İçeriğe atla

Yul Brynner

Yul Brynner
Yul Brynner, 1972
DoğumYuliy Borisoviç Brynner
11 Temmuz 1920(1920-07-11)
Rusya Vladivostok, Rusya
Ölüm10 Ekim 1985 (65 yaşında)
Amerika Birleşik Devletleri New York, ABD
Ölüm sebebiAkciğer kanseri
Boy1,73 m (5 ft 8 in)
İmza

Yul Brynner (Rusça: Юлий Бори́сович Бри́нер) Yuliy Borisoviç Briner (11 Temmuz 1920 - 10 Ekim 1985), Rusya doğumlu Broadway oyuncusu ve Oscar'lı Hollywood oyuncu.

Hayatı

Rusya'nın Vladivostok kentinde Rus bir anneden ve İsviçre-Moğol kökenli bir babadan dünyaya gelmiştir. Yul ismi, büyükbabası Jules'e atfen verilmiştir.

Yul Brynner'in en çok hatırlanan rolleri; Rodgers & Hammerstein müzikali Kral ve Ben'deki (The King and I) Siyam Kralı rolü (sahnede ve beyaz perdede), 1956 yapımı Cecil B. DeMille filmi On Emir'deki (The Ten Commandments) II. Ramses rolü ve Muhteşem Yedili (The Magnificient Seven) filmindeki Chris rolüdür.

Babası Boris Briner ailesini terkedince annesi Marousia Blagоvidova Yul'u ve kızkardeşini alarak Çin'e taşındı. Yul burada Genç Hristiyan Erkekler Organizasyonu'na (YMCA) ait bir okuldan mezun oldu. 1934'te Paris'e taşındılar. 20'li yaşlarında mankenliğe ve oyunculuğa başladı. Amerikalı moda fotoğrafçısı George Platt Lynes'e çıplak poz verdi.

Dört defa evlendi. Renkli bir yaşantısı oldu. Moğol hanedanı soyundan geldiğini iddia ederek bunu daha renkli hale getirdi. Yaşamının son yıllarında bağırsak parazitinden muzdarip oldu. Meşhur Trader Vic's Restoranı'nı kendisine az pişmiş domuz servisi yaptığı gerekçesiyle dava etti.

Özel hayatı

Brynner, 1943'te New York'ta aktör ve radyo spikeri olarak yaşarken 22 yaşında vatandaşlığa alınmış ABD vatandaşı olmasına rağmen, Haziran 1965'te İsviçre'nin Bern kentindeki ABD Büyükelçiliği'ne başvuruda bulundu ve yurtdışında çalışan bir Amerikalı olarak vergi muafiyetini kaybettiği için ABD vatandaşlığından vazgeçti. Amerika Birleşik Devletleri'nde çok uzun süre kalmıştı, bu da Milli Gelir İdaresi'nin dayattığı vergi ve ceza borçları nedeniyle iflas edeceği anlamına geliyordu.[1]

2006 yılında Brynner'ın oğlu Rock, babası ve aile tarihi hakkında Empire and Odyssey: The Brynners in Uzak Doğu Rusya ve Ötesinde başlıklı bir kitap yazdı. "Pasifik Meridian" Film Festivali için düzenli olarak babasının doğduğu şehir olan Vladivostok'a döndü.

Sağlığı

Eylül 1983'te Brynner boğaz ağrısı çekti, sesi değişti ve doktorlar ses tellerinde bir şişlik keşfetti. Los Angeles'ta, The King and I'deki 4.000'inci performansından sadece birkaç saat önce, boğazının etkilenmediği halde ameliyat edilemeyen akciğer kanserine yakalandığını gösteren test sonuçlarını aldı. Brynner, 12 yaşında yoğun bir şekilde sigara içmeye başlamıştı. 1971'de işi bırakmış olmasına rağmen tanıtım fotoğrafların onu hâlâ elinde sigara ya da ağzında puroyla gösteriyordu. Kendisi ve müzikalin ulusal turnesi, boğazına zarar veren ve rahatça şarkı söylemesini veya konuşmasını imkansız hale getiren bir yan etki yaratan radyasyon tedavisi gördüğü sırada birkaç ay izin almak zorunda kaldı. Tur daha sonra yeniden başladı.[2][3]

Ocak 1985'te tur, Broadway'e veda koşusu için New York'a ulaştı. Ölmek üzere olduğunun farkında olan Brynner, Günaydın Amerika'da sigara içmenin tehlikelerini tartışan ve sigara karşıtı bir reklam yapma arzusunu dile getiren bir röportaj verdi. The King and I'in Broadway prodüksiyonu o yıl 7 Ocak'tan 30 Haziran'a kadar sürdü. Ölümünden birkaç ay önce gerçekleşen son performansıyla, Kral rolünü 4.625'inci kez oynamış oldu.

Ölümü

Ağır bir sigara tiryakisi olan Brynner, 10 Ekim 1985'te 65 yaşında New York Hastanesi'nde akciğer kanserinden öldü. Cenazesi yakıldı ve külleri Fransa'da Tours ve Poitiers arasındaki Luzé yakınlarındaki Saint-Michel-de-Bois-Aubry Ortodoks manastırının topraklarına gömüldü.[4]

Kanser teşhisi konulmasından sonra, Amerikan Kanser Derneği'nin yardımıyla, Günaydın Amerika röportajından bir klip kullanarak bir kamu hizmeti duyurusu hazırladı. Brynner reklamı, kanser olduğunu ve ölümünün yaklaştığını öğrendikten sonra sigara karşıtı bir reklam yapma arzusunu ifade etmek için kullandı. Ölümünden birkaç gün sonra filmin prömiyeri tüm büyük ABD televizyon ağlarında ve diğer ülkelerde yapıldı. Klipte 30 saniye boyunca doğrudan kameraya baktı ve şöyle dedi: "Artık gittiğime göre size şunu söylüyorum: Sigara içmeyin. Ne yaparsanız yapın, sigara içmeyin. Eğer ben içmemiş olsaydım, şu anda bir kanserden bahsediyor olmazdım. Ben buna ikna oldum."

Reklamın bir versiyonunda doğum yılı yanlışlıkla 1915 olarak verilmişti.[5]

Filmografi

  • Port of New York (1949)
  • The King and I (1956)
  • On Emir (1956)
  • Anastasia (1956)
  • The Brothers Karamazov (1958)
  • The Buccaneer (1958)
  • The Journey (1959)
  • The Sound and the Fury (1959)
  • Solomon and Sheba (1959)
  • Once More, with Feeling! (1960)
  • The Testament of Orpheus (1960)
  • Surprise Package (1960)
  • The Magnificent Seven (1960)
  • Goodbye Again (1961)
  • Escape from Zahrain (1962)
  • Taras Bulba (1962)
  • Kings of the Sun (1963)
  • Flight from Ashiya (1964)
  • Invitation to a Gunfighter (1964)
  • Morituri (1965)
  • Cast a Giant Shadow (1966)
  • The Poppy Is Also a Flower (1966)
  • Return of the Seven (1966)
  • Triple Cross (1967)
  • The Double Man (1967)
  • The Long Duel (1967)
  • Villa Rides (1968)
  • The Battle of Neretva (1968)
  • The File of the Golden Goose (1969)
  • The Madwoman of Chaillot (1969)
  • The Magic Christian (1969) (küçük rol [Cameo])
  • Adios Sabata Part of The Sabata Trilogy(1971)
  • The Light at the Edge of the World (1971)
  • Romance of a Horsethief (1971)
  • Catlow (1971)
  • Fuzz (1972)
  • On Location with Westworld (1973) (kısa metrajlı)
  • Night Flight from Moscow (1973)
  • Westworld (1973)
  • The Ultimate Warrior (1975)
  • Death Rage (1976)
  • Futureworld (1976)
  • Lost in the Revolution (1980) (kısa metrajlı) (anlatıcı)

Kaynakça

  1. ^ Capua, Michelangelo (2006). Yul Brynner, A Biography. McFarland. ISBN 0-7864-2461-3. 
  2. ^ Capua, pp. 151–157
  3. ^ Rosenfeld, Megan."Classic King and I". The Washington Post, December 6, 1984, p. B13. Retrieved December 28, 2012. (abonelik gereklidir)
  4. ^ "Abbaye Royal Saint-Michel De Bois-Aubry: in Luze, The Loire Valley, a journey through France". Val de Loire, une balade en France. 25 Eylül 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Aralık 2023. 
  5. ^ YouTube'da Anti-smoking PSA, wrong birth year

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Steve McQueen</span> Amerikalı sinema oyuncusu (1930 – 1980)

Steve McQueen, Amerikalı sinema oyuncusudur.

<span class="mw-page-title-main">Paul Newman</span> Amerikalı film yönetmeni ve sinema oyuncusu (1925 – 2008)

Paul Leonard Newman, Amerikalı oyuncudur.

<span class="mw-page-title-main">Lee Van Cleef</span> Amerikalı sinema oyuncusu (1925 – 1989)

Lee Van Cleef, Amerikalı oyuncu. Daha çok western filmleriyle tanınmış, görüntüsünün de yardımıyla kötü adam rollerinin en tanınmış yüzlerinden biri olmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Deborah Kerr</span> İskoç oyuncu

Deborah Kerr, Altın Küre ödülü kazanmış, altı kere Oscar'a aday gösterilmiş İskoç oyuncu.Eski kocası Anthony Bartley'den iki kızı vardır. 1949 yılında Edward, My Son, 1953 yılında From Here to Eternity, 1956'da The King and I, 1957'de Heaven Knows, Mr. Allison, 1958'de Separate Tables ve 1960 yılında The Sundowners filmleri ile En İyi Kadın Oyuncu Akademi Ödülü'ne aday gösterilmiş fakat ödülü hiç kazanamamıştır.Ayrıca Akademi Onur Ödülü'ne layık görülmüştür.

<span class="mw-page-title-main">Charles Bronson</span> Amerikalı sinema oyuncusu (1921 – 2003)

Charles Bronson, Lipka Tatarı kökenli Amerikalı oyuncudur.

<span class="mw-page-title-main">Sammy Davis, Jr.</span> Amerikalı şovmen (1925 – 1990)

Sammy Davis, Jr., Amerikalı dansçı, şarkıcı, müzisyen, komedyen ve oyuncudur.

<span class="mw-page-title-main">Eli Wallach</span> Amerikalı sinema oyuncusu (1915 – 2014)

Eli Herschel Wallach, Amerikalı sinema oyuncusudur.

<i>Yedi Silahşörler</i>

Yedi Silahşörler 1960 ABD yapımı vestern macera filmidir. Özgün adı The Magnificent Seven dır. Sonraki yıllarda Türkiye'de TRT Televizyonunda özgün adının çevirisiyle yani Muhteşem Yedili adıyla da gösterime sunulmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Jeremy Brett</span> İngiliz oyuncu

Jeremy Brett, gerçek adı Peter Jeremy William Huggins olan ünlü İngiliz aktör, özellikle canlandırdığı Sherlock Holmes karakteriyle tanınır.

<i>Sabata Dönüyor</i>

Sabata Dönüyor, 1971 İtalya, Fransa, Batı Almanya ortak yapımı Spagetti Western filmidir. Özgün adı È tornato Sabata... hai chiuso un'altra volta olan film İngilizce konuşulan ülkelerde Return of Sabata adıyla gösterildi. Film Türkiye'de Aralık 1972'de gösterime girmişti.

<span class="mw-page-title-main">Freddie King</span>

Freddie King, etkili bir Afro-Amerikan blues gitaristi ve şarkıcısı. Doğum adı Frederick Christian olan şarkıcı, esasen Freddy King olarak kayda geçirildi ve lakabı "Texas Cannonball" idi. Albert King ve B.B. King ile beraber elektrik blues gitarın "Üç Kralı"ndan biri olarak sık sık anılmaktadır.

Vala Önengüt, tiyatrocu, seslendirme sanatçısı, şair ve senarist. Sanat yaşamına 11 yaşında İstanbul Şehir Tiyatrosu'nda başladı. Bir ara TRT'de satranç programı da sunmuştur. Özellikle Yul Brynner'ı uzun yıllar başarıyla seslendirmiştir.

<i>On Emir</i> (film, 1956)

On Emir, 1956 yılı Amerika Birleşik Devletleri yapımı epik bir film. Cecil B. DeMille tarafından yönetilen filmde Charlton Heston (Musa), Yul Brynner (Ramses) ve Anne Baxter (Nefertiti) başrollerde oynamışlardır.

<span class="mw-page-title-main">Edie Adams</span> Amerikalı şarkıcı (1927 – 2008)

Edith Elizabeth Enke, bilinen adı: Edie Adams, Amerikalı iş insanı, şarkıcı, oyuncu ve komedyen.

<span class="mw-page-title-main">Albert Salmi</span> Amerikalı sinema oyuncusu (1928 – 1990)

Albert Salmi,, Amerikalı tiyatro ve sinema oyuncusudur.

<span class="mw-page-title-main">Robert Vaughn</span> Amerikalı sinema oyuncusu (1932 – 2016)

Robert Vaughn Amerikalı ünlü bir oyuncu. Minnesota Üniversitesi'nde bir yıl gazetecilik üzerine okuduktan sonra Los Angeles'a annesinin yanına taşındı ve orada Kaliforniya Eyalet Üniversitesi'nde eğitimini yapmış doktorasını Southern Üniversitesi'nde tamamlayıp mezun olmuştur. 21 Kasım 1955 tarihinde Kara Cuma adlı TV dizisi ile sanat hayatına başladı.

<i>Kral ve Ben</i> (film) 1956 yapımı Amerikan filmi

Kral ve Ben, 20th Century-Fox tarafından yapılan, Walter Lang tarafından yönetilen, Charles Brackett ve Darryl F. Zanuck'ın yapımcılığını üstlendiği bir 1956 Amerikan müzik filmidir.

Walter Lang, Amerikalı film yönetmeni.

<span class="mw-page-title-main">Kral ve Ben</span>

The King and I, Rodgers ve Hammerstein ekibinin beşinci müzikalidir. Margaret Landon'ın 1860'ların başında Siam Kralı olan Mongkut'un çocuklarına mürebbiye olan Anna Leonowens'in anılarından yola çıkarak yazdığı Anna ve Siam Kralı (1944) adlı romanına dayanmaktadır. Müzikalin konusu, Kral'ın ülkesini modernleştirme çabasının bir parçası olarak işe alınan İngiliz bir öğretmen olan Anna'nın deneyimlerini anlatıyor. Hikâyenin ana çatışması Kral ve Anna arasındaki ilişki ve ikisinin de kabul edemediği bir aşktır. Müzikalin prömiyeri 29 Mart 1951'de Broadway'deki St. James Tiyatrosu'nda yapıldı. Neredeyse üç yıl boyunca sahnelendi ve o sırada tarihteki en uzun süre devam eden dördüncü Broadway müzikali oldu ve birçok tura katıldı.

<i>Batı Dünyası</i> (film)

Westworld, Michael Crichton tarafından yazılan ve yönetilen 1973 Amerikan bilimkurgu Western filmidir. Film, beklenmedik bir şekilde arızalanmaya başlayan gerçekçi androidlerin bulunduğu etkileşimli bir eğlence parkını ziyaret eden konukları konu alıyor. Filmde Yul Brynner eğlence parkındaki bir androidi, Richard Benjamin ve James Brolin ise parkın konuklarını canlandırıyor.