İçeriğe atla

Yukiler

Yukiler
(Ukomno'm)
Üstteki: Yuki adamları, Nome Cult Farm, 1858
Alttaki: Yuki-Vapo coğrafyası
Toplam nüfus
85[1]
Önemli nüfusa sahip bölgeler
Amerika Birleşik Devletleri ABD (Kaliforniya)
Diller
Din
Hristiyanlık, yerel inançlar

Yukiler (Yukice Ukomno'm, İngilizce Yuki, Ukiah), Amerika Birleşik Devletleri'nin kuzeybatı Kaliforniya eyaletinde yaşayan, avcı ve toplayıcı, Kaliforniya Kızılderilileri kültür grubundan Kızılderili halkı. En yakın akrabaları dilce Yuki-Vapo dilleri ailesini oluşturan Vapolardır. Diğer ABD Kızılderilileri gibi Yukiler de da yasal olarak Kızılderili rezervasyonu adı verilen kamp benzeri toplama yerleşimlerde yaşamak zorundadırlar. Diğer kabilelerle birlikte bugün Round Valley Indian Tribes of the Round Valley Reservation adlı rezervasyonda yaşaşarlar. Soykırıma uğrayan Yukilerin dilleri de 20. yüzyılda tükenmiştir.

Yuki sayma sitemi dört tabanlıdır ve parmakların (5) kendisini değil parmak aralarını (4) temel alırlar.

Tarih

Batılılarla ilk temas 1833 yılında Michael Laframboise önderliğindeki bir Hudson's Bay Company kürk ticareti kafilesi ile olmuştur. Kafile yalnızca birkaç gün kalmış ve biraz ticari boncuk bırakarak anılarla dönmüşlerdir.[2]

Adlandırma

Yuki adı Nomlakice «düşman» anlamına gelen kelimeden kaynaklanır. Kendileri için kullanıkları Ukomno'm adı «vadi halkı» anlamına gelir, zira Round Valley vadisinin yerli halkıdırlar.

Soykırım

Kaliforniya eyalet yetkilileri tarafından bilinçli olarak soykırıma uğratılmışlardır[3][4][5]

Nüfus

Alfred L. Kroeber 1770 yılındaki nüfuslarını Yuki proper (2.000 kişi), Huchnom (500 kişi), Coast Yuki (500 kişi) olmak üzere toplam 3.000 kişi olarak tahmin eder.[6] Sherburne F. Cook önce 3.500[7] olarak verdiği rakamı daha sonra 9.730 olarak düzeltmiştir.[8] Günümüzde yaklaşık 85 kişi kalmışlardır.[1]

Kaynakça

  1. ^ a b "California Indians and Their Reservations: Yuki Indians." 30 Eylül 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. San Diego State University Library and Information. Retrieved 23 October 2012.
  2. ^ "Yuki of Northern California". 9 Ocak 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Şubat 2013. 
  3. ^ Madley, Benjamin (2004). "Patterns of frontier genocide 1803–1910: the Aboriginal Tasmanians, the Yuki of California, and the Herero of Namibia." 26 Haziran 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. 'Journal of Genocide Research (2004), 6(2), June, 167–192.
  4. ^ Madley, Benjamin (2008). "California's Yuki Indians: Defining Genocide in Native American History." Western Historical Quarterly 39( 3): 303-332.
  5. ^ Brendan C. Lindsay (2012), Murder State: California's Native American Genocide, 1846-1873 22 Şubat 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.. University of Nebraska Press, Lincoln, NE, pp. 455
  6. ^ Kroeber, p.883
  7. ^ Cook, 1976 p.172
  8. ^ Cook, 1956 pp.106, 108

Bibliyografya

  • Cook, Sherburne F. 1956. "The Aboriginal Population of the North Coast of California", Anthropological Records, 16:81-130. University of California, Berkeley.
  • Cook, Sherburne F. 1976. The Conflict between the California Indian and White Civilization. University of California Press, Berkeley.
  • Harrison, K. David 2007. When Languages Die. New York: Oxford University Press.
  • Kroeber, A. L. 1925. Handbook of the Indians of California. Bureau of American Ethnology Bulletin No. 78. Washington, D.C.
  • Madley, Benjamin (2004). "Patterns of frontier genocide 1803–1910: the Aboriginal Tasmanians, the Yuki of California, and the Herero of Namibia." 'Journal of Genocide Research (2004), 6(2), June, 167–192.
  • Madley, Benjamin (2008). "California's Yuki Indians: Defining Genocide in Native American History." Western Historical Quarterly 39(3): 303-332. → JSTOR

Dış bağlantılar

İlgili Araştırma Makaleleri

Herero ve Namaka Soykırımı ya da Namibya Soykırımı, Afrika Talanı sırasında Alman Güneybatı Afrikası'nda 1904-1907 yıllarında Alman İmparatorluğu tarafından yerli Bantu halklarından Hererolara ve Hotanto halklarından Namalara karşı yapılan soykırım.

<span class="mw-page-title-main">Gulag</span> Sovyet baskılı cezai çalışma kamplarının başındaki hükümet kurumu

Gulag, GULAG veya GULag, Vladimir Lenin'in emriyle kurulan ve 1930'lardan 1950'lerin başına kadar Josef Stalin'in yönetimi sırasında zirveye ulaşan Sovyet zorunlu çalışma kampları ağından sorumlu devlet kurumuydu. Sovyet rejimi karşıtı unsurların hızla kovuşturulması ve toplumdan soyutlanması için 25 Nisan 1930 tarihinde kurulan bir tür yargı ve infaz sistemidir. Zaman içinde Sovyetler Birliği'nin birçok yerinde çok sayıda çalışma kampını da bünyesinde barındırır olmuştur. Bu kamplarda, 1930'dan 1953'e kadar yaklaşık 1,7 milyon mahkûm öldü. Batı dünyası Gulag kavramını ilk kez Aleksandr Soljenitsin'in Gulag Takımadaları kitabıyla tanıdı.

<span class="mw-page-title-main">Hupalar</span> Amerika Kızılderili Topluluğu

Hupalar, Amerika Birleşik Devletleri'nin Kaliforniya eyaletinde yaşayan, avcı ve toplayıcı, animist ya da şamanist Kaliforniya Kızılderilileri kültür grubundan Kızılderili halkı. Atabaskların Pasifik Atabaskları grubunun Kaliforniya Atabaskları alt grubunda yer alırlar. Diğer ABD Kızılderilileri gibi Hupalar da yasal olarak Kızılderili rezervasyonu adı verilen kamp benzeri toplama yerleşimlerde yaşamak zorundadırlar. Günümüzde çoğu Humboldt County, California'daki Cher-Ae Heights Indian Community of the Trinidad Rancheria rezervasyonunda, bazıları da Elk Valley Rancheria rezervasyonunda yaşarlar.

<span class="mw-page-title-main">Misket tüfeği</span>

Misket tüfeği, ağızdan doldurmalı, yivsiz, tek namlusu olan uzun bir ateşli silahtır. Omuz hizasından doğrultularak kullanmak üzere tasarlanmıştır. İlk olarak ne zaman kullanıldığına ilişkin kesin bilgiler yoktur. Çin kaynaklı askerî kitaplarda yazılanlara bakıldığında geçmişi 14. yüzyıla dek gitmektedir. Piyade erler için kullanmak üzere üretilmişlerdir. Osmanlı Devleti'nde de bu tüfekleri Yeniçeriler kullanmıştır. Türkler sayesinde Avrupalılar tüfek ile tanışmışlardır. Bundan önce Avrupalılar elden ateşlenen küçük toplar kullanıyordu fakat bu tip tüfekleri Avrupa'ya Türkler sokmuştur. 1870 yılına dek tüm dünyada en çok kullanılan silah olarak kalmışlardır. Özel olarak misket piyade terimi de yaygınlaştı. Misket tüfeklerinin kalibreleri 12 mm ile 20 mm değişebilir.

<span class="mw-page-title-main">Kızılderili rezervasyonu</span>

Kızılderili rezervasyonu ya da kısaca Rezervasyon, Amerika Birleşik Devletleri'nde ABD Kızılderilileri için oluşturulan kısıtlayıcı yasal yerleşim bölgelerine verilen ad. 1840'lı yıllarda oluşturuldu. Bureau of Indian Affairs adlı bölüme bağlıdır. Kanada'daki muadili ise yasal olarak Kızılderili rezervi adını alır.

Kaliforniya Kızılderilileri, Kuzey Amerika'nın güneybatısında Amerika Birleşik Devletleri'nde kuzey Kaliforniya eyaletinde Kuzey Amerika yerlileri kültür bölgesinden yerli kültürü oluşturan Kızılderililer. Kuzeyde Pasifik Kuzeybatısı Kızılderilileri ile Plato Kızılderilileri, doğuda Büyük Havza Kızılderilileri, güney ve güneybatıda Güneybatı Kızılderilileri kültür gruplarıyla komşudur.

<span class="mw-page-title-main">Çumaşlar</span>

Çumaşlar, Amerika Birleşik Devletleri'nin Kaliforniya eyaletinin orta ve güney kıyılarında yaşayan, avcı ve toplayıcı, Kaliforniya Kızılderilileri kültür grubundan Kızılderili halkı. Ana besinlerini balık, deniz yumuşakçaları, deniz memelileri ve kuşlardır. Renkli kaya resimleriyle ünlüdürler. Diğer ABD Kızılderilileri gibi Çumaşlar da yasal olarak Kızılderili rezervasyonu adı verilen kamp benzeri toplama yerleşimlerde yaşamak zorundadırlar.

<span class="mw-page-title-main">Yuroklar</span>

Yuroklar, Amerika Birleşik Devletleri'nde Kaliforniya eyaletinin kuzeybatısında yaşayan Kaliforniya Kızılderilileri kültür grubundan bir Kızılderili halkı. En yakın akrabaları Viyotlar ile Algonkin halklarıdır. Nüfusları kayıtlı 3.500 kişidir. Diğer ABD Kızılderilileri gibi Yuroklar da yasal olarak Kızılderili rezervi ya da rancheria adı verilen kamp benzeri toplama yerleşimlerde yaşamak zorundadırlar.

<span class="mw-page-title-main">Eel Nehri (Kaliforniya)</span>

Eel Nehri, ABD'nin Kaliforniya eyaletinde Pasifik Okyanusuna dökülen bir nehir. Uzunluğu 315 km dir.

<span class="mw-page-title-main">Eel Nehri Atabaskları</span>

Eel Nehri Atabaskları, Amerika Birleşik Devletleri'nin kuzeybatı Kaliforniya eyaletinde Eel Nehri civarında yaşayan ve adlarını da buradan alan, avcı ve toplayıcı, animist ya da şamanist Kaliforniya Kızılderilileri kültür grubundan Kızılderili halkı. Atabaskların Pasifik Atabaskları grubunun Kaliforniya Atabaskları alt grubunda yer alırlar. Diğer ABD Kızılderilileri gibi Eel Nehri Atabaskları da yasal olarak Kızılderili rezervasyonu adı verilen kamp benzeri toplama yerleşimlerde yaşamak zorundadırlar.

<span class="mw-page-title-main">Katolar</span>

Katolar, Amerika Birleşik Devletleri'nin kuzeybatı Kaliforniya eyaletinde yaşayan, avcı ve toplayıcı, animist ya da şamanist Kaliforniya Kızılderilileri kültür grubundan Kızılderili halkı. Atabaskların Pasifik Atabaskları grubunun Kaliforniya Atabaskları alt grubunda yer alırlar. Diğer ABD Kızılderilileri gibi Katolar da yasal olarak Kızılderili rezervasyonu adı verilen kamp benzeri toplama yerleşimlerde yaşamak zorundadırlar.

<span class="mw-page-title-main">Kızılderili soykırımları</span> Kuzey Amerika, Orta Amerika, Güney Amerika ve Karayiplerdeki Kızılderili halklarının soykırımı

Kızılderili soykırımları, Kristof Kolomb'un 1492'de Amerika Kıtası'na ulaşmasından sonraki beş asır boyunca Avrupalılar tarafından kıtanın yerlileri olan Kızılderililere karşı yapılan soykırımlardır.

Viyotça ya da Viyot dili, Amerika Birleşik Devletleri'nin Kaliforniya eyaletinin kuzeybatısında Viyotlar tarafından konuşulmuş olan Algonkin–Yurok dilleri ailesinden bir Amerind Kızılderili dilidir. Son konuşanı Della Prince 1962 yılında ölünce dil de tükenmiş oldu. Bazı Viyotlar anadillerini canlandırmak için çalışmaktadırlar. En yakın akrabası birlikte Ritwan adıyla da ele alınan Yurokça en uzak akrabaları ise Algonkin dilleridir. Hem Viyotça hem de Yurokça Algonkin dillerinin coğrafyasından oldukça uzakta izole bir alandadır.

<span class="mw-page-title-main">Yuki Soykırımı</span>

Yuki Soykırımı, Kuzeybatı Kaliforniya'da Round Valley vadisinde yaşayan Kaliforniya Kızılderililerinden avcı ve toplayıcı Yukilere karşı 1851–1910 yıllarında valilerin direktifleri doğrultusunda Beyaz Amerikalılar tarafından uygulanan Kızılderili soykırımı. 19. yüzyılın ikinci yarısında Kaliforniya'daki Avrupalı-Amerikalılar tarafından kendi özel çıkarlarını korumak ve geliştirmek için demokratik süreçleri ve mekanizmaları kullanarak yerli Kaliforniya Kızılderililerine karşı cinayet, tecavüz ve binlerce yerli Kızılderilinin köleleştirilmesi gibi araçlar kullanılarak kitlesel soykırım uygulamıştır.

<span class="mw-page-title-main">Yuki-Vapo dilleri</span>

Yuki-Vapo dilleri ya da Yuki dilleri, Amerika Birleşik Devletleri'nin kuzeybatı Kaliforniya eyaletinde yaşayan Yukiler ve Vapolar tarafından konuşulmuş Amerind Kızılderili dil ailesi. Her ikisi de 20. yüzyılda tükenen iki dilden oluşur: Yukice ile Vapoca.

Yukice ya da Yuki dili, Amerika Birleşik Devletleri'nin kuzeybatı Kaliforniya eyaletinde yaşayan Yukiler tarafından konuşulmuş Yuki-Vapo ailesinden Amerind Kızılderili dili. Konuşanları Yuki Soykırımında katledildiği için 20. yüzyılda tükenmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Vapolar</span>

Vapolar, Amerika Birleşik Devletleri'nin kuzeybatı Kaliforniya eyaletinde yaşayan, avcı ve toplayıcı, Kaliforniya Kızılderilileri kültür grubundan soyları tükenmek üzere olan Kızılderili halkı. En yakın akrabaları dilce Yuki-Vapo dilleri ailesini oluşturan Yukilerdir. Diğer ABD Kızılderilileri gibi Yukiler de da yasal olarak Kızılderili rezervasyonu ya da rancheria adı verilen kamp benzeri toplama yerleşimlerde yaşamak zorundadırlar.

<span class="mw-page-title-main">Vintu dilleri</span>

Vintu dilleri, Amerika Birleşik Devletlerine bağlı Kaliforniya eyaletinin kuzey merkezinde yaşayan Vintu halkları tarafından konuşulan Amerind Kızılderili dil ailesi. Biri tükenmiş olan diğerleri de tükenmekte olan dört dilden oluşur.

<span class="mw-page-title-main">Tasmanya Soykırımı</span>

Tasmanya Soykırımı, Avustralya kıtasının güneyinde eyalet olarak ona bağlı Tasmanya adasında yaşamış olan ve 48 kabileden oluşan avcı ve toplayıcı Tasmanya yerlilerine karşı 1803-1847 yıllarında Britanyalı yerleşimciler tarafından uygulanan soykırım. 1828-1832 yılları arasında yapılan Kara Savaş, kaydedilen ilk modern soykırım örneğidir. Kara Savaş çatışmaları safkan Tasmanyalıları yok etmeye yönelik bir soykırımdır. Tasmanya olayı Avustralya'daki soykırımın bilinen tek örneğidir. Tasmanya olayları çağdaş Avustralyalılar için «soykırım» (genocide) yerine ondan daha ciddi olan «imha» (') biçiminde görülür. Türkçe kaynaklarda Tasmanya adasındakiler ile Avustralya adasındakiler Aborjin Soykırımı adı altında da ele alınır.

<span class="mw-page-title-main">Tongva</span>

Tongva, Los Angeles Havzası ve Güney Kanal Adaları'nda yaşayan, yerli Kaliforniya halkıdır. Sömürge öncesi dönemde, bu halk 100 kadar köyde yaşamış ve ağırlıklı olarak kendilerini tüm kabileleri kapsayan bir isimden ziyade köyleriyle tanımlamışlardır. Sömürgeleştirme sırasında İspanyollar, bu halkı, topraklarında inşa edilen İspanyol misyonları San Gabriel Arcángel Misyonu ve San Fernando Rey de España Misyonu'ndan türetilen isimler olan Gabrieleño ve Fernandeño olarak adlandırmışlardır. "Tongva," halk arasında en yaygın olarak kullanılan endonimdir ve Narcisa Higuera tarafından 1905 yılında San Gabriel Misyonu civarındaki sakinleri tanımlamak için kullanılmıştır. Kendilerini bu halkın doğrudan soyundan gelenler olarak tanımlayan bazı kişiler, endonim olarak atalarının ismi olan "Kizh" adının kullanılmasını savunmaktadır.