İçeriğe atla

Yukarı Gövher Ağa Camii

Koordinatlar: 39°45′36″K 46°45′09″D / 39.76000°K 46.75250°D / 39.76000; 46.75250
Yukarı Gövher Ağa Camii
Harita
Temel bilgiler
KonumŞuşa, Azerbaycan
Koordinatlar39°45′36″K 46°45′09″D / 39.76000°K 46.75250°D / 39.76000; 46.75250
İnançİslam
Mimari
Mimar(lar)Kerbelayı Sefihan Karabaği
Mimari türCami
İnşaat başlangıcı1750
Tamamlanma1884
Özellikler
Minare sayısı2

Yukarı Gövher ağa Camii (Azerice: Yuxarı Gövhər Ağa Məscidi), Azerbaycan'ın Dağlık Karabağ bölgesinde bulunan Şuşa kentindeki bir cami.

Tarihi

İsmini Karabağ hanı İbrahim Halil'in, Cevahir hanımdan olan kızı Gövher Ağa'dan almıştır. Günümüzde İran sınırlarında olan Hoy kentinden olan Hoyski hanlık ailesine 1806 yılında gelin verilen Gövher ağanın hiç çocuğu olmamıştır. 1814 yılında kocası Caferkulu Han'ın vefatından sonra Şuşa'ya baba evine dönen Gövher Ağa, burada birçok hayır işleri yapmıştır.

Bu hayır işlerinden biri de Yukarı Gövher Ağa Camii'dir. Söz konusu yapının yerinde, 1750'lerde Karabağ Hanlığı'nın kurucusu Penah Ali Han'ın kamıştan bir mescit yaptırdığı, bundan tahminen 20 sene sonra oğlu İbrahim Halil Han'ın bu mescidin yerinde taştan yeni bir bina inşa ettirdiği tarihi kaynaklarda belirtilmiştir.[1] 1800'lerin ortalarına doğru, mescit Gövher Ağa tarafından restore edilmiştir. Fakat 19. yüzyılın sonlarına doğru, Gövher Ağa'nın isteği doğrultusunda, dönemin önemli mimarlarından, Karabağ'da birçok caminin mimarı olan Kerbelayı Sefihan Karabaği'nin mimari projesi ile yeni bir inşa kararlaştırılmıştır. Caminin süslemelerini Karabağlı sanatçı Mir Muhsin Nevvab üstlenmiştir.

Karabağ Savaşı sırasında, Şuşa kentinin Ermeniler tarafından işgalinden sonra caminin minareleri hasara uğramış, iç kısımlarındaki halı vb. eşyalar yakılmıştır. Geçen yıllar boyunca yapı, Ermeniler tarafından hakaretlere maruz kalmış, cami duvarlarına Türklere ve Azerilere yönelik hakaret içerikli yazılar yazılmış, yine hakaret amacıyla cami ahır olarak kullanılmıştır. Azerbaycan'ın uluslararası örgütler aracılığı ile yaptığı baskılar sonucu cami 2000'li yıllarda koruma altına alınmıştır.[2]

Sovyet döneminde cami kapatıldı ve müze olarak kullanıldı ancak 1988'de yeniden ibadete açıldı. Şuşa'nın 1992'de Karabağ-Ermeni güçleri tarafından ele geçirilmesinden sonra cami kapatıldı.[3] 2008–2009 yıllarında caminin çatısı küçük bir restorasyonunun ile tamir edildi.[4] Dağlık Karabağ Ekonomi Bakanlığı yetkilileri, restorasyon çalışmalarını yürütmek için İranlı uzmanları işe alarak bir restorasyon projesi gerçekleştirdi.[5] Azerbaycanlı yetkililer, Devlet Dini Kuruluşlarla Çalışma Komitesi Başkan Yardımcısı Gündüz İsmayilov'un sözleriyle "Ermenistan'ın Şuşa'daki tarihi Azerbaycan camisini restore etme niyetinin, Azerbaycan'a yaptığı vandalizmi örtbas etme girişimi olduğunu" iddia ederek restorasyon projesinden duydukları mutsuzluğu dile getirdi.[6] Ermenistan Kalkınma Girişimleri (IDeA) Vakfı, Dağlık Karabağ Cumhuriyeti Hükûmeti ve Doğu Tarihi Mirasın Yeniden Canlandırılması Vakfı arasındaki işbirliği çerçevesinde, Gövher Ağa Camii restore edilmiştir.[7]

Yukarı Gövher Ağa Camii, komşu medrese ve park 14 Ekim 2019'da düzenlenen törenle halka açılmıştır.[8] İkinci Karabağ Savaşları sonrasında 27 yıl sonra yeniden Azerbaycan hakimiyetine dönmüştür.

Ayrıca bakınız

Kaynakça

  1. ^ Mirza Camal Cevanşir, Kafkaz gazetesi, 61-62 sayılı baskıları, 1855, Tiflis Джеваншир, Мирза Джамал (1855). Карабах (перевод А. Берже). Тифлис: газ. Кавказ, № 61-62.
  2. ^ Afgan Khalilli - Youtube Channel Video https://www.youtube.com/watch?v=chqkP-GrOM4
  3. ^ "Ermənistan Silahlı Qüvvələrinin Azərbaycanın Şuşa şəhərini işğal etməsindən 17 il ötür". Joint Working Group For The Implementation of International Human Rights Standards. 8 Mayıs 2009. 26 Temmuz 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Temmuz 2010. 
  4. ^ "Excavation works start in the Iranian Upper Mosque of Shushi". panaroma.am. 31 Mart 2017. 4 Kasım 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Kasım 2020. 
  5. ^ "Karabakh readies restoration project for Persian mosque". panarmenian.net. 8 Aralık 2016. 4 Kasım 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Kasım 2020. 
  6. ^ "Azerbaijan reacts to Iranian company restoring mosque in Shusha". APA. 16 Aralık 2016. 3 Ağustos 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Kasım 2020. 
  7. ^ Жуков, Иван (31 Ocak 2018). "Кайрат Боранбаев жертвует средства на восстановление мечети в Нагорном Карабахе". www.forbes.kz. 31 Ocak 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Mayıs 2020. 
  8. ^ "Gohar Agha Upper Mosque restored, inaugurated as Armenian-Iranian Cultural Center in Artsakh". armenpress.am (İngilizce). 14 Ekim 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Mayıs 2020. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Dağlık Karabağ</span> Güney Kafkasyada bölge

Dağlık Karabağ, Güney Kafkasya'da, Küçük Kafkas Sıradağları'nda Azerbaycan'a ait ancak uzun yıllar Ermeni işgali altında kalmış tarihi bölge. 2020 yılında Dağlık Karabağın bir bölümü 2. Dağlık Karabağ Savaşı sırasında Azerbaycan tarafından geri alınırken kalan kısmı Rus barış güçleri denetiminde Ermeni kontrolünde bırakan 10 Kasım 2020 tarihli ateşkes anlaşması ile Ermenistan hükûmeti yenilgiyi resmen kabul etmiştir. Günümüzde Anti Terör Operasyonu sonrası Ermeni kontrolünde kalan kısımlar da Azerbaycan kontrolüne geçmesiyle bölgenin tamamı Azerbaycan hakimiyeti altındadır. 2. Dağlık Karabağ Savaşı sonrası, 90'lı yılların başında bölgeden zorla göç ettirilen Azerbaycanlıların dönüşü peyderpey sağlanırken aynı savaş ve 2023 yılındaki Anti Terör Operasyonu sonrası bölgede yaşayan Ermenilerin neredeyse hepsi Ermenistan'a göç etmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Şuşa</span> Azerbaycanda şehir

Şuşa, Azerbaycan'ın Karabağ bölgesinde yer alan bir şehir. Azerbaycan'ın kültür başkenti. Şuşa rayonunun idarî merkezi olan yerleşim, 1992'de Ermenistan Silahlı Kuvvetleri tarafından işgal edildi ve hiçbir ülke tarafından tanınmayan Dağlık Karabağ Cumhuriyeti'nin de facto yönetimi altına girdi. 8 Kasım 2020'de ise şehir Şuşa Muharebesi sonucunda Azerbaycan kuvvetlerince ele geçirildi ve 28 yıllık fiili yönetim son buldu.

<span class="mw-page-title-main">Revan Hanlığı</span> 1747 ile 1828 yıllarında faaliyet gösteren Türk hanlığıdır. Kökeni Türk olan hanlığın bayrağında elinde kılıç tutan bir aslan sembolü vardır.

Revan Hanlığı, merkezi günümüzdeki Erivan şehrini başkent olarak seçen ve 1747 ile 1828 yıllarında faaliyet gösteren hanlıktır.

<span class="mw-page-title-main">Mehmed Ağa Camii</span>

Mehmed Ağa Camii, İstanbul Fatih ilçesi Çarşamba semtinde 16. yüzyılda III. Murad zamanının Dârüssaâde ağası Habeşî Mehmed Ağa tarafından yaptırılan cami.

<span class="mw-page-title-main">Kerbelayı Sefihan Karabaği</span>

Kerbelayı Sefihan Karabaği (Azerice: Kərbəlayı Səfixan Sultanhüseyn oğlu Qarabaği;, Azerbaycanlı mimar. O zaman Rus İmparatorluğu'nun bir parçası olan Azerbaycan'ın Karabağ bölgesinde Şuşa kentinde dünyaya gelmiştir ve orada da ölmüştür. Kerbelayı Sefihan Karabaği, özellikle Karabağ'daki mimari eserleriyle ün kazanmışır.

<span class="mw-page-title-main">Büyük Selimiye Camii</span> Üsküdar Mahallesinde bir cami

Büyük Selimiye Camii, Osmanlı Padişahı III. Selim tarafından Barok ve Osmanlı mimarisi tarzlarında yaptırılmış, İstanbul'un Üsküdar semtinde bulunan tarihi cami.

<span class="mw-page-title-main">Penahali Han</span>

Penah Ali Han, Azerbaycan'ın Terter şehrinde doğan Karabağ Hanlığı'nın kurucusu ve ilk hanıdır.

İbrahim Halil Han, Karabağ Hanlığı hanı. Azerbaycan Türk'ü Cevanşir ailesinden Penah Ali Han'ın oğludur.

<span class="mw-page-title-main">Şuşa Devlet Tarih ve Mimari Koruma Alanı</span>

Şuşa Devlet Tarihi ve Mimari Koruma Alanı, bir Azerbaycan devlet koruma alanıdır. Azerbaycan'ın Karabağ bölgesinin Şuşa Rayonu sınırları içinde yer alan koruma alanı Azerbaycan'ın geçici Dünya Mirası listesinde yer almaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Saatli Camii, Şuşa</span> Azerbaycanın Şuşa şehrinde camii

Saatli Camii Şuşa'da yer alan bir camidir.

<span class="mw-page-title-main">Aşağı Gövher Ağa Camii</span> Azerbaycanın Şuşa şehrinde camii

Aşağı Gövher Ağaa Camii, de jure olarak Azerbaycan'ın Karabağ bölgesinde, Şuşa'da bir camidir.

<span class="mw-page-title-main">Ağdam Ulu Camii</span> Ağdam, Azerbaycanda bir cami

Ağdam Ulu Camii, Azerbaycanın, Ağdam şehrinde 19. yüzyılın sonlarında inşa edilen cami. Cami Dağlık Karabağ Savaşı ve sonrasında hayalet kasaba haline gelen Ağdam'ın merkezinde yer almaktadır. Dağlık Karabağ Savaşı sırasında şehirdeki yıkılmayan birkaç binadan biridir.

Çöl Kale Camii, Azerbaycan'ın Şuşa şehrinde bulunan bir camidir.

<span class="mw-page-title-main">Karabağ Han Sarayı</span>

Karabağ Han Sarayı veya Penah Ali Han Sarayı, Şuşa'nın tarihi merkezinde bulunan ve Karabağ Hanlığı'nın kurucusu Penah Ali Han'ın ikametgâhı olmuş bir saraydır. Oğlu İbrahim Halil Han, ailesi ve ayanlarıyla birlikte Penah Ali Han sarayının yakınına, aynı dönemde inşa edilen İbrahim Halil Han sarayında yaşamışlardır. İbrahim Halil Han'ın en büyük oğlu Muhammed Hasan Ağa ise Şuşa ovasının güneydoğusundaki sarp kayalık üzerine inşa edilen Muhammed Hasan Ağa Sarayı'nda yaşamıştır. Bu saraylardan başka, han aile üyelerine ait; hanın kızı olan Nateva'nın sarayı ve Karabüyük Hanım Sarayı vardır. Karabağ Han Sarayı'nın adı bu sarayların her birine çeşitli kaynaklarda atfedilse de, Karabağ hanlarının ana siyasi ikametgâhı ilk Karabağ Hanı Penah Ali Han'ın sarayıdır.

<span class="mw-page-title-main">Bakü Ulu Camii</span>

Bakü Ulu Camii ya da Cuma Camii, Bakü, Azerbaycan'da yer alan bir camidir. Katedral Camii, 12. yüzyılda bir Zerdüşt tapınağının yerine inşa edilmiştir.

Şuşa Kalesi,, Azerbaycan'ın Dağlık Karabağ bölgesindeki Şuşa şehrinde bulunan bir kaledir. Kalenin yapımına 1753 yılında başlanmıştır. Kale, günümüzde hala varlığını sürdürmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Hoca Mercanlı Camii</span> Azerbaycanın Şuşa şehrinde camii

Hoca Mercanlı Camii Azerbaycan'ın Şuşa şehrinde bulunan bir camidir. Başkent Bakü'ye yaklaşık 350 km uzaklıkta, Şuşa'nın Hoca Mercanlı mahallesinin Mirza Alakber Sabir caddesinde yer almaktadır. Sovyet döneminde Dağlık Karabağ Özerk Oblastı'nın bir parçası olan Şuşa, 8 Mayıs 1992'de Ermeni kuvvetleri tarafından işgal edilmiştir. 8 Kasım 2020'de Azerbaycan kuvvetleri, üç günlük bir muharebenin ardından şehri geri almıştır.

Hacı Yusuflu Camii, Azerbaycan'ın Şuşa ilinde yerleşen tarihi camidir.

Şuşa'daki camilerin listesi - Azerbaycan Cumhuriyeti'nin Şuşa şehrinde bulunan, şu anda var olan ve bir zamanlar var olan camilerin listesidir. Şuşa'nın kültürel mirasının bir parçasıdır. Şehirdeki ilk cami, Karabağ Hanlığı'nın ilk hükümdarı Penahali Han döneminde yaptırılan iki kapılı kamışdan bir camidir. 18. yüzyılın 60'lı yıllarının sonunda, şimdi Yukarı Gövher Ağa Camii olarak bilinen bu yere "Kamış Camii" inşa edildi. 20. yüzyılın başında Şuşa'da 17 cami vardı. Şehrin Azerbaycan kesiminde, şehrin 17 mahallesinin her birinde birer tane bulunuyorlardı.

<span class="mw-page-title-main">Şeki Han Camii</span>

Şeki Han Camii18.-19. yüzyıllara ait tarihi-mimari bir eserdir. Azerbaycan'ın Şeki şehrinde bulunmaktadır.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.