Yule Lads". National Museum of Iceland. 30 Ekim 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Haziran 2013. 
  5. ^ Arnarsdóttir, Eygló Svala (22 Aralık 2010). "Forgotten Yule Lads and Lasses". Iceland Review. 29 Haziran 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Haziran 2013. 
  6. ^ "Hallberg Hallmundson's translation of 'Jólasveinarnir' by Jóhannes úr Kötlum". Jóhannes úr Kötlum, skáld þjóðarinnar. 22 Aralık 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Nisan 2008. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">İzlanda</span> Kuzey Atlantik Okyanusundaki ada ülkesi

İzlanda, Atlas Okyanusu'nun kuzeyinde Grönland'ın güneydoğusu ile İskandinavya ve Büyük Britanya'nın kuzeybatısında yer alan bir ada ve Avrupa ülkesi. İzlanda, kuzeyinde Arktik Okyanusu ile çevrilidir. 356.991 nüfus ve 103.000 km² yüzölçümüyle Avrupa'nın en seyrek nüfuslu ülkesidir. Başkent ve en büyük şehir Reykjavík'tir, nüfusun üçte ikisinden fazlası ülkenin güneybatısında yer alan bu şehir ve çevresinde yaşar. İzlanda volkanik ve jeolojik olarak aktif bir adadır. Adanın iç kısmında kumluklar, lav sahaları, dağlar ve buzullar içeren bir plato bulunur ve birçok buzul nehri kaynağını buradan alarak denize akar. İzlanda Kuzey Kutup Dairesi'nin kuzeyinde yer almasına rağmen Körfez Akıntısı nedeniyle aynı enlemdeki diğer bölgelere göre daha ılık bir iklime sahiptir. Yüksek enlem ve denizellik yazların serin geçmesine yol açar. İzlanda'ya bağlı birçok ada kutup iklimine sahiptir.

<span class="mw-page-title-main">Harput</span> Antik bir kent

Harput, Elazığ'da bulunan bir antik kenttir. MÖ 20. yüzyıldan beri yerleşimin bulunduğu Harput, tarih ve kültürüyle adeta Yukarı Fırat bölgesini temsil eder. İslam hakimiyeti öncesi ve sonrasında pek çok medeniyete ev sahipliği yapan şehir bu medeniyetlerden günümüze ulaşan eserleriyle açık hava müzesi gibidir ve önemli bir turizm merkezidir.

<span class="mw-page-title-main">Dandanakan Muharebesi</span> Selçuklu ve Gazneli devletleri arasında 1040ta meydana gelen savaş

Dandanakan Muharebesi ya da Dandanakan Meydan Muharebesi (1040), Büyük Selçuklu İmparatorluğu ile Gazneliler arasında gerçekleşen ve Selçuklular'ın galibiyeti ile sona eren bir savaştır. Muharebe neticesinde Gazneliler devleti yıkılış dönemine girmiş, Büyük Selçuklu İmparatorluğu resmen kurulmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Üçüncü Ur Hanedanı</span>

Üçüncü Ur Hanedanı, Üçüncü Ur Sülalesi, III. Ur Hanedanlığı ve benzeri isimlerle anılan, Mezopotamya'da bir dönem egemen olmuş, Ur kenti temelli Sümer hanedanıdır. Bundan dolayı “Yeni Sümer Devleti” olarak da tanımlanmaktadır. Kısa bir dönem boyunca bölgesel bir siyasi güç olmuştur. Hanedan kısaca Ur III veya III. Ur olarak da anılmıştır.

<span class="mw-page-title-main">İzlandaca</span> İzlandanın resmî dili olan Kuzey Cermen dili.

İzlandaca, Cermen dillerinden biri ve İzlanda'nın resmî dilidir. İzlandacaya en yakın diller, Faroe Adaları'nda konuşulan Faroe dili ile Sognamål gibi Batı Norveç lehçeleridir. İzlanda, anakaraya uzak bir ada devleti olmasından dolayı, diğer ülkelerle arasında kayda değer oranda kültür alışverişi gerçekleşmemiş, bunun sonucunda dile çok az yabancı sözcük girmiştir. İzlanda'nın konumu Amerika'ya daha yakın olmasına rağmen, İzlandaca bir İskandinav dilidir.

<span class="mw-page-title-main">Noel</span> çoğunlukla 25 Aralıkta İsanın doğumunun kutlandığı bayram

Noel, her yıl çoğunlukla 25 Aralık tarihinde İsa'nın doğumunun kutlandığı bir Hristiyan bayramıdır. Doğuş Bayramı, Kutsal Doğuş, Milat Yortusu olarak da bilinmektedir. 20. yüzyılın başlarından itibaren Noel; Hristiyan olmayanlar tarafından da kutlanan, dinî motiflerden arınmış, hediye alışverişi etrafında yoğunlaşan bir bayram olarak da kutlanmaya başlanmıştır. Bu seküler Noel versiyonunda mitolojik bir figür olan Noel Baba temel bir rol oynamaktadır.

Zuko, Nickelodeon'un animasyon televizyon dizisi Avatar: Son Hava Bükücü'deki hayalî karakter. Zuko, dizide Ateş Ulusu'nun veliaht prensidir ve en güçlü ateş bükücülerdendir. Ayrıca Zuko'nun ruhunda Ateş Prensi olmasına rağmen iyilik vardır. Ancak Zuko sonradan taraf değişikliği yapıp ailesi tarafından ihanetle suçlanmıştır. Azula'nın Zuko'ya verdiği takma isim Zuzu'dur. Son Hava Bükücü'de Hint asıllı İngiliz oyuncu Dev Patel tarafından canlandırılmıştır. Serinin orijinal dilinde Dante Basco, Türkçe dublajında Ziya Kürküt, filmde ise Sercan Gidişoğlu tarafından seslendirilmiştir.

<i>Ali Baba ve Kırk Haramiler</i> (film, 1944) 1944 yapımı Amerikan filmi

Ali Baba ve Kırk Haramiler 1944 ABD yapımı fantastik macera filmidir. Özgün adı Ali Baba and the Forty Thieves dir. Özgün senaryosunu Edmund L. Hartmann'ın yazdığı filmi Arthur Lubin yönetmiştir. Başlıca rollerinde Maria Montez, Jon Hall, Turhan Bey, Andy Devine, Kurt Katch ve Frank Puglia oynamışlardır. Film Orta Doğu edebiyatının ünlü eseri, Orta Çağ'da yazılmış Binbir Gece Masalları ve özellikle de bunun içinde yer alan "Ali Baba ve Kırk Haramiler" hikâyesine dayanmaktadır. Filmde gerçeğe dayanan tarihi birkaç olay da yer almaktadır. Filmin göz alıcı Technicolor görüntüleri W. Howard Greene ve George Robinson'a aittir. Bu eğlendirici görsel şölen kaçış sineması'nın en belirgin örneklerinden biridir. Çevrildiği yıl II. Dünya Savaşı bütün şiddeti ile devam etmekteydi. Hollywood savaşın getirdiği sıkıntılarla bunalan halkı bir süreliğine de olsa günün gerçeklerinden uzaklaştırmak ve onlara hoşça vakit geçirtebilmek için bir dizi çok renkli, fantastik film üretmişti. Bunlar genellikle renkli egzotik mekanlarda geçen güzel kadınlar ve maceralarla dolu kostümlü tarihi filmlerdi. Filmin baş rollerinden birinde oynayan Turhan Bey (d.1922) Osmanlı diplomatı bir baba ve Çekoslovak bir annenin çocuğu olarak Viyana'da doğmuştu. Asıl adı Turhan Gilbert Selahattin Sahultavy 'dir. Bu yakışıklı ve zarif aktör 1940'lı yılların egzotik Hollywood filmlerinin aranılan yıldızlarından biriydi.

<span class="mw-page-title-main">Jóhanna Guðrún Jónsdóttir</span>

Jóhanna Guðrún Jónsdóttir veya bilinen adıyla Yohanna, İzlandalı şarkıcı.

Bu İzlanda'nın posta tarihi ve posta pullarının bir araştırmasıdır. İzlanda'da düzenli posta servisi hizmetleri 13 Mayıs 1776 tarihli imtiyaz ile kuruldu ve 1 Ocak 1873 tarihinde İzlanda ilk posta pullarını yayımladı. Pulların dizaynı zamanın Danimarka numaralı basımı ile aynıydı. Pullar 2 skilling den 16 skilling değerleri arasındaki sıralama ile basıldı ve ÍSLAND yazısı vardı. Hepsi az bulunur ve nadir olup, özellikle kullanılan kopilerini bulmak zordu.

<span class="mw-page-title-main">İzlandaca isimler</span>

İzlandaca isimler, İzlandalılar tarafından kullanılan isimlerdir.

<span class="mw-page-title-main">Devran Baba</span>

Devran Baba, Türk şair ve ozandır.

İzlanda'daki Yahudilerin tarihi 17. yüzyılda başlamasına rağmen gerçek anlamda göç 1930'lara kadar gerçekleşmemiştir.

Birgitta Haukdal Brynjarsdóttir, İzlandalı şarkıcı.

Kişi adı, bir bireyin kolaylıkla tanınması amacıyla kullanılan uygun isimlerden oluşan kişi adı olup, genellikle doğumda veya genç yaşlarda soyadı ile birlikte verilir. Verilen bu ad bir insan için nadir durumlar dışında neredeyse evrenseldir. Bu durumlara bir örnek olarak, herhangi bir yazılı kayıt bulunmadan doğal afet veya başka türlü nedenlerle tek başına büyümüş vahşi çocuklar gösterilebilir. Çocuk Hakları Sözleşmesi'nde bir çocuğun doğumdan itibaren isim hakkına sahip olduğunu belirtilir. Amazon ormanlarında yaşayan Machiguenga insanı gibi bazı dünyadan izole olmuş kabilelerde ise özel isimler bulunmayabilir.

Steingrímur Hermannsson İzlandalı siyasetçi. 1983-1987 ve 1988-1991 yılları arası İzlanda Başbakanı olarak görev yaptı.

<span class="mw-page-title-main">İzlanda Penis Müzesi</span> Reykjavík, İzlandada yer alan müze

İzlanda Penis Müzesi, Reykjavík, İzlanda'da yer alan ve dünyanın en büyük penis ve penis bölümleri koleksiyonuna ev sahipliği yapan müzedir. 280 farklı örnekten oluşan koleksiyon, 93 farklı hayvan türünün organlarını içerir. 55 penis balinalardan, 36 penis foklardan, 118 penis ise karada yaşayan memelilerden elde edilmiştir. İddiaya göre, huldufólklar ve trollerin penis örnekleri de bu sayıya dahildir. Temmuz 2011'de, bağışçı olmaya söz veren dört kişiden birinin yaptığı bağışla, müze, insan penisini koleksiyonuna dahil etmiş oldu. Bağışçının vücudundan penisi ayırma işlemi planlandığı gibi gitmedi. Penis, grimsi-kahverengi bir buruşuk kütleye dönüştü ve formaldehitten oluşan bir kavonuzun içinde salamura edildi. Müze, günümüzde, "daha genç, daha büyük ve daha iyi bir penis" için arayışlarını sürdürmektedir.

<span class="mw-page-title-main">İzlanda'da İslam</span>

İzlanda'da İslam bir azınlık dinidir. Pew Araştırma Merkezi, İzlanda'daki Müslümanların sayısının 10.000 asgari eşiğinin altında olduğunu tahmin etmiştir ve resmi istatistikler rakamı 1.300'ün altında veya toplam nüfusun yaklaşık %0.4'ü olarak göstermektedir.

<span class="mw-page-title-main">Santa Claus</span>

Santa Claus, Aziz Nicholas, Aziz Nick, Kris Kringle veya sadece Noel Baba olarak da bilinen, Noel arifesinde çocuklara "yaramaz ya da uslu" olmalarına bağlı olarak oyuncak ve şeker veya kömürden hediyeler getirdiği söylenen veya uslu değillerse hiç hediye getirmediği söylenen efsanevi bir karakterdir. Genellikle Kuzey Kutbu'nda olduğu söylenen atölyesinde oyuncak yapan Noel elfleri ve kızağını havada çeken uçan ren geyiklerinin yardımıyla bu işi yaptığı söylenir.

<span class="mw-page-title-main">Noel Baba Köyü</span>

Noel Baba Köyü, Finlandiya'nın Lapland bölgesindeki Rovaniemi'de bulunan bir eğlence parkıdır. 1985 yılında açılmıştır.