İçeriğe atla

Yugoslav irredantizmi

Josip Broz Tito tarafından önerilen Büyük (veya Entegre) Yugoslavya Haritası

Yugoslav irredantizmi, Yugoslavya içindeki Güney Slavların yaşadığı bölgelerin Bulgaristan, Batı Trakya ve Yunanistan Makedonya da dahil olmak üzere birkaç bitişik bölgeyle birleştirilmesini savunan siyasi bir fikirdi. Yugoslavya Krallığı hükûmeti, Bulgaristan ile birleşmeyi veya onun Yugoslavya'ya dahil edilmesini istedi.[1] 1945'ten bu yana, Josip Broz Tito yönetimindeki Yugoslavya Sosyalist Federal Cumhuriyeti, bütünleşik bir Yugoslavya yaratmaya çalıştı. Bu devlet, Yunanistan Makedonya ve Trakya, Arnavutluk, Bulgaristan, Avusturya Karintiya'nın bir kısmı veya tamamı ve bir süre için İtalya'nın Friuli-Venezia Giulia bölgesinin tamamını kapsayacaktı.

Geçmiş

Yugoslav irredantizminin savunucuları arasında hem monarşistler hem de cumhuriyetçiler vardı.[2] Yugoslavya'nın 1918'de kurulmasından günler önce, Yugoslavist politikacı Svetozar Pribićević, Yugoslavya'nın sınırlarının "Soča'dan Selanik'e kadar" uzanması gerektiğini ilan etti. İki savaş arası dönemde Bulgaristan'ı Yugoslavya'ya dahil etme önerileri, cumhuriyetçilerin Bulgaristan ile Bütünleşik bir Yugoslavya için bir cumhuriyetin gerekli olduğuna dair iddialarını içeriyordu.[3] Diğerleri ise o zamanlar Bulgaristan bir çarlık olduğu için cumhuriyetin olmayacağını dolayısıyla bunun yerine sınırlı bir anayasal monarşi sayesinde Bulgaristan'ı da içine alabilecek uygun bir devlet biçimi oluşturulabileceğini iddia etti.

Bulgaristan'daki militan hareket olan Zveno, Bulgaristan'ın yanı sıra Arnavutluk'u da içine alan Bütünleşik bir Yugoslavya'yı destekledi. Zveno hareketi 1934 Bulgar darbesine katıldı, darbe yanlıları Fransa ile derhal bir ittifak kurma ve Bulgaristan'ın Entegre Yugoslavya'da birleşmesini sağlama niyetlerini açıkladılar.[4]

İkinci Dünya Savaşı başladığında, 1940'ta General Milan Nedić, Yugoslavya'nın Mihver Devletlerine katılmasını ve Selanik'i ele geçirmek için Yunanistan'a saldırmasını önerdi. İkinci Dünya Savaşı sırasında, İngiliz hükûmeti, Mayıs 1941'de Dr. Malcom Burr'un Bulgaristan'ın Yugoslavya'ya dahil edilmesi lehindeki makalesini onaylanarak Bulgaristan'ın da dahil olduğu Büyük Yugoslavya'nın kurulmasını destekledi. İngilizlerin bu fikri desteklemesindeki en büyük sebep Bulgar hükûmetinin Mihver Devletlerine katılmasıydı.[5]

İkinci Dünya Savaşı'ndan sonra Tito, Yugoslavya'nın Trieste'ye ve Avusturya'nın Karintiya bölgesine sahip olma hakkına sahip olduğunu ilan ederek, "Karintiya'yı kurtardık ama uluslararası koşullar öyleydi ki geçici olarak oradan ayrılmak zorunda kaldık. Karintiya bizimdir ve onun için savaşacağız".[6]

Kaynakça

  1. ^ "Balkan racket the inside story of the political gangster plot which destroyed Yugoslavia and drove Britain out of the Balkans". Imperial War Museums (İngilizce). 28 Mayıs 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Aralık 2023. 
  2. ^ Vujačić, Veljko (2002). "Review of Yugoslavia as History: Twice There Was a Country, 2nd ed". Journal of Cold War Studies. 4 (1): 120-122. ISSN 1520-3972. 28 Mayıs 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Mayıs 2023. 
  3. ^ Tzvetkov, Plamen S. (1993). A History of the Balkans: A Regional Overview from a Bulgarian Perspective (İngilizce). EM Text. ISBN 978-0-7734-1958-2. 28 Mayıs 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Mayıs 2023. 
  4. ^ Khristov, Khristo Angelov (1980). Bulgaria, 1300 Years (İngilizce). Sofia Press. 28 Mayıs 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Mayıs 2023. 
  5. ^ Ramet, Sabrina P. (6 Haziran 2006). The Three Yugoslavias: State-Building and Legitimation, 1918-2005 (İngilizce). Indiana University Press. ISBN 978-0-253-34656-8. 28 Mayıs 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Mayıs 2023. 
  6. ^ "Dimitris Livanios, The Macedonian Question: Britain and the Southern Balkans 1939–1949, Oxford University Press: Oxford, 2008; 274 pp.; 9780199237685, £55.00 (hbk)". European History Quarterly (İngilizce). 41 (4): 709-710. Ekim 2011. doi:10.1177/0265691411417598x. ISSN 0265-6914. 4 Haziran 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Aralık 2023. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Balkan Cephesi (II. Dünya Savaşı)</span> II. Dünya Savaşının parçası

Balkan Cephesi, Almanya'nın 1941 yılında Balkanları istilasıyla başlayan bir dizi çatışmadır. 1940 yılı içinde Almanya, Polonya ve Fransa'yı askerî harekâtlarla istila etmiş, İngiltere'ye yönelik hava akınlarını başlatmıştı. Britanya Savaşı olarak bilinen bu yoğun ve sık hava akınları amacına ulaşamamış ve durdurulmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Yugoslavya Sosyalist Federal Cumhuriyeti</span> 1945-1992 yıllarında Balkanlarda bulunan sosyalist federal cumhuriyet

Yugoslavya Sosyalist Federal Cumhuriyeti, Balkanlar'da II. Dünya Savaşı'ndan sonra kurulan ve 1992 yılına kadar hüküm süren sosyalist federal cumhuriyet. Devletin bulunduğu alanda bugün Bosna-Hersek, Sırbistan, Hırvatistan, Kuzey Makedonya, Karadağ, Slovenya ve Kosova bulunur.

<span class="mw-page-title-main">Batı Trakya Bağımsız Hükûmeti</span> Batı Trakyada kurulan kısa süreli bir devlet

Batı Trakya Bağımsız Hükûmeti, 31 Ağustos 1913 tarihinde Batı Trakya’da kurulmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Bulgaristan Krallığı</span> Güneydoğu Avrupada 1908-1946 arasında hüküm sürmüş krallık

Bulgaristan Krallığı veya Bulgaristan Çarlığı, 1908-1946 yılları arasında var olmuş bir devlet. 1885'te Doğu Rumeli'yi Osmanlılardan alan Bulgaristan Prensliği'nin 5 Ekim 1908 tarihinde krallık olmasıyla kurulmuştur. Bulgaristan de jure olarak Osmanlı'ya karşı bağımsızlığını bildirmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Belgrad Taarruzu</span>

Belgrad Taarruzu ya da Belgrad Stratejik Taarruz Harekâtı, II. Dünya Savaşı sırasında Yugoslavya Cephesi'nde, Kızıl Ordu ve Yugoslav Partizanlar'la Wehrmacht arasında gerçekleşen muharebelerdir. Esas olarak Yugoslavya'nın başkenti Belgrad'a yönelik olan bu genel taarruz harekâtı, 14 Eylül - 24 Kasım 1944 tarihleri arasında devam etmiş ve sonunda Alman işgalindeki Yugoslavya bu işgalden çıkmıştır. Sovyet ve Yugoslav kuvvetleri ayrı ve yeterli eşgüdüm olmadan harekât yaptılar. Bu durum Alman birliklerinin Belgrad bölgesinden tahliyesi için fırsat yarattı.

<span class="mw-page-title-main">Tito-Stalin ayrılığı</span>

Tito–Stalin ayrılığı Yugoslavya Sosyalist Federal Cumhuriyeti ve SSCB liderleri arasında baş gösteren ve 1948 yılında Yugoslavya'nın Kominform'dan ihraç edilmesiyle sonuçlanan görüş ayrılığına ve uzlaşmazlık sürecine verilen isimdir. Bu aynı zamanda, Yugoslavya'da Informbiro dönemi adıyla anılacak, SSCB ile olan ilişkilerin iyice zayıfladığı, 1955 yılına kadar devam edecek bir dönemin başlangıcıydı.

<span class="mw-page-title-main">Yugoslav Partizanları</span>

Yugoslav Partizanları ya da Ulusal Kurtuluş Ordusu, resmi adıyla Ulusal Kurtuluş Ordusu ve Yugoslavya'nın Partizan Müfrezeleri, komünist olmayan otonomik bir yapıda olan Leh direniş hareketiyle karşılaştırılan Avrupa'nın en etkili Anti-Nazi direniş hareketiydi. Yugoslav Direnişi II. Dünya Savaşı sırasında Yugoslavya Komünist Partisi önderliğinde sürdürülmüştür.

Sürgündeki Yugoslavya Hükûmeti Kral II. Petar'ın idaresinde bir resmî Yugoslavya hükûmetidir. Yugoslavya'nın işgalinden sonra Belgrad'dan Nisan 1941'de ayrılmış ve ilk olarak Yunanistan'a, sonra Filistin'e, sonra Mısır'a ve son olarak Haziran 1941'de Birleşik Krallık'a gitmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Balkan Paktı (1953)</span>

Balkan Paktı 28 Şubat 1953'te, Yunanistan, Türkiye ve Yugoslavya Sosyalist Federal Cumhuriyeti arasında imzalanan antlaşma. Ankara'da imzalanmıştır. Antlaşma, Sovyetler Birliği'nin Balkanlar'daki etkisine karşı bir caydırıcı bir rol oynaması için imzalandığı bildirilmektedir. Bu antlaşma, üç ülke arasında nihai askeri iş birliğinin yolunu açmıştır. İmzalandığı dönemde Türkiye ve Yunanistan NATO'ya üye ülkeler arasındayken, komünist Yugoslavya NATO'ya üye olmayan bir devletti. Bu sayede Yugoslavya NATO'ya üye olmadan dolaylı bir şekilde kendisini NATO ile ilişkilendirmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Pavle Karađorđević</span> Yugoslavya prensi (1893-1976; hd. 1934-1941)

Paul Karađorđević, Yugoslavya Prensi Paul olarak da bilinir, Kral I. Petar'ın kardeşi Prens Arsen'in oğluydu. Kral II. Petar'ın reşit olmadığı sırada naiplik yaptı. Naipliğini yaptığı II. Petar, büyük kuzeni I. Aleksandar'ın en büyük oğluydu.

<span class="mw-page-title-main">Yugoslavya'nın işgali</span> 1941 İkinci Dünya Savaşı sırasında Mihver devletleri tarafından Yugoslavya Krallığına Alman liderliğindeki saldırı

Yugoslavya'nın işgali veya Nisan Savaşı ve 25. Harekât, Nisan 1941 tarihinde II. Dünya Savaşı sırasında Mihver devletlerinin Yugoslavya'yı işgalidir. İşgal emri, Adolf Hitler'in Yugoslavya darbesinin ardından 27 Mart 1941'de yayımladığı "25. no. Führer Direktifi" ile ortaya kondu.

<span class="mw-page-title-main">Ulusal Kurtuluş Hükûmeti</span>

Ulusal Kurtuluş Hükûmeti, ayrıca Nedić'in hükûmeti ve Nedić'in rejimi Nisan 1941'de Yugoslavya'nın Mihver Devletleri tarafından işgalini takiben Almanya, Sırbistan'daki önemli kaynaklar üzerindeki kontrolünü sürdürmek için askeri bir hükûmet yetkisi altında konrolüne aldı. Bu kaynaklara iki büyük ulaşım yolu, Tuna Nehri ve Avrupa'yı Bulgaristan ve Yunanistan ile bağlayan demiryolu hattı ve Sırbistan'ın ürettiği demir dışı metaller dahildi. Almanlar, büyük miktarda Alman insan gücünü birleştirmemek için bir kukla hükûmet kurmaya karar verdiler. Ulusal Kurtuluş Hükûmeti, II. Dünya Savaşı sırasında Sırbistan'ın Alman işgali altındaki topraklarında kurulan Komisyon Üyesi Hükûmet'in ardından ikinci Sırp işbirlikçi kukla hükûmetidir. Sırbistan'daki Alman Askeri Komitesi tarafından kurulmuş ve 29 Ağustos 1941'den Ekim 1944'e kadar bölgede operasyonlar gerçekleştirmiştir. Bağımsız Hırvatistan Devletinden farklı olarak, işgal altındaki Sırbistan'da kurulan rejime hiçbir zaman uluslararası hukukta statü tanınmamıştır. Başbakan, General Milan Nedić'ti. Ulusal Kurtuluş Hükûmeti Ekim 1944'ün ilk haftasında Belgrad'dan ve Budapeşte'den Kitzbühel'e tahliye edildi ve Almanya'nın Sırbistan'dan çekilmesi sağlandı.

<span class="mw-page-title-main">Büyük Bulgaristan</span>

Büyük Bulgaristan, tarihi bir ulusal devlet ve Makedonya, Trakya, Dobruca ve Mezya'nın çoğunu içerecek modern bir Bulgar irredentist milliyetçi hareketle ilişkili bölgeyi tanımlamak için kullanılan bir terimdir.

<span class="mw-page-title-main">Stana Tomašević</span> Yugoslav politikacı, partizan ve diplomat

Stana Tomašević, II. Dünya Savaşı sırasında Yugoslav Partizanları memuru, model ve 1979-82 yılları arasında Federal Oda Başkanı olarak görev yapan bir Yugoslav politikacı, partizan ve diplomattır.

<span class="mw-page-title-main">Balkan Federasyonu</span>

Balkan Federasyonu projesi, Yugoslavya, Arnavutluk, Yunanistan, Bulgaristan ve Romanya'yı birleştirerek Balkanlar'da bir ülke kurmaya yönelik sol görüşlü bir siyasi hareketti.

Ivan Šubašić, Hırvatistan'ın son Yasağı ve İkinci Dünya Savaşı sırasında sürgündeki kralcı Yugoslav Hükûmeti'nin başbakanı olarak bilinen bir Yugoslav Hırvat siyasetçiydi.

<span class="mw-page-title-main">Zveno</span>

Zveno, 1930'da Bulgar politikacılar, aydınlar ve Bulgar Ordusu subayları tarafından kurulmuş bir Bulgar siyasi örgütüydü. İsim, bir gazete ile ilişkilendirerek oluşturulmuştu.

<span class="mw-page-title-main">Informbiro dönemi</span>

Informbiro dönemi, Yugoslavya tarihinde, 1948'in ortalarında Tito-Stalin ayrılığının ardından, ülkenin 1955'te Belgrad deklarasyonunun imzalanmasıyla Sovyetler Birliği ile kısmi yakınlaşmasına kadar süren bir dönemdi. İkinci Dünya Savaşı'ndan sonra, Josip Broz Tito liderliğindeki Yugoslavya, Doğu Bloku'nun çıkarlarıyla bağdaşmayan bir dış politika izledi. Sonunda bu, kamuoyunda çatışmaya yol açtı, ancak Yugoslav liderliği, önemli dış ve iç baskılara rağmen Sovyet taleplerine boyun eğmemeye karar verdi. Dönem, Yugoslavya'daki siyasi muhalefetin zulmüne tanık oldu ve binlerce kişinin hapsedilmesine, sürgüne gönderilmesine veya zorunlu çalışmaya gönderilmesine neden oldu. 1948 ile 1953 yılları arasında 100 Yugoslav vatandaşı ciddi şekilde yaralandı veya öldürüldü, bazı kaynaklar Goli otok esir kampında 400 kişinin hayatını kaybettiğini iddia ediyor. Tasfiyeler, Yugoslavya'nın güvenlik aygıtının ve ordusunun önemli sayıda üyesini içeriyordu.

<span class="mw-page-title-main">Belgrad deklarasyonu</span>

Belgrad deklarasyonu Yugoslavya Devlet Başkanı Josip Broz Tito ve Sovyet lideri Nikita Kruşçev tarafından 2 Haziran 1955'te imzalanan ve iki devlet arasında kısa süreli bir uzlaşma sağlayan bir belgedir. Belgenin imzalanmasına giden müzakereler 27 Mayıs ve 2 Haziran tarihleri arasında gerçekleşti.

<span class="mw-page-title-main">Gevgeli Tren İstasyonu</span>

Gevgeli Tren İstasyonu, Makedonya'nın Gevgeli kentindeki ana tren istasyonudur. Şehrin doğu ucunda yer alır. Selanik, Üsküp ve Belgrad'a uluslararası ve şehirlerarası trenlerle ulaşım sağlanır.